Ergonomia koncentruje się na tym jak praca szkodzi człowiekowi.
Higiena przemysłowa bada wpływ czynników środowiska pracy (mieszkania) na zdrowie człowieka.
Inżynieria bezpieczeństwa ma na celu wyeliminowanie błędu człowieka.
Ergonomia to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzedzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań potrzeb fizjologicznych psychicznych i społecznych człowieka.
Ergon- oznaczające czyn, praca.
Nomos- wiedza, prawo, zwyczaj
W dosłownym tłumaczeniu zatem ergonomia oznacza wiedzę o pracy ludzkiej:
Ergon+nomos=wiedza o pracy ludzkiej.
Ergonomia wykorzystuje wiedze wielu nauk do podstawowego, pragmatycznego celu- polepszania warunków pracy, wypoczynku człowieka- poprzez dostosowanie urządzeń technicznych do jego potrzeb i edukację użytkownika. Naukowcy w ramach poszczególnych specjalności wypracowują szczegółowe, nowe rozwiązania.
Umożliwia uzyskanie najwyższego pod względem ilości i jakości poziomu produkcji i usług;
Zmniejsza ryzyko wypadku;
Zmniejsza procent braków w wyborach;
Zapobiega potrzebie natężania wzroku, a zarazem jego przedwczesnemu osłabieniu;
Sprzyja utrzymaniu czystości i porządku w pomieszczeniach pracy;
Ułatwia eksploatację oraz konserwację maszyn i urządzeń produkcyjnych;
Przyczynia się do usprawnienia transportu wewnątrzzakładowego;
Ułatwia właściwe rozróżnienie barw w otoczeniu;
Pozytywnie wpływa na ogólne samopoczucie pracowników oraz zapewnia im wygodę.
Jasne okna,
Oślepiające, białe ściany obok ciemnych podłóg;
Ciemna tablica na białej ścianie;
Odbijające światło stoły;
Ciemna maszyna do pisania na białej podkładce;
Błyszczące części maszyny lub powierzchnia pola pracy.
Z punktu widzenia fizjologii, pracą będziemy nazywać każdą wykonywaną czynność. Analizując proces pracy zawodowej w stosunku do czasu zatrudnienia można wyróżnić następujące okresy:
Przedstartowy (związany z przygotowaniem stanowiska lub pracownika do czynności roboczych),
Wyjściowy (stan psychofizyczny pracownika przed podjęciem pracy)
Nauki (nabieranie wprawy- krzywa pracy charakteryzuje się wówczas dużą rozbieżnością parametrów określających proces pracy np.: czas reakcji; ilość; odebranych informacji, błędów itp.),
Równowagi roboczej ( w krzywej pracy widoczne tj. w postaci najlepszych wyników badanych parametrów),
Zmęczenia (w krzywej pracy pojawiają się najpierw sporadycznie, a potem coraz częściej, gorsze wartości badanych parametrów).
Proces uczenia się :
Szkolenie
Instrukcje
Czynności powtarzające się
Praca właściwa :
Percepcja informacyjna
Przetwarzanie i gromadzenie informacji
Procesy wykonawcze
Obciążenie człowieka pracą :
Psychiczne
Fizyczne
Odpoczynek
Suma wszystkich przerw powinna być równa lub nieco mniejsza od 15% całego czasu pracy (tp), a w przypadku prac ciężkich od 20 do 30%.
Zależności od ilości wprowadzonych przerw miejsce ich umieszczenia w czasie pracy ma znaczenie i zaleca się :
Jedna przerwa- umieszczamy pomiędzy 1/3 a 1/2 czasu pracy.
Dwie przerwy- umieszczamy aby dzieliły czas pracy na trzy równe części. Czas trwania drugiej przerwy ma być dłuższy niż pierwszej.
W przypadku ciężkiej prac fizycznej ilość przerw powinna być większa.
Należy dążyć do stosowania przerw częstych chociaż krótkich, gdyż efekt wypoczynku jest największy w początkowej fazie jego trwania (zależność logarytmiczna).
Okres przerwy pomiędzy zmianami roboczymi powinien wynosić przynajmniej 16 godzin.
Zastosowanie rytmizacji pracy pozwoli na zapewnienie mniejszego zużycia energii własnej pracownika, a co za tym idzie- spadek zmęczenia i wzrost efektywności pracy.
Możliwość wykluczenia użycia wzroku przez pracownika spowoduje spadek wysiłku psychicznego oraz szybsze wykonywanie ruchów.
Obciążenie człowieka pracą zawiera dwa odmienne ilościowo i jakościowo komponenty:
Wynikający jedynie z obciążenia go samymi czynnościami roboczymi,
Zależny od warunków środowiska, w którym proces pracy ma miejsce oraz od charakteru reakcji ustroju pracownika na nie.
Ze względu na systemy biorące udział w wykonywaniu jakichś czynności, przyjęto w ergonomii stosować następujące określenia:
Praca fizyczna określa się sytuację, kiedy występuje przewaga udziału organu wykonawczego- mięśni (efektorów),
Praca umysłowa- kiedy w przeważającym stopniu zaangażowany jest system nerwowy człowieka.
Ze względu na procesy zachodzące w efektorach, pracę fizyczną różnicuje się na:
Statyczna, gdy występuję napięcie mięśni bez ich ruchu
Dynamiczna, gdy mięsień wykonuje ruch.
Antropometria,
Pozycja ciała przy pracy,
Antropometryczne zasady kształtowania obszarów pracy.