PRAWO MIĘDZYNARODOWE

Prawo międzynarodowe tworzone jest przez same państwa, które są jego podmiotami. Podstawą obowiązywania tego prawa jest zgoda państwa na związanie się daną normą. Tworzenie prawa międzynarodowego jest niesformalizowane i zdecentralizowane. Państwa tworzą prawo międzynarodowe zawierając umowy lub stosując określoną praktykę, która przekształciła się w prawo zwyczajowe.

Sankcje typowe dla prawa międzynarodowego:

Sankcje natury psychologicznej – napiętnowanie przez światową opinię publiczną

Sankcje natury odwetowej – retorsje lub represalia

Sankcje zorganizowane – stosowane przez właściwy organ międzynarodowy (mogą mieć charakter gospodarczy, polityczny, wojskowy)

Różnica między sądownictwem międzynarodowym a sądownictwem wewnętrznym polega przede wszystkim na tym, że sądy międzynarodowe nie są wyposażone w kompetencję obowiązkową. Kompetencja ich musi zawsze opierać się na zgodzie państw.

Umowa międzynarodowa jest to wspólne oświadczenie podmiotów prawa międzynarodowego, które tworzy prawo, a więc uprawnienia i obowiązki.

Def. w konwencji wiedeńskiej – traktat - porozumienie międzynarodowe zawarte pomiędzy państwami, zawarte w formie pisemnej, regulowane przez prawo międzynarodowe, ujęte czy to w jednym lub więcej dokumentów, bez względu na jego konkretną nazwę.

Podział umów:

Ze względu na tryb zawierania możemy rozróżnić umowy zawierane w trybie złożonym, które wymagają ratyfikacji lub zatwierdzenia, i umowy zawierane w trybie prostym (bez ratyfikacji).

Biorąc pod uwagę organ, który występuje w imieniu państwa umowy dzielimy na państwowe (prezydent), rządowe i resortowe.

Z punktu widzenia liczby stron umowy dzielone są na dwustronne (bilateralne) i wielostronne (multilateralne).

Natomiast biorąc pod uwagę możliwość przystąpienia do umowy należy rozróżnić umowy otwarte i zamknięte. Umowy zamknięte mają ograniczoną liczbę stron i nie przewidują możliwości przystąpienia do nich państw trzecich. Z reguły umowy dwustronne mają charakter zamknięty. Wynika to zazwyczaj z ich treści – regulują stosunki dwustronne. Umowy otwarte to takie które przewidują możliwość rozszerzenia kręgu kontrahentów. W ramach tej grupy można rozróżnić jeszcze umowy otwarte warunkowo i bezwarunkowo. Do umowy otwartej bezwarunkowo może przystąpić każde państwo w dowolnym czasie, mocą jednostronnego aktu przystąpienia. Umowy otwarte warunkowo przewidują możliwość przystąpienia państw trzecich, które spełnią określone warunki.

Dodatkowo istnieje również rozróżnienie umów równoprawnych i nierówno prawnych. Umowy nierównoprawne stwarzają jednostronne uprawnienia, uciążliwe dla drugiej strony i naruszają zasadę suwerennej równości stwarzając nierówność prawną stron. Umowy nierównoprawne są więc sprzeczne z jedną z podstawowych i bezwzględnie obowiązujących norm prawa międzynarodowego.

Rodzaje ratyfikacji:

a)duża ratyfikacja, która wymaga wcześniejszej zgody wyrażonej w ustawie(co powoduje konieczność uzyskania zgody Sejmu i Senatu), gdy odnosi się do umów dotyczących:

-pokoju, sojuszy, układów politycznych

-wolności, praw lub obowiązków obywatelskich

-członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych itp.

b) ratyfikacja w trybie art. 90 przewiduje szczególną procedurę ratyfikacji jeśli chodzi o umowy które przekazują kompetencje organów władzy państwowej organom lub organizacjom międzynarodowym. Ustawa wyrażająca zgodę na taką ratyfikację musi zostać uchwalona większością 2/3 przez Sejm i Senat.

c) mała ratyfikacja – Prezes RM informuje Sejm o zamiarze przedłożenia umowy międzynarodowej Prezydentowi do ratyfikacji

Obowiązywanie i ważność umowy międzynarodowej

Zasada pacta sunt servanda (zasada świętości umów) mówi iż jeśli zgodę wyrażono we właściwej formie i umowa została zawarta, wówczas strony umowy zobowiązane są wykonywać w dobrej wierze jej postanowienia. Żadne państwo nie może być zmuszone do zobowiązania się umową, lecz jeśli stało się jej stroną to zobowiązane jest do jej przestrzegania.

Przyczyny nieważności umowy:

1. Związane z naruszeniem prawa wewnętrznego kontrahentów dotyczące zawierania umów

2. Wady oświadczenia woli

3. Niezgodność z ius cogens

Ad.1. Sytuacja kiedy zgoda na związanie się umową została wyrażona z pogwałceniem normy prawa wewnętrznego, która ma zasadnicze znaczenie w tej dziedzinie.

Ad.2. Wady oświadczenia woli – przekroczenie przez przedstawiciela państwa jego upoważnienia do wyrażania zgody, błąd, podstęp, przekupstwo, przymus wobec przedstawiciela państwa, przymus wobec państwa.

Ad.3. Umowa, która w chwili zawarcia jest sprzeczna z bezwzględnie obowiązującą normą powszechnego prawa międzynarodowego (o charakterze ius cogens) jest nieważna. Także z chwilą pojawienia się nowej normy o charakterze ius cogens każda umowa dawniej zawarta, która jest z nią sprzeczna, staje się nieważna i wygasa.

Wygaśnięcie umowy:

Przyczyny przewidziane i nieprzewidziane.

Przewidziane:

1. Upływ czasu na jaki umowa została zawarta

2. Spełnienie się warunku rozwiązującego

3. Wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami

Nieprzewidziane:

1. Uchylenie umowy zgodną wolą stron

2. Utrata podmiotowości przez jedną ze stron

3. Możliwość jednostronnego wycofania się z umowy w wyjątkowych okolicznościach takich jak.: pogwałcenie umowy przez drugiego kontrahenta, powstanie sytuacji uniemożliwiającej wykonanie umowy, zasadnicza zmiana okoliczności.

4. Powstanie nowej normy ius cogens, sprzecznej z treścią umowy

Umowy na korzyść państwa trzeciego (In faworem tertii)

Umowy na niekorzyść państwa trzeciego

Zastrzeżenie jest to jednostronne oświadczenie złożone przez państwo podczas podpisywania, ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do umowy, za pomocą którego zmierza ono do uchylenia lub modyfikacji skutków prawnych określonych postanowień umowy w ich zastosowaniu do tego państwa. Dopuszczalność zgłaszania zastrzeżeń uregulowana jest w samej umowie. Konwencja mówi o dopuszczaniu zastrzeżeń w przypadku gdy nie są one sprzeczne z przedmiotem i celem umowy.

Sprzeciwy wobec zastrzeżeń. Konwencja wiedeńska przewiduje dwa rodzaje sprzeciwów – zwykły i kwalifikowany. Sprzeciw zwykły powoduje , że postanowienia do których zgłoszono zastrzeżenia, a następnie sprzeciw nie mają zastosowania pomiędzy państwem zgłaszającym zastrzeżenie a państwem zgłaszającym sprzeciw. Natomiast sprzeciw kwalifikowany , powoduje że między państwem które zgłosiło zastrzeżenie a państwem które zgłosiło sprzeciw kwalifikowany umowa w ogóle nie wchodzi w życie. W rezultacie mimo iż państwa te są stronami tej samej umowy wielostronnej, nie są związane jej postanowieniami w stosunkach wzajemnych.

Zwyczaj.

Pojęcie zwyczaju można określić jako zgodne postępowanie państw tworzące prawo.

Dla istnienia zwyczaju niezbędne są równocześnie: zgodna praktyka państw, która nazywana jest elementem obiektywnym zwyczaju, oraz przeświadczenie państw, że praktyka ta tworzy prawo, czyli tzw. opinio iuris sive necessitatis, które nazywane jest elementem subiektywnym zwyczaju.

Aby praktyka państw tworzyła prawo, musi być zgodna, a więc jednolita oraz nieprzerwana.

Podmioty prawa międzynarodowego

Podmiotem jest ten kto posiada prawa i obowiązki wynikające bezpośrednio z prawa międzynarodowego.

Państwo. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego państwo można określić jako suwerenną organizację terytorialną. Na państwo składają się trzy elementy: określone terytorium, ludność zamieszkująca to terytorium, oraz władza suwerenna (rząd).

Suwerenność oznacza niezależność władzy państwowej od jakiejkolwiek innej władzy.

Zasadnicze prawa państw:

Prawo do istnienia, do niezawisłości, do równości, do obrotu, do czci.

Sposoby powstania państwa:

1. Oderwanie się części terytorium państwa i utworzenie nowego niezależnego państwa

2. Rozpadnięcie się państwa na kilka nowych państw

3. Połączenie się kilku państw i utworzenie nowego państwa

4. Utworzenie nowego państwa na terytorium nie podlegającym suwerenności żadnego państwa

Sposoby upadku państwa:

1. Inkorporacja czyli włączenie jednego państwa (całego jego terytorium) do innego państwa

2. Rozpadnięcie się państwa na kilka części składowych

3. Połączenie się państw, tworzące nowe państwo

Rodzaje państw:

Państwa jednolite reprezentowane są przez jeden centralny rząd, który nabywa uprawnienia i zaciąga zobowiązania w imieniu całego państwa. Wewnętrzna struktura państwa występuje jako jednolity podmiot prawa międzynarodowego.

Państwa złożone – ich części składowe mają ograniczone prawo występowania w stosunkach międzynarodowych. Ich kompetencje w tej dziedzinie mają bardzo małe znaczenie i dotyczą spraw drugorzędnych.

Państwa rozwijające się – państwa o niskim poziomie rozwoju gospodarczego i społecznego

Państwa śródlądowe – bez dostępu do morza. Państwa te mają pełne prawo do korzystania z wolności mórz, ale nie mogą one ustanawiać żadnych stref przybrzeżnych i czerpać z nich korzyści gospodarczych.

Państwa o niekorzystnym położeniu geograficznym, to takie które mają dostęp do morza ale ze względu na swoje położenie geograficzne nie mogą ustanowić 200-milowych stref ekonomicznych, a więc mają ograniczony dostęp do bogactw morskich.

Państwa archipelagowe charakteryzują się tym, że całe ich terytorium składa się z archipelagów i wysp. Mogą one zawłaszczać obszary morskie położone pomiędzy wyspami archipelagów, które stanowią wody archipelagowe.

Państwa trwale neutralne – zobowiązane jest nie brać udziału w konfliktach zbrojnych, nie może zaciągać żadnych zobowiązań mogących uwikłać je w wojnę, musi powstrzymywać się od udziału w blokach politycznych, jest jednak uprawnione do obrony swojego terytorium przeciwko wszelkiemu zbrojnemu atakowi. Obecnie państwami trwale neutralnymi są Szwajcaria i Austria.

Podmioty prawa międzynarodowego inne niż państwa

1. Organizacje międzynarodowe – posiadają pewne uprawnienia i obowiązki wynikające z prawa międzynarodowego, tym samym posiadają podmiotowość prawno międzynarodową. Uprawnienia te wynikają przede wszystkim ze statutów poszczególnych organizacji międzynarodowych, a więc z umów powołujących je do życia. Do najważniejszych i najczęściej przyznawanych organizacjom uprawnień należy prawo zawierania umów międzynarodowych z państwami i innymi organizacjami (ius contrahendi). Niektóre organizacje korzystają z biernego prawa legacji czyli, państwa ustanawiają przy tych organizacjach swoje przedstawicielstwa (podobne do przedstawicielstw dyplomatycznych). Mogą one także ponosić odpowiedzialność międzynarodową za szkody spowodowane ich działalnością.

2. Niesuwerenne organizacje terytorialne – organizacje nie stanowiące części terytorium żadnego państwa, ale które same też nie są państwami, gdyż ich władze nie dysponują suwerennością. (Andora, Monako)

3. Watykan – Stolica Apostolska – ma ius contrahendi i zawiera umowy międzynarodowe (konkordaty), wykonuje czynne i bierne prawo legacji, czyli wysyła swoich przedstawicieli (nuncjuszy i internuncjuszy), którzy mają status przedstawicieli dyplomatycznych oraz przyjmuje przedstawicieli dyplomatycznych państw.

4. Naród – naród walczący o swą niepodległość i utworzenie państwa, który w tym celu stworzył już jakąś organizację, może stać się podmiotem prawa międzynarodowego.

5. Powstańcy i strona wojująca - Jeśli na obszarze jakiegoś państwa wybuchnie powstanie i toczy się wojna domowa, wówczas grupa prowadząca walkę przeciwko dotychczasowemu suwerenowi może stać się w ograniczonym zakresie podmiotem prawa międzynarodowego. Uznanie za powstańców następuje wówczas, gdy ze względów politycznych państwo nie chce uznać grupy walczącej za stronę wojującą. Uznanie za stronę wojującą następuje wtedy, gdy grupa powstańcza jest zorganizowana (posiada swoje władze), sprawuje kontrolę nad pewnym terytorium, przestrzega praw i zwyczajów wojennych.

Akty jednostronne państw

Uznanie międzynarodowe – jest to stwierdzenie przez podmiot udzielający uznania, istnienia pewnych faktów i gotowość respektowania związanych z tym skutków prawnych. Przedmiotem uznania może być nowo powstałe państwo, rząd, który doszedł do władzy w sposób niekonstytucyjny, np. w wyniku zamachu stanu, naród walczący o swoją niepodległość, powstańcy i strona wojująca. Uznanie de iure – pełne i ostateczne (gdy organizacja spełnia wszystkie warunki niezbędne do uznania, uznanie de facto – niepełne i prowizoryczne i może być w każdej chwili cofnięte.

Uznanie państwa – jednostronny akt, za pomocą którego państwo lub państwa oświadczają lub milcząco przyjmują, że istniejącą organizację terytorialną uważają za państwo ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami.

Przyrzeczenie – jest to jednostronnie podjęte zobowiązanie wobec jednego lub wielu podmiotów prawa międzynarodowego.

Protest – akt, w którym państwo wyraża swój zamiar nieuważania konkretnej sytuacji, roszczenia lub postępowania za zgodne z prawem międzynarodowym. Protest jest odwrotnością uznania.

Odpowiedzialność międzynarodowa

Przez czyn zakazany przez prawo międzynarodowe rozumie się każde postępowanie niezgodne z prawem międzynarodowym, czyli każde naruszenie prawa międzynarodowego, niezależnie od charakteru i powagi tego naruszenia oraz niezależnie od tego, czy chodzi o bezprawne działanie czy o bezprawne zaniechanie. Rozróżniamy dwie kategorie czynów zakazanych : szczególnie ciężkie naruszenia prawa międzynarodowego – zbrodnie międzynarodowe (agresja), inne naruszenia zobowiązań międzynarodowych – delikty.

Dla powstania odpowiedzialności międzynarodowej niezbędne jest wystąpienie łącznie dwóch elementów:

1. Naruszenie zobowiązania międzynarodowego (bezprawność postępowania rodzącego odpowiedzialność)

2. Możliwość przypisania tego naruszenia określonemu podmiotowi prawa międzynarodowego

Formy realizacji odpowiedzialności:

1. Przywrócenie stanu poprzedniego (restytucja)

2. Wynagrodzenie szkody (reparacja) zazwyczaj pieniężne

3. Zadośćuczynienie (danie satysfakcji) za szkodę o charakterze niematerialnym (przeproszenie)

Międzynarodowe prawo morza

Źródłem międzynarodowego prawa morza był i jest przede wszystkim zwyczaj. Umowy odgrywały mniejszą rolę. Do kodyfikacji norm zwyczajowych doszło w 1958 r. na konferencji genewskiej. Wynikiem jej było przyjęcie czterech Konwencji Prawa morza: o morzu terytorialnym i strefie przyległej, o morzu pełnym, o rybołówstwie i ochronie zasobów biologicznych morza, o szelfie kontynentalnym.

Klasyfikację obszarów morskich można przeprowadzić wg zmniejszających się kompetencji państwa nadbrzeżnego. W kierunku od lądu do morza występują najpierw:

1. wody wewnętrzne –należą do nich np. porty i większość zatok. Stanowią one część terytorium państwa nadbrzeżnego, które sprawuje na nich pełną władzę suwerenną.

2. Morze terytorialne – jest to pas wód rozciągających się od lądu, względnie granicy zewnętrznej wód wewnętrznych lub archipelagowych. Morze terytorialne stanowi także część terytorium państwa nadbrzeżnego, lecz jego władza na tym obszarze ograniczona jest przez prawo nieszkodliwego przepływu, przysługujące statkom wszystkich państw. Niektóre państwa ustanawiają poza granicą morza terytorialnego tzw. strefę przyległą, która nie stanowi terytorium państwa nadbrzeżnego, lecz jest częścią morza pełnego, na której państwo nadbrzeżne zastrzega sobie pewne uprawnienia. Pas morski leżący poza morzem terytorialnym, na którym państwo nadbrzeżne zastrzega sobie wyłączność rybołówstwa nazywamy strefą wyłącznego rybołówstwa. Inna szczególną formą władzy państwa nadbrzeżnego poza jego morzem terytorialnym są uprawnienia do tzw. szelfu kontynentalnego, czyli dna morskiego. Państwu nadbrzeżnemu przysługuje suwerenne prawo poszukiwania i eksploatacji zasobów naturalnych szelfu .Dodatkowo państwa nadbrzeżne zaczęły ustanawiać tzw. strefy ekonomiczne, w których posiadają suwerenne prawo poszukiwania i eksploatacji wszelkich zasobów wód morskich oraz dna morskiego i jego podziemia. Uprawnienia państwa nadbrzeżnego w strefie ekonomicznej są więc sumą uprawnień w strefie wyłącznego rybołówstwa i na szelfie kontynentalnym.

3. Dalej rozciągają się obszary morza pełnego, które nie podlegają władzy żadnego państwa i z których wszyscy mogą korzystać na zasadzie pełnej równości.

Obywatelstwo

Nabycie obywatelstwa może nastąpić przez: urodzenie, nadanie, zamążpójście, adopcję, opcję, repatriację. Najczęściej nabycie następuje przez urodzenie, gdyż w większości przypadków dziecko rodząc się, nabywa obywatelstwo określonego państwa.

Sprawą nabycia obywatelstwa przy urodzeniu rządzą dwie zasady: zasada prawa krwi (ius sanguinis) i zasada prawa ziemi (ius soli). Pierwsza polega na tym, że dziecko rodząc się nabywa obywatelstwo państwa, którego obywatelami są jego rodzice, a druga polega na tym, że o obywatelstwie jednostki decyduje miejsce jej urodzenia.

Bezpaństwowcy (apatrydzi) nie posiadają obywatelstwa żadnego państwa. Przypadki bezpaństwowości powstają na skutek niezgodności ustawodawstw dotyczących obywatelstwa.

Prawo dyplomatyczne i konsularne

Czynne prawo legacji – prawo wysyłania przedstawicieli dyplomatycznych

Bierne prawo legacji – prawo przyjmowania przedstawicieli dyplomatycznych

Wszystkie państwa posiadają czynne i bierne prawo legacji, oprócz państw zgodnie z tradycją z czynnego i biernego prawa legacji korzysta również Stolica Apostolska (Watykan)

Misja dyplomatyczna jest stałym organem państwa wysyłającego, mającym swoją siedzibę w państwie przyjmującym. Na czele misji stoi szef, który zarazem kieruje pracą personelu misji.

Klasy szefów misji:

1. Ambasadorzy i nuncjusze, akredytowani przy głowach państw

2. Posłowie, ministrowie, internuncjusze, akredytowani przy głowach państw

3. Charges d’affaires, akredytowani przy ministrach spraw zagranicznych

Charge d’affaires Au pied – stali szefowie misji

Charge d’affaires ad interim – czasowi pracownicy misji

Funkcje misji dyplomatycznej:

1. Reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym

2. Ochronę interesów państwa wysyłającego i jego obywateli

3. Prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego

4. Popieranie przyjaznych stosunków, rozwijanie stos. Gosp, społ, kulturowych itp.

Ustanowienie stosunków konsularnych. Wszystkim państwom przysługuje czynne i bierne prawo konsulatu, a więc prawo wysyłania i przyjmowania przedstawicieli konsularnych.

Funkcje konsularne są wykonywane przez urzędy konsularne. Często państwa powierzają wykonywanie tych funkcji misjom dyplomatycznym (tworzą w nich wydziały konsularne). Na czele urzędu konsularnego stoi konsul generalny, konsul, wicekonsul lub agent konsularny.

Funkcje konsularne: ogólne, administracyjne, sądowe, związane z żeglugą morską i powietrzną.

Organizacje międzynarodowe

Organizację międzynarodową (rządową) można określić jako formę współpracy państw, ustaloną w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stały zakres uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów.

ONZ

Podstawą prawną istnienia i działania ONZ jest Karta Narodów Zjednoczonych. Jest to wielostronna umowa międzynarodowa, otwarta warunkowo. Karta została sporządzona w 5 językach: angielskim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim i chińskim. Są to języki 5 wielkich mocarstw i hiszpański, który jest językiem urzędowym w większości państw Ameryki Łacińskiej.

Siedziba ONZ znajduje się w Nowym Jorku.

Członkami pierwotnymi są państwa, które bądź uczestniczyły w konferencji w San Francisco, bądź uprzednio podpisały deklarację Narodów Zjednoczonych oraz podpisały i ratyfikowały kartę. ONZ liczy 51 członków pierwotnych. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje 5 wielkich mocarstw, które są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa, mają szczególne prawa i obowiązki w zakresie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, wbrew ich woli nie mogą być podejmowane uchwały Rady Bezpieczeństwa w sprawach merytorycznych.

Nowych członków przyjmuje Zgromadzenie Ogólne na zlecenie Rady Bezpieczeństwa. W RB obowiązuje zasada jednomyślności wielkich mocarstw, więc żadne państwo nie może stać się członkiem ONZ wbrew woli któregokolwiek z nich.

Cele i zasady. Nadrzędnym celem ONZ jest zapewnienie trwałego pokoju. Na drugim miejscu jest rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami. Na trzecim miejscu jest popieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturalnej, humanitarnej i poszanowania praw człowieka.

Organy główne ONZ. Są nimi: Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarczo-społeczna, Rada Powiernicza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości i Sekretariat.

Zgromadzenie ogólne składa się z wszystkich członków ONZ. Zgromadzenie zbiera się raz do roku na sesję zwyczajną.

Rada Bezpieczeństwa jest organem na którym spoczywa główna odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Tej funkcji Rady Bezpieczeństwa odpowiada jej skład. Utrzymanie pokoju może być bowiem zapewnione tylko w przypadku zgodnego stanowiska i współdziałania pięciu wielkich mocarstw, które dysponują największym potencjałem wojskowym (są to jedyne państwa posiadające broń atomową) i gospodarczym. W związku z powyższym państwa te (Rosja, USA, Francja, Wlk. Brytania i Chiny) są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa i uchwały merytoryczne nie mogą być podjęte wbrew woli któregokolwiek z nich. Rada składa się obecnie z 15 członków – 5 stałych i 10 niestałych. Członków niestałych wybiera Zgromadzenie Ogólne, uwzględniając ich wkład w utrzymanie pokoju na świecie i realizację innych celów ONZ.

Do kompetencji Rady należy: pokojowe załatwianie sporów, podejmowanie akcji w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju i aktów agresji, popieranie układów regionalnych, opracowywanie planów systemu regulowania zbrojeń, przyjmowanie i wykluczanie członków ONZ, wybór sędziów MTS, powoływanie sekretarza Generalnego itp.

NATO – Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego o charakterze wojskowo-politycznym. Posiada organy cywilne i wojskowe. Organami cywilnymi są m.in. Rada Atlantycka, Konferencja Parlamentarzystów, Sekretariat Międzynarodowy.

Pakt Północnoatlantycki, który jest przede wszystkim przymierzem, formalnie deklaruje swą zgodność z Kartą NZ. Zgodnie z paktem atak zbrojny przeciwko jednemu z państw członkowskich uważany jest za atak zbrojny przeciwko wszystkim państwom członkowskim. Każdy z nich ma obowiązek udzielenia pomocy, podejmując taką akcję, jaką uzna za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa strefy północnoatlantyckiej.

Unia Europejska

Powstała na mocy Traktatu z Maastricht z 1992 r. Głównym jej organem jest Rada Europejska składająca się z szefów państw lub rządów państw członkowskich i przewodniczącego komisji. W czasie posiedzenia każdemu z nich towarzyszy minister spraw zagranicznych i jeden członek komisji.

Parlament Europejski – organ doradczy (opiniodawczy). Obraduje w Strasburgu, natomiast jego komisje w Brukseli. Sekretariat parlamentu znajduje się w Luksemburgu

Komisja Europejska jest organem wykonawczym Wspólnot Europejskich. Składa się z 25 członków wybieranych ze względu na ich ogólne kwalifikacje. Mandat członków trwa 5 lat i może być odnowiony. Siedzibą komisji i większości ich organów jest Bruksela.

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich składa się z 25 sędziów wybranych przez zebranych w Radzie przedstawicieli państw członkowskich siedziba Trybunału i jego sekretariatu znajduje się w Luksemburgu.

Funkcje Trybunału:

1. Funkcje sądu międzynarodowego

2. Funkcje sądu konstytucyjnego

3. Funkcje sądu administracyjnego

4. Funkcje sądu cywilnego

Stronami przed Trybunałem mogą być państwa członkowskie Wspólnot europejskich i ich organy ( rada oraz komisja) oraz osoby prawne i fizyczne.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

Funkcje – sądzenia i wydawania opinii doradczych.

Opinie doradcze trybunał wydaje na żądanie zgromadzenia ogólnego i Rady Bezpieczeństwa.

Trybunał składa się z sędziów niezależnych, wybranych bez względu na ich przynależność państwową, spośród osób o wysokim poziomie moralnym, które mają kwalifikacje do objęcia najwyższych stanowisk sędziowskich. Sędziowie wybierani są na 9 lat, z prawem ponownej wybieralności. Co 3 lata następuje odnowienie części składu (5 sędziów). Sędziów Wybiera Zgromadzenie Ogólne i Rada Bezpieczeństwa spośród kandydatów wyznaczonych przez grupy narodowe w Stałym Trybunale Arbitrażowym.

Sąd wybiera przewodniczącego i vice na okres 3 lat oraz powołuje sekretarza sądu na okres 7 lat.

Stronami w postępowaniu przed MTS mogą być tylko państwa. W sporach z państwami nie mogą przed sądem stawać organizacje międzynarodowe, a tym bardziej jednostki.

Podstawą kompetencji Trybunału jest zgoda państw. Bez zgody Trybunał nie ma prawa orzekać.

Środki odwetowe

Retorsje – działalność odwetowa, podjęta przez państwo w odpowiedzi na sprzeczne z jego interesami lub nieprzyjazne działanie drugiego państwa takimi samymi środkami. Działanie, które powoduje stosowanie retorsji nie stanowi pogwałcenia prawa międzynarodowego, podobnie jak sam odwet retorsyjny.

Represalia – odwet, jaki jedno państwo podejmuje w odpowiedzi na bezprawną działalność drugiego państwa, takimi samymi środkami, a więc bezprawnymi lecz usprawiedliwionymi w konkretnej sytuacji bezprawną działalnością innego państwa.

Embargo- środek odwetowy polegający na zatrzymaniu w swoich portach statków należących do obcego państwa.

Blokada pokojowa – była środkiem odwetowym i polegała na zamknięciu komunikacji z portami lub wybrzeżem obcego państwa w czasie pokoju.