Krew – hema, sangius
Skład krwi
Masa krwi stanowi 6-7% masy całego ciała. Osocze z w 92% z wody, białka *albuminy, globuliny alfa, beta, gama,) fibrynogen, do tego składniki pozabiałkowe – składniki organiczne, składniki nieorganiczne. Osocze stanowi 55% objętości krwi. Elementy morfotyczne – erytrocyty (normocyty, retykulocyty), leukocyty (neutrofile, eozyno file, bazofile, limfocyty, monocyty) oraz trombocyty. Stanowią 45%.

Osocze dzieli się na fibrynogen i surowicę.

Osocze krwi zasadniczy składnik krwi składający się przede wszystkim z wody, transportujący cząsteczki niezbędne komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również produkty ich przemiany materii. Ma zdolność krzepnięcia. Białka osocza pełnią różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie osmotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, aw przypadku głodu są źródłem aminokwasów dla komórek. Osocze krwi się łatwo oddzielić od elementów upostaciowanych krwi poprzez wirowanie. 90% woda, 10% to białka albuminy i globuliny; enzymy AST, ALT, CK, LDH, GGTP, amylaza; lipidy (cholesterol, tri glicerydy); węglowodany (glikoza); niebiałkowe związki azotowe (mocznik, kwas moczowy, kreatynina, aminokwasy); składniki nieorganiczne: Na, Cl, K, Ca, Mg, Fe; hormony witaminy, czynniki krzepnięcia, czynniki wzrostu, cytokiny.

Albuminy rozpuszczalne w wodzie. Stanowią 60% wszystkich białke. Syntetyzowane w wątrobie, ściśle upakowane białko globularne, zbudowane z pojedynczego łańcucha złożonego z 585 reszt aminokwasowych. Hydrofilowe i dzięki przewadze aminokwasów kwaśnych posiadają ładunek ujemny, co zapobiega przedostawaniu się tego białka z krwi do moczu. Pełnią kluczową rolę w utrzymaniu ciśnienia onkotycznego niezbędnego do zachowania prawidłowych proporcji między ilością wody zawartą we krwi a ilością wody w płynach tkankowych. Rolą albumin jest także działanie buforujące pH, transport niektórych hormonów, leków, kwasów tłuszczowych i barwników żółciowych oraz wiązanie i transport dwutlenku węgla.

Globuliny
Odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe, wiążą tłuszcze i glukozę. Podział:
- alfa globuliny i beta globuliny transport kwasów tłuszczowych i hormonów steroidowych, produkowane w wątrobie
- gamma globuliny czyli immunoglobuliny
- inny podział uwzględniający ich budowę wyróżnia mukoproteiny i glikoproteiny (połączenia białek z węglowodanami), lipoproteiny (połączenia z lipidami), globuliny wiążące jony metali (transferryna wiążąca żelazo czy ceruloplazmina będą magazynem miedzi)
- globuliny rozpuszczalne są w wodnych roztworach soli

Immunoglubilny
Globuliny gamma dzielą się na 5 frakcji
IgG – najważniejsze w walce z infekcją, warunkują odporność
IgA obecne we wszystkich wydzielinach, chronią śluzówki
igD
igM jako pierwsze pojawiają się w czasie choroby
IgE ich ilość rośnie w odpowiedzi na alergen, także w zakażeniach pasożytnycziych

Fibrynogen
I czynnik krzepnięcia krwi
- wytwarzany w wątrobie
- angażowany w końcowej fazie procesu krzepnięcia i przekształcany w białko fibrylarne – fibrynę (włóknik) współtworząca skrzep krwi
- jest dimerem, obie podjednostki składają się z łańcuchów polipeptydowych, monomery połączone są wiązaniami di siarczkowymi

Funkcje krwi
- transportowa: przenosi tlen z płuc do tkanek i narządów a CO2 jako produkt uboczny z tkanek i narządów do płuc, gdzie zostaje wydalony; przenosi substancje odżywcze, witaminy, mikroelementy, rozprowadza hormony
- obronna: chroni rpzed drobnoustrojami (leukocyty)
- hemostatyczna tworzy stałe środowisko wewnętrzne ustroju (utrzymuje stałość parametrów biochemicznych oraz biofizycznych organizmu)
- termoregulacyjna odbiera ciepło z okolic ciała, gdzie wytwarza się ono w nadmiarze (np. z wątroby i pracujących mięśni); przekazuje tam gdzie produkcja ciepła jest mniejsza niż jego utrata (np. skóra)

Erytrocyty
Kształt jego ma znaczenie w procesie wiązania gazów, dzięki zmniejszeniu dystansu pomiędzy cząsteczkami heomoglobiy a powierzchnią komórki. Brak jądra i organelli komórkowych. Żywotność około 100 – 120 dni. Rozpad w śledzionie lub szpiku. Głównym składnikiem erytrocytu jest hemoglobina (ok. 30% jego masy); ferrytyna (białko wiążące żelazo); białko cytoszoskieletu (mikrotublue i mikrofialmenty) oraz spektryna (białko utrzymujące dwuwklęsły kształt erytrocytu. W 1mm3 około 4,5kk u kobiet, a u mężczyzn ok. 5kk.
- zawierają barwnik o odczynie zasadowym – hemoglobinę (kompleks białka globiny z hemem), który stanowi 90% suchej masy erytrocytów. W niedojarzyłych erytrocytach występuje ferrytyna stanowią specyficzny zbiornik żelaza. W błonie komórkowej krwinki znajdują się aglutynogeny: A, B, 0, odpowiedzialne za różnicowanie grup krwi. W zależności jaki aglutynogen występuje na powierzchni krwinki wyróżniamy grupy krwi: A, B, 0, AB (obecny aglutynogen A i B). Najczęściej występuje grupa A (41%), druga to grupa 0 (32,5%). Uniwersalny dawca – z grupą 0, uniwersalny biorca – z grupą AB. Średnica erytrocytu wynosi 8 mikrometrów, mimo to jest on w stanie przecisnąć się rpzez naczynie włosowate o średnicy 3 mikrometrów ulegając znacznej deformacji. Odkształcenie erytrocytu jest możliwe dzięki budowie jego cytoszkieletu, mianowicie dzięki współdziałaniu pomiędzy białkami błony erytrocytu (segmentu 3 i glikoforyny A i C) oraz jego cytoplazmy (spektryny, ankiryny,). Defekty tych białek prowadzą do zaburzeń budowy i funkcji erytrocytów.

Nieprawdiłowości budowy hemoglobiny
- methemoglobina.

Leukocyty
Liczba krwinek białych 4-5 tysięcy na mikrolitr. Rozróżnia się 5 typów krwinek białych. Występują one w krwiobiegu z następującą częstotliwością:
- granulocyty obojętnochłonne 45-65%
- kwasochłonne 1-5%
- zasadochłonne 0-1%
- limofycyt 28-42%
- monocyty 4-8%
Jest to tzw. wzór leukocytarny.

Neutrofile
Biorą udział w fagocytowaniu drobnoustrojów ora zw procesach zapalnych. Żyją krótko, od 6-2 godzin (w krwi) i od 2 do 4 dni w tkankach. Po tym czasie wychwytywane są przez układ śródbłonkowo-siateczkowy i tam rozkładane. Jądro 2-10 płatowe (segmentacja jest funkcją dojrzałości i wieku), postacie młode są mniej podzielone – pałeczki ok. 5,2%; 2 płatowe (35,5%), 3 płątowe (41,4%), 4 płatowe (16,8%), 5 płatowe (1,9%). Zawierają także aparat Golgiego, mało mitochondriów, ziarna glikogenu, ziarnistości typu A (20%) i typu B (80%). Słabe powinowactow do barnwików. Pełnią funkcje obronne, przeciwbakteryjne. Fagocytoza martwych tkanek i bakterii. Zdolność do ruchu. Wydzielanie substancji bakteriobójczych:
- lizozym enzym trawiący GAG bakteryjnych ścian komórkowych
- laktoferryna wiążąca żelazo (brak tego pierwiastka doprowadza do śmierci bakterii)
- defenzyny wytwarzają kanały w ścianach bakteryjnych, co powoduje przepływ jonów i wody do bakterii i ch śmierć
Inne substancje to interleukiny – substancje aktywujące proliferację innych komórek; leuktrieny i lipoksyny mediatory zapalenia (rozszerzają naczynia krwionośne, podnoszą ciepłotę i wywołują ból). Przejściowa leukocytoza po posiłku lub wysiłku fizycznym (populacja marginalna).

Eozynofile
Stanowią 2-4% wszystkich leukocytów, we krwi pozostają do 24 godzin, wzrasta ich liczba w błonie śluzowej nosa, płuc, jelita, w katarze siennym, w astmie, w inwazjach pasożytniczych. Regulują procesy alergiczne oraz zwalczają pasożyty jelitowe. Jądro zwykle składające się z 2-3płatów. W cytoplazmie znajdują się ziarna – lizosomy zawierające enzymy hydrolityczne. Zdolność do ruchu, fagocytozy i wydzielania substancji przeciwbakteryjnych. Intensywnie fagocytują kompleksy antygen przeciwciało. Enzym histaminaza rozkłada histaminę. Biorą udział w regulacji reakcji alergicznych, biorą udziałw zwalczaniu pasożytów jelitowych, eozynofilia (podwyższony poziom eozynofilii), w zakażeniach pasożytniczych do 70% a w alergiach do 10-20%.

Bazofile
Jedno jądro segmentowane (1-3 płątowe) Zasadochłonne ziarnistości otoczone błoną (zawierają histaminę, serotoninę, heparynę). Na powierzchni bazofili znajdują się receptory dla immunoglobuliny klasy IgE.

Neutrofile:
Mają zdolność do fagocytowania czynników chorobotwóryczhc; pełnią funkcję obronną
Eozynofile
Mają zdolność fagocytozy, niszczą pasożyty jelitowe, regulują procesy alergiczne
Bazofile
Wydzielają heparynę.

Limofcyty
Odpowiadają za wytworzenie swoistej odpowiedzi immunologicznej. Limfocyty B są małe (30%) powstają w szpiku kostnym skąd przedostają się do krwi. Odpowiadają za reakcję humoralną – produkcję przeciwciał (immunoglobulin). Cykl życia – tygodnie i miesiące.

Limfocyty T małe (60%) wywodzą się ze szpiku kostnego i przechodzą do grasicy gdzie dojrzewają. Cykl życia – miesiące i lata. Limfocyty T pomocnicze wydzielają interleukiny (pobudzające inne limfocyty). Limfocyty T cytotoksyczne wiążą się z komórkami przeznaczonymi do rozkładu powodując ich niszczenie. Limfocyty NK duże (10%) niszczą komórki nowotworowe, wydzielają interleukiny. Limfocyty krążące to 50%. W narządach limfatycznych pozostałe 50%. Liczba limfocytów wzrasta w odpowiedzi na infekcje wirusowe.

Monocyty
Są największymi komórkami krwi obwodowej. Mają zdolność ruchu pełzakowego i fagocytozy. Są prekursorami makrofagów. Powstają w szpiku kostnym. We krwi przebywają ok. 3 dni, skąd trafiają do różnych tkanek, jako: np. histiocyty tkanki łącznej właściwej, histiocyty skórcy właściwej, komórki Browicza – Kupffera wątroby, mikroglej układu nerwowego, osteoklasty kości. Jądro nerkowate z luźną chromatyną. Mają zdolność fagocytozy, uwalniają leukotrieny. Największe komórki do 40 mikrometrów. Owalne lub nerkowate jądro. Duża ilość cytoplazmy, jednorodnej, pozbawionej ziarnistości.

Monocyty
Aktywnie niszczą część czynników chorobotwórczych. Razem z limfocytami uczestniczą w procesach odpornościowych. Produkują interferon, który ogranicza namnażanie wirusów.
Limfocyty
Limfocyty T niszczą obce komórki, limfocyty B produkują przeciwciała określonych antygenów.

Trombocyty
Są bezjądrowymi fragmentami cytoplazmy megakariocytów powstających w szpiku. Biorą udział w hamoniwaniu krwawienia – uwalniają hormon serotoninę powodujący skurcz naczyń. Tworzą agregaty wypełniające ubytki w ścianach. Uwalniają substancje biorące udział w powstawaniu skrzepu: enzym trombokinazę (fibrynogen ->fibryna). Mają nieregularny kształt. Są bardzo małymi elementami krwi o wielkości 1-4 mikrometrów. Ich liczba od 200 do 400 tys/mm3. Żyją kilka ok. 10 dni, rozpad w śledzionie.

Komórki macierzystę (komórki pnia) dla wszystkich postaci krwinek jest hemocytoblast pochodzący…

Granulopoeza, erytropoeza, limfopoeza. Limfocyty mają specyficzną drogę powstawania, natomiast granulocyty i erytrocyty mają więcej wspólnych etapów.

Proerytroblast -> erytroblasty -> normoblast ->retykulocyt I, II i III, IV -> erytrocyt.

Granulopoeza
Mieloblast – jest krwinką wyjściową.

Ćwiczenia
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)
- średnica 12-15 mikrometrów
- 50 – 75% wszystkich leukocytów
- młode neutrofile jądro pałeczkowate, dojrzałe segmentowane
- cytoplazma zawiera ziarna swoiste i nieswoiste; więcej jest swoistych stanowią 80% i zawierają substancje bakteriobójcze i laktoferryny; nieswoiste to lizozymy i zawierają defensyny alfa i proteazy, oksydazy; wnętrze ziarnistości wypełnia macierz z GAG, która utrzymuje nieaktywność enzymów; w przypadku procesów immunologolicznych zwiększa się toniczność lizosomów, wzrasta pH i są uwalniane;
Głównie funkcja obronna, przeciwbakteryjna przejawiająca się zdolnością ruchu, fagocytoza oraz wydzielaniem i uwalnianiem do otoczenia substancji bakteriobójczych, leuktrienów (te mogą zwiększać diapedezę m.in.).

Eozynofile
- średnica 10-14 mikrometrów, 2-4% wszystkich leukocytów; jedno jądro zbudowane z 2 płatów, zwane okularowa tym; obecność ziaren, które stanowią lizosomy zawierające enzmy hydrolityczny, wewnątrz ziaren krystaloid. Ziarnistości barwią się na różowo/czerwono. Ziarna zawierają ponadto enzymy hydrolityczne. Poruszają się ruchem pełzakowatym, fagocytują, wydzielają substancje przeciwbakteryjne – arylosulfatazy, leukotrieny, lipoksyny, cytokiny. Intensywnie fagocytują kompleks antygen-przeciwciało. Wykazują powinowactwo do histaminy – ta wytwarzana przez bazofile (wydzielają histaminazę). Na przykład w dychawicy oskrzelowej obserwuje się wiele rozbitych eozynofilów oraz kryształy, pozostałości po krystaloidach.

Bazofile
- średnica 12-15 mikrometrów; 1% wszystkich; jedno segmentowane jądro (1-3); zasadochłonne ziarna Otoczne błoną i zawierające jednorodny materiał; na powierzchni bazofili znajdują się receptory dla immunoglobuliny IgE; ziarnistości na kolor granatowy, zatem dają obraz wykropkowanej komórki nawet w obszarze jądra. Zdolność do fagocytozy, wydzielają heparynę, histaminę, enzymy hydrolityczne. Mogą uczestniczyć w procesach alergicznych i zapalnych. Dzięki heparynie oczyszczają krew i limfę z tłuszczów oraz zapobiegać krzepnięciu.

Limfocyty
Średnica od 6-10 mikrometrów. 25-35% wszystkich leukocytów. Wyróżniamy małe, średnie, duże. Ogólna liczba limfocytów u człowieka to 10^12. Jedno owalne jądro. Cytoplazma to mały rąbek dookoła jądra.. Limfocyty B, T, NK.

Limfocyty B
Powstają w szpiku kostnym, 30% wszystkich limfocytów. Syntetyzują przeciwciała przeciwko antygenom je aktywującym. Odpowiedź humoralna. Receptory BCR, kompleks błonowy Iga, IgB, IgGamma, oraz glikoproteiny błonowe. Czas życia tygodnie-miesiące.

Limfocyty T
Małe limfocyty wywodzące się ze szpiku i dojrzewające w grasicy. 60% wszystkich limfocytów. Limfocyty Tabelfata i Tgammadelta. Taalfabeta różnicują się w Th i T cytotoksyczne. Na powierzchni receptory wiążące antygeny. Gama i delta są związane z nabłonkami i wędrują do jelit itd. Pomocniczne Wydzielają około 20 interleukin, a cytotoksyczne likwidują już komórki.

Limfocyty NK stanowią 10%. Duże z ziarnami lizosomów. Limfocyty NK (niszczą komórki nowotworowe). Wydzielają interleukiny i TNF.

Monocyty to największe komórki, około 40 mikrometrów. Owalne lub nerkowate jądro, duża ilość cytoplazy. Mają zdolność fagocytozy. Uwalniają leukotrieny, elastazę, lipazę, fosfatazę kwaśną, czynniki wzrostu śródbłonka i fibroblastów komórek hemopoetycznych. Po przejściu z krwi do tkanek, mogą żyć do 60 dni.