Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku
Sarmatyzm-formacja kulturowa (pojawiła się w XVII w. trwała do XIX w.) szlachty polskiej. Pochodzi od
bohaterskiego starożytnego plemienia Słowian
geneza- Sarmaci twierdzili, że najstarszy syn Noego, Jafetu jest przodkiem polaków. Tezę tę wzięto na poważnie.
Popularne powiedzenie Jafecie rządź i broń stało się tego podstawą
Mit-w czasach starożytnych istniało wojownicze plemię, które mieszkało nad Dunajem. Był on wolny i waleczny,
Niezwyciężony nawet przez Rzymian. Polska szlachta była pewna, że pochodzi od tego rodu
Strój sarmacki:
Żupan-prosta, obcisła suknia z długimi rękawami zapinanymi z przodu
Kontusz-narzuta na żupan z rozciętymi rękawami
Pas kontuszowy-bogato zdobiony, bardzo długo pas
Delia-płaszcz z futrzanym kołnierzem
Strój sarmacki był bardzo bogaty. Miał za zadanie podkreślić stan majątkowy, pozycję. Charakterystyczne dla
Sarmatów były wąsy. Zarówno strój i wygląd sarmaty zdradzały wpływy orientalne. Strój odzwierciedlał
Barokową skłonność do przepychu
Dwa oblicza sarmatyzmu:
-Duma narodowa a megalomania(przesadne poczucie własnej wartości)
Tradycjonalizm a zaściankowość(zacofanie kulturalne, prowincjonalizm, wstecznictwo, obskurantyzm)
-Patriotyzm a ksenofobia (pogarda, przesadna niechęć w stosunku do cudzoziemców)
-Waleczność a awanturnictwo(pojedynkowanie się pod byle pretekstem, brawura)
-Umiłowanie wolności i demokracji a warcholstwo(anarchia, nadużywanie praktyki liberum veto)
- Przywiązanie do religii a nietolerancja wobec innowierców(fanatyzm religijny)
-Szacunek dla praworządności, sprawiedliwości(rozstrzyganie sporów na drodze sądowej)a pieniactwo (brak chęci
kompromisu, wieloletnie procesy nawet o błahe sprawy)
-Sztuka oratorska(przemowy)a gadulstwo(niekończące się popisy oratorskie w sejmie)
-Gościnność(wystawność)a życie ponad stan(wystawne uczty, pijaństwo które często prowadziły do utraty majątku)
Obyczaje sarmackie: malarstwo trumienne, umieszczane obok głowy zmarłego, teatralna forma pogrzebu
Czarna polewka, aranżowane śluby, przemowy np. na przywitanie gościa, spisywanie pamiętników,
Procesje kapników(pokutnicy) obchodzących w wielki piątek groby Chrystusa w kościołach
„Niech śpi pijany”- wiersz jest podsumowaniem złej sytuacji w Polsce. Tekst jest w całości metaforą, która przedstawia
Rzeczywistość zamroczoną alkoholem, dlatego niedostrzegającą zagrożenia. Szczekający pies jest metaforą poety
Ostrzegającego przed niebezpieczeństwem ale pijany świat go nie słucha
„Nierządem Polska stoi”- w tym wierszu podmiot liryczny mówi o tym, że w Polsce nie jest przestrzegane prawo,
jest zmieniane, lekceważone, zmieniane są co chwile konstytucje, prawa są niestosowne do rzeczywistości,
często absurdalne, podatki egzekwuje się od biednych.
„Pospolite ruszenie”- zawiadomiony o ataku, rotmistrz każe doboszowi budzić szlachtę, ta jednak ignoruje rozkazy,
grozi rotmistrzowi postawieniem przed sądem za stawianie w jednym rzędzie z chłopami, na taką reakcje szlachty obaj
kładą się spać a obóz zostaje bez obrony, wiersz ten ukazuje brak obrony kraju i dbania o ojczyznę
„Zbytki Polskie” – szlachta wydaje na bogate stroje, ozdoby, drogi alkohol, wydając pieniądze na luksusy szlachta i
duchowieństwo nie myślą iż upada ojczyzna, ponieważ nie ma pieniędzy na wojsko. Zależność losów jednostki a państwem.
O podobnej zależności pisał Piotr Skarga w kazaniach sejmowych
„Transakcja wojny Chocimskiej”- powstał na podstawie pamiętników ojca Jana III Sobieskiego(Jakub Sobieski).
Przedstawia przebieg przygotowań do bitwy i samej bitwy Chocimskiej. Do czasów Pana Tadeusza był to główny utwór
ku pokrzepieniu serc. Utwór miał na celu obudzenie w Polakach ducha walki w obronie ojczyzny
Motywacja do bitwy: wojska wroga są bogate w łupy(możliwość wzbogacenia się) , bronić rodzinę, dzieci, kobiety, starszych,
dawne chwalebne wydarzenia motywują do walki, obniża wartość przeciwnika
Utwory Potockiego przedstawiają negatywne zjawiska XVIII-sto wiecznej Polski:
nieprzestrzeganie prawa, lenistwo szlachty i brak obrony kraju
zabieganie o luksusy a brak funduszy na wojsko, nadużywanie liberum veto , nietolerancja religijna
Jan Chryzostom Pasek:
Jego pamiętniki dzieli się na dwie części: żołnierska(1656-1666) i ziemiańska(1667-1688)
Pamiętniki nie mają wartości historycznej ponieważ Pasek myli fakty, zmyśla, koloryzuje. Natomiast mają wartość
Kulturową i literacką ponieważ przedstawiają obyczajowość i mentalność Sarmacją a także jeżyk XVIII wiecznej szlachty
Cechy Paska: ksenofobia-przesadna niechęć do cudzoziemców(pobyt w Danii)
Cechy języka Paska: bardzo długie zdania, nieprzestrzeganie zasad poprawnej składni, kwiecistość wypowiedzi,
makaronizmy, szyk przestawny, stosowanie mowy niezależnej. Widać w tym języku cechy przepychu charakterystyczne dla baroku