Prasa obok radia i telewizji, jest jednym z najbardziej powszechnych
i ogólnodostępnych środków komunikacji (tzw. mass media). Dostarcza informacji, proponuje nam określony świat wartości i normy. Artykuły, komentarze, wywiady, reportaże, a nawet krótkie komunikaty przedstawiają osoby, wydarzenia; jest w nich zawarta nie tylko informacja, ale także interpretacja rzeczywistości. Prasa ma charakter publiczny, bo przecież wszyscy ją czytamy. Musi przedstawiać zagadnienia aktualne – jest więc rodzajem dokumentacji naszych czasów. Informacje dotyczą niemal wszystkiego: od wydarzeń politycznych, społecznych, kulturalnych, naukowych aż do sportu i rozrywki. Właściwością prasy powinna być również wiarygodność, czyli prawdomówność. Prasa musi budzić zaufanie i – szczególnie w części informacyjnej – zachować obiektywizm.

Język prasy należy do odmiany pisanej języka mass mediów i dzieli się na gatunki informacyjne oraz publicystyczne.

Do gatunków informacyjnych, które spełniają głównie funkcję powiadamiającą należy wzmianka, notatka, wiadomość, sprawozdanie, zapowiedź. Natomiast do gatunków publicystycznych (służą wyjaśnianiu rzeczywistości, jej ocenie) zaliczamy komentarz, esej, felieton, artykuł publicystyczny, dyskusję, recenzję.

Uwzględnianie charakteru i przeznaczenia danej wypowiedzi, a także wzięcie pod uwagę sytuacji komunikacyjnej, w jakiej wypowiedź ta występuje jako przekaz informacji, powoduje, że teksty o podobnym celu i funkcji wykazują w zakresie stylu pewne podobieństwo. Stąd mowa o odmianach stylistycznych (stylowych) polszczyzny. Wyróżniamy m.in. styl naukowy, potoczny, urzędowy, publicystyczny, artystyczny.

Styl publicystyczny łączy elementy stylu potocznego, naukowego i artystycznego.
Z pierwszego przejmuje m.in. konkretność, skłonność do wyrażeń zabarwionych emocjonalnie, skrótowych konstrukcji. Stylowi artystycznemu zawdzięcza stosowanie takich środków, które pozwalają tworzyć sugestywne obrazy, a także liczne figury stylistyczne
i bogactwo słownika. Styl naukowy to precyzja wywodu, odwoływanie się do zasobu pojęciowego wielu dziedzin, liczne cytaty i przytoczenia cudzych poglądów.

Gdy bierzemy do ręki gazetę, nasze spojrzenie kieruje się najpierw ku nagłówkom. Nagłówek prasowy – tytuł, nadtytuł, podtytuł – powinien informować nas o treści, która jest przekazywana. Często zdarza się, że kupujemy prasę, bo naszą uwagę przyciąga zaskakujący tytuł, np. Zbóje i klawisze, Szuler traci kartę. Autorom tego typu nagłówków zależy na przyciągnięciu uwagi czytelnika. Co jest treścią artykułu to zagadka: kup- przeczytaj- wtedy będziesz wiedział. Pomysły na nagłówki mogą być różne, mogą to być np.

1. Aluzje literackie, czyli zapożyczone cytaty z literatury bądź tytuły książek: Być albo nie być, Spotkanie z Afryką;

2. Gry słów: Lot z Lotem i odlotem,

3. Wyrazy potoczne, zaczerpnięte z języka mówionego: Przewalanka z zielonymi, Pójdziemy siedzieć;

4. Przysłowia: Jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz;

5. Tytuły piosenek, filmów, zdarzeń historycznych: Stary niedźwiedź mocno śpi, Rzym – miasto otwarte.

Gatunki informacyjne pełnią przede wszystkim funkcję powiadamiania, reguły konstruowania wypowiedzi określone przez konwencję gatunkową pozwalają tekstom przekazywać wiadomości w sposób najbardziej zwarty, rzeczowy, możliwie najbliższy faktom, zjawiskom czy wydarzeniom. Aby tekst informował odbiorcę w skuteczny sposób, musi zawierać odpowiedzi na sześć „klasycznych” pytań: kto? co? gdzie ? kiedy? jak? dlaczego? Informacja jest podaniem w sposób jasny, przystępny, możliwie obrazowy (przejrzysta logiczna kompozycja) i wszechstronny informacji o sprawach najbardziej aktualnych i interesujących czytelnika. Struktura wiadomości składa się ze wspomnianego wcześniej nagłówka, lidu (pierwszy akapit- zawiera najważniejszą informację), korpusu (ma kształt sprawozdań lub relacji sprawiającej wrażenie przekazu obiektywnego). Teksty te powinny być konstruowane zgodnie z zasadą odwróconej piramidy, tzn. fakty najważniejsze umieszcza się na początku, by stopniowo przechodzić do tego, co bardziej szczegółowe. Teksty tego typu zakładają „przezroczystość” piszącego. [tu: przykład informacji, omówić jej budowę i cechy stylistyczne]

Wypowiedzi publicystyczne mają specyficzną dla siebie strukturę, posługują się 1zróżnicowanymi środkami oddziaływania na czytelnika, zmierzając do wpływania na kształt opinii publicznej, na postawy społeczne. Publicysta nie tyle przedstawia rzeczywistość, ile ją interpretuje, stawia diagnozy, formułuje hipotezy, wyciąga wnioski z odpowiednio dobranych faktów. Eksponowany jest nadawca komunikatu, przedstawia własne stanowisko wobec rzeczywistości przykładem takiego tekstu jest komentarz prasowy. Cechy komentarza: aktualność, subiektywność, perswazyjność (sztuka argumentowania i interpretacji), jasność
i precyzyjność wyrażania opinii, atrakcyjność formy. Komentarz sygnowany jest imieniem i nazwiskiem. [tu: przykład komentarza]

Można zauważyć, że w mediach informacyjnych realizują się przede wszystkim trzy role o charakterystycznym stylu językowym.

Pierwsza to rola urzędniczo-ekspercka, odgrywana przez pełniących stanowiska instytucjonalne, dla których liczy się najbardziej wiarygodność i profesjonalizm. Profesjonalista tworzy dystans wobec odbiorcy za pomocą opisu pełnego fachowej terminologii, łańcucha racjonalnej argumentacji, pozbawionego emocji komentarza. Ekspert mówi trochę „z góry” w stosunku do odbiorcy. Język ten cechuje się dużą ilością profesjonalizmów (monitoring, transformacja, modernizacja), konstrukcji z dominacją rzeczowników. [przykład naukowego pisma]

Druga to rola celebrities ze świata rozrywki, w tym polityki; dla tych nadawców liczy się najbardziej atrakcyjność, ponieważ ich żywot zależy od poklasku i obecności w mediach. Gazety popularne zorientowane są na żywą narrację, która potrzebuje wyraźnego podmiotu- celebrity. Opisuje się zjawiska poprzez osoby, np. Pościg za Owsiakiem w MEN wstrzymany, i przez krótkie cytaty. [ Gazeta Wyborcza albo jakiś inny dziennik]

Ostatnia rola to rola tzw. zwykłego człowieka, dla którego najbardziej liczy się emocyjność wypowiedzi. Widoczna jest w tabloidach, mamy tam bowiem do czynienia z silną identyfikacją – gazeta stawia się po stronie czytelnika i przemawia w jego imieniu, np. wyrażając żal: Czemu odszedłeś, Marcinku?, zwykle przeciw komuś, komu się przypisuje złamanie jakiś norm społecznych: Apelujemy do władz polskich miast: zróbcie z tym porządek. Takie są polskie ulice: góry psich odchodów, śmieci, petów i brei.

Styl publicystyczno-dziennikarski:

- oficjalność wypowiedzi;

- współistnienie środków językowych "literackich" i słownictwa specjalistycznego z licznymi

zwrotami i wyrażeniami potocznymi, a nawet dosadnymi, o silnym zabarwieniu emocjonalnym;

- nastawienie perswazyjne wynikające z roli pośrednika między ośrodkami opiniotwórczymi a masowym odbiorcą, dążność do kształtowania opinii publicznej;

- w składni przeważają zdania krótkie o nieskomplikowanej budowie;

- tendencja do skrótowości wypowiedzi;

- komunikatywność;

- artykuł rozpoczyna informacja o komentowanym zdarzeniu, pytanie problemowe, cytat, anegdota, postawienie tezy, a kończy podsumowanie lub efektowna puenta;

- wywód opiera się na serii argumentów i kontrargumentów, ważne jest logiczne uporządkowanie;

- sugestywność; cel: wywarcie wpływu na myśli, wyobraźnię odbiorcy, przekonanie adresata o słuszności głoszonych tez lub poinformowanie go o aktualnej sytuacji w jakiejś dziedzinie;

- atrakcyjny nagłówek, który ma przyciągnąć uwagę czytelnika;

- potoczna frazeologia i metaforyka, która ma uatrakcyjnić tekst: trzymać język za zębami, nudny jak flaki z olejem, pasuje jak pięść do nosa, leżeć do góry brzuchem, włosy stanęły dęba;

- wykorzystanie wyrazów i zwrotów z mowy potocznej;

- występowanie wyrażeń i zwrotów stereotypowych, słownictwa modnego, wyrazów obcych;

- stosowanie słownictwa specjalistycznego w recenzjach i artykułach problemowych;