Maszyna zespół wyposażony lub który można wyposażyć w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich bądź zwierzęcych, składający się ze sprzężonych części albo elementów, z których przynajmniej jedna jest ruchoma, połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie; Podział maszyn: Maszyny energetyczne (służą do przetwarzania jednego rodzaju energii w inny) dzielimy na: - silniki, które służą do zamiany dostarczanej im energii w pracę mechaniczną, potrzebną np. do napędu, np. elektryczne, spalinowe, parowe, wodne, hydrauliczne, pneumatyczne, wiatrowe - maszyny robocze, które zwiększają energię czynnika (np. pompy, sprężarki) Maszyny robocze dzieli się na: technologiczne (służą do wykonywania operacji związanych ze zmianą kształtu przedmiotów ooraz ze zmianą własności fizycznych np. obrabiarki do metali , walcarki , młoty , maszyny rolnicze , maszyny budowlane , maszyny górnicze) transportowe (służce do zmiany położenia ciał stałych, cieczy i gazów np. dźwignice , przenośniki , samochody , samoloty ,pociągi , statki , wentylatory, pompy) MATERIAŁY TECHNICZNE ciała stałe o własnościach umożliwiających ich stosowanie przez człowieka do wytwarzania produktów. Najogólniej wśród materiałów o znaczeniu technicznym można wyróżnić materiały: naturalne, wymagające jedynie nadania kształtu, do technicznego zastosowania, inżynierskie, nie występujące w naturze lecz wymagające zastosowania złożonych procesów wytwórczych do ich przystosowania do potrzeb technicznych po wykorzystaniu surowców dostępnych w naturze TECHNIKI WYTWARZANIA: Odlewnictwo- polegająca na zalewaniu uprzednio przygotowanej formy ciekłym materiałem, najczęściej stopem metali, ale również gipsem, woskiem czy tworzywami sztucznymi oraz takim sterowaniu procesem krzepnięcia lub reakcji chemicznej tężenia odlewu, aby otrzymać wyrób o odpowiedniej strukturze i właściwościach. Obróbka plastyczna – metoda obróbki metali i ich stopów polegająca na wywieraniu narzędziem na obrabiany materiał nacisku przekraczającego granicę jego plastyczności, mającego na celu trwałą zmianę kształtu i wymiarów obrabianego przedmiotu, a także zmianę struktury powodująca zmianę właściwości. Proces kształtowania może przebiegać w warunkach: na gorąco, na półgorąco lub na zimno. Obróbka skrawaniem- polega na nadaniu przedmiotowi odpowiedniego kształtu, wymiarów i własności warstwy wierzchniej poprzez usunięcie części materiału stosując odpowiednie narzędzie. Obróbka erozyjna- polega na kształtowaniu przedmiotu lub podwyższaniu jakości jego powierzchni przez usuwanie kolejnych warstw materiału z wykorzystaniem zjawiska erozji wywołanej oddziaływaniem na obrabianą powierzchnię różnych postaci energii. Obróbka cieplna- zabiegi cieplne, które maja na celu nadanie im pożądanych cech mechanicznych, fizycznych lub chemicznych przez zmianę struktury stopu. Najważniejsze rodzaje obróbki : hartownie wyrażanie i odpuszczanie. Obróbka cieplno-chemiczna- obróbka, podczas której zmiany strukturalne materiału uzyskiwane są nie tylko za pomocą zabiegów cieplnych, ale również celowo spowodowanym działaniem chemicznym ośrodka, w którym przedmiot się wygrzewa. PROCES TECHNOLOGICZNY MONTAŻU– część procesu technologicznego obejmująca ogół wykorzystywanych w określonej kolejności operacji montażowych związanych z łączeniem oddzielnym jednostek montażowych w określoną jednostkę wyższego rzędu lub wyrób wg określonych wariantów technologicznych	Sposoby (metody) montażu: Z zamiennością Polega na łączeniu części i zespołów o określonej dokładności, eliminującej potrzebę stosowania dodatkowych zabiegów ich dopasowywania, montaż z zamiennością: częściową, pełną. Z dopasowaniem polega na zastosowaniu dodatkowych zabiegów obróbkowych w celu uzyskania pożądanej zmiany wymiarów Selekcyjny polega na tym, że założoną tolerancję wymiaru wynikowego uzyskuje się przez odpowiednie łączenie jednostek montażowych podzielonych na grupy o węższych tolerancjach Kompensacyjny Żądana dokładność ogniwa zamykającego łańcuch wymiarowy uzyskuje się przez zmianę wielkości jednego z ogniw składowych tego łańcucha, kompensacja: ciągła, nieciągła Z kompensacją ciągłą Zmiana położenia jednego elementu zespołu w stosunku do innych Struktura procesu wytwarzania Operacja technologiczna, część procesu technologicznego obejmująca całokształt czynności wykonywanych na jednym stanowisku roboczym przez pracownika lub grupę pracowników na jednym przedmiocie lub zespole przedmiotów bez przerw na inną pracę. Operacja stanowi podstawę organizacji produkcji oraz normowania pracy. Ustawienie (zamocowanie) – unieruchomienie w ustalonym położeniu części z siłą potrzebną do wykonania danej operacji. Zabieg – część operacji technologicznej realizowana za pomocą tych samych środków technologicznych i przy niezmienionych parametrach obróbki, zamocowaniu i pozycji. Zabieg prosty – jedna powierzchnia, jedno narzędzie. Zabieg złożony: a) zespół powierzchni, jedno narzędzie (toczenie kopiowe, toczenie na OSN), b) obróbka wielonarzędziowa zespołem narzędzi. Przejścia polegają na zdjęciu kolejnych warstw materiału w ramach tego samego zabiegu. Czynność – część operacji, która odnosi się do jednych czynność i tych samych elementów, na przykład: określonej obrabiarki, narzędzia, sposobu pracy. Ruchy elementarne – elementy czynności np.: czynność włączenia posuwu składa się z ruchów: uchwycenie dźwigni, przestawienie dźwigni. (Czynności oraz ruchy elementarne analizowane są w produkcji masowej Struktura procesu wytwarzania Operacje kontroli polegają na sprawdzeniu poprawności zmian wywołanych w obrobionym przedmiocie podczas obróbki lub na skutek procesów naturalnych np. składowania. Operacja ta nie zmienia przedmiotu, zużywa jednak czas, energie, prace ludzka, narzędzia i urządzenia. Operacja transportu występuje wówczas, gdy materiał, półwyrób, część lub cały wyrób zostaje w procesie wytwórczym przemieszczany pomiędzy stanowiskami obróbkowymi w czasie ustalonym przez program przepływu produkcji, ustalony z.	góry lub korygowany w trakcie realizacji procesu wytwórczego. Operacja ta cechuje się brakiem zmiany właściwości przedmiotu, zużywa natomiast czas oraz środki produkcji.. Operacja magazynowania występuje, gdy materiał, półwyrób lub gotowy wyrób spoczywa w wyodrębnionych powierzchniach magazynowych, składowych, lub wprost na urządzeniach technologicznych, kontrolnych lub transportowych. Operacje te nie powodują zmian wyrobu, zużywają jednak kapitał, czas i środki pracy, czyli głównie powierzchnie magazynowe i urządzenia do magazynowania. Półwyrób, półfabrykat, nie wykończony wyrób, postać przejściowa, pośrednia między materiałem surowym i wyrobem gotowym, przeznaczona do dalszej obróbki, Wyroby gotowe- Produkty nie podlegające dalszej obróbce w obrębie tego samego przedsiębiorstwa, przeznaczone: do sprzedaży na zewnątrz przedsiębiorstwa, Wyrób finalny - efekt końcowy (finalny) działalności produkcyjnej, przeznaczony do sprzedaży TECHNIKI CAx- CAD – Computer Aided Design – Komputerowe wspomaganie projektowania CAD – Computer Aided Drafting – Komputerowe wspomaganie kreślenia CAM – Computer Aided Manufacturing – Komputerowe wspomaganie wytwarzania CAD/CAM - Computer Aided Design/Computer Aided Manufacturing Zintegrowane komputerowe wspomaganie projektowania i wytwarzania CAE – Computer Aided Engineering – Komputerowe wspomaganie prac inżynierskich CAQ - Computer Aided Quality Control - Komputerowe wspomaganie sterowania jakością CAP (Computer Aided Planing) - komputerowo wspomagane planowanie CAPP (Computer Aided Process Planning) - komputerowo wspomagane planowanie procesów PPC (Production Planning and Control) - planowanie i sterowanie produkcją. JEDNOSTKI PODSTAWOWE UKŁADU SI: -Długość- m -Masa-kg -czas –s - Natężenie prądu elektrycznego – A (amper) -natężenie światła- Cd (kandela) - ilość substancji –mol (mol) JEDNOSTKI POCHODNE: *mechaniczne siła niuton N kg·m/s^2 ciśnienie paskal Pa N/ m^2 praca dżul J N*m= kg·m/s^2 moc moment obrotowy wat Niutono metr W M J/s =kg·m^2/s^2/s N*m Elektryczne ładunek elektryczny kulomb C A·s Przewodnictwo simens S A/V Pojemność Farad F C/V Potencjał Volt V N/A oporność on Ω V/A TECHNIKA-umiejętność wykonywania czynności TECHNOLOGIA- zbiór procesów, operacji, zadań, które należy wykonać by uzyskać dany efekt KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z ROZWOJU TECHNIKI I TECHNOLOGII: - postęp techniczny i technologiczny - mobilność-szybsze przystosowanie do określonej sytuacji -postęp medyczny (zapobieganie chorobom, śmierci) - dostęp do kultury i oświaty	WADY WYNIKAJĄCE Z ROZWOJU TECHNIKI I TECHNOLOGII: -emisja gazów cieplarnianych do atmosfery - trujące, żrące odpady -mobilność- szybsze życie (choroby cywilizacyjne młodych osób) - nieumiejętny sposób wykorzystywania wiedzy (katastrofy lotnicze, przemysłowe) - przyrost naturalny globu NORMY TECHNICZNE: *normy określające właściwości -jakość i rodzaj materiału - n. terminologiczne- związane z wykorzystywaniem umiejętności -n. badań –odnosi się do procesu (patent) - n. wyrobu – związana ze sposobem oznaczenia produktu, * nakłady: - pracy –sposób zarządzania materiałami (emisja, utylizacja) - środków produkcji- związane z wykorzystaniem maszyny UNIFIKACJA- metoda mająca na celu racjonale zmniejszenie różnorodności wyrobu bądź czynności TYPIZAJCA- dot. Części bądź zespołów spełniających w różnych wyrobach te same funkcje. Procesem produkcyjnym nazywamy całokształt wszystkich czynności potrzebnych do przerobienia materiału, surówek lub półfabrykatów w gotowy wyrób. Procesem technologicznym nazywamy tę część procesu produkcyjnego zakładu budowy maszyn, która jest związana bezpośrednio ze zmianą kształtu, wymiarów, jakości powierzchni i własności fizyko-chemicznych poszczególnych części maszyny, bądź też łączenia tych elementów w zespół, zwany maszyną. Operacja obejmuje całokształt czynności wykonywanych bez przerw na określonym przedmiocie lub na kilku przedmiotach przez jednego robotnika lub brygadę robotniczą, na jednym stanowisku roboczym i przy jednym lub kilku zamocowaniach przedmiotu. Pozycja nazywamy każde położenie przedmiotu zamocowanego w przyrządzie z urządzeniem podziałowym lub na stole obrotowym, przy jednym jego zamocowania (ustawieniu). Zabiegiem (w procesie obróbki części) nazywamy zamkniętą część operacji, przy której następuje zmiana kształtu, wymiarów, chropowatości, własności fizycznych lub stanu go określonego elementu (lub całości) obrabianej części, przy stałych parametrach obróbki cha­rakterystycznych dla danego procesu Przejściem nazywamy elementarną część zabiegu, w której następuje zdjęcie jednej war­stwy materiału. W szczególnym przypadku jedno przejście może tworzyć zabieg. RODZAJE OBRÓBKI: Obróbkę zgrubną stosuje się w celu usunięcia zewnętrznych warstw materiału, a w przypadku półfabrykatu w postaci pręta walcowa­nego - w celu zapewnienia w przybliżeniu równomiernych naddatków na dalszą obróbkę. Obróbka kształtująca (półwykańczającą) służy do kształtowania przedmiotu, tj. nadania mu kształtu zgodnego z rysunkiem Obróbkę wykańczającą można przeprowadzić tylko za pomocą niektórych sposobów obróbki. Najczęściej stosowanym sposobem jest szli­fowanie, wytaczanie oraz dokładne frezowanie. Produkcja jednostkowa- wytwarzanie wyrobów pojedynczo lub po kilka sztuk. Cechy- stosowanie obrabiarek uniwersalnych, ustawianie obrabiarek grupowo, stosowanie narzędzi znormalizowanych, duży udział robót ręcznych, zatrudnanie wys wykwalifikowanych robotników, wys koszt produkcji. Produkcja seryjne- wytwarzanie wyrobów jednakowych pod względem konstrukcji jak i wymiarów określonych odstępach czasu, seriami lub partiami, pracochłonność, Cechy- obciążenie poszczególnych stanowisk pacy powtarzającymi się okresowo operacjami, park obrabiarek ogólnego przeznaczenia, specjalizowanych i specjalnych, stosowanie narzędzi i przyrządów specjalnych, ograniczenie obróbki ręcznej do minimum, zmniejszenie ilości robotników wykwalifikowanych, średni koszt produkcji. Produkcja masowa- wyroby wykonywane są w dużych ilościach bez przerwy, przy czym konstrukcja wyrobów zmienia się rzadko. Cechy- wykonywanie każdej operacji obróbki i montażu na określonym miejscu pracy, szerokie stosowanie narzędzi specjalnych, ustawianie stanowisk pracy w linie obróbkowe lub montażowe, bd wys stopień zmienności, wyeliminowanie pracy ręcznej, wys stopień mechanizacji, wys stopień wykorzystania obrabiarek, wys procent pracowników o niskich kwalifikacjach.