(slajd 2)
Twórcą teorii integracji sensorycznej jest A. Jean Ayres – psycholog, terapeuta zajęciowy, pracownik naukowy na Uniwersytecie Kalifornijskim. Ayres opracowała hipotezy wskazujące na implikacje funkcji psychoneurologicznych w zachowaniu i uczeniu się dziecka na bazie wiedzy z zakresu psychologii rozwojowej, psychologii uczenia się, neurobiologii, neurofizjologii i własnego doświadczenia.
(slajd 3)
Według Ayres integracja sensoryczna to proces, dzięki któremu mózg otrzymuje informacje ze wszystkich zmysłów, rozpoznaje je, segreguje, interpretuje a także integruje ze sobą oraz wcześniejszymi doświadczeniami tworząc odpowiednią do sytuacji reakcję.
(slajd 4)
Zmysły dostarczają nam informacji nie tylko o otaczającym nas świecie ale również o funkcjonowaniu naszego ciała. Mózg nieprzerwanie w dzień i w nocy organizuje(integruje) wiadomości płynące do nas poprzez receptory dotykowy, wzrokowy, słuchowy, węchowy, przedsionkowy oraz proprioceptywny.
(slajd 5)
Proces rozwoju integracji sensorycznej dokonuje się na kilku poziomach
Rozwój w obrębie systemu przedsionkowego, dotykowego, proprioceptywnego, rozwijają się reakcje równoważne, rozwój, integracja odruchów
Rozwój motoryki i podstawowych zręczności, poczucie ruchu, stabilna postawa, podstawy percepcji wzrokowej i słuchowej
Rozwój ruchów precyzyjnych ręki, różnicowanie stron ciała, koordynacja wzrokowo- ruchowa
Rozwój procesu tworzenia pojęć, czytanie, pisanie, liczenie.
(slajd 6)
Gdy przepływ danych nie jest zakłócony mówimy o prawidłowym procesie integracji sensorycznej- mózg może zgromadzone informacje bez problemu użyć dosformowania odpowiedzi. W taki sposób właśnie reguluje napięcie mięśniowe, naszą postawę, emocje, mówi nam w jak mamy wykonać daną czynność... Percepcja wzrokowa czy słuchowa, koordynacja ruchowa, liczenie, czytanie, pisanie są bardzo skomplikowanymi czynnościami wymagającymi adekwatnej, dobrej integracji sensorycznej.
(slajd 7)
Jeśli na jakimś poziomie integracja sensoryczna zostaje zakłócona pojawiają się trudności. Czasem są one bardzo subtelne np dziecko jest nieśmiałe i spokojne, nigdy się nie brudzi, nigdy nie przytrafiają mu się „wypadki” które innym dzieciom zdarzają się co najmniej raz w miesiącu. Rodzice i otoczenie są szczęśliwi że mają takie „grzeczne” dziecko. Nikt takiego dziecka nie podejrzewa o trudności które będzie miał później w szkole z nauką czytania, liczenia i pisania.
(slajd 8)
Aby potwierdzić stawiane przez siebie hipotezy przeprowadziła szereg badań, dokładniej kilkanaście testów, które dziś noszą nazwę Południowo - kalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej. Każdy test mierzy psychoneurologiczne procesy, które przyczyniają się do wykształcenia zdolności do uczenia się. Ayers przebadała 150 dzieci w tym 100 z trudnościami w uczeniu się i 50 z normą. Grupy w testach osiągnęły zupełnie inne wyniki, ale potwierdziły wcześniejsze hipotezy terapeutki.
(slajd 9)
Testy te mogły różnicować dzieci na te, które mają trudności w uczeniu się wynikające z zaburzeń pracy centralnego układu nerwowego i te których czynności w uczeniu się są innego pochodzenia. Kolejne badania wykazały, u dzieci, które maja dysfunkcje centralnego układu nerwowego, iż problemy w uczeniu się łączą się z dysfunkcjami mózgu. Po przebadanej ogromnej ilości dzieci Ayers opublikowała dane, które z przeprowadzonych przez nią testów badają: praksję, percepcję przestrzeni, funkcje prawej i lewej półkuli oraz inne. Wyniki tych badań pozwoliły na stworzenie klasyfikacji typów dysfunkcji występujących u dzieci z trudnościami w uczeniu się. Na podstawie analizy badań 128 dzieci z trudnościami w uczeniu się Testami Integracji Sensorycznej i Południowo - kalifornijskim Testem Po rotacyjnego Oczopląsu stwierdziła, że testy te badają: procesy somatosensoryczne, planowanie motoryczne, koordynacje wzrokowo ruchową, funkcje słuchowo językowe, oczopląs po rotacyjny i reakcje posturalno oczne.
(slajd 10)
Lata osiemdziesiąte to dla Ayers praca nad przystosowaniem integracji sensorycznej do terapii dzieci z trudnościami w uczeniu się, dzieci autystycznych , z mózgowym porażeniem dziecięcym i z upośledzonymi umysłowo. Opracowała przyrządy potrzebne do terapii. W ciągu tego czasu opracowała również wiele artykułów a na podstawie swoich obserwacji wydała dwie książki: „Integracja Sensoryczna i dziecko” oraz „Integracja sensoryczna i zaburzenia w uczeniu się”.
(slajd 11)
TERAPIA
Głównym celem terapii jest dostarczenie dziecku potrzebnych bodźców o określonej
sile, w sposób kontrolowany. Podczas terapii odpowiednio dobrany zestaw ćwiczeń
kształtuje i usprawnia połączenia synaptyczne w Ośrodkowym Układzie Nerwowym
to one determinują prawidłowe przetwarzanie informacji sensorycznych. Tylko
odpowiednie dobranie stopnia trudności ćwiczeń pozwala osiągnąć stymulujący
efekt.
(slajd 12)
Podczas zajęć terapeuta nie uczy dziecka konkretnej umiejętności (np wiązanie
butów, czytanie, liczenie) lecz stara się wpłynąć na procesy nerwowe leżące u
podstawy tej umiejętności. Sama umiejętność pojawia się naturalnie po pewnym
czasie jako skutek poprawy funkcjonowania układu nerwowego.
(slajd 13)
Stymulując prawidłowy rozwój dzieci już od wieku niemowlęcego, szczególnie w przypadku tzw. grupy ryzyka okołoporodowego, zapobiegamy późniejszym nieprawidłowościom rozwojowym.
Przy terapii stosuje się ćwiczenia takie by były wyzwaniem dla uczestnika i stymulowały jego mózg. Muszą być dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka, nie mogą jednak być zbyt łatwe czy zbyt trudne. Ciągłe balansowanie na granicy możliwości dziecka poprawia organizacje OUN, wpływa na zmianę zachowania w sferze motorycznej i emocjonalnej, poprawę funkcji językowych i poznawczych a przede wszystkim przejawia się lepszą efektywnością uczenia się.
(slajd 14)
Przykładowe ćwiczenia:
Łowienie w grochu kaszy czy piasku, wyszukiwanie drobnych przedmiotów w wypełnionych nimi pojemnikami
Ścieranie gąbką, pędzlem, dłonią pianki naniesionej na różne części ciała
Wyszukiwanie i odklejanie nalepek i plastrów przyklejanych na ciele
Chodzenie po podłożu o nierównej fakturze
Kąpiele w suchym basenie wypełnionym piłeczkami a także wyciąganie przez dziecko takich piłeczek włożonych pod koszulę
Malowanie palcami z użyciem różnorodnych substancji (farb, kremów)-mogą być mieszane z piaskiem
Podskoki obunóż na jednej nodze, przeskakiwanie z nogi na nogę, skakanie wokół własnej osi.
(slajd 15)
Niepokojące sygnały
Zaburzenie i opóźnienie rozwoju mowy.
Trudności z czytaniem/ pisaniem/ liczeniem.
Nieprawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego.
Problemy z manipulacją- cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie,
kolorowaniem.
Problemy z opanowaniem pojęć związanych z orientacją w przestrzeni prawo, lewo, nad- pod, pomiędzy, obok, za...
Trudności z połykaniem, odruch wymiotny, trudności z żuciem i gryzieniem,
niechęć do jedzenia, wybiórcza dieta.
(slajd 16)
Trudności z utrzymaniem równowagi, dziecko potyka się i przewraca, często
wydaje się, że bez powodu.
Nie lubi się ruszać, nie lubi być na placu zabaw, nie toleruje kiedy ktoś go
huśta/ kręci mimo, że sam może to robić godzinami.
Ma problemy z łapaniem i rzucaniem piłki, jest niezgrabne ruchowo.
Obserwuje się u dziecka nadmierną lub zbyt mała wrażliwość na bodźce
dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch, np. unikanie dotykania niektórych
faktur (piasek, kasza); unikanie zabaw plasteliną, malowania palcami,
problemy z manipulacją, posługiwaniem się sztućcami, nożyczkami,
nieprawidłowy chwyt długopisu, nadwrażliwość na dźwięki, na światło, niski
próg tolerancji na bliskość innej osoby.
(slajd 17)
Sala Integracji Sensorycznej:
Terapia przypomina zabawę, a gabinet pokój zabaw dla dzieci. Znajdą tu Państwo
basen z piłeczkami, piłki i wałki różnych rozmiarów, trampolinę, różnego typu
kształtki rehabilitacyjne oraz sprzęt podwieszany czyli to co w terapii SI
najważniejsze huśtawki, platformy, trapezy, helikopter, podwieszanego konika i
parówkę. Dodatkowo dużo drobnego sprzętu terapeutycznego do ćwiczenia małej
motoryki oraz stymulacji systemu dotykowego, wzrokowego, słuchowego jak i
węchowego dziecka. Sala do zajęć wyposażona jest w sprzęt do terapii posiadający
niezbędne certyfikaty i atesty- bezpieczny dla ćwiczącego dziecka.(slajd 19)
U kogo stosuje się metodę Ayres?
Metoda SI jest wykorzystywana w pracy z dziećmi:
• o prawidłowym rozwoju intelektualnym z trudnościami w nauce szkolnej, oraz w nauce szeroko pojętej, w tym m.in.:
– z nadruchliwością z deficytem uwagi,
– z grupy ryzyka dysleksji,
• upośledzonymi umysłowo,
• z zespołem Downa,
• autystycznymi,
• niedowidzącymi,
• z mózgowym porażeniem dziecięcym,
• z zaburzeniami werbalno-słuchowymi,
• z niemowlętami z grupy ryzyka.(slajd 20)
BIBLIOGRAFIA:
Maas V. F., Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do Teorii Integracji Sensorycznej. WSiP, Warszawa 1998.
Odowska- Szlachcic B. Metoda integracji sensorycznej we wspomaganiu rozwoju mowy u dzieci z szkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Harmonia 2011.
Odowska- Szlachcic B. Terapia integracji sensorycznej, zeszyt 1, Harmonia 2010.
Godwin Emmons P. McKendry Anderson L. Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej K.E. Liber Maj 2007.
Borkowska M, Wagh K. Integracja sensoryczna na co dzień. PZWL 2011