Handel międzygałęziowy.
09/10.10.2012
Program ćwiczeń:
teorie handlu międzygałęziowego (teorie specjalizacji
handlowej):
teoria przewagi absolutnej;
teoria przewagi względnej;
teoria Heckschera-Ohlina;
mierniki specjalizacji:
mierniki specjalizacji:
wskaźnik ujawnionej przewagi komparatywnej;
wskaźnik ujawnionej symetrycznej przewagi komparatywnej;
znormalizowane saldo handlowe;
wskaźnik specjalizacji handlowej.
Handel międzygałęziowy.
handel międzygałęziowy polega na wymianie dóbr,
pochodzących z różnych gałęzi przemysłu, pomiędzy
krajami, w których wytwarzanie poszczególnych dóbr jest
bardziej opłacalne;
przykład: róże z Kolumbii i Niemieckie komputery
przykład: róże z Kolumbii i Niemieckie komputery
Teoria przewagi absolutnej.
Adam Smith 1776 r. – „Badania nad naturą i przyczynami
bogactwa narodów”
przykład:
Produkt (sztuki)
Region
Produkt (sztuki)
Region
Kolumbia
Niemcy
Róże
6
4
Komputery
3
8
Teoria przewagi względnej.
wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu
partnerów także w sytuacji, gdy jeden z partnerów
wytwarza większość towarów taniej niż drugi;
przewaga komparatywna to różnica między
alternatywnym kosztem wytwarzania dobra, z którego
trzeba zrezygnować, aby wytworzyć inne dobro;
trzeba zrezygnować, aby wytworzyć inne dobro;
przykład:
Produkty (sztuki)
Kraj
Zagranica
Garnitury
12
2
Telefony
6
4
Teoria przewagi względnej.
przykład:
Produkty (h)
Kraj
Zagranica
Garnitury
1
6
Telefony
2
3
Produkty (sztuki)
Kraj
Zagranica
Garnitury
12
2
Telefony
6
4
Teoria przewagi względnej.
przykład:
Produkty (h)
Kraj
Zagranica
Garnitury
1
6
Telefony
2
3
relacja cen 1:1
by handel był możliwy:
krajowa cena garniturów/krajowa cena telefonów < cena względna<
zagraniczna cena garniturów/zagraniczna cena telefonów
Teoria Heckschera-Ohlina.
Założenia teorii:
istnieją dwa kraje, dwa produkty oraz dwa czynniki produkcji (kapitał i
praca);
na rynkach: towarowym oraz czynników produkcji panuje konkurencja
doskonała;
w wymianie międzynarodowej panują warunki wolnego handlu.
wymiana między krajami ogranicza się do wymiany dóbr;
pomijane są koszty transportu;
pomijane są koszty transportu;
poszczególne kraje różnią się stopniem wyposażenia w czynniki
produkcji, czynnik produkcji relatywnie obfity w kraju I jest jednocześnie
relatywnie rzadki w kraju II i na odwrót;
oba wytwarzane dobra wymagają różnych proporcji nakładów czynników
produkcji, co oznacza, że funkcje produkcji tych dóbr różnią się, a więc
dobro A wymaga innej relatywnej intensywności zużycia czynników
produkcji niż dobro B;
wytwarzane dobra są jednorodne;
na obu rynkach konsumenci mają takie same gusta.
Teoria Heckschera-Ohlina.
Twierdzenie Heckschera-Ohlina
kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa się relatywnie
dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego, a sprowadzał
z zagranicy towary, których produkcja wymaga relatywnie dużo czynnika
produkcji w danym kraju względnie rzadkiego;
Efekt Stolpera-Samuelona:
ruch cen czynników produkcji, który zostaje uruchomiony przez handel
międzynarodowy, polegający na wzroście cen czynnika w jakimś kraju obfitego
międzynarodowy, polegający na wzroście cen czynnika w jakimś kraju obfitego
i spadku cen czynnika w danym kraju rzadkiego, prowadzi do wzrostu realnych
dochodów właścicieli czynnika obfitego oraz spadku realnych dochodów
właścicieli czynnika produkcji w danym kraju rzadkiego;
Twierdzenie Rybczyńskiego:
w warunkach niezmienionych relacji cen na rynku światowym, wzrost zasobów
tylko jednego czynnika produkcji, przy niezmienionym poziomie drugiego czynnika,
prowadzi do wzrostu produkcji dobra zużywającego przede wszystkim czynnik,
którego zasoby wzrastają, a także do zmniejszenia produkcji dobra, w wytwarzaniu
którego potrzebny jest przede wszystkim czynnik, którego zasoby nie ulegają
zmianie;
Teoria Heckschera-Ohlina.
przykład 1
:
Kraj A: 400 jednostek pracy i 600 jednostek ziemi;
Kraj B: 800 jednostek pracy i 300 jednostek ziemi;
Oba kraje produkują dobro F (żywność) i C (ubrania);
Do wyprodukowania jednostki ubrań potrzeba: 10 jednostek pracy i 5 jednostek ziemi;
Do wyprodukowania jednostki żywności potrzeba: 4 jednostek pracy i 8 jednostek ziemi;
Określamy (względną) czynnikointensywność produkcji obu dóbr:
żywność: nakład pracy/nakład ziemi = 4/8=1/2
ubrania: nakład pracy/nakład kapitału = 10/5 = 2 (żywność jest względnie ziemio intensywna,
ubrania: nakład pracy/nakład kapitału = 10/5 = 2 (żywność jest względnie ziemio intensywna,
a ubrania – praco intensywna)
Określamy (względną) obfitość wyposażenia krajów w czynniki produkcji:
Kraj A: L/T = 400/600 = 67/100
Kraj B: L/T = 800/300 = 267/100
(kraj A jest względnie obficie wyposażony w ziemię, a kraj B – w pracę)
Po otwarciu tych krajów na wymianę kraj A będzie eksportował …………., a kraj B
– ……….
Teoria Heckschera-Ohlina.
przykład 1I:
Polska – kraj obfity w pracę i Niemcy – kraj obfity w kapitał
Garnitury – pracochłonne i zegarki – kapitałochłonne
Polska
Niemcy
Przed rozpoczęciem handlu
Ceny towarów
Garnitury
(względnie drogie/względnie tanie)
Zegarki
(względnie drogie/względnie tanie)
Garnitury
(względnie drogie/względnie tanie)
Zegarki
(względnie drogie/względnie tanie)
Po rozpoczęciu handlu
Kierunek handlu
Zmiany cen towarów
Zmiany produkcji
Zmiany popytu na
czynniki produkcji
Zmiana cen czynników
produkcji
Garnitury (eksport/import)
Zegarki (eksport/import)
Garnitury (tanieją/drożeją)
Zegarki (tanieją/drożeją)
Garnitury (wzrasta/maleje)
Zegarki (wzrasta/maleje)
Popyt na pracę (wzrasta/maleje)
Popyt na kapitał (wzrasta/maleje)
Praca (drożeje/tanieje)
Kapitał (drożeje/tanieje)
Garnitury (eksport/import)
Zegarki (eksport/import)
Garnitury (tanieją/drożeją)
Zegarki (tanieją/drożeją)
Garnitury (wzrasta/maleje)
Zegarki (wzrasta/maleje)
Popyt na pracę (wzrasta/maleje)
Popyt na kapitał (wzrasta/maleje)
Praca (drożeje/tanieje)
Kapitał (drożeje/tanieje)
Mierniki specjalizacji - wskaźnik
ujawnionych przewag komparatywnych.
wg wzoru zaproponowanego przez Balasse jest on
wyznaczany przez udział j-tego sektora w całkowitym
eksporcie i-tego kraju, odniesiony do udziału j-tego
sektora w całkowitym eksporcie krajów ze zbioru G;
inne podejście opiera się na policzeniu ilorazu wielkości
inne podejście opiera się na policzeniu ilorazu wielkości
eksportu w danej grupie produktowej i importu w tej
grupie produktowej;
gdy wskaźnik przyjmuje wartości większe od jedności,
oznacza to, że kraj ma przewagę komparatywną
względem zagranicy w tej grupie produktowej;
Mierniki specjalizacji - wskaźnik ujawnionej
symetrycznej przewagi komparatywnej.
różnica między udziałem danej grupy produktowej
w eksporcie danego kraju oraz udziału tej grupy
produktowej w imporcie tego kraju;
wartości większe od zera wskazują na grupy produktowe,
w których dany kraj posiada ujawnioną przewagę
komparatywną;
przykład:
Mierniki specjalizacji - wskaźnik ujawnionej
symetrycznej przewagi komparatywnej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartości w mln zł
Sekcja SITC
Import
Eksport
RCA =
eksport/i
mport
Udział w
imporcie
(%)
Udział w
eksporcie
(%)
CRCA =
różnica
udziałów
eksportu i
importu
(%)
A
B
C=B/A
D
E
F=E-D
Żywność i zwierzęta żywe
40133
51526
Napoj i tytoń
3659
6986
Napoj i tytoń
3659
6986
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
21217
13044
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne
78413
27039
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne
2688
1106
Chemikalia i produkty pokrewne
87143
49445
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie
według surowca
111160
117599
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy
194428
216590
Różne wyroby przemysłowe
60169
70574
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC
15418
860
Suma
614428
554769
-
-
Źródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.
Mierniki specjalizacji - wskaźnik ujawnionej
symetrycznej przewagi komparatywnej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartości w mln zł
Sekcja SITC
Import
Eksport
RCA =
eksport/i
mport
Udział w
imporcie
(%)
Udział w
eksporcie
(%)
CRCA =
różnica
udziałów
eksportu i
importu
(%)
A
B
C=B/A
D
E
F=E-D
Żywność i zwierzęta żywe
40133
51526
1,28
6,53%
9,29%
2,76%
Napoje i tytoń
3659
6986
1,91
0,60%
1,26%
0,66%
Napoje i tytoń
3659
6986
1,91
0,60%
1,26%
0,66%
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
21217
13044
0,61
3,45%
2,35%
-1,10%
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne
78413
27039
0,34
12,76%
4,87%
-7,89%
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne
2688
1106
0,41
0,44%
0,20%
-0,24%
Chemikalia i produkty pokrewne
87143
49445
0,57
14,18%
8,91%
-5,27%
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie
według surowca
111160
117599
1,06
18,09%
21,20%
3,11%
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy
194428
216590
1,11
31,64%
39,04%
7,40%
Różne wyroby przemysłowe
60169
70574
1,17
9,79%
12,72%
2,93%
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC
15418
860
0,06
2,51%
0,16%
-2,35%
Suma
614428
554769
- 100,00% 100,00%
-
Źródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.
Mierniki specjalizacji - znormalizowane
saldo handlowe.
iloraz różnicy eksportu i importu danej grupy
produktowej i sumy obrotów tą grupą produktową (sumy
importu i eksportu);
wartość równa 1 oznacza pełną specjalizację w handlu
danym dobrem;
Mierniki specjalizacji - wskaźnik
specjalizacji handlowej.
różnica znormalizowanego salda handlowego danej grupy
produktowej i znormalizowanego salda handlowego
danego państwa;
wskaźnik większy od 0 oznacza specjalizację w określonej
grupie produktowej;
grupie produktowej;
przykład:
Mierniki specjalizacji - znormalizowane saldo
handlowe i wskaźnik specjalizacji handlowej.
Obliczenia znormalizowanego salda handlowego i wskaźnika specjalizacji handlowej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartosci w mln zł
Sekcja SITC
Import
Eksport
Znormalizo-
wane saldo
handlowe
Wskaźnik
specjalizacji
handlowej
A
B
Żywność i zwierzęta żywe
40133
51526
Napoj i tytoń
3659
6986
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
21217
13044
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
21217
13044
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne
78413
27039
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne
2688
1106
Chemikalia i produkty pokrewne
87143
49445
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca
111160
117599
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy
194428
216590
Różne wyroby przemysłowe
60169
70574
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC
15418
860
Suma
614428
554769
-
-
Źródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.
Mierniki specjalizacji - znormalizowane saldo
handlowe i wskaźnik specjalizacji handlowej.
Obliczenia znormalizowanego salda handlowego i wskaźnika specjalizacji handlowej.
Polski handel zagraniczny w 2011 roku, wartosci w mln zł
Sekcja SITC
Import
Eksport
Znormalizo-
wane saldo
handlowe
Wskaźnik
specjalizacji
handlowej
A
B
Żywność i zwierzęta żywe
40133
51526
0,12
0,18
Napoj i tytoń
3659
6986
0,31
0,36
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
21217
13044
-0,24
-0,19
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
21217
13044
-0,24
-0,19
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne
78413
27039
-0,49
-0,44
Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne
2688
1106
-0,42
-0,37
Chemikalia i produkty pokrewne
87143
49445
-0,28
-0,22
Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca
111160
117599
0,03
0,08
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy
194428
216590
0,05
0,10
Różne wyroby przemysłowe
60169
70574
0,08
0,13
Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC
15418
860
-0,89
-0,84
Suma
614428
554769
-
-
Źródło: obliczenia własne na podstawie Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2012, str. 401-402.