Ekonomia – jest to nauka badająca w jaki sposób społeczeństwo gospodaruje decyzje o tym co, jak i dla kogo wytwarzać

Zasób rzadki – cechuje się tym że nawet przy cenie równej zeru popyt nań przewyższa dostępną podaż, cechuje go :

• Prawo malejącego przychodu tzn. wraz z wykorzystaniem go jego efektywności malejące

• Zależność odwrotna –łączy je zasób rzadki (albo posiłki, albo filmy)

Zysk ekonomiczny- ile nam się zwróciła opodatkowana złotówka

Koszt alternatywny – danego dobra jest ilość innego dobra z którego trzeba zrezygnować aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra

Typy gospodarki:

-nakazowa- to taka w której decyzje dotyczące produkcji są podejmowane przez państwo

-wolnorynkowa- to taka gdzie państwo nie integruje (rynki są wolne)

-mieszana – to taka gdzie sektor prywatny i państwowo współuczestniczą w rozwiązaniu problemów gospodarczych. Państwo kontroluje znaczną część produkcji za pomocną podatków.

Ekonomia pozytywna – zajmuje się obiektywnym, naukowym, objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki.

Ekonomia normatywna – dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących.

Metody badawcze:

-metoda indukcyjna- badanie zjawisk, formułowanie hipotez i wnioskowanie w oparciu o fakty.

-metoda dedukcyjna – wnioskowanie i odkrywanie zbieżności(zależności?) z modelem o małej liczbie zmiennych.

Zasada cateris Paribus – (wszystko inne takie samo)W literaturze używa się określenie w takich samych warunkach , przy różnych(innych) warunkach niezmienionych.

Gospodarowanie – proces rozdysponowania tych zasobów rzadkich po między konstrukcje obszary w celu zaspokojenia różnych potrzeb.

Naturalnym celem człowieka jest zaspokojenie potrzeb.

Potrzeba – to subiektywne odczucie braku, niezaspokojenia lub pożądania określonych rzeczy czy warunków . Cechuje się indywidualizmem i subiektywizmem.

Piramida Abrahama Maslowa

Samorealizacja

Uznanie

Przynależność

Bezpieczeństwo

Fizjologia

Dobra ekonomiczne – to, te które wytworzone przez człowieka wymagają użycia pracy ludzkiej i innych dóbr ekonomicznych. Charakteryzuje je rzadkość zasobu w sensie ekonomicznym.

Mikroekonomiczna (analiza)- zajmuje się poszczególnymi rynkami. Badaniem szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczących pojedynczych towarów.

Makroekonomia – kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całość. W swojej metodzie celowo upraszcza ona analizę poszczególnych elementów badanej całości w troce o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki.

Co robi państwo?

• Ustanawia prawa i przepisy szczegółowe

• sprzedaje i kupuje usługi np. oświata, drogi.

• dokonuje płatności transferowych( wypłaty, w zamian za które nie są świadczone żadne bezpośrednie usługi), np. renty, stypendia

• nakłada podatki

• stabilizuje gospodarkę. Cykl koniunkturalny na wahaniach rozmiarów produkcji społecznej, czyli PKB, którym towarzyszą zmiany poziomu bezrobocia oraz stopy infalcji)

• wpływa na alokację zasobów

Płatności transferowe – to wpłaty w zamian za które nie są świadczone żadne bezpośrednie usługi.

Cykl konradiewa (sinusoida gospodarcza)

Co powinno robić państwo aby zlikwidować zawodność rynku?

- cykle koniunkturalne

- dobra publiczne

Dobro prywatne -takie które jest konsumowane przez jedną osobę i nie może być konsumowane przez kogoś innego

Dobro publiczne- dobro, które może być konsumowane przez więcej osób.

Państwo nie musi wytwarzać dobór publicznych musi jedynie zapewnić niezbędne rozmiary ich produkcji.

-efekty zewnętrzne

Występują wtedy kiedy produkcja lub konsumpcja dobra bezpośrednio oddziałuje na przedsiębiorstwa lub konsumentów. Którzy nie kupuję i nie sprzedają dobra oraz kiedy ten wpływ nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w cenach rynkowych np. produkcja chemikaliów na zanieczyszczenie środowiska, zakłócenia nadawanych programów radiowych i telewizyjnych.

- zlikwidować kłopoty z informacja

- monopol i siła rynkowa

Monopolista- wyłączny sprzedawca dobra lub usługi.

Każdy sprzedawca lub nabywca który jest w stanie istnieje wpłynąć na cenę rynkowa określa się mianem posiadacza siły rynkowej lub siły monopolowej.

- redystrybucja dochodów i dobra społeczne pożądane.

Dobra społeczne pożądane to dobra o których społeczeństwo sądzi że powinny być konsumowanie przez ludzi bez względu na poziom ich dochodów.

W jaki sposób państwo podejmuje sposób?

- głosownie

- prawodawcy

- urzędnicy państw

- problem „pana i usług”

Popyt, podaż i rynek

Rynek – rynek to zespół warunków które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług

Popyt – to ilość dóbr jaką nabywczy są gotowi kupić przy różnym poziomie ceny.

Zapotrzebowanie-przy danej, konkretnej cenie

Podaż– to ilość dobra jaką sprzedający są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny

Krzywa popytu

Krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach niezmiennych.

Czynniki mające na wpływ krzywą popytu:

*ceny innych dóbr

*dochody nabywców

*gusty i preferencje

Dobro normalne a niższego rzędu:

-dobro normalne (zwykłe) to takie dobro na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.

-dobro niższego rzędu to takie dobro na które maleje popyt przy wzroście dochodu.

Krzywa podaży.

Krzywa podaży:

:

Krzywa podaży ukazuje zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych wielkościach niezmienionych.

Czynniki wpływające na krzywą podaży:

-technika

-działalności regulacja państwa

-koszty

Cena równowagi:

Cena równowagi jest to cena która równoważy rynek dobra

Oznacza to że przy tej cenie rozumiemy zapotrzebowania SA równe ilości oferowanej.

Rachunek kosztów w przedsiębiorstwie

Rachunek kosztów: jest to proces ustalania kosztów prowadzenia dzielności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu wyrobów świadczenia usług i wykonywaniu funkcji.

Przedmiotem rachunku kosztów są zawsze koszty prowadzanie działalności gospodarczej wymagającej wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.

Podmiotem rachunku kosztów jest jednostka gospodarcza prowadząca dana działalności gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów lub świadczeniu usług

Podstawowym celem rachunku kosztów prowadzonego systematycznie w przedsiębiorstwie jest dostarczenie decydentom wieloprzekrojowych informacji ekonomicznych o kosztach działalności.

Informacje generowane przez rachunek kosztów potrzebne są do:

1. Ustalanie kosztów wytworzenia wyrobów świadczenia usług

2. Obliczanie uzyskiwanych zysków

3. Wartościowej wyceny zasobów

4. Ustalanie cen sprzedaży towarów

5. Oceny efektywności gospodarowania

6. Kontroli działalności

7. Podejmowanie decyzji ekonomicznych.

Rodzaje nakładów:

1. Nakłady żywej (nakłady siły robaczej) są miarą ilości pracy ludzkiej wydatkowanej w związku z dana działalnością gospodarczą

2. Nakłady środków trwałych (nakłady środków pracy) są częścią tych środków która została zużyta w procesie gospodarczym

3. Nakłady materiałowe (nakłady przedmiotów pracy) SA ilością materiałów zużytych w danym okresie do wytwarzania okresowej ilości wyrobów lub wytworzenia określonej ilości wyrobów lub świadczenia określonej ilości usług

4. Nakłady pieniężne są ilością środków pieniężnych danej jednostki wykorzystywanych z powodu ponoszenia różnych opłat na istnienie i funkcjonowanie jednostki gospodarczej.

Co to jest strata?

*Zużycie czynników produkcji nieekwiwalentne w rezultacie którego nie powstają użyczenie efekty jest strata z działalności gospodarczej

*Również zmniejszenie zasobów majątkowych przedsiębiorstwa spowodowane zdarzeniami o charakterze losowym(np. powódź pożar) nie jest zaliczane do kosztów są to straty nadzwyczajne.

Układy kosztów:

*Układ rodzajowy

*Układ kalkulacyjny

*Według miejsc powstawania

*Na stałe i zmienne

*Układ funkcyjny

Koszty w układzie rodzajowym

Podział kosztów według rodzajów służy do przybliżonego rozgraniczenia nakładów na pracę żywą i pracę uprzedmiotowią. W przemyśle polskim obowiązuje następujący układ rodzajowy: płace, składki z tytułu ubezpieczenia społecznego, Amortyzacja środków trwałych, koszty materiałowe ,energia, inne koszty materialne , inne koszty materiałowe.

Koszty w układzie kalkulacyjnym(przeliczenia kosztu na jednostkę produkcji):

-kalkulacje wstępne sporządzane przed rozpoczęciem produkcji. Zawierają one przewidywane zużycie (wraz z jego wycena) pracy żywej oraz pracy uprzedmiotowionej w środkach produkcji przypadającą na jednostkę wyrobu

-kalkulację wynikową która sporządza się po wyprodukowaniu kalkulowanych wyrobów opiera się ona na danych faktycznych wynikających z ewidencji dokumentów.

Koszty pośrednie i koszty bezpośrednie

Koszty bezpośrednie są to koszty które można bezpośrednio odnieść do poszczególnych wyrobów na podstawie źródłowych dokumentów

Koszty pośrednie są koszty których nie da się rozliczyć na produkowane wyroby bezpośrednio a jedynie za pomocą „kluczy” podziału. Do kosztów pośrednich zalicza się : koszty wydziałowe ogólnozakładowe itp..

Koszty według miejsc powstawania:

Podział kosztów według miejsc powstawania umożliwia ustalenie odpowiedzialności poszczególnych komórek (oddziałów) za wysokość okresowych pozycji kosztów.

Koszty w układzie funkcyjnym:

Układ funkcyjny ma na celu grupowanie kosztów w zależności od rodzaju działań przedsiębiorstwa, np. według podstawowych funkcji i faz procesu gospodarczego. Badając koszty w układzie funkcyjnym można powiązać je z wielkością i dynamiką uzyskiwanych efektów procesów gospodarczych.

Koszty stałe i zmienne

Koszty stałe nie ulegają zmianie przy zmianie rozmiaru działalności (np. opłaty czynszowe lub amortyzacja). Semistałe stałe w pewnym okresie czasu

Koszty zmienne zmieniają się proporcjonalne do zmiany rozmiaru działalności. Zachowują się jak liniowa funkcja względem rozmiaru (y=ax) jednostkowy koszt zmienny kz=a jest wielkością stałą.

Uproszony wzór kosztu całkowitego

Kc=Ks + kz Q

Gdzie:

Kc – koszt całkowity (zawsze 100% to wszystko)

Ks - koszt stały

Kz – koszt jednostkowy zmienny

Q – wielkość produkcji

Graficzna prezentacja PROGU RENTOWNOŚCI (BEP)

Koszty finansowe w przedsiębiorstwie:

*Koszty utraconych możliwości

*Koszty odroczonej decyzji wadzenia działań rachunkowości

Kontrola kosztów:

-wzorcowe wartości kosztów- dzielą się na koszty planowane i koszty normatywne.

-pomiar rzeczywisty kosztu- wytworzenia powstaje w rezultacie prowadzenia działań rachunkowości

-porównaniu kosztu rzeczywistego ze wzorcem jest to istota kontroli kosztów

Analiza przyczyn powstania odchyleń

Produkcja „nowego” dobra

Czy nas na to stać?

Czy mamy odpowiednie zasoby?

Czy potrafimy to zrobić?

Czy umiemy to zorganizować?

Funkcja produkcji określa maksymalne rozmiary produkcji jaskie są możliwe do osiągnięcia przy różnym poziomie nakładów. Funkcja produkcji jest zbiorem technicznie efektywnych metod wytwarzania.

Technika a technologia:

Technologia jest to określona metoda łączenia czynników produkcji w procesie wytwarzania dóbr.

Technika to zbiór wszystkich znanych technologii

Funkcja produkcji jest zbiorem wszystkich technicznie efektywnych technologii

Postęp techniczny to wynalazek lub udoskonalenie organizacyjne które pozwalają na wytwarzanie tej samej wielkości produkcji przy niższym niż poprzednio poziomie nakładów

(Czynnik ochłonność produkcji?)

Technologię wymagającą zastosowania małej ilości kapitału i dużej ilości pracy określamy mianem technologii pracochłonnej.

Technologię wymagająca zastosowania dużej ilości kapitały i małej ilości pracy określamy mianem technologii kapitałochłonnej.

Istota zakres i funkcje rachunku kosztów

Realizacja funkcji zarządzania tj. planowanie organizacja i motywacja koordynacja

Koszty całkowite i przeciętne długim okresie czasu.

• Długi okres czasu niezbędny do dostosowania do nowych warunków wszystkich rodzajów czynników produkcji w przedsiębiorstwie.

• Krótki okres to czas w którym przedsiębiorstwo jest w stanie tylko częściowo dostosować czynniki wytwórcze do nowych warunków.

• Przeciętne koszty produkcji są równe kosztom całkowitym podzielonym przez wielkość produkcji.

Krzywa skali produkcji

Korzyści i niekorzyści ze skali produkcji

• Korzyści ze skali produkcji (inaczej rosnące przychody ze skali) występują wtedy kiedy długookresowe koszty przeciętne spadają wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji.

• Stałe przychody ze skali pojawiają się wówczas gdy długookresowe koszty przeciętne są stale przy wzroście produkcji.

• Niekorzyści skali (inaczej malejące przychody ze skali) wysterują wtedy kiedy długookresowe koszty przeciętne rosną wraz ze wzrostem produkcji.

Źródła korzyści skali:

• Niepodzielność procesu produkcji – koszty stałe.

• Specjalizacja.

• Zastosowanie lepszych maszyn.

Źródła niekorzyści skali:

• Menedżerskie niekorzyści skali.

• Czynniki geograficzne

Monopol a Konkurencja

Konkurencja doskonała

• Cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w odróżnieniu od innych jej form jest przekonanie zarówno kupujących jak i sprzedających że ich indywidualne decyzje nie mają wpływu na cenę rynkową

• Wielkości oferentów i kupujących

• Jednorodność oferowanego produktu

Konkurencja monopolistyczna

• Charakteryzuje się tym że na rynku współzawodniczy wiele przedsiębiorstw i nie istnieją bariery wejścia ani wyjścia podobnie jak w konkurencji

• Produkty wytwarzane przez firmy są niejednorodne

Monopol pełny jest skrajną w sensie teoretycznym sytuacja na rynku. Sytuacja ta ma miejsce wówczas kiedy w danej gałęzi przemysłu istnieje tylko jednio przedsiębiorstwo wytwarzające produkt nie posiadający substytutów.

Przyczyny powstawanie monopolu

• Monopolista posiada patenty i prawa autorskie na produkt

• Monopolista jest jedynym i wyłącznym właścicielem strategicznego zasobu nie mającego bliskich substytutów

• Założenie czystego (pełnego) monopolu

• Monopolista ma wyłączność sprzedaży danego towaru na danym obszarze

• Monopolista posiada odpowiednio duży kapitał

Bariery z którymi musi się zmierzyć przedsiębiorstwo chcące wejść na rynek z monopolem:

• Ekonomiczne – przedsiębiorstwo nie dysponuje dostatecznie środkami by móc konkurować z monopolistą

• Administracyjno – prawne – polityka protekcyjna państwa chroniąca krajowego producenta przed napływem na rynek produktów

• technicznych

Monopol może mieć charakter:

-wymuszony występuję wtedy kiedy jedne z producentów towaru lub usługi osiąga taką pozycję na rynku że pozostali producenci bankrutują

-państwowy – występuje wtedy kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotów

-naturalny wynika z natury dostarczonej usługi lub towaru gdy ze względów technicznych

konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona.

Rodzaje monopoli.

Oligopol

Forma przejawiania sie monopolizacji polegająca na występowaniu na jednym rynku kilku sprzedawców przy wielkiej liczbie( są na tyle silne, aby się utrzymać na rynku)

Formy oligopolu

- oligopol zrównoważony występuje wówczas gdy firmy wytwarzają podobne produkty i ich udziały rynkowe wytwarzają podobne produkty i ich udziały rynkowe nie różnią się aż nadto:

- oligopol z dominującym przedsiębiorstwem przywódcą.

DUOPOL

Ma miejsce wtedy jeżeli produkcja i zbyt danego towaru opanowane zostały w pełni przez dnie firmy monopolistyczne. W takiej sytuacji znika z reguły całkowicie konkurencja za pomocą ceny.

POOL i RING

Przedsiębiorstwa tworzące pool’e lub ringi w celu zrealizowania konkretnego przedsięwzięcia i osiągnięcia korzyści ekonomicznych o charakterze monopolistycznym. (Firmy wchodzące w skład pool’u lub ringi ustalają np. w silną politykę cenową dzielą zadania i produkcyjne- tego nie trzeba)

Kartel

Umowa państw lub przedsiębiorstw posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej branży mające na celu kontrole na rynku i jego regulacje. Nie jest to oddzielna instytucja. Państwa pozo siadające poza kartelem nazywanie są outsiderami. Są one znaczone przez kartele drogą konkurencji jeśli staną na drodze ich interesów. Zazwyczaj są bardzo stale.

Syndykat

Jedna z form wchodzenia przedsiębiorstw na rynku międzynarodowe. Jest to trwałe porozumienie przedsiębiorstw o porównywalnej wielkości działających w tej samej branży i mających podobnych stopień rozwoju.

TRUST

Trust stanowi jakościowo wyższą formę monopolizacji produkcji. Trust jest nowym przedsiębiorstwem powstałym zamiast samodzielnie istniejących dotychczasowych firm.

KONCERN

Ekonomiczna forma organizacji skupiającej przedsiębiorstwa o odrębne osobowości prawnej należące do jednego właściciela koncernu powstaje na skutek koncentracji kapitały a jego następstwem może być organicznie konkurencji

KONGLOMERAT

Monopol dominujący w danej dziedzinie produkcji zdobywa udziały w przedsiębiorstwach z rożnych gałęzi zwłaszcza w tych gdzie istnieje mniejsza koncentracji produkcji.

HOLDING

Organizacja grupująca różne samodzielnie pod względem prawnym podmioty gospodarcze w sposób mniej lub bardziej wyraźny powiązanie ze sobą przy czym jedne z podmiotów ma w tym powiązaniu pozycję dominującą i podporządkowuje sobie pozostałe.

ŚWIADOMY PRALELIZM

Podlega na tym że firmy koordynują ze sobą swoje działania bez istnienia zmowy i podporządkowują się przeciętnym zasobom.