Glikosterydy: uwalnianie, rola fizjologiczna, działanie przeciwzapalne.

Glikosterydy są grupą hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy (rytm okołodobowy). Najważniejszymi są kortyzol oraz kortykosteron. Wydzielane do krwi łączą się z białkami osocza.

Zawartość wolnych glikosterydów we krwi jest regulowana przez:

- wydzielanie ACTH (hormon tropowy) przez część gruczołową przysadki

- wazopresynę uwalnianą do sieci pierwotnej przysadkowych naczyń zwrotnych

- wytwarzanie trans kortyny (globulina wiążąca kortyzol) przez wątrobę.

Tego typu hormony wpływają na metabolizm węglowodanów (zmniejszają zużycie glukozy w tkankach i jednocześnie nasilają glukoneogenezę, co prowadzi w sumie do podniesienia poziomu glukozy we krwi [hiperglikemia]. W tym zakresie wzmacniają działanie adrenaliny), białek (rozpad białek do aminokwasów) oraz tłuszczów (lipoliza) w całym organizmie. Przystosowują się do sytuacji stresowych (ból, emocje).

W wątrobie stymulują syntezę glikogenu (efekt proinsulinowy). Zapewniają prawidłową pobudliwość wszystkich mięśni. Zwiększają wydzielanie soku żółciowego. Obniżają liczbę limfocytów, a podwyższają liczbę: erytrocytów, granulocytów i płytek krwi. Węzły chłonne i grasica pod wpływem glikosterydów zmniejszają swoje rozmiary. Powodują także wzrost filtracji przez nerki.

Glikosterydy to także grupa leków o działaniu m. in. przeciwzapalnym. Glikosterydy zmniejszają powstawanie cytokin i czynników adhezji (przylegania komórek). Powodują spadek ruchliwości i aktywności większości komórek biorących udział w reakcjach odpornościowych np. makrofagów. Przyczyniają się także do spadku gorączki, zmniejszeniu przepuszczalności kapilar (zmniejszenie obrzęku). Glikosterydy nasilają katabolizm białek – zmniejszone tworzenie blizn. Powodują stabilizację błon lizosomów - zmniejszenie uszkodzenia białek. Przy długotrwałym podawaniu działania te mogą doprowadzić do zmniejszenia liczby limfocytów oraz do wyraźnego spadku odporności.

Uwalnianie glikosterydów:

• uwalnianie: - podwzgórze(CRF)+-> przysadka(ACTH)+->nadnercza(kortyzol);

• stress (boll , emocje);

• rytm okołodobowy,

Rola fizjologiczna:

• antagonista insuliny

• rozpad białek do aminokwasów,

• lipoliza tłuszczów,

• pobudzają układ sercowo naczyniowy,

• wzrost filtracji w nerkach,

• układ krwiotwórczy: hamują tworzenie limfocytów, pobudzają tworzenie erytrocytów, granulocytów i płytek krwi,

Działanie przeciwzapalne:

• spadek limfocytów → spadek cytokin i aktywności makrofagów,

• stabilizacja błon lizosomów,

• zmniejszenie gorączki,

• zmniejszenie przepuszczalności naczyń włosowatych → zmniejszenie obrzęków,

~ katabolizm białek → zmniejszenie tworzenia blizn