A
1.c)Przykładowy argument: w klimacie tym w szczelinach skał woda zamarza, powiększa swoją objętość i w konsekwencji powoduje rozsadzanie skał.
2. Podkreślone: morena czołowa, morena
3.A. Ostaniec C. Polje D. Wywierzysko
4. Rysunek doliny płaskodennej. Przykładowe uzasadnienie: w dolnym biegu rzeki działa erozja boczna, która poszerza dno doliny, więc w tym biegu płynie najwięcej wody.
5. a) Erozja denna, erozja wsteczna. b) Dolina V-kształtna, cofnięty próg wodospadu, cofnięta
misa źródliskowa. c) Transport grubego materiału skalnego – powstają otoczaki.
6. 1. Pustynia Sahara 4. Pustynia Namib 5. Wielka Pustynia Wiktorii
7. Proces: korazja. Przykładowe wyjaśnienie: grzyb skalny powstaje w wyniku uderzania ziarnami piasku niesionymi przez wiatr o powierzchnię skał. Ponieważ wiatr unosi piasek przy powierzchni ziemi, na niedużej wysokości, bardziej zniszczona jest dolna część skały.
8. Propozycja: ujście lejkowate można wykorzystać do budowy portu morskiego, nie wymaga budowy falochronów i obniża koszty transportu na lądzie. Przykłady rzek: Tamiza, Sekwana, Loara, Garonna, Rzeka Św. Wawrzyńca, Tag.
9. 1. Erozja 2. Rzeka 3. Wydma
10. 1. Istnienie zatoki morskiej 2. Budowanie mierzei przez prąd przybrzeżny 3. Zamknięcie zatoki przez mierzeję
11 a) stalaktyt b) pradolina c) morena czołowa
12. Przykładowe cechy: jest wysokim wzniesieniem, s –– ięgającym ok. 100 m wysokości względnej ––jest zbudowana z gliny zwałowej ––powstała na przedpolu lądolodu lub lodowca górskiego.
13. Skreślone wyrazy: a) paraboliczne b) fizycznym c) rzecznych d) małej.
B
1. b) Przykładowy argument: w klimacie tym występują duże opady, które przyspieszają wietrzenie chemiczne zachodzące dzięki reakcji z wodą.
2. Podkreślone: morena środkowa, morena boczna, morena czołowa
3. B. lejek krasowy E. żebra krasowe F. uwał
4. Rysunek doliny wciosowej (V-kształtnej). Przykładowe uzasadnienie: w górnym biegu rzeki działa erozja denna, która powoduje wcinanie się rzeki w podłoże.
5. a) Erozja boczna, transport. b) Meandry, starorzecza. c) Transport żwiru i piasku.
6. 2. Pustynia Gobi 3. Pustynia Atacama 6. Pustynia Kara-Kum
7. Proces: abrazja. Przykładowe wyjaśnienie: abrazja to proces polegający na podmywaniu przez fale morskie podstawy wysokiego, klifowego brzegu. W wyniku tej działalności podstawa klifu jest szybko niszczona, powstają w ten sposób nisze abrazyjne.
8. Propozycja: na obszarze delty może rozwijać się rolnictwo ze względu na bardzo żyzne gleby mady, które powstają z nanosów przyniesionych przez rzekę. Przykłady rzek: Wołga, Nil, Niger, Huang-ho, Ganges i Brahmaputra, Missisipi.
9. 1. Erozja 2. woda podlodowcowa 3. morena czołowa
10. 1. Istnienie lodowców górskich w dolinach. 2. Ocieplenie klimatu, wytopienie lodowców. 3. Podniesienie się poziomu morza i zalanie dolin polodowcowych wodą morską.
11. a) polje b) oz c) baraniec
12. Przykładowe cechy: ma k –– ształt rogalika (sierpa) ––ramiona wydmy wyprzedzają czoło ––występuje na obszarach o klimacie suchym.
13. Skreślone wyrazy: a) laguny b) piasku c) chemicznego d) powolny.
A
1.c)Przykładowy argument: w klimacie tym w szczelinach skał woda zamarza, powiększa swoją objętość i w konsekwencji powoduje rozsadzanie skał.
2. Podkreślone: morena czołowa, morena
3.A. Ostaniec C. Polje D. Wywierzysko
4. Rysunek doliny płaskodennej. Przykładowe uzasadnienie: w dolnym biegu rzeki działa erozja boczna, która poszerza dno doliny, więc w tym biegu płynie najwięcej wody.
5. a) Erozja denna, erozja wsteczna. b) Dolina V-kształtna, cofnięty próg wodospadu, cofnięta
misa źródliskowa. c) Transport grubego materiału skalnego – powstają otoczaki.
6. 1. Pustynia Sahara 4. Pustynia Namib 5. Wielka Pustynia Wiktorii
7. Proces: korazja. Przykładowe wyjaśnienie: grzyb skalny powstaje w wyniku uderzania ziarnami piasku niesionymi przez wiatr o powierzchnię skał. Ponieważ wiatr unosi piasek przy powierzchni ziemi, na niedużej wysokości, bardziej zniszczona jest dolna część skały.
8. Propozycja: ujście lejkowate można wykorzystać do budowy portu morskiego, nie wymaga budowy falochronów i obniża koszty transportu na lądzie. Przykłady rzek: Tamiza, Sekwana, Loara, Garonna, Rzeka Św. Wawrzyńca, Tag.
9. 1. Erozja 2. Rzeka 3. Wydma
10. 1. Istnienie zatoki morskiej 2. Budowanie mierzei przez prąd przybrzeżny 3. Zamknięcie zatoki przez mierzeję
11 a) stalaktyt b) pradolina c) morena czołowa
12. Przykładowe cechy: jest wysokim wzniesieniem, s –– ięgającym ok. 100 m wysokości względnej ––jest zbudowana z gliny zwałowej ––powstała na przedpolu lądolodu lub lodowca górskiego.
13. Skreślone wyrazy: a) paraboliczne b) fizycznym c) rzecznych d) małej.
B
1. b) Przykładowy argument: w klimacie tym występują duże opady, które przyspieszają wietrzenie chemiczne zachodzące dzięki reakcji z wodą.
2. Podkreślone: morena środkowa, morena boczna, morena czołowa
3. B. lejek krasowy E. żebra krasowe F. uwał
4. Rysunek doliny wciosowej (V-kształtnej). Przykładowe uzasadnienie: w górnym biegu rzeki działa erozja denna, która powoduje wcinanie się rzeki w podłoże.
5. a) Erozja boczna, transport. b) Meandry, starorzecza. c) Transport żwiru i piasku.
6. 2. Pustynia Gobi 3. Pustynia Atacama 6. Pustynia Kara-Kum
7. Proces: abrazja. Przykładowe wyjaśnienie: abrazja to proces polegający na podmywaniu przez fale morskie podstawy wysokiego, klifowego brzegu. W wyniku tej działalności podstawa klifu jest szybko niszczona, powstają w ten sposób nisze abrazyjne.
8. Propozycja: na obszarze delty może rozwijać się rolnictwo ze względu na bardzo żyzne gleby mady, które powstają z nanosów przyniesionych przez rzekę. Przykłady rzek: Wołga, Nil, Niger, Huang-ho, Ganges i Brahmaputra, Missisipi.
9. 1. Erozja 2. woda podlodowcowa 3. morena czołowa
10. 1. Istnienie lodowców górskich w dolinach. 2. Ocieplenie klimatu, wytopienie lodowców. 3. Podniesienie się poziomu morza i zalanie dolin polodowcowych wodą morską.
11. a) polje b) oz c) baraniec
12. Przykładowe cechy: ma k –– ształt rogalika (sierpa) ––ramiona wydmy wyprzedzają czoło ––występuje na obszarach o klimacie suchym.
13. Skreślone wyrazy: a) laguny b) piasku c) chemicznego d) powolny.