HANDEL MIĘDZYNARODOWY.

FUNKCJONOWANIE JEGO W UNII EUROPEJSKIEJ I Z KRAJAMI SPOZA NIEJ.

Przygotowali:

Jan Szymański

Barbara Wesołowska

Spis treści

1. Co to jest handel?

1.1. Handel detaliczny

1.2. Handel hurtowy

1.3. handel zagraniczny

2. EOG

3. Cztery swobody rynku UE

3.1. Swobodny przepływ towarów

3.2. Swobodny przepływ usług

3.3. Swobodny przepływ kapitału

3.4. Swobodny przepływ osób

4. Unia Gospodarcza i Walutowa

5. Polityka handlu zagranicznego

6. Ochrona handlu

6.1. Sprawiedliwy handel

6.1.1. Definicja sprawiedliwego handlu wg FINE

6.1.2. Główne zasady sprawiedliwego handlu

6.1.3. Cele sprawiedliwego handlu

6.2. Bariery handlowe

6.3. Ustawa antydumpingowa

7. Wpływ akcesji do UE na polski handel zagraniczny

1. Co to jest handel?

Handel – jest to proces gospodarczy polegający na sprzedaży czyli na wymianie dóbr i usług na pieniądze. Proces ten jest realizowany przez zawodowych pośredników w celu osiągnięcia zysku.

Do podstawowych funkcji handlu zalicza się:

• uzgadnianie struktury rodzajowej towarów,

• kierowanie ruchem towarów w czasie - związane jest to z występowaniem rozbieżności między produkcją a konsumpcją,

• kierowanie ruchem towarów w przestrzeni - miejsca produkcji określonych dóbr nie pokrywają się z miejscami popytu, spożycia lub zużycia,

• kształtowanie struktury asortymentowej towarów - poszczególne dobra w czasie przechodzenia ze sfery produkcji do sfery konsumpcji są grupowane według rodzaju zaspokajanych potrzeb.

W zależności od zakresu i rodzaju działalności wyróżnia się handel hurtowy i detaliczny.

Odmianą handlu jest handel zagraniczny (międzynarodowy), czyli międzynarodowa wymiana towarowa pomiędzy firmami pochodzącymi z różnych państw.

1. Handel detaliczny

Handel detaliczny - polega na realizacji sprzedaży detalicznej w niewielkich ilościach, odbywającej się w punktach sprzedaży detalicznej, w sklepach, kioskach, na straganach i kramach, przez dostawę do mieszkań jest ostatnim najważniejszym ogniwem obrotu towarowego.

Do podstawowych zadań handlu detalicznego należy:

1. zaopatrywanie konsumentów w towary zaspokajające ich potrzeby w sposób pełny i prawidłowy, oferowanie dodatkowych usług (np. dostawy do domu, sprzedaż ratalna, zamówienia telefoniczne), odpowiednie opakowania,

2. celowe kształtowanie konsumpcji poprzez reklamę, sposób oferowania, dodatkowe usługi przy zakupie, itd.

3. Współudział w kształtowaniu cen na towary przez rejestrowanie reakcji rynku na zmiany cen,

4. Prowadzenie produkcji i przetwórstwa dla uzupełnienia i wzbogacenia oferty.

W przypadku handlu wiejskiego jego zadaniem jest ponadto zaopatrzenie ludności wiejskiej w środki produkcji i dobra inwestycyjne.

W latach dziewięćdziesiątych zaszły bardzo duże zmiany w organizacji hurtowego i detalicznego handlu żywnością. Liczba jednostek handlu detalicznego wzrosła w latach 1990-1996 ponad czterokrotnie, w tym sklepów trzykrotnie. Liczba sklepów na wsi wynosiła w 1994 r. około 95 tysięcy. Zatrudnienie w handlu systematycznie wzrasta (z 639 tys. w 1991 r. do 831 tys. w 1996 r.). W handlu hurtowym nastąpiły również gruntowne przeobrażenia. Znacznemu ograniczeniu uległa powierzchnia magazynowa oraz wielkość gromadzonych zapasów. Mimo znacznych zmian w tym ogniwie agrobiznesu w dalszym ciągu dystrybucja żywności nie jest najlepiej zorganizowana i rzadko opiera się na trwałych kontraktach.

1. Handel hurtowy

Handel hurtowy – polega na zakupie dużych partii towarów od producentów, zmianą wielkości sprzedawanych partii i asortymentu (sortowanie, paczkowanie, kompletowanie asortymentów towarowych), a następnie odsprzedażą punktom sprzedaży detalicznej.

Jego najważniejszymi zadaniami są:

1. prawidłowe zaopatrzenie placówek detalicznych,

2. dbałość o odpowiednią jakość towarów i ochrona ich wartości użytkowych,

3. organizowanie przebiegów towarowych,

4. wyrównywanie dysproporcji w czasie między wytworzeniem a sprzedażą towarów (m.in. poprzez magazynowanie),

5. współpraca z producentami w zakresie kształtowania dostaw zgodnych ze strukturą popytu.

Realizując te zadania hurt spożywczy pełni następujące funkcje:

1. przekształca asortyment produkcyjny w handlowy przez kompletowanie dostaw pod względem asortymentowym,

2. pokonuje różnice w czasie między produkcją a sprzedażą detaliczną przez przechowywanie produktów spożywczych,

3. pokonuje różnice w przestrzeni między producentami żywności a konsumentami.

Obrót hurtowy może mieć formę:

• obrotu składowego - towary są okresowo przechowywane w magazynach hurtowych

• obrotu tranzytowego - kiedy towar przechodzi bezpośrednio od producentów do detalu

  1. Handel zagraniczny

Handel zagraniczny - jest to odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerami posiadającymi stałą siedzibę poza granicą celną państwa.

Handel zagraniczny w wąskim znaczeniu odnosi się jedynie do dóbr materialnych sprzedawanych za granicę lub zakupywanych za granicą.

W szerokim znaczeniu handel zagraniczny obejmuje obroty majątkowo-kredytowe oraz obroty bieżące, na które oprócz wymiany składają się zakup i sprzedaż za granicę usług, dóbr niematerialnych oraz zobowiązania wynikające z ruchu ludności poza granicę, utrzymywania własnych placówek dyplomatycznych za granicą i inne.

Za szerokim ujęciem handlu zagranicznego przemawiają następujące argumenty:

• Daje możliwość alternatywnych zastosowań posiadanych zasobów ekonomicznych kraju we wszystkich dziedzinach międzynarodowego podziału pracy

• Dopiero po uwzględnieniu wszystkich elementów wymiany z zagranicą można dokładnie określić jej rolę w gospodarce państwa

• Poszczególne elementy składowe całego obrotu gospodarczego są substytucyjne i komplementarne i są równorzędnymi źródłami wpływów dewizowych. Dlatego powinny być rozpatrywane łącznie.

Charakterystyczne cechy handlu zagranicznego:

• odpłatność

• przemieszczanie towarów

• towary muszą pochodzić z różnych krajów

1. Europejski Obszar Gospodarczy

Europejski Obszar Gospodarczy, EOG (ang. European Economic Area, EEA) - strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek obejmujące kraje Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) (z wyjątkiem Szwajcarii). EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług.

Porozumienie o utworzeniu EOG podpisano w Porto 2 maja 1992 roku. Wejście w życie układu opóźniało się z powodu odrzucenia go w referendum w Szwajcarii w grudniu 1992 roku. Po wykluczeniu odniesień do Szwajcarii z umowy, ostatecznie weszła ona w życie 1 stycznia 1994 roku.

Na mocy umowy z Porto obywatele wszystkich państw należących do EOG mogą się swobodnie przemieszczać, osiedlać i nabywać nieruchomości na ich terenie. W zamian EFTA łoży na unijny Fundusz Spójności. Kraje EFTA przyjęły do swojego ustawodawstwa dużą część szczegółowych przepisów wspólnotowych (nie dotyczy to jednak m.in. polityki rolnej czy walutowej). Ważną cechą EOG jest to, iż realizuje swoją działalność na poziomie pierwszego i trzeciego etapu integracji, strefy wolnego handlu i Wspólnego Rynku, wyłączając drugi etap, unię celną.

Członkowie EOG:

• Austria

• Belgia

• Bułgaria

• Cypr

• Czechy

• Dania

• Estonia

• Finlandia

• Francja

• Grecja

• Hiszpania

• Holandia

• Irlandia

• Islandia

• Liechtenstein

• Litwa

• Luksemburg

• Łotwa

• Malta

• Niemcy

• Norwegia

• Polska

• Portugalia

• Rumunia

• Słowacja

• Słowenia

• Szwecja

• Węgry

• Wielka Brytania

• Włochy

1. Cztery swobody rynku Unii Europejskiej

   1. Swobodny przepływ towarów

Swobodny przepływ towarów - swoboda ta to głównie wprowadzenie wspólnie zaakceptowanych rozwiązań prawnych regulujących w krajach członkowskich podstawowe standardy techniczne, wymagań metrologicznych czy też certyfikatów jakości i bezpieczeństwa produktów. Niektóre towary posiadają odpowiednio uregulowane standardy prawne i ich obszary określa się jako "zharmonizowane", natomiast pozostałe towary nie posiadają odpowiednich uregulowań i wobec tej grupy używamy określenia obszaru "niezharmonizowanego".

1. Swoboda świadczenia usług

Swoboda świadczenia usług - oznacza prawo świadczenia usług przez podmiot, który ma swoją siedzibę w jednym z krajów Unii Europejskiej, na rzecz podmiotów z innych krajów członkowskich, bez potrzeby posiadania w tych krajach jakiegokolwiek stałego zakładu pracy/filii/przedstawicielstwa.

Usługa w rozumieniu Traktatu o WE to samodzielna działalność zarobkowa, dla wykonywania, której konieczny jest czasowy pobyt świadczącego na terytorium obcego państwa członkowskiego. W grę wchodzi tu zarówno wykonywanie wolnego zawodu, działalność banków, towarzystw ubezpieczeniowych, maklerów, pośredników, rzemieślników, jak i twórczość artystyczna. Również odbiorca świadczenia nie może być ograniczona w swobodnym przekraczaniu granicy celem przyjęcia usługi ( np. : pacjent poszukujący porady lekarza praktykującego w innym państwie członkowskim).” Swoboda świadczeni usług dotyczy, swobody przemieszczania się osób świadczących usługi ( np. : lekarz wykonując operację w klinice innego państwa członkowskiego UE), ale również osób, które z tych usług korzystają (np. : pacjent jadący po konsultacje do specjalisty z sąsiedniego państwa członkowskiego).

Negocjacje pomiędzy krajami, do przyjęcia tej swobody, trwały od 1977 r. i zakończyły się w połowie lat dziewięćdziesiątych. Tak długi okres negocjacji wynikał z faktu, że musiano wypracować jednomyślne stanowiska dla każdego zawodu. Swoboda świadczenia usług jest regulowana odrębnymi dyrektywami Unii Europejskiej.

1. Swobodny przepływ kapitału

Swobodny przepływ kapitału - jest to określona w 56 artykule Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE), oraz art. 26 pkt. 2 i 63 Wersji skonsolidowanej Traktatu o funkcjonowaniu UE, jedna z czterech swobód wspólnego rynku w Unii Europejskiej. Swoboda ta przejawia się w zakazie stosowania ograniczeń w stosunku do przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi UE, a także pomiędzy Państwami członkowskimi UE a państwami trzecimi.

Poprzez "przepływ kapitału" rozumie się płatności i transgraniczne transfery pieniędzy, inne transakcje umożliwiające transfer własności aktywów i zobowiązań, systemy płatnicze.

Swoboda przepływu kapitału oznacza swobodę przenoszenia wartości majątkowych do innego państwa członkowskiego, a jej celem jest umożliwienie realizacji, za pomocą różnego rodzaju instrumentów finansowych, samoistnej komercyjnej inwestycji w innym państwie członkowskim i ewentualne korzystanie z jej efektów. Najczęściej uważa się, iż swoboda w tym zakresie powinna umożliwiać m.in.: inwestycje bezpośrednie, zakup i sprzedaż nieruchomości w innych państwach członkowskich, zakup i sprzedaż papierów wartościowych oraz transakcje z ich udziałem, zaciąganie pożyczek, udzielanie kredytów, poręczeń i gwarancji oraz przepływy kapitału o charakterze osobistym. Warto przy tym zwrócić uwagę, iż w odróżnieniu od pozostałych swobód, art. 56 zapewnia swobodę przepływu płatności i kapitału również między państwami członkowskimi, a państwami trzecimi.

1. Swobodny przepływ osób

Swobodny przepływ osób – jest to jedna z podstawowych swobód zagwarantowanych w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Obejmuje prawo obywatela jednego państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej.

Spod działania tej swobody wyłączone są pewne grupy zawodowe: osoby świadczące pracę dla organów publicznych, porządkowych, dyplomacji, sędziów, policji, organów skarbowych.

4. Unia Gospodarcza i Walutowa

Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) - jest jednym z elementów współpracy w ramach Unii Europejskiej. Traktat o UGW został ustanowiony w Maastricht w 1992. Głównym celem Unii jest utworzenie wspólnej waluty europejskiej – euro – i przeniesienie polityki pieniężnej na wspólny szczebel.

Wprowadzenie wspólnej waluty w życie zostało podzielone na trzy etapy. Na każdym z nich państwa członkowskie musiały wprowadzać pewne zmiany i się dostosowywać do ogólnie przyjętych założeń.

Pierwszy etap trwał od lipca 1990 do końca 1993 roku. W tym czasie kraje Wspólnot Europejskich miały zapewnić pełną swobodę przepływu kapitału, poprawić funkcjonowanie Europejskiego Systemu Walutowego i zacieśnić współpracę pomiędzy bankami centralnymi. Obejmował kroki dostosowawcze i liberalizacyjne, wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej (szczególnie pieniężnej) oraz dokonanie przez Radę Europejską oceny postępu poszczególnych państw w zakresie zbieżności gospodarczo-finansowej. Wprowadzono również zakaz uprzywilejowanego dostępu instytucji publicznych do wsparcia finansowego banku.

Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 roku. Podczas jego trwania powstał Europejski Instytut Walutowy (EMI – European Monetary Institute), odpowiedzialny za pogłębienie współpracy pomiędzy niezależnymi bankami centralnymi krajów członkowskich. 16 grudnia 1995 roku ustalono nazwę nowej waluty Euro. W czerwcu 1997 roku Rada Europejska uzgodniła Pakt Stabilności i Wzrostu oraz nowy mechanizm wymiany walut (ERM II). Ustanowiono też system TARGET – system automatycznych przeliczeń walut narodowych na euro. 3 maja 1998 roku postanowiono o 11 krajach, które oficjalnie utworzą unię gospodarczo-walutową 1 stycznia 1999 roku. Były to: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy. W czerwcu roku 1998 powstał Europejski Bank Centralny.

Etap trzeci zamrażając narodowe kursy wymiany wobec euro rozpoczął się 1 stycznia 1999 roku. Powołano do życia Europejski System Banków Centralnych (ESCB – the European System of Central Banks), który przejął obowiązki Europejskiego Instytutu Monetarnego i odpowiedzialność za politykę walutową Unii Europejskiej. 1 stycznia 2001 do unii gospodarczo-walutowej przyłączyła się Grecja. W styczniu 2002 do obiegu wprowadzono monety i banknoty euro.

Warunkiem pełnego uczestnictwa w UGiW jest wypełnienie przez państwo członkowskie kryteriów konwergencji. Wyróżnia się kryteria konwergencji nominalnej oraz kryteria konwergencji prawnej. Do pierwszej grupy zalicza się:

• kryterium stabilności cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja mierzona wskaźnikiem HICP w ciągu roku poprzedzającego badanie nie może przekroczyć 1,5 pkt. procentowego inflacji w trzech państwach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach;

• kryterium fiskalne - państwo w momencie badanie nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu;

• kryterium kursu walutowego - państwo przez minimum dwa lata musi uczestniczyć w Mechanizmie Kursów Walutowych - w tym czasie nie może dochodzić do poważnych napięć oraz nie wolno samowolnie przeprowadzać dewaluacji;

• kryterium stóp procentowych - w ciągu roku od momentu badania średnia długoterminowa stopa procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej z analogicznych stóp procentowych trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach

Z kolei zgodnie z kryteriami konwergencji prawnej należy zapewnić zgodność prawodawstwa krajowego z art. 130 i 131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Statutem Europejskiego Banku Centralnego

5. Polityka Handlu Zagranicznego

Unia Europejska jest czołowym partnerem w handlu międzynarodowym (generuje jedną piątą całego handlu światowego). Sieć jej stosunków handlowych obejmuje cały świat. Kolejne rozszerzenia oraz konsolidacja jednolitego rynku wewnętrznego umocniły pozycję UE w negocjacjach zarówno dwustronnych – z państwami trzecimi, jak i w wielostronnych – na forum Światowej Organizacji Handlu (ang. World Trade Organization - WTO), która stoi w centrum unijnej polityki handlowej. Podstawowym elementem polityki UE jest propagowanie handlu uprawianego w atmosferze sprawiedliwości, ładu i wielostronności z korzyścią dla społeczności międzynarodowej.

Za negocjowanie i realizację porozumień handlowych w tej dziedzinie (np. zmian taryfowych, przepisów celnych i handlowych czy środków ochronnych) odpowiada Komisja Europejska, która wcześniej otrzymuje stosowne upoważnienie od Rady i konsultuje się z Komitetem ds. Polityki Handlowej (organem Rady, który skupia urzędników wysokiego szczebla do spraw handlu). Negocjacje na forum WTO prowadzi w imieniu Unii Komisja. Ona również reprezentuje państwa członkowskie w rozwiązywaniu sporów.

6. Ochrona handlu

Zobowiązanie Unii Europejskiej do liberalizacji handlu międzynarodowego zależy od pola growego pomiędzy producentami lokalnymi i zagranicznymi na podstawie prawdziwej przewagi konkurencyjnej.
Rola Komisji Europejskiej w osiągnięciu otwartego i uczciwego handlu obejmuje obronę europejskiej produkcji w stosunku do międzynarodowych zakłóceń w handlu, takich jak subsydiowania lub dumpingu, przy zastosowaniu instrumentów ochrony handlu w zgodności z prawem UE i reguł WTO.
Komisja monitoruje stosowanie tych instrumentów, nawiązuje do egzekwowania środków i negocjuje przyszłe zasady międzynarodowe z partnerami handlowymi UE.

6.1. Sprawiedliwy handel

Sprawiedliwy handel (Fair trade) – międzynarodowy ruch konsumentów, organizacji pozarządowych, firm importerskich i handlowych oraz spółdzielni drobnych producentów w krajach Trzeciego Świata itp., mający na celu pomoc w rozwoju dla drobnych wytwórców (rolników, rzemieślników) Trzeciego Świata, posługując się metodami wypracowanymi przez biznes, tworząc niezależny system handlowy o zasięgu globalnym. Jest to zarazem jeden z nurtów ekonomii społecznej, której naczelną zasadą jest uznanie, iż człowiek jest ważniejszy od zysku.

Sprawiedliwy handel dąży do wyeliminowania ubóstwa z krajów Południa poprzez zapewnienie marginalizowanym w procesie globalizacji producentom w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej równych szans dostępu do rynków w krajach Północy. Rzuca on wyzwanie praktykom handlowym, które utrzymują ludzi w nędzy. Podstawowym celem Sprawiedliwego Handlu jest zbudowanie trwałych, bezpośrednich relacji pomiędzy producentami w krajach biednych, a konsumentami w bogatych częściach świata.

Przez ostatnich czterdzieści lat sprawiedliwy handel w Europie wyrósł z działalności lokalnej małych grup do obecnego wysokiego poziomu współpracy i integracji w skali europejskiej i światowej. Ponieważ Sprawiedliwy Handel rozpoczął się jako niescentralizowany ruch, istnieją jego różne definicje. Znaczącym osiągnięciem ruchu Sprawiedliwego Handlu jest wypracowanie i sformułowanie powszechnie uznawanej definicji Sprawiedliwego Handlu, wskazującej jego cele i głównych aktorów.

Pierwsza międzynarodowa definicja została zatwierdzona w kwietniu 1999 roku przez FINE, nieformalne porozumienie skupiające cztery główne organizacje sieciowe Sprawiedliwego Handlu: IFAT, FLO-I, NEWS! oraz EFTA. Definicja ta została jednak całkowicie zrewidowana. Nowa definicja Sprawiedliwego Handlu – jako część szerszej strategii współpracy – została przyjęta w grudniu 2001. Definicja ta podkreśla podmiotowość jego uczestników oraz fakt, że Sprawiedliwy Handel to nie tylko sam proces wymiany, ale także rozwój – zarówno producentów jak i konsumentów – jako cel handlu międzynarodowego.

6.1.1. Definicja sprawiedliwego handlu wg FINE

Sprawiedliwy Handel jest to partnerstwo w handlu, opierające się na dialogu, przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się do zrównoważonego rozwoju przez oferowanie lepszych warunków handlowych dla zmarginalizowanych producentów i pracowników, szczególnie na Południu. Organizacje Sprawiedliwego Handlu (wspierane przez konsumentów), aktywnie angażują się we wspieranie producentów, podnoszenie świadomości i kampanie na rzecz zmian zasad i praktyki konwencjonalnego handlu międzynarodowego.

6.1.2. Główne zasady sprawiedliwego handlu

Główne zasady:

- człowiek jest ważniejszy niż zysk

- poprawianie warunków życia i pracy producentów poprzez stworzenie dogodnych środków i możliwości

- rozwój korzystnych relacji sprzedawca – nabywca

- cena towarów, która zapewnia producentom sprawiedliwe wynagrodzenie za ich pracę i akceptowalny zwrot kosztów dla organizacji marketingowej

- zwiększenie wiedzy ludzi na temat sytuacji kobiet i mężczyzn jako producentów i handlowców

- promocja równych szans kobiet

- ochrona praw kobiet i dzieci

6.1.3. Cele sprawiedliwego handlu

• Zwiększenie środków do życia dla producentów poprzez zwiększenie dostępu do rynku;

• Wzmocnienie organizacji producentów, płacenie lepszych cen i zapewnienie ciągłości stosunków handlowych;

• Wsparcie możliwości rozwoju upośledzonych społecznie producentów, szczególnie kobiet i ludności tubylczej, oraz ochrona dzieci przed eksploatacją w procesie produkcyjnym.

• Podnoszenie świadomości wśród konsumentów na temat negatywnych skutków międzynarodowego handlu, aby pozytywnie oddziaływali poprzez swoją siłę nabywczą;

• Tworzenie przykładu partnerstwa w handlu poprzez dialog, przejrzystość i szacunek;

• Prowadzenie kampanii na rzecz zmian w zasadach i praktyce konwencjonalnego handlu międzynarodowego.

• Ochrona praw człowieka poprzez promocję sprawiedliwości społecznej, zdrowej praktyki ekologicznej oraz bezpieczeństwa ekonomicznego.

6.2. Bariery Handlu

Bariery handlowe to ogólne określenie dla działań lub regulacji rządowych ograniczających swobodę handlu międzynarodowego. Bariery te objawiają się pod wieloma postaciami od ceł przez podatki po bariery parataryfowe(*).

Od 1995 roku Rozporządzenia w Sprawie Barier Handlowych (ang. Trade Barriers Regulation - TBR) dał europejskim przedsiębiorstwom narzędzie do radzenia sobie z barierami handlowymi na rynkach eksportowych. Firmy mogą korzystać z TBR w celu zwrócenia się do Komisji Europejskiej o zbadanie ograniczeń w sprzedaży ich produktów za granicą, dyskryminacji na rynkach zagranicznych, trudności z uzyskaniem patentów lub licencji lub innych form nieuczciwej bariery dla ich eksportu towarów lub usług.
W ciągu ostatniej dekady tuziny firm lub koncernów skorzystało z TBR do rozwiązywania problemów na rynkach eksportowych, a także nieuczciwych zagranicznych praktyk handlowych, które powodują szkody w rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Sprawy, którymi zajmowało się TBR pomogły poprawić warunki eksportowe dla producentów samochodów w Kolumbii, produkty farmaceutyczne w Turcji, tkaniny w Brazylii i w wielu innych przypadkach.

(*)Bariery parataryfowe należą do narzędzi regulacji stosunków ekonomicznych z zagranicą. Wpływają one na handel z zagranicą przez podwyższenie ceny towaru importowanego. Wywołują takie same jak cła skutki ekonomiczne i powodują obniżenie się konkurencyjności towaru na rynku wewnętrznym.

6.3. Ustawa antydumpingowa

Co to w ogóle jest anty-dumping?

Firma stosuje dumping, jeśli eksportuje swoje produkty do Unii Europejskiej po cenach niższych niż faktyczna wartość produktu (lokalna cena produktu lub koszty jego wytworzenia) na rynku swojego kraju.

Komisja Europejska jest odpowiedzialna za prowadzenie śledztwa odnośnie zarzutów dumpingowych wobec producentów eksportujących produkty z krajów spoza UE. Komisja zazwyczaj otwiera dochodzenie odnośnie danego produktu lub firmy po otrzymaniu doniesienia lub skargi od wspólnoty, ale może też sama wszcząć śledztwo.

Jeśli Komisja znajdzie jakiekolwiek odchylenia lub dana firma bądź produkt nie spełnia postawionych wymagań, wszczynane są działania anty-dumpingowe.

7. Wpływ akcesji do UE na polski handel zagraniczny

Wejście Polski do UE skutkowało, z perspektyw Polski, generalnym obnizeniem stawek celnych, co jednak nie znaczy, że dotyczyło to wszystkich towarów. Była również grupa, w przypadku której te wzrosły. Przyglądając się dwóm największym grupom towarów, można powiedzieć, że:

• Jeśli chodzi o towary przemysłowe, to w przypadku 61% polskiego importu poziom ceł nie zmienił sie, w przypadku 35%- zmalał, a wzrósł tylko w odniesieniu do ok. 4 towarów. Najwieksze spadki dotyczyły: olejów ciężkich, samochodów, satli i niektówych wyrobów ze stali, skór futerkowych, zegarów, sprzetu elektronicznego, odziezy, nakryc głowy, toreb podróznych. Wzrosty zas dotyczyły chlorku potasu, mocznika, niektórych wyrobów walcowatych ze stali, niektórych rodzajów lin i kabli,

• W przypadku handlu towarami rolnymi z krajami spoza UE, akcesja Polski do UE miała neutralny charakter. Liczba pozycji towarowych, na które cła wzrosły i tych, na które spadły był porównywalny (w każdym przypadku ponad 37% importu do Polski), poziom ok 25% stawek celnych nie uległ zmianie.

• Najwieksze obnizki ceł dotyczyły importu, np. tytoniu, win, wódek, owoców suszonych, orzeszków ziemnych, miodu, soków, przypraw, a najwieksze wzrosty ceł niektórych owoców (banany, cytryna, winogrona, arbuzy, jabłka, gruszki) oraz mleka, masła, serów, ryżu.

Obszarem, w którym wpływ akcesji ujawnił się stosunkowo najszybciej i najbardziej wyraźnie, zgodnie z założeniami leżącymi u jej podstaw, była wymiana handlowa z zagranicą. Jakkolwiek pełne otwarcie rynku, wynikające m.in. z przyjęcia Wspólnotowej Taryfy nastąpiło dopiero z dniem akcesji, tj. 1 maja 2004 r., to działania podmiotów uczestniczących w wymianie, antycypujące otwarcie rynku unijnego były wyraźnie widoczne już co najmniej na kilka miesięcy wcześniej.

Tabela: Zmiany obrotów handlowych Polski w mln EUR

Wykres: Obroty towarowe Polski w latach 2001-2006 w mln EUR

Jeżeli chodzi zaś o inny czynnik, na który akcesja do UE wpłynęła pozytywnie, to jest nim stosunkowy wzrost PKB. Analizując pierwszy z poniższych wykresów można zauważyć, że na tle państw wchodzących do UE wraz z Polską jesteśmy raczej w tyle. Jeśli jednak spojrzymy na drugi, wypadamy o wiele lepiej i widać na nim korzyści płynące dla naszego kraju.

Tabela: Wartość PKB i PKB per capita