5 DZIAŁ PIĄTY

DZIAŁ PIĄTY

CZYNNOŚCI PROCESOWE

R1

POJĘCIE CZYNNOŚCI PROCESOWEJ

Proces karny jest zjawiskiem dynamicznym, składającym się z poszczególnych ogniw, czyli faktów procesowych. Przez fakt procesowy rozumie się jakiekolwiek względnie zwarte ogniwo w ruchu procesowym, z którym prawo łączy skutki procesowe.

Dwie grupy faktów procesowych:

  1. Zdarzenia procesowe

  2. Czynności procesowe

  1. Mniejsze znaczenie! Są to te fakty procesowe, które nie polegają na zachowaniu się uczestników procesu. Są to zjawiska niezależne od uczestników procesu, tzn. uczestnicy nie mają na nie wpływu. Mogą nimi być tylko fakty, z którymi prawo procesowe łączy odpowiednie skutki procesowe. Np. śmierć oskarżonego, upływ czasu (tzn. upływ odpowiedniego okresu przedawnienia powodującego konieczność umorzenia procesu, zniszczenie, zaginięcie akt.

  2. Najważniejszy składnik faktów procesowych. Czynność procesową powszechnie rozumie się jako jakiekolwiek zachowanie uczestnika procesu, mające na celu wywołanie odpowiednich skutków przewidzianych w prawie karnym procesowym.

Szerokie uprawnienia do dokonania czynności procesowych mają organy procesowe oraz strony procesowe. (wszystkie, chyba że są jakieś ograniczenia np. powód cywilny może dowodzić jedynie okoliczności, na których opiera swoje roszczenia art. 66 kpk) W odniesieniu do pozostałych uczestników procesu karnego, zwłaszcza pokrzywdzonego w postępowaniu sądowym oraz osobowych źródeł dowodowych, jakimi są świadek i biegły, uprawnienia do dokonywania czynności procesowych są ograniczone tzn. istnieją tylko kiedy ustawa to przewiduje!

POSTAĆ POZYTYWNA/NEGATYWNA:

Czynnością procesową jest zachowanie, co oznacza, że może ona wystąpić przede wszystkim w postaci pozytywnej (sensu stricte), ale także w postaci negatywnej (gdy zaniechanie wywoła skutek procesowy np. upływ terminu do wniesienia środka odwoławczego, kiedy uprawniona osoba nie skorzysta z przysługującego jej uprawnienia).

CZYNNOŚĆ PROSTA/ZŁOŻONA

Czynność procesowa może być prosta, kiedy stanowi pojedyncze zachowanie określonego podmiotu. Może być złożona w tym sensie, że w gruncie rzeczy przejawiają się w niej indywidualne zachowania jednego lub kilku podmiotów np. wyjaśnienia oskarżonego czy zeznania świadka – tzn. jedna czynność w ramach której są zeznania/wyjaśnienia ale też pytania organu procesowego, stron, przedstawicieli…

Możemy wyróżnić trzy grupy czynności procesowych:

  1. Czynności faktyczne

  2. Spostrzeżenia procesowe

  3. Oświadczenia procesowe

CZYNNOŚCI FAKTYCZNE:

Nazywane są również czynnościami rzeczowymi, można do nich zaliczyć, np. przeszukanie, zatrzymanie, sprowadzenie świadka, wykonanie zdjęć

SPOPSTRZERZENIA PROCESOWE:

Tzw. Czynności receptywne, polegają na przyjęciu do wiadomości informacji i żądań. Można do nich zaliczyć np. wysłuchanie przez sąd wywodów stron. Najczęściej towarzyszą one oświadczeniom wiedzy, stanowią jak gdyby ich drugą stronę, np. przyjęcie do wiadomości zeznać świadka/wyjaśnień oskarżonego.

Z czynnością procesową wiąże się zdolność do czynności procesowych oraz legitymacja do działań w procesie.

Zdolność procesowa – uprawnienie do osobistego podejmowania działań w procesie. Podmiot mający zdolność procesową, czyli uprawnienie do stania się podmiotem procesowym w ogóle + legitymację procesową – z reguły ma jednocześnie zdolność do czynności procesowych. Niekiedy zdolność ta jest wyłączona, np. z powodu małoletniości lub ubezwłasnowolnienia po stronie czynnej albo gdy dotyczy to osoby prawnej. W takich przypadka podmiot posiada zdolność procesową ale nie ma zdolności do podejmowania czynności procesowej.

Legitymacja do podejmowania czynności procesowych – uprawnienie do osobistego przedsiębrania czynności procesowych w ramach posiadanego upoważnienia, np. obrońca będzie mógł dokonywać czynności tylko na korzyść oskarżonego, a pełnomocnik w ramach udzielonego mu pełnomocnictwa.

CZYNNOŚĆ WYRAŹNA/DOROZUMIANA:

Czynność procesowa może być wyraźna lub dorozumiana. Z reguły występują te wyraźne. Przykładem dorozumianej może być ingerencja prokuratora w ściganie przestępstw prywatnoskargowych(wszczęcie lub włączenie się do już wszczętego). Dorozumiany przejaw woli można jednak przyjąć tylko wówczas, gdy nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że zachowanie się uczestnika procesu uzewnętrznia określoną wolę. Dla ustalenia rzeczywistej woli na podstawie dorozumianego zachowania się uczestnika procesu ważne znaczenie ma motyw określonego zachowania.

R2

OŚWIADCZENIA W PROCESIE KARNYM

Oświadczenia procesowe są najważniejszą grupą czynności procesowych. Są to przewidziane przez prawo uzewnętrznienia treści psychicznych uczestnika procesu w celu przekazania ich innym jego uczestnikom.

Oświadczenie takie przybiera postać:

  1. Oświadczenia wiedzy

  2. Oświadczenia woli

OŚWIADCZENIA WIEDZY:

Stanowią uzewnętrznienie treści psychicznych uczestnika procesu, mające charakter wiedzy o faktach. Zaliczamy tu:

OŚWIADCZENIA WOLI:

O bycie oświadczenia woli decyduje istnienie woli w chwili powzięcia i jej wyrażenia.

Brak woli= brak oświadczenia!

Wyłączenie: np. choroba psychiczna pozbawiająca możliwości rozumienia znaczenia określonego zachowania.

O jej prawidłowości oświadczenia woli decyduje także i to, aby wola nie była dotknięta wadą (przymus psychiczny, błąd, strach = oświadczenie wadliwe to i czynność wadliwa).

Wola może być wyrażona wprost przez tego, kto ją powziął.

ALE TAKŻE - Jest możliwe zarówno zastępstwo w oświadczeniu jak i w powzięciu woli.

CZY OŚWIADCZENIE MOŻE BYĆ COFNIĘTE?

W kpk brak ogólnych przepisów regulujących tę kwestię, a stosowanie przepisów KC raczej niemożliwe – inny bowiem charakter mają czynności procesowe w procesie cywilnym!

Unormowania z KPK dot. tylko niektórych kwestii = np. cofnięcie środka odwoławczego (431), cofnięcie wniosku o ściganie (12)…

Trzeba odrębnie rozważać oświadczenia imperatywne organów procesowych i oświadczenia pozostałych uczestników!

NIEMOŻLIWE JEST ODWOŁANIE CZYNNOŚCI FAKTYCZNEJ LUB SPOPSTRZEENIA PROCESOWEGO!

Gdy chodzi o cofnięcie oświadczenia woli przez pozostałych uczestników procesu, trzeba przyjąć możliwość cofnięcia złożonego oświadczenia woli, gdyż oświadczenie jest realizacją uprawnienia. Strona może wycofać, np. złożony wniosek o przeprowadzenie dowodu, wniosek o ściganie czy też oświadczoną zgodę na pojednanie. Jest to jednak możliwe tylko do czasu powstania stanu nieodwracalnego, tj. do wydania decyzji w tej kwestii. Po tym czasie cofnięcie oświadczenia jest niemożliwe, chyba że się okaże, iż oświadczenie było wadliwe.

UWAGA! Niekiedy raz wyrażona wola jest wiążąca, jeżeli wynika to ze skutków prawnych takiego oświadczenia np. jeżeli na rozprawie głównej, przed przystąpieniem do pierwszego przesłuchania oświadczy, że nie korzysta z prawa do domowy zeznań – świadek raci wtedy prawo do odmowy składania zeznań.

UWAGA 2:

Możliwe jest także cofnięcie oświadczenia wiedzy, np. przyznania się do winy lub złożenia zeznań innej treści. Nie niweczy to jednak poprzednich zeznań/wyjaśnień, chyba że co innego wynika z przepisów. Sąd opiera się wtedy na Pierowym i drugim wyjaśnieniu!

R3

DOPUSZCZALNOŚĆ I SKUTECZNOŚĆ CZYNNOŚCI PROCESOWYCH STRON

Czynność procesowa stron, aby mogła wywierać skutki procesowe, musi posiadać dwie następujące cechy, a mianowicie:

  1. Dopuszczalność

  2. Skuteczność

Dopuszczalność czynności wiąże się ściśle z uwarunkowaniem prawnej możliwości jej dokonania. Czynność procesowa jest dopuszczalna, jeżeli jest przewidziana w przepisach obowiązującego prawa procesowego i nie jest zakazana. A co gdy ani nie ma jej w przepisach, ani nie jest zabroniona?? Dopuszczalna jest czynność prawna która nie jest zabroniona przez prawo. W odniesieniu do ograniczeń praw obywatelskich, możliwe są czynności tylko w ramach upoważnienia ustawowego.

Trzymanie się tezy, że dopuszczalne są tylko te czynności, które przezwiduje prawo karne procesowe – sprzeczne z możliwością stosowania analogii gdy luka prawna! Sprzena byłaby też z dyrektywą prawdy (postęp nauki, co raz lepsze możliwości pozyskiwania dowodów – których ustawa nie przewiduje!).

Ostatecznie: Czynność jest dopuszczalna, jeżeli nie jest zabroniona przez przepisy prawa procesowego.

Czy do końca jest to dobre? Bo czym jest tutaj dopuszczalność? Jeżeli czynność jest zabroniona to jest niedopuszczalna… Ale kiedy czynność jest zabroniona? Gdy istnieje wyraźny zakaz w obowiązujących przepisach prawa karnego procesowego (np. zakaz wykorzystania poprzednio złożonych zeznań, wydanie obywatela polskiego (604.1.1). Przyjmując tezę, że niedopuszczalna jest czynność procesowa, która jest zabroniona, trzeba jednocześnie podkreślić, iż zabronienie czynności może wynikać nie tylko z wyraźnego zakazu, ale także z braku uprawnienia, które a contrario wynika z zakresu przyznanego uprawnienia. (459.1 i 2 – skoro tylko na te zażalenie to a contr ario – na inne nie!)

Niedopuszczalność czynności procesowych zachodzi więc, gdy:

  1. Występuje wyraźny zakaz zamieszczony w ustawie

  2. Czynności dokonano poza zakresem przyznanych z mocy ustawy uprawnień, np. zażalenie na postanowienie które jest niezaskarżalne

  3. Upływ terminy prekluzyjnego lub zawitego

  4. Czynności dokonano przez osobę nieuprawnioną (czynność, którą może dokonać tylko strona dokonał świadek) lub bez wymaganego upoważnienia (adwokat działający bez pełnomocnictwa).

  5. Brak prawnych warunków danej czynności decydujących o jej dopuszczalności np. tymczasowe aresztowanie bez decyzji sądu.

Skutki czynności dokonanej mimo jej niedopuszczalności:

  1. Jeżeli czynności niedopuszczalnej dokonał organ procesowy, to jej następstwa mogą kształtować się rozmaicie:

  1. Najdalej idące – gdy bark instytucji nieważności orzeczeń - powstanie wady art. 439 KPK, wymagającej uchylenia orzeczenia albo w ramach wniesionego środka odwoławczego, albo z urzędu (542)

  2. Uchylenie orzeczenia w ramach środka odwoławczego z powodów określonych w art. 438 pkt. 2 KPK lub na podstawie przepisów szczególnych

  3. W razie dokonania przez organ procesowy innej czynności, nie stanowiącej decyzji procesowej, skutków takich uchybień nie da się sklasyfikować jednolicie. Np. nielegalność dowodu, gdy zastosowano niedopuszczalne czynności dowodowe = wyeliminowanie dowodu z materiału dowodowego.

  1. W razie dokonania czynności niedopuszczalnej przez stronę należałoby przyjąć, że taka czynność jest prawnie bezskuteczna w tym sensie, iż nie może wywrzeć skutków zamierzonych przez stronę, to znaczy, że np. środek odwoławczy nie spowoduje kontroli zaskarżonego orzeczenia, której domagał się skarżący. Do takiej czynności organ nie powinien się merytorycznie ustosunkować, ale stwierdzić jej bezskuteczność np. przed odmowę przyjęcia lub pozostawienie bez rozpoznania. (429, 430)

KONWALIDACJA

Wadliwa czynność może być uzdrowiona w ramach konwalidacji. Następuje ona:

  1. Z mocy prawa, gdy wadliwość nie ma znaczenia w nowym stanie prawnym

  2. Na skutek zaszłości od strony niezależnej np. małoletni, który dokonał czynności do której nie był uprawniony, a w międzyczasie stał się pełnoletni…

  3. Na skutek zachowania strony procesowej lub innego uczestnika procesowego, który uzupełnił dotychczasowy brak z własnej inicjatywy czy też na skutek wezwania o uzupełnienie (art. 120§1 i2. 337)

Na skutek konwalidacji, uzdrowienie wadliwości w podanych wyżej sytuacjach następuje od chwili dokonania czynności.

Powtórzenie czynności, która była wadliwa, nie uzdawia jej. W takiej sytuacji wcześniejsza wadliwa czynność powinna być pominięta lub usunięta przez podmiot dokonujący tej czynności.

Konwersja to co innego niż konwalidacja! – jeżeli za pomocą jednej czynności uzyskuje się skutki innej czynności, gdy jednocześnie ta pierwotna czynność nie traci swej tożsamości, np. poprzez złożenie apelacji w ciągu 7 dniu od ogłoszenia wyroku uzyskuje się skutek w postaci wniosku o uzasadnienie wyroku, pomimo jego niewniesienia.

R4

FORMA CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

Forma czynności nie jest kwestią najważniejszą, jednak nie można jej traktować marginalnie. Jeżeli przepis przewiduje szczególną formę dla dokonania określonej czynności – forma ta powinna zostać zachowana, np. skoro przepis przewiduje pisemność środków odwoławczych to taka powinna ich być forma.

Zgodnie z zasadą ustności czynności procesowe na rozprawie mają postać ustnej wypowiedzi. Forma pisemna jest wymagana wtedy, kiedy wynika to z wyraźnego unormowania. Niekiedy czynność procesowa wymaga zarówno zachowania formy pisemnej i ustnej, np. wyrok!

Błędne oznaczenie czynności, a szczególnie środka zaskarżenia, nie pozbawia czynności znaczenia prawnego. Jeśli więc czynność zostanie nazwana zażaleniem, a jest wniesiona przeciwko wyrokowi, to należy ją traktować jak apelację. OCENA WG TREŚCI!

Jeżeli czynność ma posiadać formę pisemną, to powinna zawierać następujące składniki:

  1. Oznaczenie organu do którego jest skierowana, oraz sprawy której dotyczy

  2. Oznaczenie wnoszącego pismo

  3. Treść wniosku lub oświadczenia, z uzasadnieniem – w miarę potrzeby…

  4. Podpis składającego pismo

Za osobę, która nie może się podpisać, podpis składa osoba przez nią upoważniona+ trzeba wskazać przyczynę złożenia podpisu!

DODATKOWE WYMAGANIA – czasem przepis wskazuje takowe dla niektórych pism procesowych np. w stosunku do AO (333 i nast.) lub skargi odwoławczej, gdy wniesiona jest przez oskarżyciela publicznego, obrońcę lub pełnomocnika. (427§2)

W razie braków formalnych pisma – odrębny tryb uzupełniania wadliwego pisma:

  1. Jeżeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, a brak jest tego rodzaju, że nie może otrzymać biegu, albo nie dołączono do niego upoważnienia do podjęcia czynności, wzywa się osobę, do usunięci braku w terminie 7 dni. (120)

  2. Jeżeli brak zostanie usunięty, pismo wywołuje skutki od dnia jego wniesienia., a jeżeli nie pismo uznaje się za bezskuteczne (info przy doręczeniu wezwania do usunięcia braków!)

PRZYMUS ADWOKACJI – czasem potrzebny dla niektórych czynności!

R4

TERMINY PROCESOWE

POJĘCIE I RODZAJE TERMINÓW

W KK – obliczanie terminów wg reguły computatis naturalis – brak zastosowania zasad z KPK. W materialnym terminy to tzw. okresy sutawowe

KPK nazwy tej używa w wielorakim znaczeniu:

  1. Jako pewien czas na dokonanie oznaczonej czynności. Termin jest okresem przestrzeni czasowej, odznaczającej się początkiem i końcem. Jest to rozumowanie terminu procesowego właściwego.

  2. Do sytuacji kiedy przepis ustawy oznacza końcowy moment, w którym najpóźniej czynność może być dokonana np. 41§2 ­– poprzestaje się na podaniu pewnego etapu procesu, do którego możliwe jest dokonanie czynności procesowej. Terminy w szerszym znaczeniu! – nie mają zastosowania zasady dot. obliczania terminów.

  3. Terminy dotyczące stosowania środków przymusu, określające rozpiętości czasowe dopuszczalności ich stosowania. Do niech nie mają zastosowania przepisy o obliczaniu terminów

  4. W kontekście czasu rozpoczęcia, a niekiedy kontynuacji rozprawy.

Mają one na celu przyspieszenie biegu procesu.

TERMINY PROCESOWE WŁAŚCIWE:

Wśród terminów właściwych można wyróżnić terminy:

  1. Ustawowe – najliczniejsze!

  2. Ustanawiane przez organ procesowy (np. termin do wykonania ekspertyzy)

Ustawowe można podzielić na:

a) Terminy stanowcze

b) Terminy niestanowcze (porządkowe /instrukcyjne)

TERMINY STANOWCZE – charakteryzują się tym że ich przekroczenie powoduje bezskuteczność czynności (zawite i prekluzyjne) albo inne skutki procesowe (np. prowadzie rozprawy od początku – 41§1) lub uchybienia mogące mieć wpływ na treść orzeczenia (pozostałe terminy stanowcze)

A co gdy termin nie dotyczy środka zaskarżenia, nie został określony jako zawity, charakteryzuje się jedynie skutkiem zawitości oraz zawitość wynika z ogólnego charakteru przepisu (120§2)? Jeżeli konkretny przepis stanowi że po upływie terminu czynność jest bezskuteczna, to termin taki należy uznać za zawity.

W innym wypadku termin taki zaliczony zostałby do pozostałych terminów stanowczych. Który charakteryzuje się skutkiem zawitości. Termin zawity może być przywrócony.

TERMINY PORZĄDKOWE (INSTRUKCYJNE) – ich upływ nie pociąga za sobą skutków procesowych. Dokonanie czynności po upływie tego terminu nie powoduje jej bezskuteczności. Upływ tego terminu w ogóle nie wywołuje skutków procesowych. Są one z reguły adresowane do organów procesowych. Niezachowanie terminu wywołuje skutki poza procesowe, a mianowicie dyscyplinarne, i one stanowią gwarancję ich zachowania. (310, 331§1 i3)

OBLICZANIE TERMINÓW

Do biegu terminu nie wlicza się dni, od którego należy liczyć dany termin. Jeżeli termin jest liczony od ogłoszenia lub doręczenia orzeczenia lub zarządzenia, to nie liczy się dnia, w którym to ogłoszenie lub doręczenie miało miejsce. Biegnie on od początku dnia następnego tj. od 00:00. Termin ten kończy się w ostatnim dniu jego biegu o godz. 24 00.

Termin wyrażony w tygodniach, miesiącach lub latach – koniec terminu przypada na ten dzień tygodnia lub miesiąca, który odpowiada początkowi terminu. Gdy w danym miesiącu nie ma takiego dnia, koniec terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca

Dzień wolny od pracy – czynność można wykonać następnego dnia

Wolna sobota – wg orzecznictwa SN i literatury sobota nie jest dniem wolnym od pracy!

Ustawa nie wymaga, by czynność była bezwzględnie dokonana w danym terminie przed organem procesowym, przed którym powinna być spełniona. Termin jest zachowany jeżeli przed upływem określonego terminu pismo zostało:

  1. Nadane w polskim urzędzie pocztowym (projekt: nadane w placówce zajmującej się doręczeniem korespondencji na terenie UE)

  2. Nadane w polskim urzędzie konsularnym

  3. Złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej

  4. Złożone w administracji zakładu karnego przez osobę pozbawioną wolności

  5. Złożone kapitanowi statku przez członka załogi polskiego statku morskiego.

Pismo wniesione przed upływem terminu omyłkowo do niewłaściwego sądu, prokuratora, organu Policji albo innego organu postępowania przygotowawczego uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Nazwanie czynności również nie ma znaczenia dla zachowania terminu, gdyż czynność ta musi być rozpoznana według jej właściwej istoty np. jeżeli czynność zostanie nazwana zażaleniem, a z jej treści wynika, że jest wniesiona przeciwko wyrokowi, to podlega rozpoznaniu jak apelacja.

PRZYWRÓCENIE TERMINU ZAWITEGO

Instytucja przywrócenia terminu odnosi się wyłącznie do terminu zawitego.

NIE – prekluzyjny (bo nie może być przywrócony), porządkowy (czynność może być spełniona po ich upływie), pozostałe stanowcze…

Przesłankami przywrócenia terminu są art. 126 KPK:

  1. Wystąpienie przeszkody powodującej niedotrzymanie terminu zawitego

  2. Przeszkoda jest niezależna od strony

  3. Złożenie w terminie 7 dni od daty ustania przeszkody wniosku o przywrócenie terminu

  4. Dopełnienie czynności, której należało dokonać w terminie.

Wystąpienie przeszkody powodującej niedotrzymanie terminu zawitego

Może występować zarówno w zakresie powzięcia woli, jak i jej oświadczeni, a więc jej zakomunikowania organowi procesowemu. Można tu mówić o przeszkodach w powzięciu woli oraz w jej oświadczeniu.

OKRES TRWANIA PRZESZKODY

Przeszkoda jest niezależna od strony lub innego uprawnionego do działania w terminie uczestnika procesu:

Potocznie przeszkoda zależna od strony istnieje wówczas, gdy zdeterminowana jest działaniem lub brakiem działania tej strony. W literaturze przyczynę niezależną od strony utożsamia się z przyczynami niezawinionymi przez stronę.

Przyczyną przywrócenia jest brak jakiejkolwiek formy winy osoby uprawnionej do dokonania czynności w oznaczonym terminie. Wina to tutaj – niedbalstwo!

Jak oceniać zawinienie pracownika organu lub instytucji państwowej. Samorządowe, społecznej?

Co do prokuratora – bardziej rygorystyczne poglądy –np. choroba prokuratora po ogłoszeniu wyroku a jego nagły wyjazd nie usprawiedliwiają przywrócenia terminu. Przyczyną mogłaby być jedynie: klęska żywiołowa, strajk… Jeśli uchybienie jest skutkiem zawinienia „personelu pomocniczego” obciąża to urząd prokuratorski

Adwokat odpowiada za zaniedbania sekretarki i zespołu adwokackiego.

Zaniedbanie ze strony obrońcy oskarżonego nie może obarczać oskarżonego, któremu należy się wówczas przywrócenie terminu!

Złożenie w terminie 7 dni od daty ustania przeszkody wniosku o przywrócenie terminu

Ustanie przeszkody ma być rozumiane w znaczeniu subiektywnym tzn. gdy ustanie przeszkody doszło do świadomości osoby uprawnionej – bo to zgodne z koncepcją traktowania podstawy przywrócenia terminu jako przyczyny niezawinionej przez uprawnionego.

Dopełnienie czynności, której należało dokonać w terminie.

R6

MIEJSCE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

BRAK OGÓLNYCH REGUŁ!

W postępowaniu przygotowawczym – czynności sąd dokonywane z reguły w pomieszczeniach organu ścigania, ale mogą się odbyć także poza jego siedzibą. Co czynności tych nie mają dostępu inne osoby. Do puszcznie podejrzanego, pokrzywdzonego + przedstawicieli – Reg. Przepisy art. 315 i nast., kpk.

W postępowaniu sądowym – zarówno posiedzenia, jak i rozprawy odbywają się w gmachu sądowym.

Językiem czynności jest język polski. Jeżeli osoba dostatecznie nie zna j. Pol, może wyst. przed sądem w znanym przez siebie języku + bezpłatny tłumacz! – każdy uczestnik procesu!! PRÓCZ OSKARŻONEGO, bo do niego odrębna regulacja bo wg 72 kpk ma on prawo do korzystania z bezpłatnego tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim ( by zgodne z pr. unijny

R7

ORZECZENIA

PODZIAŁY ORZECZEŃ

Decyzje procesowe jako najważniejsze oświadczenia woli organu prowadzącego proces przybierają postać:

ORZECZENIA:

Orzeczenie wydaje się w formie postanowienia, jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku – odesłanie do unormowań szczególnych!

W postępowaniu przygotowawczym orzeczenie może przybrać jedynie postać postanowienia, gdyż w tym stadium wyroków się nie wydaje

Orzeczenia można dzielić na odwołalne i nieodwołalne - w zależności od tego, czy ten sam organ, który kieruje procesem, może je uchylić lub zmienić z własnej inicjatywy.

Orzeczenia można dzielić na zaskarżalne i niezaskarżalne - ze względu na to czy mogą być one zaskarżone środkiem zaskarżenia czy nie.

Orzeczenia mogą być kończące postępowanie i niekończące postępowania

Orzeczenia mogą być merytoryczne i formalne.

WYROKI

Są orzeczeniami wydanymi wyłącznie przez sądy i trybunały. Orzeczeni przybiera postać wyroku wtedy, kiedy ustawa wymaga wydania tej postaci rozstrzygnięcia to odsyła do przepisów szczególnych dot. wyrokowania. Ale tak naprawdę brak ogólnej reguły wg której można by ustalić kiedy orzeczenie powinno mieć postać wyroku…

KRYTERIA:

  1. Z KONSTYTUCJI (174, 175) można wywnioskować, że postać wyroku powinno mieć orzeczenie rozstrzygające w zakresie przedmiotu procesu, ustalając winę lub niewinność oskarżonego.

W sądzie pierwszej instancji wydaje się wyroki:

  1. Uniewinniający

  2. Skazujący

  3. Warunkowo umarzające postępowanie karne

  4. Zaoczne

  5. Nakazowe

  6. Łączny

  1. Drugie kryterium odnosi się do bezwarunkowe umorzenie postępowania karnego – tzn. chodzi o stan zaawansowania procesu.

Wg art. 17 KPK w razie pojawienia się przeszkody procesowej, a więc okoliczności wyłączającej ściganie, postępowanie ulega umorzeniu bezwarunkowemu. Skoro przepis ten nie wskazuje formy orzeczenia można przyjąć, że:

Zatem o bezwarunkowym umorzeniu postępowania sądowego orzeka się postanowieniem a niekiedy wyrokiem. Ale należałoby przyjąć ogólną regułę, że o bezwarunkowym umorzeniu powinno się orzekać postanowieniem bez względu na etap procesu a tylko w przypadki 17 kpk – wyrok uniewinniający!

Zróżnicowanie formy orzekania o bezwarunkowym umorzeniu zależy od tego:

  1. Czy przyczyną bezwarunkowego umorzenia są okoliczności wyłączające ściganie

  1. Inne przyczyny – orzekanie następuje postanowieniem

Wyrok wydany w postępowaniu pierwszo instancyjnym jest orzeczeniem kończącym postępowanie.

UCHWAŁY SN

Decyzje sądu mogą przybierać także postać uchwały. Ta forma decyzji odnosi się do SN.

Jeżeli sąd odwoławczy zwróci się do SN o wyjaśnienie zagadnienia prawnego wymagającgo zasadniczej wykładni ustawy, to SN, kiedy udziela odpowiedzi w formie uchwały, któ®a jest wiążąca – wydaje decyzję w zakresie, w jakim sąd odwoławczy oczekuje stanowiska SN w konkretnej sprawie.

POSTANOWIENIA

Są formą orzeczenia. Wydaje się je jeśli ustawa nie wymaga wydania wyroku. Dopiero po stwierdzeniu, że orzeczenie nie musi przybrać postaci wyroku – można przyjąć, że wystarczy postanowienie. Czasem ustawa wprost przewiduje, że orzeczenie ma mieć postać postanowienia (np. 22§2, 35§3).

Postanowienia mogą:

  1. Być orzeczeniami kończącymi postępowanie (zamykające drogę do wydania wyroku).

  2. rozstrzygać kwestie incydentalne nasuwające się w toku postępowania np. wyłączenie sędziego…

Mają charakter:

Postanowienie może być wydane na rozprawie lub na posiedzeniu.

ZASKARŻENIE

Jest zaskarżalne zażaleniem, jeżeli:

  1. zamyka drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej.

  2. Przysługuje ono także na postanowienia co do środka zabezpieczającego

  3. Ustawa wprost tak przewiduje.

Pozostałe – w zasadzie brak zażalenie. Ewentualnie w apelacji można podnieść zarzuty, które nie mogły być przedmiotem zażalenia.

UWAGA! Zaskarżenie postanowienia zażaleniem – nie wstrzymuje jego wykonania!

Przysługuje ono stronom oraz osobie której bezpośrednio dotyczy.

KTO WYDAJE?

W postępowaniu przygotowawczym postanowienia wydaje prokurator oraz inny uprawniony organ, a sąd w wypadkach przewidzianych w ustawie.

Niektóre postanowienia może wydać prokurator, a także może uchylić lub zmienić na łagodniejszy środek zapobiegawczy zastosowany przez sąd

Postanowienia niepełne - które do pełnej skuteczności wymagają zatwierdzenia przez prokuratora np. postanowienie o zawieszeniu postępowania lub postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli nie zostało wydane przez prokuratora (305 §3).

UZASADNIENIE ORZECZEŃ

W obecnym stanie prawnym można odnieś wrażenie, że wyrok/postanowienie i uzasadnienie to dwie odrębne czynności… Mimo niefortunnego unormowania nie można jednak, jak się wydaje, oddzielać tych czynności

Spełnia ono ważną rolę w procesie. Ma przekonywać o trafności rozstrzygnięć zawartych w orzeczeniu i w ten sposób spełniać zadania wychowawcze.

Uzasadnienie pozwala stronom na zorientowanie się w powodach, jakimi kierował się organ wydający orzeczenie określonej treści. Przekonywające uzasadnienie może wpływać na to że strony zrezygnują z wniesienia środka odwoławczego. Ma ono również znaczenie w postępowaniu odwoławczym. Jest dokumentem pozwalającym na pełniejsze zrozumienie zapadłych rozstrzygnięć i ich kontrolę w instancji odwoławczej.

WYROKI:

Wyroki wydane w pierwszej instancji – podlegają uzasadnieniu tylko na wniosek strony. Wyjątki:

W razie złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku w części odnoszącej się do niektórych oskarżonych sąd może odpowiednio ograniczyć zakres uzasadnienia.

Wyroki sądu apelacyjnego – z reguły uzasadniane z urzędu. Sporządza się je w terminie 14 dni od jego ogłoszenia. Tylko gdy sąd utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelacje za oczywiście bezzasadną uzasadnienie sporządza się na wniosek strony.

POSTANOWIENIE

REGUŁA: Uzasadnienie postanowienia powinno być wraz z samym postanowieniem sporządzone na piśmie.

W sprawie zawiłej lub z innych ważnych przyczyn sporządzenie takiego uzasadnienia może być odroczone na czas 7 dni.

Nie sporządza się uzasadnienia, jeżeli:

  1. Orzeka się o dopuszczeniu dowodu

  2. Uwzględnia się wniosek strony, któremu inna strona się nie sprzeciwiła.

Uwaga – wyjątki te NIE MAJĄ zastosowania, gdy orzeczenie podlega zaskarżeniu (98§3)

Nowela z 2003: dość zaskakujące uregulowania – postanowienia o:

NIE WYMAGAJĄ UZASADNIENIA, mimo że podlegają zaskarżeniu zażaleniem.

UZEWNĘTRZNIANIE I OZNAJMOWANIE ORZECZEŃ

Jak długo nieuzewnętrznione – tak długo jest sprawą wewnętrzną organu (może być zmienione w wyniku dalszej narady – reasumpcja orzeczenia!)

Z chwilą uzewnętrznienia jest ono wiążące dla organu, który je wydał. Od tego czasu staje się dokumentem urzędowym, który ani nie może być uznany za nieistniejący ani nie mogą być w nim dokonywane żadne merytoryczne poprawki (prócz uzupełnienia).

NA POSIEDZENIU/ŚLEDZTWO/DOCHODZENIE:

Uzewnętrznienie postanowień wydanych na posiedzeniu odbywa się przez przekazanie orzeczenia do wykonania do sekretariatu.

Orzeczenia ogłaszane na rozprawie lub posiedzeniu są jednocześnie uzewnętrzniane i oznajmiane.

Oznajmienie jest czynnością powiadamiającą o wydanym orzeczeniu. Ten moment ma istotne znaczenie praktyczne, gdyż od tego czasu liczy się termin do zaskarżenia orzeczenia.

POZA ROZPRAWĄ:

Postanowienie wydane poza rozprawą, oznajmia się przez doręczenie jego odpisu prokuratorowi oraz stronie i osobie nie będącej stroną, którym przysługuje środek zaskarżenia, jeżeli nie brali oni udziału w posiedzeniu lub nie byli obecni przy ogłoszeniu.

Jeżeli nie przysługuje zaskarżenie na postanowienie – o treści postanowienia zawiadamia się strony.

Jeżeli doszło do odroczenia sporządzenia uzasadnienia – wyrok na posiedzeniu i postanowienie z uzasadnianiem – doręcz się stronom.

NA ROZPRAWIE:

Orzeczenie wydane na rozprawie podlega równocześnie uzewnętrznieniu oraz oznajmieniu przez ogłoszenie na rozprawie głównej.

Czasem taki wyrok podlega doręczeniu – oskarżony pozbawiony wolności bez obrońcy i nieobecny przy ogłoszeniu.

SPROSTOWANIE OCZYWISTEJ OMYŁKI PISARSKIEJ W ORZECZENIU

W każdym czasie można sprostować:

Sprostowanie nie oznacza jednak wprowadzenia do orzeczenia składników pominiętych w nim lub powodujących zmianę w treści rozstrzygnięcia (to tylko przez uzupełnienie orzeczenia lub wniesienie środka odwoławczego).

Sprostowania dokonuje organ który je popełnił. Wyjątkowo sąd odwoławczy może sprostować omyłkę popełnioną przez sąd pierwszej instancji z urzędu (stosowanie odpowiednie w przygotowawczym).

Sprostowanie w orzeczeniu lub uzasadnieniu dokonywane jest POSTANOWIENIEM!

Na wydanie w pierwszej instancji postanowienia co do sprostowania omyłki w orzeczeniu przysługuje zażalenie.

UZUPEŁNIENIE ORZECZEŃ

Art. 420

§ 1. Jeżeli wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia co do przepadku, zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276 albo dowodów rzeczowych, sąd orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu.

§ 2. Jeżeli sąd nieprawidłowo zaliczył okres tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary, stosuje się odpowiednio przepis § 1.

§ 3. Strony mają prawo wziąć udział w tym posiedzeniu. Oskarżonego aresztowanego sprowadza się na posiedzenie tylko wtedy, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne.

§ 4. Na postanowienia, o których mowa w § 1 i § 2, przysługuje zażalenie.

Powyższy artykuł wprost przewiduje uzupełnienie wyroku. A co z postanowieniami – doktryna i orzecznictwo – przyjmują, że odnosi się to także do postanowień (względy celowościowe).

Jest podyktowane względami opartymi na ekonomice procesowej. Instytucję tę wprowadzono w celu uniknięcia konieczności uruchamiania postępowania odwoławczego.

Uzupełnienie jest możliwe gdy nie zamieszczono w nim rozstrzygnięcia co do:

  1. Przepadku

  2. Zaliczenia:

  1. Dowodów rzeczowych

Uzupełnienie orzeczenia przybiera postać postanowienia. Wydaje się je na posiedzeniu, na którym mogą być obecne strony. Powinny być one powiadomione o posiedzeniu. Na postanowienie przysługuje zażalenie stronom oraz innym osobom, których prawa zostały naruszone.

O uzupełnieniu wyroku orzeka organ, którego orzeczenie ma być uzupełnione. Uzupełnienie orzeczenia może nastąpić zarówno przed uprawomocnieniem, jak i po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Jeżeli w orzeczeniu kończącym:

Orzeczenie wydaje odpowiednio sąd pierwszej instancji lub odwoławczy!

Na orzeczenie w przedmiocie kosztów – zażalenie przysługuje, jeżeli nie wniesiono apelacji!

R8

ZARZĄDZENIA

Decyzje procesowe o charakterze imperatywnym!

Wydaje się je w kwestiach nie wymagających postanowienia. W toku procesu sądowego wydaje je:

O formie decyzji, czy to ma być orzeczenie czy zarządzenie, przesądza podmiot, który ma ją wydać.

W czasie rozprawy zarządzenie wydaje przewodniczący składu sądzącego, np.. o wywołaniu sprawy. Załatwia on też zarządzeniami wnioski dowodowe, którym strona się nie sprzeciwiała + takie zarządzenia, które są niezbędne by utrzymać spokój na Sali rozpraw.

Zarządzenia przewodniczącego składu mogą być zaskarżone odwołaniem do całego składu sądzącego. Wówczas konieczne jest wydanie postanowienia.

Do wydania zarządzenia poza rozprawą nie jest wymagane posiedzenie, gdyż są to decyzje jednoosobowe.

UWAGA:

  1. Zarządzenie wydane na rozprawie – podlega ogłoszeniu na rozprawie

  2. Wydane poza rozprawą – należy je dostarczyć prokuratorowi, stronom, osobą nie bedącym stronami o ile przysługuje im środek zaskarżenia – jeżeli nie brali udziału w posiedzeniu lub nie byli obecni przy ogłoszeniu. W innych wypadkach o treści zarządzenia – info do stron

Zarządzenie jest zaskarżalne zażaleniem w zasadzie tylko wtedy gdy zamyka drogę do wydania wyroku lub kiedy jest to wyraźnie przewidziane w ustawie np. zarządzenie odmawiające przyjęcia środka odwoławczego oraz zarządzenie o sprostowaniu omyłki pisarskiej w zarządzeniu.

Zarządzenie wydane w przygotowawczym zaskarżalne na podstawie 466 §1 i 302 §1.

PROJEKT: Budzi wątpliwość referendarz sądowy i jego uprawnienia do wy. Zarządzeń, polecen i postanowień…

R9

POLECENIA

Jest to nowa forma oświadczenia imperatywnego sądu lub prokuratora. TO NIE JEST ROZSTRZYGNIĘCIE PROCESOWE!

Zgodnie z art. 93§4 w wypadkach określonych w ustawie sąd lub prokurator wydaje polecenia Policji lub innym organom. Adresatem polecenia mogą być zarówno Policja, jak i inne organy w ramach prowadzonego przez nie postępowania w zakresie procesu karnego. Zaś wszystkie instytucje państwowe, samorządowej, społeczne – zobowiązane są do udzielenia pomocy organom prowadzącym postępowanie (w zakresie swojego działania – art. 15§2).

Polecenie powinno przybrać formę pisemną, telefaksu, faksu itp. Gdyż między nadawcą polecenia a jego adresatem mogą zachodzić różnice zdań co do treści polecenia ustnego.

PRZYKŁAD:

W art. 326 §3 pkt 4 czytamy, że prokurator z tyt. Sprawowanego nadzoru nad post. przygotowawczym – wydaje polecenia!

Wydanie polecenia oznacza nałożenie na adresata obowiązku stosownego zachowania. Są wiążące dla adresata!

R10

TRYB WYDANIA ORZECZEŃ

Wydanie orzeczenia przez sąd wymaga rozprawy lub posiedzenia.

  1. W rozprawie – znajdują pełne zastosowanie zasady procesu karnego. Jest to etap procesowy, który ma na celu rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu na podstawie przeprowadzonych na rozprawie dowodów. Do rozprawy mają dostęp strony oraz ich przedstawiciele. Ponadto jawność rozprawy powoduje, że odbywa się ona pod kontrolą społeczną.

Na rozprawie mogą zapadać zarówno wyroki jak i postanowienia. Jeżeli nie ma rozprawy, to do wydania orzeczenia w postępowaniu sądowym konieczne jest wyznaczenie posiedzenia.

  1. W posiedzeniu – bierze udział skład sądzący, strony oraz osoby nie będące stronami, jeżeli ma to znaczenie dla ochrony ich praw lub interesów, mają prawo wziąć udział w posiedzeniu wówczas, gdy ustawa tak stanowi, chyba że ich udział jest obowiązkowy.

W pozostałych wypadkach strony i wskazane osoby mają prawo wziąć udział w posiedzeniu tzn. w każdym posiedzeniu o ile się stawią, chyba że ustawa stanowi inaczej np. 500 §4.

Wydaje się orzeczenia z reguły oparte na materiale dowodowym zebranym w sprawie i odpowiednio udokumentowane w aktach sprawy. Jeżeli konieczne jest sprawdzenie okoliczności faktycznych to dokonuje tego: sąd, sędzia delegowany lub sąd właściwy miejscowo!

Na posiedzeniu sąd wydaje orzeczenie po wysłuchaniu obecnych osób.

Z reguły sąd wydaje POSTANOWIENIA na posiedzeniu.

Poszerzono możliwości merytorycznego orzekania wyrokiem na posiedzeniu (nowela z 2003). Sytuacje te dotyczą:

  1. Skazania oskarżonego na posiedzeniu, na skutek umieszczenia przez prokuratora w akcie oskarżenia wniosku o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środków karnych za występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości.

  2. Warunkowego umorzenia postępowania przed rozprawą na wniosek prokuratora

  3. Wydania wyroku nakazowego.

W razie wyrokowania poza rozprawą, treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia.

Orzeczenia zapadłe na posiedzeniu oznajmia się stronom i innym osobom!

W postępowaniu przygotowawczym do wydania postanowienia nie jest potrzebne posiedzenie, ponieważ w tym stadium procesowym wydaje się decyzje jednoosobowo. Ale jeżeli sąd rozpoznaje w toku postępowania przygotowawczego:

To czyni to na posiedzeniu.

NARADA I GŁOSOWANIE NAD ORZECZENIEM

Są tajnymi etapami procesu karnego.

Trojakie znaczenie tajności:

1. Podczas narady i głosowania może być obecny oprócz składu sądzącego tylko protokolant. Jednakże przewodniczący składu może uznać jego obecność za zbędną.

2. Osoby obecne w czasie narady mają obowiązek zachowania tajemnicy przebiegu narady i głosowania. Nie jest dopuszczalne zwolnienie od zachowania tej tajemnicy (108§1 – pełny zakaz dowodzenia okoliczności objętych tajemnicą przebiegu narady i głosowania).

3. Naradą i głosowaniem kieruje przewodniczący składu.

Jeżeli podniesione zostaną wątpliwości dotyczące:

  1. Porządku

  2. Sposoby narady

  3. Głosowania,

rozstrzyga je cały skład sądzący.

NARADA:

Głosowanie musi być poprzedzone NARADĄ – ma ona na celu:

  1. wzajemną wymianę zdań przez skład na temat:

  1. oraz wzajemne wyjaśnienie wszelkich wątpliwości co do faktów i co do prawa.

Narada powinna objąć całokształt okoliczności, jakie były ujawnione w toku rozprawy głównej lub jakie są dostępne w aktach sprawy.

Narada tak jak i wydane w jej wyniku orzeczenie nie może pomijać niektórych ujawnionych dowodów, chyba że są nielegalne.

Narada i głosowanie powinny objąć:

Jeżeli rozpoznawana sprawa/kwestia dojrzała do rozstrzygnięcia

GŁOSOWANIE

  1. ma charakter totalny tzn. odbywa się całościowo nad poszczególnymi rozstrzygnięciami zwartymi w orzeczeniu, a nie nad szczegółowymi pytaniami, które dotyczyły poszczególnych kwestii określonego rozstrzygnięcia (głosowanie parcjalne), tzn. głosowanie dotyczy całościowo winy a nie czy dokonał czynu w warunkach istnienia kontratypu, czy ramach winy umyślnej, czy nieumyślnej…

  2. Narada i głosowanie nad wyrokiem odbywają się osobno co do winy i kwalifikacji prawnej czynu, co do kary, co do środków karnych oraz co do pozostałych kwestii.

Przebieg głosowania (109§2)

  1. członkowie składu sądzącego mający mniejsze doświadczenie życiowe lub zawodowe, aby nie byli sugerowani zdaniem sędziów bardziej doświadczonych.

  2. Jeżeli skład sądu jest ławniczy, głosują najpierw ławnicy, przy czym pierwszy głosuje najmłodszy wiekiem, a następnie sędzia zawodowy.

  3. Gdy sędziów zawodowych jest więcej, głosują według starszeństwa służbowego, a przewodniczący głosuje ostatni.

  4. Sędzia sprawozdawca, jeżeli nie jest przewodniczącym, głosuje pierwszy.

Rozstrzygnięcia zapadają większością głosów – dlatego składy (sądy [powszechne i SN – prócz całej izby, połączonych izb lub pełnego składu) zawsze są nieparzyste.

SZTUCZNA WIĘKSZOŚĆ:

Może się zdarzyć że żadne rozstrzygnięcie w wyniku głosowania nie uzyska większości. Wówczas w grę wchodzi tzw. sztuczna większość, tzn. przepisy szczegółowo regulują, które stanowisko jest traktowane jako rozstrzygnięcie całego składu sądzącego.

Mamy dwa wypadki „sztucznej większości”:

  1. Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania większości (yyy…) – art. 111§2

Przykład: głosowanie w zakresie kary: Skład 5-osobowy a kolejno sędziowie głosowali:

2, 5, 3, 4, 7 lat pozbawienia wolności = 4 lata, gdyż 7 lat przyłącza się do 5 lat (dopiero 2 sędziów, a te do 4 lat pozbawienia wolności (większość 3 sędziów w składzie 5 osobowym).

  1. Sędzia który głosował przeciwko uznaniu oskarżonego za winnego, może wstrzymać się od głosowania nad dalszymi kwestiami wówczas jego głos przyłącza się do zdania najprzychylniejszego dla oskarżonego (112). Skoro więc sędzia przegłosowany, np. co do winy, wstrzymuje się od głosowania nad karą, to w razie głosowania pozostałych członków 3-osobowego składu sądzącego za 3 i 4 latami pozbawienia wolności, wymiar kary wynosił 3 lata pozbawienia wolności.

PODPIS:

Orzeczenie podpisują wszyscy członkowie składu sądzącego, nie wyłączając przegłosowanego, chyba że orzeczenie zamieszczano w protokole.

ZDANIE ODRĘBNE

Instytucja ta zapewnia sędziemu przegłosowanemu wyrażenie swego indywidualnego stanowiska. Fakt przegłosowania nie jest równoznaczny z istnieniem zdania odrębnego. Sędzia przegłosowany może zgłosić zdanie odrębne, ale nie jest do tego zobowiązany.

Zdanie odrębne – powstaje w chwili podpisywania orzeczenia, kiedy sędzia przegłosowany zaznaczy na orzeczeniu swoje zdanie odrębne, zamieszczając przy swoim podpisie słowa:

podając w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie. Zdanie to może dotyczyć uzasadnienia orzeczenia. Wówczas zdanie to zaznacza się przy podpisaniu uzasadnienia.

Oświadczenie złożone po podpisaniu i ogłoszeniu – nie jest zdaniem odrębnym.

Skutki procesowe złożenia zdania odrębnego:

  1. Należy z urzędu sporządzić uzasadnienie wyroku

  2. Uzasadnienie podpisuje cały skład sądzący

  3. Składający zdanie odrębne dołącza w ciągu 7 dni jego uzasadnienie, nie dotyczy to ławników.

Zdanie odrębne nie stanowi przyczyny odwoławczej! Powinno być ogłoszone razem w wyrokiem.

Zgłoszenie zdania odrębnego podaje się do wiadomości, także nazwisko członka składu sądzącego, który zgłosił zdanie odrębne, jeżeli wyraził na to zgodę.

R11

PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ

KPK nie definiuje czym jestem prawomocność. Teorii i judykaturze pozostawiono wyjaśnienie zakresu tej nazwy oraz warunków prawomocności. Brak tu jednak jednomyślności. Najczęściej ujmowana jest jako instytucja dwuczłonowa (prawomocność formalna + prawomocność materialna).

Choć w nauce procesu karnego nie ma zgodności zarówno co do pojęcia, jak i warunków prawomocności, to jednak z instytucją tą łączy się te same treści.

Przez prawomocność rozumie się stan w którym orzeczenie jest ostateczne tzn. kiedy stanowi ono ostatnie słowo w procesie karnym, kiedy jest niepodważalne.

Kiedy jednak stan taki następuje? Tzn. jakie są warunki prawomocności??

Są dwie teorie…

  1. Powstaje ona gdy orzeczenie jest już nieodwołalne w trybie zwyczajnych środków odwoławczych. Niezaskarżalność orzeczenia za pomocą zwyczajnych środków odwoławczych. Tzn.

  2. Prawomocność powstaje gdy orzeczenie jest niezaskarżalne za pomocą zwyczajnych środków odwoławczych.

Różnica wynika z odmiennej interpretacji skutków wynikających z 435 kpk:

„Sąd odwoławczy uchyla lub zmienia orzeczenie na korzyść współoskarżonych, choćby nie wnieśli środka odwoławczego, jeżeli je uchylił lub zmienił na rzecz współoskarżonego, którego środek odwoławczy dotyczył, gdy te same względy przemawiają za uchyleniem lub zmianą na rzecz tamtych”.

Tak więc wracając do teorii nr 1: W wypadku zaskarżenia orzeczenia co do jednego współoskarżonego, sąd odwoławczy może także orzekać co do drugiego współoskarżonego, mimo że co do niego orzeczenie nie zaskarżono.

Tu prawomocność powstaje dopiero wtedy, gdy nie jest możliwe odwołanie orzeczenia w trybie zwyczajnych środków odwoławczych. Tzn. kiedy orzeczenie zostanie zaskarżone co do jednego współoskarżonego – nie uprawomocni się ono także w stosunku do drugiego współoskarżonego, a co do niego środka nie wniesiono…= wyrok nie może być wykonany.

Trudno się zgodzić z takim następstwem… dlatego…

Zgodnie z teorią nr 2: Bardziej przekonujący wydaje się pogląd, że warunkiem prawomocności jest niezaskarżalność orzeczenia za pomocą zwyczajnego środka zaskarżenia

W razie zaskarżenia wyroku tylko w stosunku do jednego oskarżonego lub w zakresie jednego czynu oskarżonego, w pozostałej części wyrok jest prawomocny. Można wówczas mówić o częściowej prawomocności wyroku, a ściślej o prawomocności części wyroku

PRAWOMOCNOŚĆ FORMALNA I MATERIALNA

  1. Prawomocność formalna – oznacza stan niepodważalności orzeczenia za pomocą zwyczajnego środka odwoławczego, wykluczający kontynuację danego procesu karnego. Inaczej mówiąc prawomocność orzeczenia powstaje wówczas, gdy nie można go zaskarżyć zwyczajnym środkiem odwoławczym, kiedy wykluczona zostaje kontynuacja tego procesu, w którym orzeczenie wydano.

Kiedy taki stan powstaje?? Kodeks nie reguluje tek kwestii w sposób ogólny, tak więc na postawie skutków procesowych można wskazać, że:

Orzeczenie uzyskuje tą prawomocność gdy:

  1. Upłynie termin do wniesienia zwyczajnego środka odwoławczego, a strony i ich przedstawiciele nie skorzystali z tego uprawnienia (chodzi termin dla ostatniej uprawnionej osoby).

  2. Prezes sądu pierwszej instancji odmówi przyjęcia wniesionego środka odwoławczego

  3. Sąd odwoławczy pozostawi wniesiony środek odwoławczy bez rozpoznania

  4. Sąd pozostawi bez rozpoznania cofnięty środek odwoławczy

  5. Nie wniesiono wniosku o sporządzenie uzasadnienie wyroku

  6. Wyczerpany zostanie tok instancji, wydanie przez sąd II instancji orzeczenia kończącego postępowanie

Przyjąć należy również, że w punktach 2-6 pozostałe uprawnione strony w sprawnie nie skorzystały z uprawnienia do wniesienia środka odwoławczego.

Gdyby jednak apelację złożyły obie strony – to nieprzyjęcie środka odwoławczego jednaj osoby nie powoduje powstania prawomocności formalnej, gdyż pozostaje do rozpoznania drugi wniesiony środek odwoławczy (tzn. środek strony przeciwnej).

UWAGA:

O prawomocności jako niepodważalności orzeczenie za pomocą zwyczajnego środka odwoławczego, wykluczającej kontynuowanie danego procesu karnego, można mówić przede wszystkim w stosunku do orzeczeń kończących postępowanie, orzekających o przedmiocie procesu lub danego postępowania.

Wzruszanie prawomocnego orzeczenia wykluczającego kontynuowanie procesu w stosunku do orzeczeń sądowych koń. postępowanie – możliwe za pomocą:

W postępowaniu przygotowawczym – wzruszenie orzeczenia wykluczającego kontynuowanie procesu może nastąpić za pomocą:

  1. Prawomocność materialna – powstaje jednocześnie z prawomocnością formalną. Jest jak gdyby skutkiem prawomocności formalnej.

Tylko wtedy prawomocność formalna skutkuje prawomocnością materialną, gdy orzeczenie rozstrzyga o przedmiocie postępowania, co do którego się toczy!

Prawomocność materialna działa jak gdyby „do wewnątrz” i „na zewnątrz” określonego postępowania, w którym zapadło prawomocne orzeczenie.

TREŚĆ PRAWOMOCNOŚCI MATERIALNEJ = zakaz Ne bis in idem = zakaz, wynikający z wydanego orzeczenia, podważania tego orzeczenia w tym samym lub innym procesie karnym.

Granice zakazu wyznacza tożsamość podmiotowa (ta sama osoba) i tożsamość przedmiotowa (ten sam czyn).

Można jednak prowadzić postępowanie:

Zakaz Ne bis in idem jest węższy w razie umorzenia procesu z powodu przeszkody procesowej o charakterze względnym. Dotyczy on ponownego procesu przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn w innym układzie procesowym.

Z prawomocnością formalną łączy się koncepcja tzw. procesu dodatkowego.

R 12

NIEWAŻNOŚĆ ORZECZEŃ

W latach 1970-1997 – instytucja była wyeliminowana z procesu

Nowela z 2003 – następuje wykreślenie tej instytucji z procesu karnego.

W obecnym stanie prawnym każde orzeczenie od chwili jego wydania jest ważne bez względu na to, jakimi wadami jest ono obciążone, np. w razie udziału w składzie osoby w ogóle nieuprawnionej do orzekania lub wymierzania karny – taki wyrok będzie ważny do jego uchylenia.

Zlikwidowanie tej instytucji spowodowało powrót do stanu prawnego z okresu Polski Ludowej. Powoduje przełamanie skargowości w zakresie środków odwoławczych i osłabienie prawomocności orzeczeń

Istota nieważności orzeczeń sprowadza się do założenia, że przy najpoważniejszych uchybieniach prawa, których nie da się pogodzić z państwem prawa, wydane orzeczenie jest nieważne. Kategorie przyczyn wymieniała ustawa. W takich wypadkach orzeczenie od chwili jego wydania ex tunc było nieważne i podległo stwierdzeniu nieważności przez sąd wyższego rzędu.

W ramach obecnie obowiązującego kodeksu postępowania karnego można mówić o decyzjach, które w gruncie rzeczy nie są orzeczeniami. Z taką sytuacją możemy mieć do czynienia, gdy „wyrok” wyda jakaś ekstremistyczna grupa, woźny (?? Czemu akurat woźny – nie pytajcie…) lub aplikant sądowy.

Nieważność orzeczeń znajdujemy jednak poza KPK:

  1. Ustawa z dnia 23 lutego 1991 o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Tu stwierdzenie nieważności następuje nie na podstawie istotnych uchybień prawa procesowego, które nastąpiły w czasie toczącego się wówczas procesu, ale z powodu zmian ustrojowych.

  2. U. SN – upoważnienie SN do unieważnienia prawomocnego orzeczenia na wniosek PG wydanego w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądów w chwili orzekania, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawach o postępowaniu sądowym.

R 13

POZOSTAŁE GRUPY CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

PROTOKOŁY

Stanowią podstawową formę dokumentowania czynności procesowych.

Forma: PISEMNA

Ustawa określa z jakich czynności procesowych OBOWIĄZKOWO sporządza się protokół - art. 143 KPK.

Spisania protokołu wymagają:

1) przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie i jego cofnięcie,

2) przesłuchanie oskarżonego, świadka, biegłego i kuratora,

3) dokonanie oględzin,

4) dokonanie otwarcia zwłok oraz wyjęcie zwłok z grobu,

5) przeprowadzenie eksperymentu, konfrontacji oraz okazania,

6) przeszukanie osoby, miejsca, rzeczy i systemu informatycznego oraz zatrzymanie rzeczy i danych informatycznych,

7) otwarcie korespondencji i przesyłki oraz odtworzenie utrwalonych zapisów,

8) zaznajomienie podejrzanego z materiałami zebranymi w postępowaniu przygotowawczym,

9) przyjęcie poręczenia,

10) przebieg posiedzenia sądu, jeżeli stawią się na nim uprawnione osoby albo ich obecność jest obowiązkowa,

11) przebieg rozprawy.

PROJEKT: Plan rozszerzenia podmiotów (pokrzywdzony +przedstawiciel), których końcowe zaznajomienie z materiałem postępowania przygotowawczego wymaga sporządzenia protokołu.

Z pozostałych czynności spisuje się protokół jeżeli tego wymaga szczególny przepis albo przeprowadzający czynność uznaje to za potrzebne.

W pozostałym zakresie formą dokumentowania czynności procesowych jest sporządzenie notatki urzędowej.

Zawartość protokołu, art. 148 KPK:

  1. Wyjaśnienia

  2. Zeznania

  3. Oświadczenia

  4. Wnioski

  5. Stwierdzenia określonych czynności

  6. Osoby biorące udział w czynnościach mają prawo żądać zamieszczenia w protokole wszystkiego, co dotyczy ich praw i interesów.

Wyjątek art. 325 h:

Dochodzenie można ograniczyć do ustalenia, czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania. Należy jednak dokonać czynności przewidzianych w art. 321 § 1–5 oraz w art. 325g § 2, przesłuchać podejrzanego i pokrzywdzonego oraz przeprowadzić i utrwalić w protokołach czynności, których nie będzie można powtórzyć. Utrwalenie innych czynności dowodowych następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących udział w czynności; przepisu art. 148 § 2 zdanie pierwsze nie stosuje się.

Należy wyróżnić protokół:

  1. Z rozprawy

  2. Z posiedzenia

  3. Z pozostałych czynności procesowych

Z rozprawy spisuje:

PROJEKT: pracownik sekretariatu lub osoba upoważniona przez prezesa sądu.

Pozostałe protokoły może spisać ponadto:

PODPISANIE:

Protokół z rozprawy lub posiedzenia podpisują przewodniczący i protokolant. Jeżeli przewodniczący nie może podpisać protokołu, czyni to za niego jeden z członków składu sądzącego, wskazując przyczynę braku podpisu przewodniczącego.

Protokoły z pozostałych czynności podpisują wszystkie osoby biorące udział w danej czynności. Protokół taki przed podpisaniem należy odczytać, o czym należy w nim uczynić wzmiankę

SKREŚLENIA/POPRAWKI/UZUPEŁNIENIA:

Skreślenia, poprawki lub uzupełnienia wymagają omówienia przez osobę sporządzającą protokół.

Jeżeli nie został on należycie podpisany po zakończeniu czynności, brakujące podpisy mogą być złożone później + przyczyna opóźnienia

Możliwe jest sprostowanie oczywistych omyłek pisarskich lub rachunkowych w protokole z rozprawy lub posiedzenia.

Strony oraz osoby mające w tym interes prawny mogą złożyć wniosek o sprostowanie protokołu z rozprawy i posiedzenia, wskazując nieścisłości lub opuszczenia.

Wiosek taki może załatwić pozytywnie:

O treści sprostowania zawiadamia się strony, a o odmowie sprostowania osobę, która zgłosiła wniosek. Wniosek taki niezależnie od sposobu załatwienia dołącza się do protokołu.

W razie uwzględnienia wniosku o sprostowanie w protokole rozprawy lub posiedzenia należy umieścić odpowiednią wzmiankę, którą podpisuje przewodniczący i protokolant. Pozostawia się go bez rozpoznania jeżeli został zgłoszony po wysłaniu akt sprawy do wyższej instancji.

Obok (a nie zamiast!) tradycyjnych protokołów mogą być zastosowane bardziej nowoczesne formy dokumentowania czynności. Np. stenogram, utrwalanie dźwięku, obrazu.

Stenogram – może być sporządzony niezależnie od spisania protokołu. Przekłada się go na pismo zwykłe + zaznaczenie systemu jakim się posługiwano.

Dźwięk i obraz –przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony także za pomocą urządzeń utrwalających obraz i dźwięk, ale trzeba o tym poinformować osoby uczestniczące w danej czynności.

Jeżeli względy techniczne nie stoją na przeszkodzie:

  1. Przesłuchanie świadka lub biegłego można utrwalić (dźwięk) gdy:

  1. Przesłuchanie pokrzywdzonego art. 185a (poniżej 15 roku życia) oraz świadka art. 185b (poniżej 15 roku życia) utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk.

Zapis dźwiękowy podlega przekładowi. Protokół można ograniczyć do najistotniejszych oświadczeń osób uczestniczących. Zapis i przekład oraz zapis obrazu stają się załącznikami do protokołu. Strona ma prawo otrzymać na swój koszt jedną kopię zapisu dźwięku lub obrazu – nie dotyczy to postępowania przygotowawczego albo przesłuchania na rozprawie z wyłączeniem jawności.

DORĘCZANIE PISM

Podlegające doręczeniu orzeczenia lub zarządzenia dostarcza się w uwierzytelnionych odpisach. Wszystkie pisma kierowane do oskarżonego przebywającego na wolności powinny być doręczone tak, by ich treść nie była dostępna dla innych osób!

Kiedy stawiennictwo jest obowiązkowe wysyła się wezwania. W przeciwnym razie wysyła się zawiadomienie.

Wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma od doręczenia których biegną terminy, doręcza się przez:

POSTANOWIENIE doręcza się temu pokrzywdzonemu, który w zawitym terminie 7 dni od dnia ogłoszenia o to się zwróci.

Pismo doręcza się adresatowi osobiście. W razie nieobecności doręcza się dorosłemu domownikowi, administracji domu, dozorcy domu, sołtysowi jeżeli podejmą się oddać pismo adresatowi.

Może być również doręczone za pomocą telefaksu lub poczty elektronicznej. Dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.

Jeżeli pisma nie można doręczyć w wyżej wskazany sposób,

Doręczający umieszcza zawiadomienie w skrzynce do doręczeń korespondencji bądź na drzwiach mieszkania adresata lub innym widocznym miejscu ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz że należy je odebrać w ciągu 7 dni. W razie bezskutecznego upływu tego terminu należy czynność zawiadomienia powtórzyć jeden raz.

Strony lub podmiotu przebywające za granicą, są zobowiązane wskazać adres do doręczeń w kraju, w przeciwnym razie pismo zostaje wysłane na ostatni znany adres w kraju – a gdy go nie ma – zostaje właczone do akt sprawy i uważa się ja za doręczone!

Jeżeli strona nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, pismo wysłane pod ten adres uważa się za doręczone.

Uregulowanie to nie dotyczy pism wysłanych po raz pierwszy po prawomocnym uniewinnieniu oskarżonego (139).

ODTWORZENIE ZAGINIONYCH LUB ZNISZCZONYCH AKT SPRAWY

W razie zaginięcia lub zniszczenia akt sprawy możliwe jest ich dotworzenie.

Ponownemu dokonaniu czynności nie stoi na przeszkodzie zawisłość sprawy, gdyż odtworzenie akt lub powtórzenie czynności następuje w tej samej, a nie innej sprawie.

Zgodnie z art. 166 – jeżeli akta sprawy prawomocnie niezakończonej nie mogą być w ogóle odtworzone lub zostały odtworzone w części – należy czynności procesowe potów®zyć w zakresie niezbędnym do kontynuowania procesu.

Postępowanie to ma charakter sprawozdawczy i nie upoważnia do jakiegokolwiek ingerowania w meritum sprawy. Uregulowane w art. 160 i nast. KPK

Art. 160.

§ 1. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia w całości lub w części akt sprawy będącej w toku przeprowadza sąd, w którym sprawa ostatnio się toczyła.

§ 2. Sąd Najwyższy przeprowadza takie postępowanie jedynie w zakresie odtworzenia akt tego sądu.

§ 3. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia akt sprawy prawomocnie zakończonej przeprowadza sąd, w którym sprawa się toczyła w pierwszej instancji, lub inny sąd wskazany w ustawie.

§ 4. Akta postępowania przygotowawczego odtwarza prokurator, stosując odpowiednio przepisy niniejszego rozdziału.

Art. 161.

Jeżeli zaginęły lub uległy zniszczeniu akta sprawy prawomocnie zakończonej, od-tworzenie nastąpi w częściach niezbędnych do wykonania orzeczenia, wznowienia postępowania, przeprowadzenia postępowania w trybie kasacji albo urzeczywistnienia innych uzasadnionych interesów stron.

Art. 162.

Prezes sądu wzywa strony do złożenia w oznaczonym terminie wniosków co do sposobu odtworzenia akt sprawy oraz przedstawienia dokumentów umożliwiających ich odtworzenie.

Art. 163.

§ 1. Prezes sądu wzywa osoby posiadające potrzebne dokumenty do ich przedstawienia sądowi, a w razie potrzeby zarządza ich przymusowe odebranie; przepisy art. 217–236 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Po sporządzeniu uwierzytelnionych odpisów należy dokumenty zwrócić osobie, która je dostarczyła lub od której je odebrano.

Art. 164.

W celu odtworzenia akt sąd przeprowadza postępowanie, w tym również dowody, jakie uzna za konieczne. W szczególności sąd bierze pod uwagę wpisy do rejestrów karnych, repertoriów i innych ksiąg biurowych, utrwalenia dźwięku lub obrazu, notatki protokolantów, sędziów, ławników, prokuratorów i adwokatów, którzy uczestniczyli w sprawie. Sąd może też przesłuchać w charakterze świadków wszelkich uczestników sprawy, której akta zaginęły lub uległy zniszczeniu, a także inne osoby, które mogą mieć wiadomości co do treści akt. Strony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu.

Art. 165.

§ 1. Postanowienie co do odtworzenia akt sprawy ustala jego zakres lub stwierdza, że odtworzenie akt jest niemożliwe.

§ 2. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.

DOSTĘPO DO AKT SPRAWY

W czasie postępowania sądowego:

udostępnia się akta sprawy sądowej, dając im możliwość sporządzenia z nich odpisów

UWAGA! Za zgodą prezesa sądu akta mogą być udostępnione także innym osobom!

Prezes sądu może także w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy.

Na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatne kserokopie dokumentów z akt sprawy.

Kserokopie takie można wydać odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, podmiotowi określonemu w art. 416 KPK pełnomocnikowi i przedstawicielom ustawowym.

Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo ujawnienia tajemnicy państwowej, przeglądanie akt, sporządzanie odpisów i kserokopii odbywa się z zachowaniem rygorów określonych przez prezesa sądu lub sąd. Kserokopii i uwierzytelnionych odpisów nie wydaje się, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W postępowaniu przygotowawczym, ze względu na wyłączenie jawności, przeglądanie akt oraz sporządzanie i otrzymywanie z nich uwierzytelnionych odpisów jest ograniczone. Wymaga ono zgody prowadzącego postępowanie przygotowawcze, chyba że ustawa stanowi inaczej.

ROZLUŹNIENIE:

UWAGA:

TK orzekł, ze nie jest zgodna z KONSTYTUCJĄ regulacja pozbawiająca oskarżonego i jego obrońcę możliwości zapoznania się z aktami wniosku prokuratora o zastosowanie lub przedłużenie tymczasowego aresztowania----------- zmiana art. 156 – dodanie § 5a zgodnie z którym podejrzany i jego obrońca posiadający z mocy z mocy ustawy uprawnienie do zaznajomienia się z aktami sprawy w części zawierającej dowodu wskazane we wniosku o zastosowanie/przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz wymienione w postanowieniu o zastosowaniu lub przedłużeniu tymczasowego aresztowania.

OSŁABIENIE bo…

Prokurator może OGRANICZYĆ TO UPRAWINIENIE w przypadkach w których zachodzi uzasadniona obawa , że udostępnienie akt podejrzanemu/obrońcy:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DZIAŁ PIĄTY
DZIAŁ PIĄTY Odpowiedzialność materialna pracowników
FK dziaL niepoż pop 2010
12 dział dwunasty rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy (2)
58KONTROLA NAD PROW DZIAL G, szkoła
przedsiębiorczość II dział, Notatki lekcyjne ZSEG, Przedsiębiorczość
Dzial III
FARMA WYKŁAD 3 DZIAŁ 4
pytania patomorfo5 dział 1
Biologia Dział 1 1 4
Wykład piąty biologia komórki
Dział I Źródła Prawa
J rosyjski Dział 7 i 8
Regulamin Senatu dzial X
2 DZIAŁ DRUGI
Dział IV?ministracja rządowa i samorządowa
Dział I

więcej podobnych podstron