Epikureizm

1. Z ,,Żywoty i poglądy (…)”

• Stworzony przez Epikura

• Epikur podzielił go na kanonikę, etykę i fizykę (dialektykę odrzucili jako zbyteczną)

Kryteria prawdy: wrażenia zmysłowe, pojęcia, doznania

• Wrażenia zmysłowe - mają taką samą wagę

• Wszelkie myśli wywodzą się z wrażeń zmysłowych

• Przewidzenia obłąkanych oraz marzenia senne są rzeczywiste ponieważ posiadają siłę działania, a to co nie istnieje takiej siły nie posiada

• Poznanie jest możliwe za pomocą wrażeń zmysłowych i czucia

• Pojęcie – myślowe uchwycenie rzeczywistości

• Obrazom pojęciowym przysłuchuje oczywistość (gdybyśmy wcześniej nie znali obrazu jakiegoś przedmiotu nie moglibyśmy go nazwać)

• Czucie, dwa stany: przyjemność i ból, których doznają wszystkie istoty żywe

• Ból jest czymś obcym, a przyjemność jest zgodna z naszą naturą

Świat:

• Świat był zawsze taki jak jest teraz i taki też pozostanie

• Wszystko jest stworzone z ciał i próżni

• ,,Wszechcałość” jest nieograniczona i nieskończona

• Świat jest pewną ograniczoną częścią sklepienia niebieskiego

• Światów jest nieskończenie wiele

• Świat tworzy się w momencie napływu atomów, które zaczynają się skupiać

Ciało i dusza:

• Ciała są złożone z elementarnych części - ,,ciałek atomowych” (teorię atomów przejął od Demokryta)

• Atomy mają nieskończoną ilość, mają różne kształty, ciągle się poruszają

• Człowiek posiada dusza, dzięki której możemy odbierać wrażenia zmysłowe

• Dusza istnieje ponieważ może działać i doznawać

Zjawiska niebieskie:

• Nasze szczęście zależy od poznania zjawisk niebieskich

• Najważniejszym celem poznania zjawisk niebieskich jest spokój ducha i nasza pewność

• Księżyc, słońce i inne gwiazdy powstają oddzielnie od świata

• Obroty słońca i księżyca są następstwem nachylenia ziemi

• Księżyc świeci własnym światłem lub pobiera je od słońca

• Zaćmienia – wygaśnięcie słońca lub księżyca, ustawienie się naprzeciw jakiegoś ciała

• Zmiany długości dni i nocy – ruchy słońca

• Chmury – zagęszczenie powietrza lub ruchy wiatrów

• Tłumaczy także wiatr, trzęsienia ziemi, grad, cyklony itd.

Reguły życiowe:

• Przyczyną nieszczęść jest zawiść, nienawiść, pogarda

• Należy to przezwyciężać rozumem

• Śmierć i starość nie są powodem do trosk

• Nasze pragnienia są naturalne lub urojone

• Przyjemność jest nam potrzebna tylko wtedy kiedy z jej braku odczuwamy ból

• Umiarkowanie

• Epikur uznaje obydwa rodzaje przyjemności: cielesną i duchową

• Ból cielesny nie trwa bez przerwy, gorszy jest ból moralny

• Szczęście można rozumieć w podwójnym znaczeniu: szczęście najwyższe przysługuje bogom, szczęście zwyczajne może zmniejszać się i zwiększać

• Mędrzec nawet wśród tortur będzie się czuł szczęśliwy

• Mędrzec nie karze swoich służących, współczuje im i przebacza

• Miłość nie jest darem bożym – Mędrzec nie obcuje z kobietą

• Stosunki płciowe nie przynoszą korzyści i należy się cieszyć jeśli nie szkodzą

• Mędrzec nie żeni się i nie ma dzieci

• Nie angażuje się w politykę, nie dąży do władzy

• Nie może odebrać sobie życia

• Nigdy nie porzuci przyjaciela

• Lubi uroczystości świąteczne

• Może się wzbogacać w racjonalnych granicach

• Cieszy się z niepowodzenie bliźniego tylko wtedy kiedy może się ono przyczynić do jego poprawy

• Gdy zajdzie potrzeba odda życie za przyjaciela

• Nie zależy mu na sławie

Z notatek:

1. Etyka
->hedonizm i radość życia
- szczęście polega nie doznawaniu przyjemności, a nieszczęście na doznawaniu cierpień
- do szczęścia wystarcza brak cierpienia, ponieważ odczuwamy to jako przyjemność
-> przyjemności zewnętrzne
- pozytywna przyjemność: mieć potrzebę i ją zaspokoić
- negatywna przyjemność: brak potrzeb; to cel życia – „najwięcej przyjemności ma ten, kto ma najmniej
potrzeb”
- przyjemności fizyczne (bardziej zasadnicze) i duchowe (wyższe, lepiej to o nie zabiegać)
- przyjemności są tylko mniej lub bardziej przyjemne
-> środki do szczęścia:
- dwa zasadnicze sposoby na szczęście: cnota i rozum
- cnotę należy pielęgnować, bo jest środkiem do szczęścia (a nie uważać ją za cenną samą przez się)
- przepisy moralne opierają się na rozumnym egoizmie
- rozum jest niezbędny do szczęścia, aby trafnie wybierać przyjemności i dobrze kierować myślami

2. Fizyka
-> fizyka bez bóstw
- nie istnieje nic poza ciałami (składającymi się z atomów) i pustą przestrzenią
- bogowie istnieją, są wieczni, szczęśliwi, wolni od zła, ale bytują w pozaświatach – są tylko wzorami dla
świata
-> psychologia bez nieśmiertelnej duszy
- dusza, jako rzeczywista i czynna, musi być cielesna
- cztery obawy unieszczęśliwiające człowieka i poczwórne na nie lekarstwo:
a\ przed niemożnością osiągnięcia szczęścia
– radość, która jest jedynym dobrem, łatwa jest do zdobycia, jeśli tylko człowiek żyje rozumnie
b\ przed cierpieniem
- cierpienie, które jest jedynym złem, łatwe jest do zniesienia, bo gdy jest silne, to nie jest długotrwałe,
a gdy długotrwałe, to nie silne; a tak naprawdę to nie cierpienie dokucza ludziom, tylko lęk przed nim
c\ przed bogami
- bogów nie ma co lękać, bo nie mieszają się do życia ludzkiego
d\ przed śmiercią
- „największe zło, śmierć, nie dotyka nas ani trochę, gdyż póki jesteśmy, nie ma śmierci, a odkąd jest
śmierć, nie ma nas”

3. Logika

- źródłem nieszczęścia są przesądy, a warunkiem szczęścia jest oświecony umysł – logika pozwala odróżnić prawdę od fałszu

-> sensualizm epistemologiczny – tylko przez wrażenia zmysłowe można znaleźć prawdę
-> sensualizm psychologiczny – wszystkie nasze sądy się wywodzą z wrażeń zmysłowych (indukcja
epikurejska)
-> logika indukcyjna – podstawa wnioskowania indukcyjnego to dopatrywanie się podobieństw jednych rzeczy do drugich