Cechy dobra publicznego:
- Niewykluczalność - nikogo nie można wykluczyć z korzystania z danego dobra.
- Niekonkurencyjność – wykorzystywanie jednostki danego dobra przez jednego użytkownika nie ogranicza możliwości jej wykorzystania przez innych użytkowników.
- pełnią funkcję użyteczności dla poszczególnych osób,
-nikt nie jest wyłączany z korzyści wynikających z ich użytkowania,
-mogą być użytkowane przez bardzo wiele podmiotów gospodarczych; powiększenie się liczby użytkowników nie eliminuje ani nie pomniejsza możliwości korzystania z danego dobra przez wszystkich użytkowników.
Przykłady:
- Latarnia morska.
- Telewizja publiczna.
- Bezpłatne drogi publiczne.
- Publiczne lasy, parki.
- Obrona narodowa.
Administracja Publiczna: to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach lub system złożony z ludzi, zorganizowany w celu stałej i systematycznej skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie (choć nie wyłącznie) na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne.
Można również powiedzieć, iż administracją jest działalność państwa realizująca jego cele, która nie jest ustawodawstwem ani sądownictwem.
Cechy administracji publicznej:
1.Działanie w imieniu i na rachunek państwa lub innego odrębnego od państwa podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swojej władzy (imperium)
2.Możność działania w formach władczych, zabezpieczonych możliwością stosowania przymusu państwowego,
3.Działanie w interesie publicznym (w imię dobra wspólnego, interesu społecznego),
Polityczny charakter – cele jej działania i jego rezultaty ocenia się w kategoriach politycznych, wpływają one na kształtowanie się stosunku obywateli do podmiotów administracji,
4.Działanie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych (z tego względu w odniesieniu do działania administracji publicznej nie ma zastosowania zasada „co nie jest zabronione, jest dozwolone”),
5.Aktywność, zwrócenie ku przyszłości, możność podejmowania działania z własnej inicjatywy,
6.Działanie w sposób ciągły i stabilny,
7.Oparcie się (z reguły) na zawodowym personelu,
8.Charakter monopolistyczny i bezosobowy
Do funkcji administracji publicznej zalicza się:
funkcję porządkowo - reglamentacyjną związaną z ochroną porządku i spokoju publicznego oraz bezpieczeństwa, a w szczególności życia, zdrowia i mienia (np. kodeks drogowy),
funkcję świadczącą, czyli świadczenia usług publicznych. W ramach tej funkcji organy administracji publicznej zaspokajają potrzeby społeczne, np. utrzymując szpitale,
funkcję regulatora rozwoju gospodarczego, przejawiającą się zastosowaniem instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych w postaci zezwoleń, kontyngentów, ceł, a także udziałem państwa w zarządzaniu gospodarką narodową,
funkcję organizatorską, w ramach której organy administracji podejmują działania twórcze, samodzielne i kreatywne, np. gdy urzędnicy gminni starają się zdobyć fundusze unijne,
funkcję wykonawczą, polegającą na wykonywaniu przepisów, funkcję kontrolno - nadzorczą, w ramach której państwo kontroluje i nadzoruje obywateli, np. stowarzyszenia,
funkcję prognostyczno - planistyczną, dzięki której władza publiczna formułuje, np. prognozy wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
Model idealnej biurokracji opracowany przez Maxa Webera.
Według Webera biurokracja jako typ idealny powinna charakteryzować się przede wszystkim:
precyzją działania
szybkością
elastycznością
jednoznacznością
efektywnością
ciągłościa pracy
dyskrecją
subordynacją
bezosobowością
rządami przepisów
racjonalnością
zmniejszeniem do minimum tarć
oszczędnością na kosztach
dostosowaniem do potrzeb
przewidywalnością zachowań
Definicja biurokracji:
Scentralizowany system organizacyjny, w którym władza powiązana jest z urzędem, lub ogół ludzi zajmujących się administrowaniem. Pojęcie to oznacza oderwanie władzy od obywateli, czy wręcz urzędników podejmujących szkodliwe decyzje dla społeczeństwa.
Zasoby biurokracji:
Ludzkie
Rzeczowe
Informacyjne
Finansowe
Zasoby administracji publicznej – ich rodzaje:
Informacja i techniczna biegłość
Sprawność podejmowania decyzji
Zaplecze polityczne
Ciągłość i stabilność-
Fachowość, techniczna biegłość
Zasoby instytucji politycznych:
Prawomocność-działalność administracji musi być uprawomocniona przez konstytucyjne instytucje polityczne.
Kontrola nad zasobami publicznymi- organizacje publiczne nie mogą trwać i istnieć bez pieniędzy.
Reprezentacyjność społeczna instytucji politycznych- siła instytucji politycznych wynika z ich związkow ze społeczeństwem, z partiami polit i rozmaitymi grupami interesu.
Polityzacja administracji
Polityzacja administracji:
Wynika ona z występowania struktur politycznych w jej obrębie, takich jak na przykład rząd. W rezultacie w administracji tworzy się podsystem związany ze zwycięzcami wyborów. Podsystem ten był największy w USA gdy obowiązywał tam system łupów wprowadzony przez Andrew Jacksona.
Intrygi biurokratów:
Planowanie- przekazanie części decyzji politycznych ekspertom, przesunięcie władzy i politycznej kontroli. Wiedze specjalistyczną trudną ocenic i sprawdzić.
Ksztaltowanie budżetu-techniki określania alokacji zasobów
Rola doradców – np.ministerstw
Intrygi polityków:
instytucje kontroli budżetu
zróżnicowanie organizacyjne
zespoły analityków i doradców
służebna rola AP
kontrola podwładnych
wpływy partii pol
reżimy militarne
Struktura administracji w Polsce:
Administracja samorządowa:
sejmik województwa,
rada powiatu,
rada gminy.
organy wykonawcze:
marszałek i zarząd województwa,
starosta i zarząd powiatu,
wójt (burmistrz, prezydent)
Administracja państwowa:
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
organy Najwyższej Izby Kontroli,
Krajową Radę Radiofonii i Telewizji,
Rzecznika Praw Obywatelskich,
Krajową Radę Sądownictwa,
organy Narodowego Banku Polskiego,
centralne organy administracji podległe Sejmowi.
Administracja rządowa:
1. Administracja rządowa centralna (Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów, ministrowie oraz centralne organy administracji rządowej)
2. Administracja rządowa terenowa (wojewoda i podległe mu służby, organy administracji niezespolonej).
Organy administracji rządowej centralnej obejmują swoim zasięgiem całe terytorium kraju, natomiast organy administracji rządowej terenowej działają tylko na ściśle określonym terytorium.
Na terenie województw administrację rządową stanowią:
wojewodowie, którzy są przedstawicielami Rady Ministrów w terenie,
terenowe organy administracji rządowej zespolonej,
terenowe organy administracji rządowej niezespolonej.
Wojewoda jest:
przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;
zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie;
organem rządowej administracji zespolonej w województwie;
organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności;
organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji;
reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach;
organem wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego.
Wojewoda kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.