Sorpcja glebowa- zdolność do zatrzymywania przez koloidy glebowe jonów lub cząsteczek rozpuszczonych w gazie lub cieczy.

- sorpcja wymienna - wiązanie jonów (głównie kationów) z równoczesnym wydzielaniem do równoważnych ilości innych jonów.
- sorpcja biologiczna - zatrzymywanie składników chemicznych przy udziale drobnoustrojów glebowych i korzeni roślin.
- sorpcja chemiczna - przejście form rozpuszczalnych w nierozpuszczalne wskutek reakcji chemicznych.
- sorpcja fizyczna - osadzanie się drobin (gazów, mikroorganizmów itp.) na powierzchni stałych cząstek glebowych.
- sorpcja mechaniczna - zatrzymywanie się cząstek zawiesin w mniejszych od nich przestworach glebowych.

Pojemność sorpcyjna- to maksymalna ilość jonów jaką gleba może zaabsorbować . Wyrażana w milimolach/100g gleby

Kompleks sorpcyjny gleb- część masy glebowej, która posiada zdolność wchłaniania, zatrzymywania i wymiany jonów pomiędzy roztworem glebowym a cząstkami komponentu koloidowego. Jest to rozdrobniona, mineralno-organiczna stała frakcja gleb.

Kwasowość gleby- to stan gleby, w którym występuje przewaga jonów H⁺ w roztworze i w kompleksie sorpcyjnym nad jonami OH^-.

Wyróżnia się kwasowość:

czynną- jony H+ występujące w roztworze glebowym. Można ją oznaczyć działając na glebę wodą destylowaną.

potencjalna - jony H⁺ i Al³⁺ zaabsorbowane są w kompleksie sorpcyjnym.

Kwasowość potencjalna dzieli się na:

a) kwasowość wymienną - jony H⁺ i Al³⁺ luźno związane z kompleksem sorpcyjnym.

Można ją oznaczyć działając na glebę roztworami soli obojętnych np. KCl

b) kwasowość hydrolityczną- jony H⁺ i Al³⁺ są silnie związane z kompleksem

sorpcyjnym. Można ją oznaczyć działając na glebę roztworem soli hydrolizującej

zasadowo np. octan wapnia

Odczyn glebowy- stosunek stężenia jonów wodorowych H+ do jonów wodorotlenkowych OH-

Podział ze względu na odczyn:

1) gleby silnie kwaśne o pH < 4,5,

2) gleby kwaśne o pH od 4,6 do 5,5,

3) gleby słabo kwaśne o pH od 5,6 do 6,5,

4) gleby obojętne o pH od 6,6 do 7,2,

5) gleby zasadowe o pH > 7,2.

Źródła węglanów- okruchy kalcytu, opok, margli lub osad strącony na skutek karbonatyzacji z wody krążącej w glebie

Wpływ węglanów na właściwości gleby:

-przeciwdziałają zakwaszaniu

-utrwalają, polepszają gruzełkowatą strukturę gleby

-zwiększają przepuszczalność gleb ciężkich , zmniejszają lekkich

-wchodzą w skład roztworu buforowego, który przeciwstawia się nagłym zmianom odczynu gleby

Materia organiczna gleby - wszystkie występujące w glebie związki zawierające węgiel pochodzenia organicznego. Zalicza się tu zarówno spotykane w glebie żywe organizmy jak też obumarłe szczątki organiczne wraz z produktami ich rozkładu i humifikacji, określane mianem substancji organicznej gleby.

Substancja organiczna gleby - suma obumarłych składników organicznych (głównie roślinnych)występujących w glebie, od świeżych, nierozłożonych resztek roślinnych i zwierzęcych do bezpostaciowych produktów rozkładu i resyntezy.

Próchnica- złożona i trwała mieszanina brunatnych I ciemnobrunatnych amorficznych substancji koloidalnych, powstała w wyniku mikrobiologicznego I fizykochemicznego procesu humifikacji.

Rola próchnicy w glebie:

-wpływa na właściwości fizyczne

-ma bardzo duże zdolności sorpcyjne

-jest źródłem składników pokarmowych dla roślin

-reguluje właściwości buforowe gleby

-dostarcza energii I węgla dla drobnoustrojów

-wpływa na rozpuszczalność I migrację pierwiastków

-wpływa na wzrost I rozwój roślin

-bierze udział w sorpcji azotu

Mineralizacja-proces rozkładu substancji organicznej. Rozkład połączony z wytworzeniem prostych związków mineralnych(CO2, H2O,NH3 oraz jonów SO4-,HPO4-,NO3-)proces zachodzący w warunkach tlenowych to butnienie, przebiega w wyższej temp. a odczyn jets zbliżony do obojętnego, wytwarza się dużo ciepła; w beztlenowych to gnicie, przebiega przy nadmiarze wody I kwaśnym odczynie, niskiej temp, oprócz CO2 I H2O produktem jest również metan I siarkowodór.

Humifikacja- rozkład substancji org. połączony z wytworzeniem swoistych zw. Próchnicznych charakterystycznych dla poszczególnych gleb. Przebiega w 2 etapach, 1-rozkład zw org na zw proste, 2-synteza w zw próchniczne

Zawartość próchnicy w glebach Polski:

Waha się w granicach od 0,6 do 6 %. najzasobniejsze w próchnice są rędziny, czarnoziemy, mady rzeczne I deluwialne wytworzone z pyłów,najuboższe są gleby bielicoziemne.

Skład granulometryczny-to rozkład wielkości rozdrobnionego materiału

FRAKCJA-zbiór cząstek określonych średnicach, mieszczących się w przedziale liczb granicznych, które wyznaczają największą i najmniejszą średnice zastępczą określonej frakcji.

Charakterystyka frakcji:

Części szkieletowe: * kamienie powyżej 20mm

*żwiry od 20mm- 1mm

KAMIENiE I ŻWIRY-niewiele zmienione okruchy skalne skład mineralogiczny zbliżony do skal, z których powstały. Niewielka domieszka działa rozluźniająco w glebach ciężkich, natomiast nadmiar powoduje trudności w uprawie.

Części ziemiste: *piasek od 1mm- 0,1mm

*pyły od 0,1mm- 0,02mm

*iły poniżej 0,02mm

PIASEKI, PYŁY, IŁ Y PYŁOWE-składają się przedewszystkim z kwarcu i krzemionki(SiO2). We frakcjach tych mogą występować jako powłoki takie minerały jak gipsyt, hematyt, limonit nadając im różne zabarwienie.

Działanie: Piaski- działanie rozluźniające warunkujące przewiewność i przepuszczalność; Pyły- mała przepuszczalność i wysoka pojemność wodna; Iły pyłowe- mała zawartość warunkuje poprawę struktury, zwiększenie poj. wodnej i kapilarności gleby, nadmiar stwarza niekorzystne warunki do rozwoju roślin, trudna w uprawie.

Charakterystyka utworów glebowych o składzie:

*gliny- utwory gliniaste (równoziarniste) - charakteryzują sie korzystnym układem stosunków wodno - powietrznych , a także zasobnością w składniki pokarmowe.

*pyły- utwory pyłowe - charakteryzują sie korzystnymi cechami wodno-powietrznymi są podatne na erozje wodną

*iły- charakteryzują sie gorszymi wl. fizycznymi, są zasobne w składniki pokarmowe

*piaski- odznaczają sie dużą zawartością powietrza, wyraźną przepuszczalnością powietrzną i wodną , małym podsiąkaniem kapilarnym a także brakiem zdolności magazynowania składników pokarmowych i szybkim tempem rozkładu próchnicy.

Porowatość - właściwość gleby polegającą na występowaniu wolnych przestworów między elementami stałej fazy gleby.

Porowatość gleby zależy od dwu grup czynników:

wewnętrzne – skład granulometryczny,

• struktura gleby zdolność do tworzenia agregatów; im większe agregaty tym większe pory

zewnętrzne

– warunki meteorologiczne (zmiany temp. I wilgotności)

• sposób użytkowania (las, pole orne, łąka)

• szata roślinna (korzenie roślin)

• fauna glebowa ( dżdżownice)

• rodzaj zastosowanych zabiegów agrotechnicznych

• działalność melioracyjna

U=Vp/V porowatość wyraża się w % lub jako ułamek dziesiętny

Makropory- największe, niemal zawsze wypełnione powietrzem powyżej 30 mikrometrów

Mezopory- (kapilarne) średnica 30 mikrometrów, mają zdolność do zatrzymywania wody wbrew siłom grawitacji, woda w nich zatrzymywana jest dostępna dla roślin

Mikropory- śr. Poniżej 20 mikrometrów, zawsze wypełnione wodą , niedostępna dla roślin

Źródła wody w glebie- wody opadowe, wody podziemne, wody dostarczone przez działalność człowieka: nawadnianie

Gęstość fazy stałej gleby- jest to masa fazy stałej gleby do jej objętości wyrażona w gxcm-3 lub Mgxm-3   2,40-2,70 g /cm3 
Gęstością gleby nazywamy masę jednego metra sześciennego suchej gleby, nienaruszonej strukturalnie. Jest zależna od uziarnienia oraz struktury gleby. wyrażona w Mg x m-3                            Gęstość gleb Polski 2,5 – 2,8 g/cm3 (dla gleb organicznych  1,55 – 2,42 g/cm3 
Porowatość gleby - jest to całkowita objętość przestrzeni wolnych (przestworów, porów) między cząsteczkami fazy stałej  gleby w cm3/100cm3, %, m3 x m-3 
Zwiększenie ZAGESZCZENIA powoduje *naturalne osiadanie gleby pod wpływem sil ciężkości *ugniatanie kolami maszyn * i narzędzi rolniczych * ubijające działanie deszczu *zagęszczające działanie sil kapilarnych *ugniatające działanie korzeni palowych niektórych roślin. 
Zmniejszające zabiegi agrotechnicze np. głęboka orka  kultywatorowanie, bronowanie* działalność organizmów i makroorganizmów glebowych *działalność bogatego systemu korzeniowego niektórych roślin wyższych , w tym głównie wieloletnich . to dotyczy prawie wszystkiego ale np. gęstość zależy od nasycenia wodą próchnicą temperatury Czy pory roku 
Wilgotność gleby, wilgotność gruntu wyraża ilość wody zawartej w gruncie (glebie) wyrażana w % 
pełną pojemność wodną to największą ilość wilgoci, którą zawierać może grunt, gdy jego pory całkowicie wypełnione są wodą. Wyraża się ją w procentach masy gruntu wysuszonego w temperaturze 105°C. 
Polowa pojemnośc wodna- pory kapilarne są całkowicie wypełnione wodą, w makroporach znajduje się powietrze. Stan gleby po swobodnym odcieku wody pod wpływem sił grawitacyjnych. W tym stanie pory aeracyjne są wypełnione powietrzem. 
polowa pojemność powietrzna- suma objętości wszystkich porów wypełnionych powietrzem w danym stanie nasycenia gleby wodą (porowatosć ogólna 
Wilgotność trwałego więdnięcia to wilgotność przy której gleba zatrzymuje wodę z siłą większą niż siła ssąca ko rzeni ( wartość siły ssącej korzeni nie przekracza 1,55 X 10^-4 hPa 
retencja wody produkcyjnej- oblicza sie z róznicy wartości polowej pojemności wodnej (przy potencjale wody glebowej od -9,81 do -31kPa czyli od pf= 2 do pf=2,5) i pojemności wodnej odpowiadającej punktowi całkowitego zahamowania wzrostu roślin 
retencja wody użytecznej- oblicza sie z różnicy wartości polowej pojemności wodnej i pojemności wodnej odpowiadającej punktowi trwałego więdniecia roślin 
Kategorie wody w glebie: 
1. woda w postaci pary wodnej 
2. molekularna 
a) woda higroskopowa- nedostepna, nie może być wykorzystywana przez rośliny gdyż siła ssąca korzeni nie jest w stanie pokonac siły przyciągającej cząstek gleby. Najwięcej tej wody zawierają gleby cieżkie 
b) woda błonkowata- ta jest trudno dostepna dla roślin, gdyż jest przyciągana z siłą do 50 atmosfer. 
3. Woda kapilarna- woda ta może poruszać sie we wszystkich kierunkach, jest dostępna dla roślin i stanowi w glebie główny zapas wilgoci 
a) kapilarna właściwa 
b) kapilarna zawieszona 
4. woda wolna- dla roślin jest całkowicie dostepna a jej dostepnosc zależy od rodzaj gleby. Żródłem tej wody są opady atmosferyczne. Woda grawitacyjna przesiąka aż do poziomu wód gruntowych lub też zatrzymuje sie na warstwach nieprzepuszczalnych tworząc tam warstwy wodonośne 
a) przesiakająca 
b) gruntowo- glebowa 
  
  
Woda molekularna - niedostępna dla roślin. Woda higroskopowa - woda , którą gleba może pochłonąć i zaadsorbować z polary wodnej w powietrzu glebowym. Tworzy ona warstwę - powlokę na powierzchni stałej fazy. jest to woda niedostępna dla roślin. W. błonkowata - najbardziej zewnętrzna warstewka wody wiązanej siłami molekularnymi. Wypełnia też przestrzenie kątowe pomiędzy ziarnami gleby. Jest to woda niedostępna dla roślin. 
Woda użyteczna to woda kapilarna czyli zawarta w mezoporach, dostepna dla roslin. 

Wilgotność

Ww=(mw-ms)/ms-t) x 100%[%w/w]

Wv-mw-ms/v x 100%[%v/v]

Gęstosć

S=ms-t/v[Mg*m2]

Porowatość

Po=Sfs-S/Sfs*100%[%v/v]

Ww-wilgotonośść wagowa wody

Wv- wilgotnosc objętościowa wody

S-gęstość objętościowa

Sfs- gęstosć fazy stałej

t-tara cylindryczna

v- objętość cylindryczna

mw-masa wilgotnej powłoki

ms-masa suchej powłoki

KWASOWOŚĆ Hydr. gleby

Hh=X*MNaOH*100*0,1*1,5

Hh-kwasowosc hydrolityczna gleby

X- ilosc uzytego roztworu

M-stezenie NaOH

tCaO/ha=0,84*Hh

tCaO3/ha=1,5*Hh

SUMA KAT. ZASADOWYCH

S=(25*MHCl-X*MNaOH)*20

[cmol(+)kg-1]

CAŁKOWITA POJEMNOSĆ

SORBCYJNA GLEBY

T=S+Hh

STOPIEN WYSYCENIA KOMPLEKSU

SORBCYJNEGO GLEBY KAT. O

CHARAKTERZE ZASADOWYM

Vs=S/T*100%

STOPIEŃ WYSYCENIA KOMPLEKSU

SORBCYJNEGO GLEBY JONAMI

WODOROWYMI

Vh=Hh/T*100%