*Nowe zasady zaopatrzenia pacjentów.*
Z dniem 1 stycznia 2004 r. zostały wprowadzone nowe zasady zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze:
1. Zlecenie na zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze musi, przed realizacją, zostać zarejestrowane oraz potwierdzone przez Oddział Funduszu właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego.
2. Zlecenia comiesięczne na zaopatrzenie w środki pomocnicze ( pieluchomajtki, sprzęt stomijny, cewniki, worki urologiczne ) będą rejestrowane jednorazowo – raz na 12 miesięcy.
*ABC zaopatrzenia ortopedycznego** *
Podstawą do uzyskania refundowanego przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego jest zlecenie wystawione przez upoważnionego do wystawiania zleceń lekarza lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego. Każde zlecenie na zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, przed realizacją, podlega zaewidencjonowaniu oraz potwierdzeniu przez właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego oddział Funduszu.
*Zaopatrzenie ortopedyczne*
Wniosek na zaopatrzenie ortopedyczne pacjent otrzymuje od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Wniosek musi zawierać dokładny opis sprzętu ortopedycznego. Po otrzymaniu wniosku musi go zarejestrować w punkcie zaopatrzenia ortopedycznego. Adresy punktów zaopatrzenia uzyska w siedzibach oddziałów Kasy Chorych.
W wyniku rejestracji otrzyma kartę jednorazowego zaopatrzenia, która upoważni go do nabycia zleconego sprzętu ortopedycznego w wybranym zakładzie, z którym Kasa podpisała stosowną umowę. Wykaz producentów i dystrybutorów, z którymi Kasa zawarła umowę umieszczony jest w każdym punkcie. Karta ważna jest przez 30 dni od daty wystawienia. W tym czasie musi rozpocząć realizację wskazanego w karcie sprzętu ortopedycznego. Zlecenie musi być zrealizowane zgodnie z opisem. Dodatkowo karta zawiera limit płatności i procent jego odpłatności.
*Zlecenie na przedmioty ortopedyczne i pozostałe środki pomocnicze:*
Ponowne przyznanie zaopatrzenia może nastąpić po upływie okresu jego użytkowania,
określonym w *rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r*. Zlecenie traci ważność po upływie 90 dni od daty jego wystawienia. W przypadku braku środków finansowych na pełne pokrycie przez oddział Funduszu w/w zaopatrzenia - bieg terminu 90 dni ulega zawieszeniu na czas oczekiwania w kolejce na potwierdzenie zlecenia (ubezpieczony ma prawo do informacji na temat pozycji zajmowanej na liście). Ubezpieczony może zrealizować potwierdzone i zaewidencjonowane zlecenie u świadczeniodawcy, posiadającego umowę z Funduszem.
*Zasady uzyskiwania i potwierdzania wniosków na naprawę: *Podstawą do
naprawy przedmiotu ortopedycznego (podlegającej refundacji) jest potwierdzony do realizacji przez właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego oddział Funduszu wniosek ubezpieczonego na wykonanie naprawy. Wniosek na naprawę traci ważność po upływie 30 dni od czasu jego wystawienia. Ważność wniosku liczona jest do dnia przedstawienia u świadczeniodawcy wniosku do realizacji. Naprawy przedmiotów ortopedycznych są refundowane w okresie użytkowania tych przedmiotów (po upływie gwarancji), do kwoty ustalonego limitu ceny. W ramach gwarancji ubezpieczonemu przysługuje bezpłatna naprawa bądź wymiana przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego na wolny od wad, w terminie 14 dni od zgłoszenia reklamacji.
*Krok po kroku*
• pacjent idzie do lekarza,
• lekarz wystawia wniosek na środki pomocnicze przysługujące co miesiąc: np.pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, cewnik,
• z tym wnioskiem pacjent lub osoba upoważniona przychodzi do oddziału NFZ lub któregoś z punktów informacyjnych NFZ,
• NFZ wniosek rejestruje i wydaje pacjentowi Kartę zaopatrzenia miesięcznego. Informuje też gdzie wniosek może zrealizować,
•pacjent z wnioskiem i kartą idzie do apteki lub punktu, gdzie wybiera potrzebne mu środki pomocnicze,
• przez kolejne miesiące pacjent nie musi rejestrować tych wniosków w NFZ, tylko z Kartą zaopatrzenia idzie bezpośrednio do lekarza, który wystawiając kolejny wniosek, wpisuje go w Kartę, z tymi dokumentami pacjent idzie do apteki lub innego punktu.
*Zaopatrzenie ortopedyczne* – dział nauk paramedycznych w ortopedii, zajmujący się wyposażeniem pacjenta w urządzenia, aparaty, które zastępują u niego kończyny i uzupełniają wrodzone lub nabyte niedobory. Mające na celu pomoc w ich funkcjonowaniu, uzupełnienie podstawowego leczenia bezoperacyjnego lub operacyjnego. Może być stosowane tylko na pewnym etapie leczenia lub być stałą składową codziennego życia pacjenta.
*Podział zaopatrzenia ortopedycznego:*
• *protezy* – zastępują daną kończynę, częśc kończyny, narząd lub jego część (dzielimy je na mechaniczne i mioelektryczne)
• *ortezy* – aparaty i inne konstrukcje stosowane na kończynie, tułowiu – pomagają w wykonywaniu jakiejś funkcji, wspomagają czynność kończyny, korygują ją, ukierunkowują, tu należą aparaty ortopedyczne: okulary, łuski, stabilizatory, buty ortopedyczne
• *środki pomocnicze* – przedmioty, które ułatwiają różne czynności, ale nie są mocowane na pacjencie, np. Laski łokciowe, pachowe, dłoniowe, balkoniki, pionizatory, wózi inwalidzkie, różne uchwyty
*1) Protezy:*
*kończyn górnych *– nie ma szans odtworzenia czucia. Podział:
• w obrębie ręki – trudny problem dla techników ortopedycznych, mogą być jednynie kosmetycznymi substytutami części ręki lub też próbować odtwarzać jej czynność, ważne jest zapewnienie chwytu ręki. Są protezy kosmetyczne lub funkcjonalne – wykorzystujące ruchy nadgarstka do czynności chwytnych. Protezy mioelektryczne wymagają zachowania bliższych odcinków mięśni przedramienia i ręki.
• w obrębie przedramienia – możliwe są ruchy obrotowe przedramienia połączone z wzajemnym przemieszczaniem się kości łokciowej i promieniowej. Na kikutach osadzana jest sztuczna ręka protezowa, mechniczna lub mioelektryczna.
• W obrębie ramienia – proteza musi obejmować całą wolną część kończyny, źródłem ruchu jest bark lub przeciwna kończyna. Do zgięcia w stawie łokciowym wykorzystuje się ruch obręczy barkowej, prostowanie odbywa się dzięki sile ciężkości. Ruchy ręki – system linkowo – cięgłowy, a wptotezach mioelektrycznych – dzięki wyuczonym impulsom mięśniowym.
• W obrębie barku i części wolnej kończyny górnej – trudno uzyskać możliwość ruchu protezą przez ciężar, dużym problemem jest źródło zasilania protezy.
*Kończyn dolnych* – spełniają głównie funkcje podporową, często udaje się uzyskać swobodny, zbliżony do natruralnego sposób poruszania się. Kontrola ruchomych elementów zależy od siły ciężkości, oporów podłoża i długości kikuta
• w obrębie stopy – wypełnienie ubytków wrodzonych lub poamputacyjnych, poprawa funkcji odbicia stopy podczas chodu
• w obrębie goleni – proteza musi podpierać masę ciała, składa się ze stopy protezowej i leja kikutowego mocowanego w okolicy kolana lub na poziomie uda. Może być mocowana z wykorzystaniem mechanizmu ujmującego więzadło rzepki (PTB) lub na poziomie uda.
• Na poziomie uda i miednicy – w nowoczesnych protezach możliwe jest wykonanie ruchomych połączeń w stawie kolanowym oraz stopie.
*2) Ortezy i aparaty ortopedyczne:*
W obrębie kręgosłupa:
• kręgosłup szyjny – podparcie masy głowy i ograniczenie Zakresu ruchów, kołnierze ortopedyczne miękkie lub usztywnione, oparcie kołnierza o mostek i okolice podżuchwową i potyliczną głowy
• kręgosłup piersiowo – lędźwiowo – krzyżowy – konstrukcja gorsetu zależy od lokalizacji zmian.
• Odcinek piersiowo – lędźwiowy – oparcie o miednicę z jednej strony i mostek z drugiej i podparcie po przeciwnej stronie na poziomie zmian chorobowych. Tego typu zaopatrzenie stosuje się do wysokości odc Th6 (gorset Jewetta, Taylora)
• powyżej Th6 – gorset musi również obejmować odc C i mieć podparcie w okolicy żuchwowo – potylicznej, do powyższych gorsetów daje się dodatkowe podparcia.
•Dolne segmenty lędźwiowe i połączenie lędźwiowo – krzyżowe – półsztywne pasy ortopedyczne
• Skoliozy – gorsety korekcyjne, stabilizujące – Boston,Cheneau (poniżej Th6 – Th8) i Milwaukee – w tych wyższych skrzywieniach.
W obrębie kończyn górnych:
• pasy i peloty korekcyjne – w okolicy obręczy kończyn górnych –wady o typie odstających łopatek
• w doleczniu pooperacyjnym urazów, napraw i rekonstrukcji ścięgien, schorzniach reumatoidalnych
• ręka porażenna, pourazowa lub wrodzona
• aparaty odwodzące kończynę górną
• stabilizajca łokcia – aparaty na przedramię z przegubem lub bez,mogą mieć postać tutoru
• aparaty stabilizujące i wspomagające czynność kciuka, wskaziciela i palca środkowego
W obrębie kończyn dolnych:
• umożliwiają stanie i chodzenie i poprawienie mechanizmu chodu, czasem są używane do usztywnienia stawu
• w zależności od poziomu występującego schorzenia mogą siegać do pachwiny lub do kolana – aparaty o typie tylnej lub przedniej łuski
•aparaty udowe i goleniowe – doleczanie stanów pourazowych
• lecznie deformacji np. palucha koślawego, zniekształceń i przykurczów
•obuwie ortopedyczne dzieli się na korygujące deformacje stóp i ułatwiające stanie i chodzenie . Wyróżnia się tu trzewiki oraz półbuty ortopedyczne, robione na miarę. W leczeniu stóp końsko – szpotawych, płasko – koślawych, itd i z niedowładami spastycznymi i wiotkimi
*3) Srodki pomocnicze: * baloniki i podpórki, chodziki – ułatwiają poruszanie się pacjentom z dostateczną siłą mięśniową aby mogli stać; wózki inwalidzkie – dla pacjentów z niedowładami kończyn dolnych, są wózki ręczne i elektryczne i sportowe; laski ortopedyczne – lecznie przejściowych i stałych zaburzeń chodu i w razie konieczności odciążania kończyn
dolnych czy kręgosłupa po urazach, dzieli się je na pachowe, łokciowe i dłoniowe;
wkładki lecznicze – do obuwia ortopedycznego i konfekcyjnego, korygują ustwieni stopy w bucie, odciążają bolesne miejsca stopy; pozostałe środki – pionizatory, foteliki do siedzenia, pełzaki, materace i pduszki przeciwodleżynowe, pieluchomajtki i pasy stomijne. Osoby niepełnosprawne i chore mają prawo do *refundacji kosztów* zakupu potrzebnych im urządzeń rehabilitacyjnych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Refundacją objęte są między innymi:
• przedmioty ortopedyczne: *PODUSZKA I MATERAC PRZECIWODLEŻYNOWY*,
podpórki, wózki, foteliki, sprzęt stomijny i urologiczny.
• lecznicze środki techniczne: pieluchomajtki i pieluchy anatomiczne.
Świadczeniodawca wydaje zaopatrzenie zgodnie ze zleceniem, do wysokości limitu. Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane są uprawnionemu na własność. Ponowne przyznanie zaopatrzenia może nastąpić po upływie okresu jego używalności, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
*Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje tylko zlecenia wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego (czyli lekarza mającego podpisaną umowę z Oddziałem NFZ lub placówką, w której jest zatrudniony lekarz upoważniony, felczer) *.
W przypadku, gdy cena sprzętu jest wyższa niż limit określony przez rozporządzenie - różnicę pokrywa uprawniony. Dodatkowo można starac się o dofinansowanie z PEFRON, które pokrywa tę kwotę pieniędzy, za która ma płacic pacjent. Czyli bardzo często kwota zaopatrzenia jest pokrywana przez NFZ i PEFRON.
Zaopatrzenie ortopedyczne przyznawane jest na: . dysfunkcje tymczasowe – urazówka, - pacjent pokrywa 30 % kwoty sprzętu zazwyczaj . dysfunkcje stałe – nie rokują poprawy – tu również 30 % To na ile lat przyznawane jest zaopatrzenie ortopedyczne i kiedy można je
wymienic ustala NFZ. Przykładowo: pończony – raz na 1, poduszka przeciwodleżynowa – raz na 2 lata, materac przeciwodleżynowy – raz na 3 lata, pionizator – raz na 4 lata, wózek – raz na 5 lat.
*Postępowanie przy podejrzeniu uszkodzenia kręgosłupa* • działaj ostrożnie, by nie pogorszyć stanu chorego i nie doprowadzić do trwałych niedowładów lub porażeń;
• oceń funkcje życiowe, udrożnij drogi oddechowe przez uniesienie do góry żuchwy; • jeśli konieczna jest resuscytacja lub inne działanie wymagające ułożenia poszkodowanego w pozycji leżącej na plecach, staraj się działać możliwie delikatnie i ostrożnie, pamiętaj jednak, że zawsze priorytetem jest ratowanie życia;
• ułóż głowę i szyję poszkodowanego w pozycji pośredniej, ustabilizuj kręgosłup poszkodowanego, potraktuj go jak długą kość, której początkiem jest głowa, a końcem miednica. Najłatwiejsza i najbardziej dostępna metoda stabilizacji kręgosłupa szyjnego polega na zastosowaniu rąk i kolan ratownika. Ręce ratownika powinny być ułożone tak, aby stabilizować szyję poszkodowanego w osi długiej kręgosłupa;
• jeżeli nie czujesz się na siłach udzielić właściwej pomocy poszkodowanemu, ułóż go po prostu po na plecach na twardym podłożu lub zostaw w pozycji, w której go zastałeś i czekaj na pomoc; poszkodowanego, u którego podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa, nie wolno
przewozić przygodnym środkiem lokomocji.
Mechanizmy tępych urazów kręgosłupa
- Nadmierny wyprost (nadmierny ruch głowy i szyi do tyłu) – Uderzenie Twarzą w przednią szybę podczas wypadku samochodowego, podczas gry w rugby, skok Na główkę do płytkiej wody
- Nadmierne zgięcie (nadmierny ruch głowy i szyi do przodu) - Upadek z motocykla lub konia, skos na główkę do płytkiej wody.
- Zgniecenie (masa głowy lub miednicy napierająca na nieruchomą szyję lub tułów) - Upadek z wysokości większej niż na głowę lub nogi, skok do płytkiej wody.
- Uraz boczny (bezpośrednie działanie siły bocznej na kręgosłup szyjny, powodujące całkowite przecięcie rdzenia kręgowego) – Boczne uderzenie w wypadku samochodowym, upadek.
- Rotacja (nadmierna rotacja tułowia lub szyi i głowy powodująca ruch jednej strony kręgosłupa w stosunku do drugiej) - Wypadki samochodowe z koziołkowaniem, wypadki motocyklowe.
- Rozciągnięcie (nadmierne rozciągnięcie kręgosłupa i rdzenia kręgowego) - Powieszenie, dziecko źle zapięte pasem bezpieczeństwa podczas wypadku samochodowego.
*Leczenie usprawniające chorych po uszkodzeniu kręgosłupa* rozpoczyna Się praktycznie w pierwszych dniach po urazie.
• Gimnastykę leczniczą zaczynamy od ćwiczeń oddechowych
•Gimnastykę oddechową wspieramy oklepywaniem klatki piersiowej
• Równolegle musi być prowadzona opieka przeciwodleżynowa polegająca na zmianach pozycji ciała chorego co 2-3 godziny w czasie unieruchomienia chorego w łóżku.
• w okresie wczesnym, okołourazowym stosujemy ćwiczenia przyłóżkowe, bierne, wykonywane regularnie, a ich celem jest niedopuszczenie do przykurczów torebek stawowych, więzadeł i mięśni. Ćwiczenia bierne rozpoczynamy od stawów obwodowych, z zachowaniem stabilności bliższego
odcinka ćwiczonej kończyny.
• U chorych z niedowładami bardzo szybko wzbogacamy terapię Ruchową o ćwiczenia czynne wspomagane, wolne (bez wspomagania i oporu) oraz oporowe.
• Przy pojawianiu się ruchów własnych angażujemy chorego do wykonywania nawet najmniejszych napięć mięśni.
• Ćwiczenia izometryczne wykonywane regularnie przyspieszają wzmocnienie mięśni, zapobiegają zanikom, są najłatwiejszym sposobem na przyrost masy mięśniowej w przypadku powstałych już zaników.
• Ćwiczenia wolne, a później oporowe przygotowują chorego do Czynnej pionizacji, są elementem wzbogacającym gimnastykę leczniczą i stanowią dużą podporą psychologiczną w procesie usprawniającym.
• Następnym ważnym elementem leczenia usprawniającego chorych z paraplegią jest jak najwcześniej wykonywana pionizacja. Elementy pionizacji biernej powinny być realizowane bardzo wcześnie, bez względu na sposób leczenia urazu - zachowawczy, czy operacyjny. Wczesna bierna pionizacja
chorego ułatwia jego adaptację do wózka, umożliwia czynną pionizację z odpowiednim osprzętowaniem.
• Czynna pionizacja chorych z objawami całkowitego uszkodzenia rdzenia kręgowego możliwa jest z użyciem odpowiednich aparatów stabilizujących kończyny dolne.
• Osoby młode, dobrze przygotowane kondycyjnie, bez dodatkowych obciążeń chorobowych mogą podejmować próbę nauki chodzenia krokiem kangurowym. Chód taki polega na uniesieniu z pomocą kończyn górnych wspartych na barierkach obu kończyn dolnych ustabilizowanych odpowiednim
aparatem i "wyrzuceniu" ich do przodu. Następnie przeniesienie tułowia nad punkt podparcia (w środek czworoboku podparcia) w którym już znajdują się stopy.
• Uszkodzenia całkowite rdzenia kręgowego na wysokości 12 segmentu piersiowego i poniżej umożliwiają naukę chodzenia krokiem naprzemiennym. Rozwój światowej ortotyki umożliwia też czynną pionizację i naukę chodzenia osób z wysokim uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym.
• W trakcie rehabilitacji leczniczej należy pamiętać o wcześnie kształtowanym automatyzmie pęcherza moczowego.
• Osoby ze sprawnymi kończynami górnymi łatwiej nauczyć samoobsługi w wózku polegającej na samodzielnym przechodzeniu z wózka do łóżka i odwrotnie na wózek, przechodzenie z wózka do samochodu, pokonywanie rozmaitych przeszkód terenowych na wózku napędzanym ręcznie, obsługa
Sprzętu domowego itp.
• Samodzielne poruszanie się z pomocą balkonika, kul w odpowiednich stabilizatorach kończyn dolnych staje się możliwe przy urazach rdzenia poniżej Th12.
• Proces rehabilitacji wymaga też zmian w mentalności społecznej, zmian procesu myślowego urzędników państwowych - by zrozumieli, że osoby po urazie rdzenia są ludźmi często zdrowymi, tyle, że niepełnosprawnymi i powinni w związku z tym mieć równe szanse w pracy i korzystaniu ze
wszystkich dóbr społecznych z jakich korzystają ludzie pełnosprawni.
POSTĘPOWANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE PO URAZACH KRĘGOSŁUPA BEZ PORAŻEŃ
ODCINEK SZYJNY
1. Unieruchomienie gorsetem gipsowym lub kołnierzem palisadowym:
a). działanie przeciwbólowe
• pozycje antalgiczne (wskazane jest płaskie ułożenie na plecach)
• zabiegi fizykalne poprawiające krążenie lokalne, sprzyjające resorpcji krwiaka i obrzęku
b). zachowanie siły mięśni karku i tułowia
• ćwiczenia izometryczne mięśni objętych unieruchomieniem
• ćwiczenia synergistyczne ipsi- oraz kontrlateralne kończyn górnych
• metoda Brunkow
• ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster
c). zachowanie siły mięśni sąsiadujących
• PNF kończyn górnych i dolnych
• ćwiczenia czynne z wykorzystaniem sprzętu pomocniczego np. hantle, taśmy theraband
d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała
• ćwiczenia korekcyjne
• biofeedback
• ćwiczenia elongacyjne
2.Po unieruchomieniu:
a). rozluźnienie mięśni
• zabiegi ciepłolecznicze np.GR, FANGO
•hydroterapia np. PNF w wodzie
•masaż
b). wypracowanie stabilizacji czynnościowej
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie karku i grzbietu w różnych pozycjach
• PNF głowy, łopatki, miednicy
•chopping, lifting
• ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster
c). przywracanie prawidłowego zakresu ruchu
• terapia manualna np. metoda McKenzie
•ćwiczenia na piłce
• poizometryczna relaksacja mięśni karku
d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała
• „szkoła pleców"
• biofeedback
• unikanie postawy „oszczędzającej"
ODCINEK PIERSIOWY I LĘDŹWIOWY
1. Faza ćwiczeniowa – dotyczy uszkodzeń stabilnych oraz niestabilnych w okresie bólu. Charakteryzuje się płaskim ułożeniem na twardym podłożu z poduszką pod lędźwiami oraz ze zgięciem stawów biodrowych kolanowych pod kątem 90 stopni. Przeciwwskazane są pozycje kifotyczne oraz maksymalne
zgięcie stawów biodrowych ze względu na pogłębiająca się kifozę w trakcie wykonywania ruchów.
a). zapobieganie OPZZ
• profilaktyka odleżynowa, przykurczona, zapalenia płuc oraz zakrzepów
b). działanie przeciwbólowe
• zabiegi fizykalne np. tens, naświetlania
• masaż
c). zachowanie siły mięśniowej
• tatyczne ruchy mięsni całego ciała ( w miarę możliwości symetrycznie do prostowników)
• metoda Brunkow
• PNF – wzorce dla łopatki i kończyn górnych
• Ćwiczenia czynne kończyn dolnych we wszystkich płaszczyznach
• masaż izometryczny
d). wypracowanie stabilizacji czynnościowej w niskich pozycjach
• ćwiczenia izometryczne mięsni grzbietu w pozycji leżenia tyłem oraz przodem
• obroty enblock
• stabilizacja z podparciem na przedramionach, kolanach, w pozycji
czworaczej
• synchronizacja pracy mięśniowej
2. Faza obciążeniowa
a). wypracowanie stabilizacji czynnościowej w pozycjach wysokich
• ćwiczenia oporowe w pozycji siedzącej i w staniu
• trening izometryczny ze wzrastającym oporem dla mięśni grzbietu
• ćwiczenia stabilizacji z wykorzystaniem TerapiMaster
b). przywrócenie optymalnej ruchomości w obrębie kręgosłupa
• terapia manualna połączona z rozcieraniem podłużnym i poprzecznym
• ćwiczenia na piłce
• ćwiczenia czynne w odciążeniu
• ćwiczenia izokinetyczne
c). wypracowanie optymalnej zdolności do wykonywania podstawowych czynności życia codziennego
•nauka umiejętnego przechodzenia z jednej pozycji do drugiej z oszczędzaniem mięśni grzbietu np. wstawanie z łóżka, schylanie się, podnoszenie przedmiotów.
Jak wynika z powyższego kręgosłup ulega różnego rodzaju urazom. O ile „lekkie" uszkodzenia mijają bez śladu po kilku dniach, o tyle uszkodzenia „ciężkie", ze względu na uszkodzenia aparatu więzadłowego, torebek oraz krążków międzykręgowych, mogą być niebezpieczne dla stabilizacji
kręgosłupa. Należy pamiętać również o tym, że uszkodzeniom kręgosłupa mogą towarzyszyć
zaburzenia neurologiczne, które częściej występują w urazach z mechanizmu zgięciowego i zgięciowo-kompresyjnego. Z reguły mają one charakter mieszany rdzeniowo-korzeniowy. Nie bez znaczenia pozostają tu warunki panujące w kanale kręgowym. Ze względu na słabe ukrwienie oraz wąski przekrój
kanału kręgowego, najgorzej przedstawia się sytuacja w odcinku piersiowym górnym i środkowym. Na tym odcinku tolerancja rdzenia na ucisk jest bardzo niewielka, stąd też nawet nieznaczne uwypuklenia do kanały kręgowego ( dysk, odłamki kostne ) mogą prowadzić do niedowładów i porażeń. O wiele korzystniej przedstawia się sytuacja w odcinku piersiowo-lędźwiowym. Na tym poziomie zaburzenia neurologiczne są z reguły niepowikłane lub też współistnieją z uszkodzeniami częściowymi. Niemniej jednak należy pamiętać o obecności na tym poziomie ośrodków rdzeniowych mikcji, erekcji i ejakulacji, które częstokroć ulegają trwałej dysfunkcji.
*Opieka nad chorym z uszkodzeniem kręgosłupa któremu towarzyszą objawy uszkodzenia rdzenia* kręgowego należy do zadań szczególnie trudnych. Leczenie uszkodzeń kręgosłupa z powikłaniami neurologicznymi jest
Zadaniem zespołowym i interdyscyplinarnym.
• O wyniku końcowym leczenia urazów kręgosłupa powikłanychzaburzeniami neurologicznymi decyduje między innymi właściwa, szybka decyzja o sposobie postępowania.
• Wydaje się, że wśród metod leczenia fazy "ostrej" urazu na Plan pierwszy wysuwa się postępowanie operacyjne mające na celu odbarczenie struktur nerwowych znajdujących się w kanale kręgowym i stabilizacja
kręgosłupa umożliwiająca natychmiastową czynną pionizację chorego.
*Allopalstyka ( endoprotezoplastyka całkowita) stawu kolanowego*
Celem usprawniania jest przywrócenie pełnej ruchomości w stawie kolanowym przywrócenie pelnej kontroli mięśniowej nad stawem, czyli odtworzenie prawidłowej funkcji statycznej i dynamicznej.
Usprawnianie po operacji:
• Jest wieloetapowe
•Uzyskanie stanu bezbólowego w zakresie stawu i działających na niego mięśni
• Osiągnięcie prawidłowej ruchomości
• Osiągnięcie prawidłowego napięcia mięśniowego
Podczas leczenia usprawniającego należy przestrzegać następujących zasad:
• We wczesnej fazie ćw przeprowadzamy przy łóżku chorego
•Ćw nie powinny sprawiać bólu
• Wskazane jest stosownie środków przeciw bólowych i przeciwzapalnych
•Pacjent powinien wykonywać ćw samodzielnie
Metody stosowane podczas leczenia usprawniającego:
1)Kinezyterapia
•Ćwiczenia czynne:
- balistyczne- szybkie krótkie ruchy rozciągające mm
- statyczne- ustawieni miednicy w pełnym rozciągnięciu przez 10 s
- proprioceptywne torowanie nerwowo- mięśniowe ( skurcz i rozkurcz m antagonistycznych i agonistycznych w różnych kombinacjach)
- izometryczne- pokonywanie nie przesuwalnego oporu
- izotoniczne- ruch w stawie po przyłożeniu obciążenia
- izokinetyczne- wykonywanie ruchu w stawie z pomocą urządzenia które reguluje szybkość ruchu, nie stawia dodatkowego oporu
• Ćwiczenia bierne wykonywane przez rehabilitanta lub przez urządzenie CPM
2) Fizykoterapia:
• Oziębianie- działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe, zimno powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie przepływu, zmniejszenie metabolizmu komórkowego, zużycia tlenu, przyspiesza proces gojenia) - pojemniki z lodem (stosować na 20 min nawet co 2 godziny)
- cold- hot- pack - systemy chłodzące
• Krioterapia ( temp poniżej – . Daje efekt przeciwbólowy, zmniejsza napięcie mięśniowe, daje efekt antyoksydacyjny; pozostaje bkwestią dyskusyjną)
•Wodolecznictwo- hydroterapia ( odciążeni narządu ruchu, ulatwia wykonywanie ruchów w operowanym stawie, zmniejsza odczuwanie bólu, obniża napięcie mięśniowe, oprócz kąpieli zaleca się ćwiczenia w wodzie i pływanie)
• Elektroterapia ( niskowoltażowy, wysokowoltażowy, interferencyjny, niskoamperowy itp., zabiegi te powodują: zmniejszenie obrzęku i bólu, rozluźnienie mięśni, przyspieszeni procesów naprawczych.
•Ciepłolecznictwo ( miejscowo stosowane poprawia lokalny przepływ krwi: stosuje się przed ćwiczeniami w celu osiągnięcia większego zakresu ruchu, nie należy stosowac na obrzęknięte kolano)
Ogólny schemat leczenia usprawniającego
I tydzień ( okres wczesny)
1) uzyskanie zakresu ruchu 5-
2) poprawa sily i kontroli mięśniowej
- ćw izometryczne m czworogłowego
- prostowanie kolana na krótkim łuku
- samodzielne podnoszenie wyprostowanej kończyny
3) wykonywanie czynności
- samodzielne wchodzenie i wychodzenie z łóżka
- siadanie i wstawanie z krzesła
- korzystanie z toalety
II – VIII tydzień
1)przywrócenie aktywności ruchowej od poziomu sprzed zabiegu
2 uzyskanie zgięcia stawu powyżej
3) stopniowe chodzenie bez pomocy kul, balkonika
4 swobodne chodzenie w tym wchodzenie i schodzenie po schodach
VIII tydzień - 6, 12, 24 miesiąc
1) osiągnięcie maksymalnego zakresu ruchu w stawie
2) maksymalna siła mięśniowa
3) podjęcie bardziej zaawansowanych form aktywności fizycznej-
spacery, pływanie, jazda na rowerze
*Bóle krzyża- fizjoterapia*
Przyczyny:
- zwyrodnieniowe stawów m/kręgowych
- skoliozy
- stany zapalne
- osteoporoza
- dyskopatia
- kręgoszczelina, kręgozmyk
*Zasady postępowania w bólach krzyża:*
*1)*wyciszenie bólu- ułożeni na twardym podłożu, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i rozluźniające mm
*2)*zabiegi fizykalne- UD, diadynamik, krioterapia, cieple kapiele, diatermia
*3)*ćw izometryczne m brzucha,grzbietu, ćw czynne, wspomagane, oporowe są wlączane w miarę polepszania się stanu i ustępowania bólu ( ćw wykonywane są do granicy bólu)
*4)*aktywny tryb życia
*Fizjoterapia w bólach krzyża bez zaburzeń neurologicznych*
(chroniczne bóle w okolicy lędźwiowej):
• Zapobieganie bólowi
- fango częściowe
- elektroterapia
- masaż , masaż podwodny
- ułożenie w pozycji optymalnej dla kręgosłupa
• Pełne rozciągnięcie mięśni przeciwdziałających Utrzymaniu prawidłowej postawy
• Osiągnięcie pełnej siły mięśni- izometryczna i izotoniczna praca prostowników grzbietu, odwodzicieli bioder, rotatorów zewn stawu barkowego, mm karku i mm brzucha
• Pełna ruchomość- rozciągnięcie i uruchomienie kręgosłupa ( naciąganie odcinka piersiowego i lędźwiowego, gimnastyka z piłką pezzi, ułożenie rozciągające)
• Nauka nowych wzorców ruchowych i wzorców postawy
*Fizjoterapia przy rwie kulszowej z objawami korzonkowymi* (ból Wzdłuż nerwu kulszowego wywołany uciskiem korzeni nerwowych)
• Zapobiegnie bólowi - łożenie w pozycji optymalnej dla kręgosłupa
*Fizjoterapia przy rwie z objawami pseudokorzonkowymi* (ból wychodzący z krążków między kręgowych, stawow m/kręgowych, mięsni, więzadeł)- po fazie ostrej
•Zapobieganie bólowi
• Rozciągnięcie wszystkich mm które przeciwdziałają utrzymaniu prawidłowej postawy
• Utrzymanie pełnej siły mięśniowej- wzmocnienie osłabionych mm
• Nauka nowych wzorców ruchowych i postawy
Choroba Scheuermanna dotyczy głównie młodzieży w wieku między 17, występuje głównie wśród chłopców w wieku, kiedy najżywsze są procesy kostnienia kręgosłupa – między 17 rokiem życia, u dziewcząt przejawia się między 14 r. ż. Trwałe zmia¬ny występują przeważnie w dolnym
odcinku piersio¬wym i górnym lędźwiowym. Choroba często pojawia się rodzinnie i może współistnieć z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa.
Proces chorobowy trwa z reguły 2 – 3 lata i więcej.; nie leczona powoduje zeszpecenie i trwałe ograniczenie sprawności życiowej (w tym czasie dochodzi do przebudowy nasad trzonów kręgo¬wych i ich klinowatych zniekształceń – jeśli w porę nie zastosuje się prawidłowego leczenia).
Charakterystycznym objawem choroby jest ból w okolicy kręgosłupa, uczucie zmęczenia, stopniowe pogarszanie się postawy, pochylanie do przodu, tworzenie się okrągłych pleców, narastające ograniczenie ruchów i pojawiające się zniekształce¬nia kości. Pojawiający się ból w okolicy kręgosłupa jest najczęściej tępy, rozlany. Zwiększa się po wysiłku lub zmęczeniu głównie przy czynnoś¬ciach w
Pozycji pochylonej do przodu, stojącej lub siedzącej. Ustępuje lub zmniejsza się po odpoczynku w odpowiedniej pozycji leżącej lub siedzącej, z zapewnieniem odciążenia kręgosłupa. Ruchomość kręgosłupa stopniowo zmniejsza się, znacznie zwiększają się krzywizny kręgosłupa zniekształcające
postawę, powstają przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych. Pogorszenie postawy jest najczęściej pierwszym sygnałem rozpoznawczym.
Postępowanie i leczenie – uzależnione jest od ciężkości procesu chorobowego. W lżejszych przypadkach wystarczają jedynie ćwiczenia mięśni grzbietu W celu stworzenia tzw. ochronnego gorsetu mięśniowego i nauka utrzymywania prawidłowej postawy. W chorobie przebiegającej z rozległym klinowaceniem
trzonów kręgowych (i niekiedy bólami) konieczne jest z reguły stosowanie łóżeczka gipsowego przez 2 – 3 miesiące z następczym noszeniem gorsetu ortopedycznego przez dalszych kilka miesięcy. Stosowaniu gorsetu towarzyszą ćwiczenia mięśni grzbietu. Jednocześnie choremu zaleca się jak najczęstsze w ciągu dnia leżenie na plecach na twardym, płaskim podłożu w celu odciążenia kręgosłupa, a także układanie się na brzuchu z podparciem mostka (wałek, zwinięty koc) dla korygowania kifozy.
W przypadku o łagodnym przebiegu podstawą leczenia jest odciążenie kręgosłupa i ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu o charakterze koncentrycznym. W przypadkach szybko postępujących warunkiem jest odciążenie kręgosłupa przy pomocy gorsetu ekstensyjnego. Stosowane ćwiczenia nie
Różnią się w zasadzie od poprzednio omawianych. W odróżnieniu jednak od pleców okrągłych, powstałych na tle dystonicznym w chorobie Scheuermanna, intensywny ruch w warunkach obciążenia nie jest wskazany.
Wyzdrowienie polega na zwapnieniu uszkodzeń. Powstałe deformacje i zniszczone struktury kręgów nigdy nie zostają w całości odtworzone. Powstałe sklinowacenie kręgów najczęściej nie zmienia się.
Najbardziej charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany występują w późniejszym okresie choroby, co może wykazać obraz radiologiczny.
Wczesne rozpoznanie – jakkolwiek trudne – jest bardzo ważne, ponieważ pozwala rozpocząć leczenie, które zapobiega rozwinięciu się zniekształceń.
Leczenie polega na niedopuszczeniu do zniekształceń przez:
– odciążenie kręgosłupa we wszystkich okresach choroby w czasie pracy i wypoczynku;
– stosowanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie (według indywidualnych zaleceń);
– wykonywanie ćwiczeń oddechowych, rozluźniających i masażu;
– leczenie ogólnie wzmacniające, klimatyczne i dietetyczne (zapewniające odpowiednie odżywianie z uwzględnieniem mleka, serów twarogowych, jarzyn i owoców);
– okresowe badania lekarskie do zakończenia wzrostu.
Najważniejsze jest utrzymywanie kręgosłupa w odpowiednich pozycjach zapewniających podparcie w miejscach najbardziej narażonych na deformacje.
Zapobiega to pogłębianiu się klinowatego zniekształcenia chorobowo zmienionych kręgów i powiększaniu kifozy piersiowej. W bardziej zaawansowanych zmianach stosuje się również gorsety ortopedyczne.
Ćwiczenia gimnastyczne, specjalnie dobrane i wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalistów mają na celu: zapobieganie zniekształceniu, wzmocnienie osłabionych mięśni, zwiększenie ruchomości
Elastyczności kręgosłupa, poprawienie postawy i ogólnej sprawności fizycznej. Muszą
one być prowadzone systematycznie.
W przypadkach nasilonych dolegliwości bólowych należy zapewnić odciążenie chorobowo zmienionego odcinka kręgosłupa. Dopiero po ustąpieniu lub zmniejszeniu dolegliwości bólowych rozpoczyna się ćwiczenia. Wyniki leczenia zależą od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postępowania
usprawniającego, które zapobiega powstawaniu nieodwracalnych zniekształceń trzonów kręgowych.
Utrwalenie się zmian chorobowych w kręgosłupie, poza znaczną deformacją postawy, może mieć wpływ na inne części układu kostnego (miednicę, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólną wydolność i sprawność organizmu.
ZZSK
Jest to choroba, która występuje najczęściej pomiędzy 40 rokiem życia.Ma charakter przewlekły i postępujący. Atakuje głównie stawy krzyzowo- biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, tkanki okołokręgosłupowe oraz stawy biodrowe i barkowe.- Ból nasila się w nocy i nad ranem- w miarę postępu choroby zajmuje drobne stawy kręgosłupa, tkanki okołokręgosłupowe, stawy biodrowe i barkowe (niesymetrycznie)- postępujące zesztywnienie kręgosłupa - opasujące bóle klatki piersiowej, związane z czynnym procesem zapalnym W obrębie kręgosłupa piersiowego- bóle w okolicy karku- świadczą o stanie zapalnym w odcinku szyjnym- charakterystyczna sylwetka: zmniejszenie lordozy lędźwiowej (spłaszczenie tej krzywizny), pogłębienie kifozy piersiowej, przesunięcie barków i łopatek w przód. Zaokrąglone plecy są wyrazem przykurczu mięśni piersiowych, a potem zmniejszenia ich masy. Pogłębiona lordoza szyjna sprzyja przykurczom Mięśni karku. Głowa wysunięta jest w przód, a zmniejszenie ruchomości w wyniku postępu procesu chorobowego powoduje zmniejszenie pola widzenia (pacjent obraca się całym ciałem, żeby spojrzeć w bok).Klatka piersiowa jest spłaszczona w wymiarze strzałkowym- dochodzi do zmniejszenia ruchomości oddechowej i przeponowego toru oddychania ( w czasie wdechu obserwuje się ruch powłok brzusznych, klatka piersiowa jest nieruchoma)- dochodzi do przykurczu w jednym lub obu stawach biodrowych- w stawach szczytowo- obrotowych może dochodzić do samoistnego podwichnięcia i ucisku rdzenia kręgowego - w trzonach kręgów dochodzi do zaników tkanki kostnej, z kolei w pierścieniu włóknistym krążka międzykręgowego tworzą się wyrośla kostne zwane syndesmofitami- charakterystyczne dla tej jednostki. Rosną one pionowo w górę i może dochodzić do połączenia sąsiednich kręgów. Kręgosłup jest w tym momencie unieruchomiony- przyjmuje na zdjęciu rtg obraz "kija bambusowego" - może dojść do zesztywnienia stawów skroniowo- żuchwowych
Cel rehabilitacji:- utrzymanie sprawności
- utrzymanie prawidłowej postawy ciała (okres wczesny)
- zapobieganie powikłaniom ze strony układu oddechowego
- utrzymanie ruchomości kręgosłupa, zapobieganie przykurczom i
zniekształceniom
- utrzymanie ruchomości klatki piersiowej
- celowe ustawienie zesztywnienia kręgosłupa w pozycji umożliwiającej
kompensację
Kinezyterapia:
Wczesne stadium choroby:
- ćwiczenia ogólnokondycyjne tułowia, kończyn
- ćwiczenia oddechowe z aktywacją toru górnożebrowego
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne
- podwieszenie całkowite- w celu zmniejszenia napięcia mięśni
- ćwiczenia izometryczne
- ćwiczenia czynne w odciążeniu
- ćwiczenia z oporem
*okres ostry:
- ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia izometryczne
- proste ćwiczenia czynne
*Okres remisji:
- intensywność ćwiczeń dostosowana do stanu chorego
-ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia prawidłowej postawy, zwiększające ruchomość kręgosłupa
(ostrożnie w przypadku dużych zmian w obrębie kręgosłupa szyjnego)
- ćwiczenia zwiększające, lub utrzymujące ruchomość stawów kończyn
- ćwiczenia samoobsługi
Zasady prowadzenia ćwiczeń:
- pozycje do ćwiczeń izolowane: siady, leżenia
- intensywność dostosowana do możliwości chorego
- ćwiczenia przeplatane ćwiczeniami oddechowymi
- wskazane jest stosowanie fizykoterapii przed ćwiczeniami
- ćwiczenia w wodzie
- ultradźwięki
- laser
- krioterapia
- prądy diadynamiczne
- wodolecznictwo (kąpiele siarczkowo- siarkowodorowe, solankowe lub
radonowe)
- masaż ręczny i podwodny
RZS
Proces zapalny obejmuje charakteystycznie dystalne stawy kończyn i najczęściej symetrycznie. Istotne jest, aby systematycznie było prowadzone kompleksowe usprawnianie od chwili zdiagnozowania choroby. Fizjoterapia obok farmakologii w znaczny sposób opóźnia postęp choroby.
- pierwsze objawy: symetryczne bóle i obrzęki stawów śródręczno
-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższch palca II i III
- skóra staje się cieńsza i nadmiernie potliwa
- uogólniona choroba tkanki łącznej: dotyczy błony maziowej, chrząstki,
torebki stawowej, mięśni
- pierwotnie zmiany stawowe i zaniki mięśniowe
- wtórnie zmiany w narządach
- przebieg przewlekły z okresami zaostrzeń i remisji
- uczucie sztywności porannej stawów
- jako pierwsze zwykle zaatakowane stawy śróręczno- paliczkowe
- charakterystyczny wygląd stawów: pogrubienie, postępujący zanik
mięśni,
przerost błony maziowej
- kolejno są atakowane stawy proksymalne
- bolesność i obrzęk stawów
- w/w prowadzi do narastającgo ograniczenia ruchomości stawów
- charaktrystyczny wyglad dłoni: często dochodzi w do podwichnięć w
stawach
śródręczno paliczkowych; palce przybierają wygląd "łabędziej szyi" (przeprost w stawi między paliczkowym bliższyn, zgięcie w stawie międzypaliczkowym dalszym) lub "palców butonierkowatych" (zgięcie w stawie międzypaliczkowym bliższym, przeprost w dalszym )
- łokciowe odchylenie palców dłoni
- ograniczona siła ścisku ręki w pięść
- przykurcz zgięciowy stwu łokciowego
- przykurcz zgięciowo- przywiedzeniowy stawu barkowego
- zanik sklepienia poprzecznego i podłużnego
- płaskostopie poprzeczne, często z towarzyszącymi bolesnymi modzelami
- palce stóp przybierają kształt młoteczkowaty
- często występuje koślawość palucha
- w stawie kolanowym występuje koślawość i przykurcz zgięciowy
- może występować cysta w dole podkolanowym
- zmiany zapalne w obrębie kręgosłupa w dalszym etapie choroby
- zmiany krzywizn kręgosłupa, głównie w płaszczyźnie strzałkowej
- ewentualne powikłania ze strony układu nerwowego (brak stabilności w
stawach szczytowo- obrotowych głowy, ucisk na nerw przez duży wysięk w
stawie lub obrzęk błony maziowej)
Kinezyterapia:
Zasady prowadzenia ćwiczeń:
- tempo, obciążenie i częstotliwość ćwiczeń należy dostosować do
dynamiki
choroby- w wyniku "przedawkowania" ruchu może dojść do zaostrzenia
choroby
- systematyczność jest warunkiem prawidłowo prowadzonego usprawniania
- ćwiczenia nie powinny wywoływać ostrego bólu. Niewielki ból może
utrzymywać się do dwóch godzin po zakończeniu gimnastyki.
- niewskazane są ćwiczenia poranne ze względu na występującą
"sztywność
poranną"
- ważne jest aby ćwiczenia były zlecone przez specjalistę i kontrolowany
Był proces usprawniania
Cel rehabilitacji:
- zapobieganie wtórnym skutkom schorzenia ( zniekształcenia, przykurcze,
zaniki mięśniowe, niedowłady, obniżona sprawność precyzyjna)
- wytworzenia mechanizmów kompensacyjnych w dalszym etapie choroby
- utrzymanie samoobsługi chorego na poziomie, który determinuje postęp
choroby
- ćwiczenia zwiększające sprawność rą- terapia manualna, ergoterapia,
indywidualne ćwiczenia rąk
- ćwiczenia izometryczne
W okresie tym można wspomagać usprawnianie poprzez fizykoterapię i
masaż.
*WRODZONA STOPA KONSKO-SZPOTAWA*
Jest to zespół zaburzen obrotowych (rotacyjnych) i torsyjnych (skretnych),
obejmujacych cały
układ kostno-stawowy stopy i goleni, którego centrum znajduje sie w stawie
skokowopietowo- łódkowym, a punktem obrotu jest wiezadło skokowo-pietowe miedzykostne.
Wrodzona stopa konsko-szpotawa mo_e wystepowac jako wada jedno lub
obustronna, jako wada izolowana, lub w połaczeniu z innymi wadami narzadów ruchu. Dotyczy przewa_nie chłopców, u których wystepuje 2-3 razy czesciej ni_ u dziewczynek, wada wystepuje czesciej obustronnie.
Cechuje ja:
1. Ustawienie konskie; czyli zgieta podeszwowo.
2. Odwrócenie (szpotawosc)=suplinacji powodujace skrecenie podeszwy do
wewnatrz;
3. Przywiedzenie przodostopia;
4. Wydra_enie sklepienia podłu_nego stopy;
5. Rotacja kompleksu podskokowego w płaszczyznie horyzontalnej
6. Palce sa młotkowate
Przyczyny: nie sa znane (inne – czynniki genetyczne,zewnatrzpochodne)
Polega ono na patologicznym ustawieniu stopy z powodu przemieszczenia kosci
Stepu (podwichniecie okołoskokowe)
Towarzysza :
- zmiany w miesniach, wiezadłach i torebkach stawowych.
- zmniejszenie i skrócenie stopy,
- wyszczuplenie łydki zwiazane ze zmniejszona iloscia włókien miesniowych
- skrócenie podudzia
- przeprost w st.kolanowym
- uszkodzenie nerwu strzałkowatego
Przykurczone sa miesnie :
??zginacze i supinujace stope,
??najbardziej sciegno Achillesa
??piszczelowy tylny,
Rozluznione sa miesnie :
- mm. prostowniki
- mm. strzałkowe.
W obrebie układu naczyniowego czesto wystepuje hipoplazja tetnicy
piszczelowej przedniej i grzbietowej stopy.
Przykurcze utrwalaja sie zgodnie *z prawem Wolffa i Delpeche'a *– wkutek
niesymetrycznego rozło_enia sił działajacych na rosnaca kosc dochodzi do
nierównomiernego wzrostu kosci i deformacji
Wrodzona stopa konsko-szpotawa dzieli sie na kilka odmian klinicznych:
??*Postac habitualna (ułozeniowa)*. Stopa ma normalna wielkosc i
Smukły kształt. W czasie pierwszego badania mo_liwa jest pełna korekcja bierna. Dalszy
Rozwój stopy (po jej skorygowaniu metodami nieoperacyjnymi) jest normalny.
??*Posta*c *idiopatyczna*. Stopa jest nieco mniejsza, dosc smukła. W
Czasie pierwszego badania korekcja bierna deformacji jest niepełna. Czesc przypadków da sie
Wyleczyc zachowawcze, a u czesci dzieci konieczne jest równie_ leczenie operacyjne.
??*Stopa krótka, szeroka, sztywna*. Stopa jest krótka, szeroka, o
Zatartych obrysach. W czasie pierwszego badania obserwowana jest du_a szpotawosc i ustawienie
konskie stop.
Wada w znikomym stopniu poddaje sie korekcji i zwykle wymaga leczenia
operacyjnego.
Leczenie:
Leczenie polega na repozycji podwichniecia kosci łódkowatej i pietowej
wzgledem kosci kokowej, oraz poprawnym ustawieniu kosci skokowej wzgledem goleni.
Etapy leczenia:
1. Uzyskanie korekcji
2. Utrzymanie uzyskanej korekcji do momentu a_ stopa uzyska poprawny
Kierunek wzrostowy.
Leczenie zachowawcze polega na prowadzeniu odpowiednich cwiczen. Towarzyszy
Temu pobudzanie aktywnosci miesni strzałkowych poprzez dra_nienie brzegu
zewnetrznego stopy.
Efekt uzyskany cwiczeniami jest stabilizowany w opatrunku gipsowym lub
syntetycznym.
Leczenie jest długotrwałe. Przedwczesne przerwanie leczenia
prowadzi do nawrotu deformacji.
- cwiczenia redresyjne ( 3-4 razy)
- cwiczenia odruchowe Vojty
- elektrostymulacje miesni unerwionych przez nerws strzałkowy wspólny
- masaze
- galwanizacje
Wskazania do leczenia operacyjnego:
??wtedy, gdy nieskuteczne jest leczenie nieoperacyjne lub powstaja
korekcje
rzekome;
??6-9 miesiac _ycia;
??odpowiednia długosc stopy (zwykle 8 – );
??zawsze poprzedzone kilkoma gipsami redresyjnymi
Postepowanie po operacji – długie prowadzenie zachowawcze i
rehabilitacyjne.
Najpierw łuske gipsowa 2 tygodnie potem usuniecie gwozdzi stabilizujacych i
gips udowy 4-
5 tygodni , a nastepnie gips marszowy – łaczny czas unieruchomienia 3-5
miesiecy.
Pomoce ortopedyczne :
- łuska do zakładania na noc
- szyna Denis-Browna
- obuwie ortopedyczne
- wkładka pronujaca koryguje nadmierne odwrócenie stopy
- odwrócony obcas Thomasa
PROFILAKTYKA I REHABILITACJA W OSTEOPOROZIE
Osteoporoza to uogólniona choroba układu szkieletowego charakteryzująca
się
niską masą kości oraz zaburzeniami architektury tkanki kostnej. Innymi
słowy, kościec pacjentów chorych na osteoporozę zawiera obniżona
ilość
zmineralizowanej tkanki kostnej, co nie pozostaje bez znaczenia dla
wytrzymałości mechanicznej kości. W przypadku zmniejszenia gęstości
tkanki
kostnej poniżej tzw. „ progu łamliwości „ nawet niewielka energia
kinetyczna
może stać się przyczyną złamania(13
Fizjoterapia pacjentów osteoporotycznych powinna mięć charakter
kompleksowy.
W związku z tym musi zawierać następujące rodzaje ćwiczeń:
*1. Ćwiczenia wzmacniające gorset mięśniowy ze szczególnym nastawieniem
Na mięśnie prostowniki grzbietu.*
Mocne prostowniki grzbietu będą działać antagonistycznie do pogłębiającej
się kifozy piersiowej, dzięki czemu zmniejszą się przeciążenia
przedniej krawędzi trzonów kręgów, a tym samym zmniejszy się ryzyko wtórnych
uszkodzeń kości.( 6,10,11)
U pacjentów, u których możliwa jest czynna korekcja, wzmocnienie mięśni
grzbietu może zmniejszyć progresję deformacji kręgosłupa do tego
stopnia, że
kliniczne objawy choroby będą słabo widoczne(10,11)
U pacjentów z utrwalonymi deformacjami wzmocnienie gorsetu mięśniowego
grzbietu wpłynie na poprawę stabilności kręgosłupa, a przez to
zmniejszenie dolegliwości bólowych(6)
Im bardziej zaawansowana choroba tym mniej ćwiczeń dynamicznych, a więcej
W oparciu o ćwiczenia izometryczne(6)
U pacjentów z dysfunkcjami więzadeł lub ze spondylolistezą
przeciwwskazane
są ćwiczenia wyprostne(9)
Ćwiczenia te powinny się łączyć z ćwiczeniami rozciągającymi po to,
aby
przeciwdziałać nagromadzeniu napięć w miejscu osłabionych trzonów (1)
Musimy pamiętać o jednoczesnym wzmacnianiu mięśni brzucha gdyż przewaga
siły
prostowników grzbietu doprowadzi do pogłębienia lordozy lędĽwiowej a
tym
samym nasilenia dolegliwości bólowych(1)
*2. Ćwiczenia wzmacniające kości*
Ćwiczenia powinny być tak dobrane, aby kość była rozciągana,
ściskana,
skręcana itp. Efekty te można osiągnąć poprzez zmianę pozycji, które
jednak
muszą być dopasowane do wieku pacjenta i stanu zaawansowania zmian (9).
W związku z powyższym ćwiczenia te powinny przybierać postać ćwiczeń
izometrycznych, czynno-biernych, czynnych wolnych, czynnych oporowych (opór
zewnętrzny lub opór własnego ciała)(6,7,8)
Ćwiczenia te powinny łączyć się również z naciskami osiowymi
3.Ćwiczenia równoważne
Ćwiczenia te powinny być prowadzone dopiero po rozgrzewce oraz w warunkach
pełnego bezpieczeństwa np. przy ścianie, w barierkach(6)
W treningu równowagi korzystne są różne formy ćwiczeń
sensomotorycznych
*4. Ćwiczenia ogólnousprawniające*
Ćwiczenia te nastawione są przede wszystkim na kształtowanie
wytrzymałości (
spacery, bieganie, pływanie). Te formy aktywność ruchowej będą
wpływały na
poprawę ruchomości stawowej, siły mięśniowej, równowagi, koordynacji,
natomiast nie mają wpływu na przyrost masy tkanki kostnej(6)
Przy ćwiczeniach wytrzymałościowych należy pamiętać, że siedzący
tryb życia,
nasilona kifoza, wiek oraz ewentualne choroby ukł. oddechowego prowadzą do
zmniejszonej tolerancji wysiłku(9).
*5. Ćwiczenia korygujące postawę ciała*
Szkoła pleców
Feedback
*6. Ćwiczenia oddechowe*
Ustalając program usprawniania należ wziąć pod uwagę upodobania
chorego.
Poza tym zalecając pacjentom aktywność fizyczną musimy pamiętać, że
nie
każda forma ruchu jest dla nich wskazana. Osoby takie powinny unikać
energicznych skrętów, skłonów, podskoków. Również przeciwwskazane są
skłony w przód np. podczas podnoszenia przedmiotów, wiosłowania. Z kolei
pływanie,
mimo że nie wpływa na przyrost tkanki kostnej, ma duże znaczenie dla
poprawy elastyczności tkanek, siły mięśniowej i zakresu ruchu. Dodatkowo
wykorzystuje się tu właściwości fizyczne wody tj. temperatura,
odciążenie,
opór, hydromasaż itp.
Poprawę sprawność fizycznej uzyskamy również przez takie formy
Aktywności jak spacery czy jazda na rowerze.
*Fizjoterapia po zabiegach artroskopowych i endoprotezoplastyce*
PO ARTROSKOPII
Proces usprawniania mo_na podzielic na 3 etapy:
*I - ok. 6-8 tygodni po zabiegu *do czasu wrosniecia sciegien w kanały
kostne
- ochrona przeszczepu i restrykcje w zakresie ruchu oraz rodzaju aktywnosci
*II - 6-12 tydzie*n*:*
- odzyskanie funkcjonalnego zakresu ruchu,
- masy miesniowej,
- sprawnosci konczyny w zakresie codziennej lokomocji
- wyłaczenie sportu i cwiczen w otwartych łancuchach kinematycznych,
*III - 12 tydzie*n*-6 m-cy*:
- powrót do pełnej sprawnosci operowanej konczyny
Rehabilitacja :
- cwiczenia bierne na szynie CPM
- cwiczenia czynne, których celem jest wyuczenie prawidłowej kokontrakcji.
*Kokontrakcja *polega na swiadomym kontrolowaniu napiecia miesni kolana w
sposób, który zapewnia wytworzenie stabilizacji czynnej (miesniowej) stawu i ochrone
przeszczepu przed nadmiernym obcia_eniem.
- cwiczenia m.czworogłowego uda
- cwiczenia izometryczne
- ochładzanie
- pole magnetyczne
- trening ogólny i ukierunkowany bez tzw. aktywnosci "scinajacych"(ruch
koslawiacoskretny, jak np.: pivot w koszykówce, zwody w piłce no_nej czy slalom w jezdzie na nartach).
- wyuczenie mechanimów ochronnych ( odcia_ajacych)
- Pierwsze cwiczenia z obcia_eniem mo_na rozpoczac po około 3 miesiacach od zabiegu
- Cwiczenia w zamknietych łancuchach kinematycznych
Bezpieczny powrót do sportu wyczynowego mo_e nastapic po wygojeniu
przeszczepu i odzyskaniu pełnej sprawnosci stawu i kontroli miesniowej sensomotorycznej
(tzw. propriocepcja i kokontrakcja) realnie po 5-8 miesiacach od zabiegu.
Rekonstruowane wiezadło przechodzi proces tzw. *"ligamentyzacji*" -
Przebudowy przeszczepu w tkanke zbli_ona strukturalnie do pierwotnego wiezadła
(wnikanie naczyn i tworzenie zakonczen nerwowych).
Proces ten konczy sie 2-3 lata po zabiegu.
*Artroskopia*
czyli wziernikowanie stawu za pomoca układu optycznego połaczonego lub nie
z kamera i monitorem, nale_y do mało inwazyjnych technik diagnostyczno-operacyjnych w
chirurgii stawów m.in. stawu kolanowego. Dzieki powiekszeniu obrazu diagnostyka
stała sie bardzo precyzyjna, co wpłyneło na rozwiniecie sie specyficznych, mało
inwazyjnych
technik operacyjnych w ró_nych schorzeniach stawu kolanowego np.: meniscectomii czy
plastyki wiezadeł w uszkodzeniach łekotek i wiezadeł.
Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu kolanowego:
- diagnostyczna błony maziowej kolana z biopsja lub bez,
- z jedna meniscektomia (przysrodkowa lub boczna właczajac golenie
łakotki),
- z dwoma meniscektomiami (przysrodkowa i boczna właczajac golenie
łakotki)
- z przecieciem troczków bocznych rzepki niezale_nie od metody,
- z szyciem jednej łakotki (przysrodkowej lub bocznej), - z szyciem dwóch
Łakotek (przysrodkowej i bocznej),
- z uwolnieniem operacyjnym zachyłków kolana (artroliza),
- z usunieciem ciał wolnych (osteochondritis dissecans, fragmenty chrzastki
itp.)
- z czesciowa synowektomia jedno - kompartmentowa (wyciecie pliki),
- z synowektomia wielo-kompartmentowa (dwa lub wiecej przedziałów kolana)
- z plastyka powierzchni chrzestnej (golenie, chondroplastyka termiczna),
- z plastyka chrzastki metoda mikrozłaman,
- plastyka chrzastki za pomoca przeszczepu własnego z u_yciem bloczków
chrzestno - kostnych,
- stabilizacja osteochondritis dissecans (strzałki, sruby),
- z plastyka dołu miedzykłykciowego,
- z wycieciem fragmentów uszkodzonych struktur (kikut WKP),
- z usunieciem sródstawowych elementów zespalajacych (sruby, kołki,
staplery,
- usuniecie wyrosli kostnych,
- plastyka wiezadła krzy_owego przedniego z u_yciem sciegien miesni
Zginaczy kolana autogennych 1/3 srodkowej wiezadła własciwego rzepki autogennego.
Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu barkowego:
- akromioplastyka,
- rekonstrukcja pierscienia rotatorów,
- stabilizacja i plastyka uszkodzen obrabka stawowego,
- uwolnienie ze zrostów barku zamro_onego.
PO ENDOPROTEZOPLASTYCE
Postepowanie zapobiegawczo-ochronne przed operacja polega na :
- nauczaniu własciwego posługiwania sie kulami,odpowiednio do istniejacych
zmian w narzadzie ruchu oraz wystepujacych zaburzen chodu.
Umiejetnosc prawidłowego wykorzystania kul inwalidzkich w celu odcia_enia
Stawu biodrowego ma istotne znaczenie w jego mechanicznej ochronie nie tylko we
wczesnym, ale takze w pózniejszym okresie pooperacyjnym.
- wzmocnienie siły miesniowej
- cwiczenia izometryczne zwykłe
Postepowanie we wczesnym okresie pooperacyjnym:
- odpowiednie uło_enie
Operowana konczyna powinna byc uło_ona w lekkim zgieciu w stawie biodowym,
wynoszacym ok 20 i odwiedzeniu o kat około 30.
Nalezy równiez zabezpieczyc konczyne przed przypadkowym skreceniem na
zewnatrz, ustawiajac ja w tzw. poło_eniu posrednim. Uło_enie operowanej konczyny w
takiej pozycji, na odpowiedniej szynie, nie tylko chroni staw przed zwichnieciem w
pierwszych godzinach po operacji, gdy działa jeszcze znieczulenie, lecz zapewnia równie_
dogodne warunki gojenia tkanek.
W tej sytuacji niewłasciwa pozycja konczyny, przywiedzenie połaczone z
rotacja zewnetrzna uda, spowodowac mo_e zwichniecie w operowanym stawie a w przypadku znacznej osteoporozy.
- cwiczenia czynne odcinków nie objetych unieruchomieniem
- cwiczenia izometryczne zwykłe
- cwiczenia synergistyczne
- cwiczenia synkinetyczne
- pionizaje chorego i nauke chodzenia o kulach rozpoczyna sie na ogół w
3,4dniu po operacji
Na pełne obciazenie operowanego stawu mozna zezwolic po 3-4 miesiacach od
operacji i to wyłacznie po spełnieniu nastepujacych warunków:
??bezbolesnosc operowanego biodra,
??dobry zakres ruchów w operowanym stawie,
??ujemny objaw Trendelenburga,
??prawidłowy obraz RTG operowanego biodra
*Po cementowej implantacji endoprotezy*,
w maire odzyskiwania sprawnosci operowanej konczyny, chory moze wczesniej
rozpocząć jej czesciowe obciazanie, starajac sie jednak przy tym przenosic wiekszy
ciezar na kule.
Nastepuje to zwykle podczas 2,3 tygodnia po operacji.. Najogólniej mo_na
stwierdzic, ze wszelkie cwiczenia wykonywane zwłaszcza we wczesnym okresie pooperacyjnym ukierunkowane :
- na zwiekszenie zakresu ruchów w operowanym stawie,
- wzmocnienie siły miesniowej
- nie moga wyzwalac bólu
- nie powinny wywierac niekozystnego wpływu na stabilnosc endoprotezy
osadzonej w wytworzonym łozu kostnym .
Po wygojeniu sie rany operacyjnej bardzo korzystna forme usprawnienia
operowanego stawu stanowia cwiczenia w basenie, prowadzone pod nadzorem kinezyterapeuty. Duza wartość terapeutyczna maja tak_e cwiczenia bloczkowe wykonywane w odciazeniu konczyny.
Unoszenie podczas cwiczen operowanej konczyny z wyprostowanym stawem
Kolanowym powinno byc bezwzglednie zakazane z powodu bardzo niekorzystnych napre_en
powstajacych pomiedzy głowa a panewka sztucznego stawu.
Istotna role w ochronie operowanego biodra spełniac moga tak_e nawet tak
proste srodki pomocnicze, jak szczypce słu_ace do podnoszenia ró_nych przdmiotów z
podłogi lub łyzka do obuwia z wydłu_ona raczka.
Posługiwanie sie nimi eliminuje w znacznej mierze koniecznosc schylania sie
i zwiazane z tym ruchem niekorzystne obcia_enia operowanego stawu.
Amputacje kończyn- fizjoterapia
*1) Usprawnianie po amputacjach kończyn dolnych*
§ U osób z amputacją urazową program usprawniania jest bardziej
intensywny
§ U osób z amputacją naczyniową musi być dostosowany do stanu
ogólnego, u
osób starszych usprawnianie jest ukierunkowane na przystosowanie do
samoobsługi w czynnościach życia codziennego
§ U dzieci wskazane jest usprawnienie w formie zabawowej
*Planowanie odjęcia kończyny* – poinformowanie o konieczności
amputacji,
o możliwych trudnościach
Usprawnianie *przed zaprotezowaniem*
•Przez 10 dni od operacji ćw oddechowe, siadanie, ćw zdrowych
kończyn
• Utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach- konieczne zwłaszcza
pierwszym okresie po amputacji, ćw wykonujemy w pełnym zakresie ruchu, po
wygojeniu kikuta ćw oporowe zachowanych m kończyny amputowanej
• Ustabilizowanie objętości kikuta- zastosowanie protezy
tymczasowej, bandażowanie kikuta, niekiedy opatrunek gipsowy (10- 14 dni),
dążymy do uformowania kikuta w formie walca, do zagojenie rany stosujemy
formowanie masy mięśniowej przez napięcia mięśni, po zagojeniu przez
ćw czynne wolne i oporowe
- w ciągu pierwszego roku po amputacji kikut zmienia swoje obwody więc w
tym
czasie stosuje się protezy tymczasowe
- zaleca się zabiegi mobilizujące gojenie się rany jak delikatne masaże,
oklepywanie szczytu kikuta itp.
• Wzmacnianie siły mięśniowej- ćw oporowe
• Ćw czucia powierzchownego i głębokiego oraz ćw utrzymywania
równowagi w różnych pozycjach ciała
• Hartowanie kikuta czyli przyzwyczajanie do ucisku- początkowo
delikatne oklepywanie, po zagojeniu blizny intensywne rozcieranie,
ugniatanie, oklepywanie, masaże wirowe, hartowanie przez zanurzanie kikuta
na zmianę w ciepłej i zimnej wodzie, obciążanie osiowe najpierw na
miękkim potem na twardym podłozu
•Codzienne obmywanie kikuta wodą z mydłm
• Utrzymanie sprawności ogólnej- ćw ogólnokondycyjne, gry,
zabawy,
sporty, terapia zajęciowa
• Nauka chodzenia w protezie tymczasowej
Usprawnianie po amputacjach powyżej kolana
§ Czynne ćw w stawie biodrowym
§ Ćw redresyjne w razie wystąpienia przykurczy zginaczy
§ Pozycje złożeniowe – leżenie przodem, zabezpieczenie przed
odwodzeniem
przez ułożenie np. woreczka z piaskiem po stronie bocznej kikuta
§ Ćw utrzymujące ruch rotacji wewn i przywiedzenia
§ Ćw rozciągające prostowniki i odwodziciele
Usprawnianie po amputacjach poniżej kolana
§ Utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawnie kolanowym i biodrowym
§ Ćw rozciągające zginacze kolana
§ Ćw wzmacniające siłę m czworogłowego
Usprawnianie *po zaprotegowaniu*
• Naukę chodzenia rozpoczyna się od ćw równoważnych w
protezie- ćw w
poręczach, ćw poszczególnych faz chodu, balansowanie ciałem, nauka
sterowania protezą w chodzie
•Nauka chodzenia z pomocą kul łokciowych i lasek
•Opanowanie ruchu w każdym kierunku łącznie ze zwrotami
• Opanowanie chodzenia po nierównym podłożu
• Opanowanie chodzenia po schodach- wchodzenie zdrową kończyną,
schodzenie chorą, przy obustronnych amputacjach schodzi się silniejsza
kończyną, przy obu słabych najpierw kończyna po stronie przeciwnej do
barierki, asekuracja z boku i z dołu, pacjent sam nosi kule
•Z pacjentami o idealnym zdrowiu można ćwiczyć padnie na
materac
• Nauka wstawania z upadku każdym pacjentem
• Nauka siadania i wstawania
Nauka chodzenia po obustronnej amputacji powyżej kolana
§ Dużą uwagę zwracamy na wzmocnienie mięśni, ćw wytrzymałościowe
§ ćw koordynacji i równowagi
§ ćw oddechowe
Naukę chodu u dzieci prowadzi się głównie w formie zabawowej.
*2)Usprawnienie po amputacjach kończyn górnych*
*przygotowanie* do amputacji
• powinno się jeśli to możliwe rozpocząć się przez
amputacją,
przygotowanie psychiczne i czynnościowe
• przed amputacją wprowadza się ćw oddechowe o ogólno usprawniające
w celu zwiększenia sprawności fizycznej, ćw usprawniające powinny
obejmować również kończynę zdrową
*przed zaprotezowaniem*
• stworzyć warunki do szybkiego zagojenia się rany
• zapobieganie powstaniu obrzęki- wyższe układnie kikuta,
bandażowanie, sztywny opatrunek gipsowy (10- 14 dni) przy poprawnym
ustawieniu w zachowanych stawach
•utrzymanie optymalnego zakresu ruchu w stawach przez ćw bierne w
pelnym zakresie ruchu
• prowadzenie ćo oddechowych i ogólnokondycyjnych
• utrzymanie pełnego zakresu ruchu w ST łopatkowo- ramiennym, w
zachowanym ST łokciowym
• wzmocnienie siły mm karku i obręczy barkowej
• ćw synchronizacji ruchowej
• ćw zwiększające ruchomość klatki piersiowej (ćw oddechowe,
ćw w wodzie , pływanie)
• u osób u których przewiduje się protezę bioelektryczną
Wykonuje się ćw oddzielnego napinania mm antagonistycznych grup mięśniowych
• przy amputacjach przedramienia- ćw zginania w łokciu, ruchów
obrotowych przedramienia, ćw zwierania i rozwierania utworzonych
operacyjnie „palców"
• zapobieganie wystąpieniu bocznego skrzywienia kręgosłupa-
wzmacnianie siły mm grzbietu, brzucha, pośladków, ćw utrzymania
prawidłowej
postawy
• nauka wykonywania czynności życia codziennego zachowana
kończyną
• w przypadku amputacji obustronnej nauka padania
*po zaprotezowaniu*
•kontynuowanie ćw ogólnokondycyjnych, oddechowych,
wzmacniających
mięśnie
•nauka posługiwania się protezą
• uzyskanie max. samodzielności
•utrwalenie prawidłowych wzorców ruchowych w protezie
• ćw koordynacji ruchów konczyny zdrowej i zaprotegowanej
• nauka chwytania, przenoszenia, manipulowania przedmiotami
Stwardnienie rozsiane: Stwardnienie rozsiane jest choroba przewlekła charakteryzujaca sie
Wieloogniskowym uszkodzeniem układu nerwowego.
Dochodzi do uszkodzenia oraz rozpadu osłonek mielinowych włókien
nerwowych.
Na skutek zaniku osłonek dochodzi do zaburzen przewodzenia, a nawet
Całkowitego przerwania przekazywania impulsów nerwowych.
Cele fizjoterapii :
??poprawa ogólnej ruchomości
??poprawa równowagi - utrzymanie stabilnosci tułowia
??poprawa koordynacji
??zmniejszenie napiecia miesniowego
??unikanie zbyt silnych obcia_en
??reedukacja chodu
??poprawa postawy
Metody :
??Cwiczenia stopniowe
- od pełnego do coraz mniejszego zakresu ruchu
- od szybkich do wolnych
- od symetrycznych do asymetrycznych
- od małego obcia_anie do wiekszego ( unikanie zbyt silnych )
- od krótkiego czasu trwania cwiczen do wydłu_ania
??Wszystkie typy cwiczen w zale_nosci od stanu pacjenta , od biernych do
Oporowych (unikanie zbyt silnych ).
??Gdy pacjent jest le_acy to profilaktyka przeciw przykurczowa,
odlezynowa, zaburzenia oddychania.
??Przy spastycznych zaburzeniach ruchu stosowac metode Bobach.
??Cwiczenia koordynacyjne np.PNF np. rytmiczna stabilizacja, zmiana
kierunku
ruchu na przeciwny.
??Stosowanie krioterapii unikanie ciepła
??Stretching
??Cwiczenia w wodzie
??Dostosowac terapie do fazy choroby ostra/ przewlekła : w ostrej
ograniczamy sie do ruchów biernych i zamiany pozycji w przewlekłej stosujemy metody
??Cwiczenia Frenkla w ataksji
Zespół Sudecka
Cele fizjoterapii :
??poprawa ogólnej ruchomosci
??poprawa równowagi - utrzymanie stabilnosci tułowia
??poprawa koordynacji
??zmniejszenie napiecia miesniowego
??unikanie zbyt silnych obcia_en
??reedukacja chodu
??poprawa postawy
Metody :
??Cwiczenia stopniowe
- od pełnego do coraz mniejszego zakresu ruchu
- od szybkich do wolnych
- od symetrycznych do asymetrycznych
- od małego obcia_anie do wiekszego ( unikanie zbyt silnych )
- od krótkiego czasu trwania cwiczen do wydłu_ania
??Wszystkie typy cwiczen w zale_nosci od stanu pacjenta , od biernych do
Oporowych (unikanie zbyt silnych ).
??Gdy pacjent jest le_acy to profilaktyka przeciw przykurczowa,
odle_ynowa, zaburzenia oddychania.
??Przy spastycznych zaburzeniach ruchu stosowac metode Bobach.
??Cwiczenia koordynacyjne np.PNF np. rytmiczna stabilizacja, zmiana
kierunku
ruchu na przeciwny.
??Stosowanie krioterapii unikanie ciepła
??Stretching
??Cwiczenia w wodzie
??Dostosowac terapie do fazy choroby ostra/ przewlekła : w ostrej
ograniczamy sie do ruchów biernych i zamiany pozycji w przewlekłej stosujemy metody
??Cwiczenia Frenkla w ataksji
*PRZYKURCZ NIEDOKRWIENNY VOLKMANNA
KOŃCZYNY GÓRNEJ
Jest następstwem powikłań urazów kończyn. Występuje w przeważającej
Liczbie przypadków u dzieci jako powikłanie złamania nadkłykciowego kości
ramiennej.
Przyczyny wywołujące niedokrwienie tkanek:
- niedotlenienie na skutek zaburzeń odpływu krwi żylnej
- niedokrwienie tętnicze spowodowane kurczem bądź uszkodzeniem tętnicy
ramiennej lub jej odgałęzień w obrębie przedramienia
Stopniowo następujący obrzęk tkanek przedramienia, nie mający
możliwości
poszerzenia się, powoduje zaciskanie się dalszych naczyń i prowadzi do
martwicy tkanek.
Wyróżniamy dwie fazy:
1. fazę wczesną- niedokrwienie:
objawy pojawiają się w 3-6h po urazie. Pierwszym objawem jest silny,
piekący
ból, zasinienie palców przy utrudnieniu odpływu żylnego, natomiast przy
niedokrwieniu tętniczym: zblednięcie, woskowa żółtość oraz
ograniczenie
ruchów czynnych i brak tętna na tętnicy promieniowej. Palce mogą być
obrzęknięte, a w przypadku dużych zaburzeń ukrwienia występują
pęcherze.
Pojawiają się zaburzenia czucia: początkowo w postaci drętwienia i
mrowienia, a następnie brak czucia.
2. fazę późną- przykurcze:
dochodzi do zbliznowacenia części miękkich, wystąpienia przykurczu i
typowego ustawienia ręki w zgięciu w stawie nadgarstkowym, przeproście
palców w stawach śródręczno- paliczkowych i zgięciu w stawach
międzypaliczkowych, kciuk znajduje się w zgięciu i przywiedzeniu. Ręka
jest czynnościowo niesprawna, chłodna, pozbawiona czucia oraz ruchu.
Zapobieganie:
- prawidłowa, wczesna repozycja i poprawne unieruchomienie kończyny,
zmniejszające miejscowy odczyn pourazowy oraz eliminujące ewentualne
drażnienie kikutem kostnym tętnicy, zabezpiecza przed rozwojem tego
zespołu.
Unikanie kilkakrotnych repozycji, a zamiast tego stosowanie wyciągu.
W momencie spostrzeżenia objawów niedokrwienia należy przystąpić do
usunięcia wszelkich przyczyn mogących powodować to niedokrwienie, a więc
przecięcia opatrunku gipsowego, zmniejszenia zgięcia w stawie łokciowym;
przy braku repozycji stosujemy wyciąg szkieletowy za wyrostek łokciowy.
W razie narastania objawów należy przystąpić do leczenia operacyjnego,
polegającego na odbarczeniu tętnicy ramiennej i mięśni przedramienia.
W okresie późnym pozostaje tylko leczenie rekonstrukcyjne: usuwa się
wszystkie tkanki martwicze, dokonuje się dokładnej neurolizy nerwu
pośrodkowego i łokciowego.
W zależności od stanu mięśni, można wykonać przeniesienie ścięgien,
co
poprawia czynność. Jako doleczanie stosuje się aparaty ortopedyczne.
KOŃCZYNY DOLNEJ
Spowodowany jest niedokrwieniem kończyny, które powoduje postępujące
zwyrodnienie mięśni i nerwów, a w następstwie- zbliznowacenie i
skrócenie
mięśni z wtórnymi zniekształceniami; głównie stopy.
Czynnikiem sprawczym częściej jest stłuczenie, zwłaszcza łydki, a
także
zespoły ciasnoty przedziałów powięziowych. Zwykle procesem chorobowym
objęta
jest tylna grupa mięśni goleni.
1. okres wczesny- ostrego niedokrwienia: dominuje ból, uczucie
wzmożonego napięcia tkanek i mrowienia. Pojawia się obrzęk goleni i
stopy,
skóra jest blada lub zasiniona, zimna. Zwiększanie się bólu przy biernym
zgięciu grzbietowym stopy świadczy o niedokrwieniu w obrębie mięśnia
trójgłowego łydki, przy zgięciu grzbietowym palców- o niedokrwieniu
mięśni
głębokich łydki. Stopa obustronnie ustawia się końsko. Bolesne zgięcie
podeszwowe stopy dowodzi o zajęciu przedniej grupy mięśni goleni,
podobnie
jak supinacja o zajęciu mięśni strzałkowych. W miarę trwania nasilają
się
zaburzenia czucia, które przy zajęciu wszystkich przedziałów mają
charakter
skarpetkowy.
2.okres późny- wtórnych przykurczów: rozwój zniekształceń,
uwarunkowanych zbliznowaceniem i skróceniem mięśni. Łydka i stopa
ulegają
wychudzeniu, są chłodne, blade, a stopa wykazuje utrwalone ustawienie
końskie.
Leczenie:
- w okresie wczesnym takie jak w kończynie górnej
- w okresie późnym- operacja na tkankach miękkich zmierzająca do
Korekcji wadliwie ustawionej stopy i palców.
Zarówno we wczesnym jak i późnym okresie zabezpieczamy stopę łuską
Przed rozwojem zniekształcenia. U chorych chodzących w razie potrzeby ustawienie
stopy zabezpiecza się butem ortopedycznym z ortezą, ograniczającą
zginanie
podeszwowe stopy.
Leczenie usprawniające ma na celu poprawienie ukrwienia kończyny oraz
utrzymanie lub poprawę zakresu ruchów biernych stopy, głównie stawu
skokowo-goleniowego.
Amputacja
Rehabilitacja pacjenta:
I. amputacja
II. przygotowanie organizmu i kikuta do zaprotegowania
III.zaopatrzenie pacjenta w odpowiednią protezę
Przyczyny amputacji:
1. choroby naczyń obwodowych: miażdżyca( *arteriosclerosis
obliterans
*), cukrzyca( *diabetes*)
2.nowotwory złośliwe kończyn
3.stany pourazowe
4. deformacje wrodzone
5. bardzo rzadko przewlekłe zapalenia
Wskazania do amputacji:
- duże zniekształcenia pourazowe kończyny dolne, ze znacznym skróceniem,
sztywnością, zaburzeniami troficznymi kości i części miękkich,
owrzodzeniami, porażeniami itd.
- stawy rzekome goleni powikłane zakażeniami, po wielokrotnych nieudanych
próbach zespolenia operacyjnego
- rzadko przypadki totalnych porażeń splotu ramiennego z rozległymi
zaburzeniami troficznymi i bolesnością- może być wskazane odjęcie
kończyny powyżej łokcia z artrodeza stawu ramiennego
- duże zniekształcenia wrodzone z bardzo znacznym skróceniem jednej
kończyny
dolnej
- uporczywe, ciągnące się latami i nie poddające się żadnemu innemu
leczeniu
zapalenie kości i stawów ropne oraz gruźlicze, głównie poniżej kolana
Czynniki decydujące o uzyskaniu optymalnych wyników kinezyterapii:
1.dobry kikut- jakość kikuta zależy od:
à długości
à technik operacyjnych, za pomocą których został wytworzony
à kształtu
à zahartowania
à braku ograniczeń ruchu w stawie powyżej miejsca amputacji
2. odpowiednia proteza
3. prawidłowo zaprogramowane i prowadzone ćwiczenia
Kinezyterapia po amputacji konwencjonalnej:
- główną zasadą jest konieczność sygnalizacji choremu za pomocą
narządów
zmysłów faktu utraty kończyny.
- kinezyterapię miejscową prowadzimy w trzech kierunkach:
1)profilaktyki przeciwprzykurczowej
à amputacje na poziomie goleni: od 2-4 dnia po operacji- wyciągi
redresyjne, pozycje ułożeniowe
à amputacje na poziomie uda: pozycje ułożeniowe
§ 4-6 dni po amputacji: wprowadzamy ćwiczenia czynne wolne, które po
dwóch
tygodniach zamienia się na ćwiczenia z dawkowanym oporem- główną uwagę
zwracamy na m. czworogłowy uda( *m. quadriceps femoris*)à jako prostownik
stawu kolanowego, oraz na przywodziciele i prostowniki stawu biodrowego.
§ ćwiczenia czynne zmienia się na ćwiczenia oporowe, wzmacniające
mięśnie
kikuta, krótkie ćwiczenia izometryczne starając się doprowadzić siłę
mięśni
kikuta do wartości, jaką wykazują mięśnie w kończynie zdrowej
§ po 3-4 tygodniach możemy zalecić pacjentowi wykonywanie tych ćwiczeń
samodzielnie
2)hartowania kikuta: ma na celu możliwie jak najlepiej przygotować
skórę do kontaktu z lejem protezy i obciążeń osiowych
§ 2-3 dzień( po ustąpieniu szoku pooperacyjnego) poleca się choremu
oglądać
i obmacywać kikutà sygnalizacja straty części kończyny
§ 7 dnia wprowadza się delikatne oklepywanie przy nasadzie kikuta tak,
aby
nie uszkodzić szwów operacyjnych i nie wywołać bólu- pacjent wykonuje
to sam
§ 10-14 dzień( po wygojeniu rany pooperacyjnej): oklepywanie całej
powierzchni kikuta młotkiem neurologicznym; zabieg powtarzany 2-3 razy w
ciągu dnia, stopniowo zwiększając siłę uderzeń. Oprócz tego oklepuje
się
kikut ręcznie, w pobliżu szczytu przez 10-15min w ciągu dnia- wykonuje to
terapeuta ze względu na konieczność przekroczenia granicy bólu
§ od momentu zagojenia rany i wyjęcia szwów prowadzi się ćwiczenia
osiowego
obciążania kikuta; początkowo 10% masy ciała i stopniowo zwiększając
obciążenie i jego czas oraz twardość podłożaà po 4-5 tygodniach od
zabiegu
chory powinien na twardym podłożu utrzymać się na szczycie kikuta przez
minimum 5 sekund. Jednak najlepiej hartuje kikut chodzenie w protezie przy
prawidłowym obciążaniu kończyny
§ równolegle( po zagojeniu rany) prowadzi się hartowanie hydrotermiczne:
naprzemienne kąpiele w zimnej i ciepłej wodzie- od wody zimnej i
wody ciepłej, aby po dwóch tygodniach wartości skrajne wynosiły
oraz
45-, czas jednego zanurzenia- 30s. Kikut powinien być zanurzony w
każdej
wodzie po 25 razy.
3) formowania kikuta
-kikuty goleni i uda owija się od szczytu ku podstawie „kłosem
wstępującym"tak, by napięcie zmniejszało się od szczytu ku nasadzie. Zabieg zaleca
się na noc.
- kinezyterapia miejscowa
à 3-4 dzień po zabiegu: ćwiczenia oporowe dla kończyn górnych, obręczy
kończyny górnej i tułowiaà do 14. dnia na łóżku chorego; ćwiczenia
prowadzi
się głównie dla mięśni potrzebnych do chodu o kulach łokciowych:
mięsni
zwierających staw ramienny: m. najszerszy grzbietu(* m. latissimus dorsi*),
m. piersiowy większy( *m. pectoralis major*); m. naramienny( *m.
deltoideus*),
trójgłowy( *m. triceps brachii*); czas ćwiczeń 30 minut, liczba
powtórzeń
30-50 razy, obciążenie od 2-5kg na kończynę, tempo szybkie.
à 10-14 dzień: ćwiczenia na salach gimnastycznych, czas trwania 45min.
Wymagania:
§ jednorodność grupy pod względem jednostki chorobowej i sprawności
ogólnej
§ dostateczna ilość sprzętu do ćwiczeń
§ odpowiedni strój i higiena Sali trening tygodniowy dla młodych mężczyzn powinien zawierać:
1/ 3 razy ćwiczenia z ciężarkami i sztangą
2/ 2 razy trening obwodowy
3/ raz w tygodniu ćwiczenia koordynacyjne- zwinnościowe, oparte na grach i
zabawach, oraz proste formy treningu sportowego
à ćwiczenia w wodzie- po całkowitym zagojeniu rany operacyjnej
à zajęcia o charakterze sportowym: elementy podnoszenia ciężarów,
pływanie,
tenis stołowy, łucznictwo, piłka siatkowa
- nauka chodzenia: rozpoczyna się najczęściej w 5. tygodniu
Kinezyterapia po amputacji fizjologicznej( protezę zakłada się już na
stole
operacyjnym):
- nie sygnalizuje się utraty kończyny
- pierwszy pylon( stały) zakłada się na czas 10-14 dni, obejmuje on staw
położony powyżej poziomu amputacji;
- 10-14 dzień: rozpoczynamy profilaktykę przeciwprzykurczową poprzez
ćwiczenia czynne
- hartowanie kikuta rozpoczyna się w momencie pionizacji z częściowym
obciążeniem- najczęściej 2 dnia po zabiegu; czynnikiem hartującym jest
kontakt kikuta z lejem protezy
- wzrastające stopniowo osiowe obciążanie działa w kierunku formowania
- przez pierwsze 10-14 dni kinezyterapia miejscowa sprowadza się do
stosowania ćwiczeń kontrlateralnych; wszystkie ćwiczenia pacjent powinien
wykonywać w protezie; z wyjątkiem intensywnego treningu siłowego-
obciążenia
maksymalne lub submaksymalne
- zaprotezowanie w protezę ostateczną możliwe jest po 6 tygodniach
- kinezyterapia ogólna: terapeuta dysponuje krótszym czasem, co wymaga
intensyfikacji ćwiczeń
§ stosujemy kinezyterapię przedoperacyjną, której celem jest
podniesienie
sprawności ogólnej na najwyższy możliwy do osiągnięcia poziom oraz
psychiczne przygotowanie pacjenta do amputacji
§ skuteczność kinezyterapii najlepiej sprawdzać przy pomocy torów
przeszkód, opartych na zdolnościach lokomocyjnych:
à chodzenie po miękkim podłożu
à chodzenie po schodach
à pokonanie przynajmniej jednej wyższej przeszkody
à upadek i samodzielne powstanie
à zadanie ruchowe oceniające koordynację i refleks
Kinezyterapia po amputacji w obrębie kończyny górnej:
- amputacje w obrębie ręki i palców:
§ walka z blizną pooperacyjną:
à po zagojeniu rany- ciepło przez hydromasaże lub okłady parafinowe
à po rozgrzaniu stosuje się masaż
à 3 tygodnie po zabiegu wprowadzamy ćwiczenia redresyjne
§ ćwiczenia oporowe zwiększające siłę mięśni ręki, np. ściskanie
gąbki tuż po operacji lub piłki tenisowej w późniejszym czasie
§ hartowanie kikuta polega na zmniejszaniu wrażliwości blizny i
zwiększaniu
czucia powierzchownego; poleca się naprzemienne kąpiele w zimnej i
ciepłej
wodzie, podczas których pacjent wykonuje ruchy czynne wolne w pełnym
zakresie
Wszystkie te działania mają za zadanie przywrócenie funkcji chwytnej
ręki.
- amputacje na poziomie przedramienia
§ formowanie- nadanie kikutowi kształtu, który zapewni najlepszy kontakt
Z lejem protezy; osiągamy to przez bandażowanie
§ trening siłowy zależy od poziomu amputacji; najlepiej stosować opór
ręczny ręką terapeuty; ćwiczenia powinny być prowadzone 2 razy dziennie
§ napięcia izometryczne w obrębie przedramieniaà ze względu na lepsze
mocowanie protez nasadowych na kikucie
- amputacje na poziomie ramienia:
§ utrzymanie zakresu ruchu w stawach ramiennym i obręczy kończyny
górnej w
normie fizjologicznej; przesuwalność łopatki i obojczyka względem
tułowia
musi być kompensacyjnie większa; stosowanie ćwiczeń opartych na
krążeniach,
odrzutach, naprzemianstronnych wymachach kikutów kończyn górnych i
barków
przy ustabilizowanym tułowiu; należy egzekwować pełny zakres ruchu oraz
ruchy przeciwstawne
§ maksymalne wzmocnienie zespołów dynamicznych odpowiedzialnych za ruchy
w
stawie ramiennym i obręczy kończyny górnej; ćwiczenia siłowe
izotoniczne
dobrze jest prowadzić z użyciem ekspanderów
§ hartowanie i formowanie odbywa się poprzez protezę oraz bandażowanie
kikuta
Kinezyterapia ogólna:
- ćwiczenia ogólnokondycyjne: głównie do poprawy zakresu ruchu i siły
mięśni, prowadzi się je bez protez
- ćwiczenia w wodzie
- sport osób niepełnosprawnych
*Fizjoterapia złamań ręki.*
Faza I – w czasie unieruchomienia w gipsie lub w stabilizatorze
zewnętrznym
•Zapobieganie bólowi – wysokie ułożenie, chłodzenie, ogólne
rozluźnienie
• Zapobieganie obrzękowi – wysokie ułożenie, uruchomienie
pompy
mięśniowej
• Zachowanie ruchomości palców
• Zachowanie ruchomości sąsiadujących stawów
• Zachowanie siły zdrowych mięśni
Faza II – przy stabilności ćwiczeniowej
Zapobieganie bólowi – gorące okłady, ultradźwięki,
Elektroterapia TENS
• Zapobieganie obrzękom – drenaż limfatyczny,
• Optymalna ruchomość stawów palców i rąk – czynne i bierne
techniki
mobilizacji, terapia manualna
• Uzyskanie pełnej siły – izometryczna, izotoniczna praca
palców i
dłoni, opaska terapeutyczna
• Czynnościowa sprawność ruchowa – trenować ruchy proste i
precyzyjne z użyciem przyrządów, bez
Faza III (przy stabilności obciążeniowej)
• Postępowanie jak w fazie II
*Fizjoterapia złamań łokcia i przedramienia*
Nie stosować intensywnych ćwiczeń łokcia ze względu na
niebezpieczeństwo
kostnienia tkanki miękkiej (ograniczenie ruchu, zwiększenie bólu).
Faza I – bierna, po zszyciu więzadeł
• Zapobieganie bólowi – wysokie ułożenie, chłodzenie, ogólne
odprężenie
• Zapobieganie obrzękom ramienia – wysokie ułożenie,
uruchomić
mięśnie czynnymi ruchami palców i rąk, drenaż limfatyczny
• Zachowanie ruchomości stawów barku i ręki – pełne ruchy
czynne i
bierne
• Zachowanie ruchomości stawu łokciowego – szyna mechaniczna,
masaż
funkcyjny
• Zachowanie siły zdrowych mięśni – izometryczne i izotoniczne
ruchy
mięśni
Faza II – ćwiczeniowa
• Zapobieganie bólowi – elektrostymulacja TENS
•Zapobieganie obrzękom ramienia, ruchomość stawów barku i
ręki
• Największa, możliwa ruchomość stawu łokciowego
• Największa możliwa siła – izotoniczne i izometryczne ruchy
mięśni
łokcia, elektroterapia
•Czynnościowa sprawność ruchowa – czesanie, zaciąganie zamka
błyskawicznego, zapinanie guzików
Faza III – obciążeniowa
•Największa możliwa ruchomość – terapia manualna
• Największa możliwa siła
•Czynnościowa sprawność ruchowa
*Zwichnięcie stawu łokciowego* – stanowią 25% zwichnięć w obrębie KG
Leczenie: zachowawcze – nastawienie zwichnięcia i unieruchomienie w
szynie gipsowej tylnej na 2-3 tygodnie, wskazania operacyjne są rzadkie.
Fizjoterapia obrażeń ramienia i barku
Po około 2 tyg. od przecięcia mięśnia i więzadła dozwolone jest
odwodzenie
do i zginanie do .
Faza I – bierna
• Zachować ruchomość sąsiadujących stawów – pełne ruchy
ręki, łokcia
i łopatki
• Zachowanie siły sąsiadujących mięśni – izometryczne i
izotoniczne
ruchy mięśni zdrowej strony ciała oraz ruchy mięśni ręki i łokcia
strony upośledzonej
• Zapobieganie bólowi – masaż obszaru barku i karku,
przykładanie
lodu po ćwiczeniach (na ok. 5min), ułożyć pacjenta tak aby nie odczuwał
bólu, elektroterapia, diadynamik, ogólne odprężenie
•Zapobieganie obrzękom ramienia – wysokie ułożenie
•Najlepsza możliwa ruchomość upośledzonego stawu barkowego –
bierne
ruchy do . Odwodzenia w pozycji leżącej na boku, uruchamianie czynne
na piłce Pezzi, od 3 dnia po operacji szyna mechaniczna, terapia manualna,
UGUL, po zakończeniu ćwiczeń staw barkowy ułożyć na szynie odwodzącej
Faza II – ćwiczeniowa
• Zapobieganie bólowi – fango, elektroterapia, ultradźwięki,
elektrostymulacja TENS
• Zachowanie ruchomości upośledzonego stawu
•Najlepsza możliwa ruchomość upośledzonego stawu barkowego –
UGUL,
terapia manualna, kąpiel ruchowa
• Najlepsza możliwa siła stawu barkowego – izometryczna i
izotoniczna praca mięśni, opaska terapeutyczna, stabilizacja np. piłką
lub ręcznikiem
• Optymalne ruchy w życiu codziennym – czesanie, wieszanie
bielizny
Faza III – obciążeniowa
• Jak największe uwalnianie się od dolegliwości. Cel jak w fazie
II
• Opieranie się o stół, pozycja na czworaka, reakcja podbierania
się, gry w piłkę, pływanie
Złamanie trzonu kości ramiennej: o
Leczenie zachowawcze:
§ nastawienie i unieruchomienie w szynie gipsowej, w opatrunku gipsowym,
Dessaulta
§ opatrunek gipsowy z obciążeniem, opatrunek Caldwella lub gips wiszący
Z wyciągiem z częstą kontrolą rtg
§ szyna gipsowa U z chustą trójkątną i szyny odwodzące, gips
odwodzący
§ wyciąg typu Zeno na wyrostek łokciowy przez 3 tygodnie, a następnie
opatrunek gipsowy
Zwichnięcie stawu ramiennego : •
Leczenie zachowawcze: - zdjęcie rtg dla określenia typu
zwichnięcia, nastawienie zwichnięcia (jak najszybciej) – pierwszych
godzinach po urazie, lub w znieczuleniu ogólnym – sposób Kochera,
Sposób
Hipokratesa i unieruchomienie – opatrunek gipsowy Dessaulta – do 3
tygodni i rehabilitacja
Leczenie operacyjne – tylko w zwichnięciach zestarzałych
Złamania Łopatki:
Leczenie zachowawcze:
Złamania trzonu – opatrunek Dessaulta
Złamania szyjki z lekkim przemieszczeniem – szyna odwodząca na 4-6tygodni
Złamania szyjki z dużym przemieszczeniem – wyciąg bezpośredni na
Szynie odwodzącej
Złamania panewki – opatrunek gipsowy odwodzący
•Leczenie operacyjne – rzadko, w niektórych złamaniach
panewki,
szyjki z przemieszczeniem, w złamaniu wyrostka kruczego
Wymienione uszkodzenia mogą być powikłane zrostami, przykurczami,
zmianami
zwyradniającymi, zaburzeniami naczyniowo – ruchowymi. Po unieruchomieniu
–długie usprawnianie: kineza + fizyko.
Złamania obojczyka:
Rehabilitacja
• Leczenie operacyjne: Złamania otwarte, Złamania
zewnątrzkrucze,
Złamania wieloodłamowe zagrażające uszkodzeniem naczyń i skóry,
Złamania
powikłane uszkodzeniami nerwów, Po utworzeniu się stawu rzekomego,
Zespolenie wykonuje się grotem Kurschnera, płytką ze śrubami, popręg
*Zwichnięcie stawu barkowo – obojczykowego*
• Powstaje w wyniku mechanizmu pośredniego, skręcenia i
podwichnięcia są często nierozpoznawalne
• Podział:
o Skręcenie – uszkodzenie torebki stawowej i naciągnięcie więzadła
barkowo – obojczykowego
o Podwichnięcie – przerwanie torebki i więzadła barkowo –
obojczykowego,
więzadła kruczo – obojczykowe mogą być naciągnięte
o Zwichnięcie – przerwanie torebki, więzadeł barkowo –
obojczykowego i
kruczo – obojczykowych, obojczyk przemieszczony ku górze
• Objawy: ból, bolesność uciskowa dalszego końca obojczyka, w
zwichnięciu – objaw klawisza
• Leczenie zachowawcze: opatrunek gipsowy Dessaulta z pelotą
uciskowo na zewn. część obojczyka – na 6 tygodni
• Leczenie operacyjne – odtworzenie uszkodzonych więzadeł
(pętlą z włókna węglowego, pętlą drucianą), zespolenie barkowo – obojczykowe grotem Kurschnera, popręgiem – unieruchomienie na 6 tygodni i długie usprawnianie
Złamania trzonmu kości udowej: *Leczenie zachowawcze*:
1. leczenie wyciągiem bezpośrednim za dalszą nasadę kości udowej
§ przez nadkłykcie kości przeprowadza się w płaszczyźnie czołowej Gruby drut Kirschnera, który napina się na klamrze wyciągowej
§ chory leży w łóżku ortopedycznym z kończyną zgiętą w stawie biodrowym i kolanowym pod kątem 90°. Przez system bloczków zawiesza się ciężarki odpowiadające 1/6 masy ciała chorego
§ w ciągu pierwszych kilkunastu dni leczenia można jeszcze dokonać Korekcji ustawienia odłamów. Po uzyskaniu poprawnego ustawienia wyciąg utrzymuje się przez 6-8 tygodni
§ następnie kończynę unieruchamia się w biodrowym opatrunku gipsowym i usuwa wyciąg. Unieruchomienie utrzymać należy przez 6-8 tygodni
§ w złamaniach obwodowej części trzonu wyciąg zakłada się za Guzowatość piszczeli, a kończynę układa zgiętą pod kątem 45° w stawie biodrowym i kolanowym Długie unieruchomienie uszkodzonej kończyny jest powodem długo Trwającego ograniczenia jej czynności, szczególnie stawu kolanowego, zaników mięśni, często uporczywego obrzęku. Okres rehabilitacji jest bardzo długi i nie zawsze prowadzi do powrotu pełnej sprawności.
2. leczenie czynnościowe
§ wprowadza się w okolicy nadkostkowej przez strzałkę i kość Piszczelową gruby drut Kirschnera na wyciągowej klamrze Steinmanna.
§ uszkodzoną kończynę układa się na szynie Grucy, w zgięciu w stawie biodrowym i kolanowym pod kątem 30-45°, a klamrę obciąża się masą 6-8-12 i więcej kg w zależności od rodzaju złamania, przemieszczenia odłamów kostnych i masy ciała chorego
§ w okresie pierwszych 3 tygodni prowadzi się, poza ćwiczeniami ogólnousprawniającymi, izometryczne ćwiczenia mięśnia czworogłowego uda, rozpoczynając od 10 serii po 10 napięć i dochodząc do 10 serii po 100 napięć na dobę.
§ między 4 tygodniem zanika ewidentna ruchomość między odłamami i Wtedy wprowadza się dodatkowo bierne ruchy w stawie klanowym i biodrowym na ruchomej szynie Grucy przy zmniejszonym obciążeniu wyciągu. Stopniowo zwiększając zakres ćwiczeń, w 6 tygodniu leczenia chory wykonuje 10 serii po 150 zgięć biernych stawów. Po każdym zgięciu napina trzykrotnie Mięsień czworogłowy uda
§ po 6 tygodniach zmniejsza się częstość ćwiczeń do 5 serii po 300 zgięć kończyny w ciągu doby, z zachowaniem jednego izometrycznego napięcia mięśnia czworogłowego po każdym ruchu. Stopniowo wprowadza się oporowe ćwiczenia kończyny. W ten sposób prowadzi się leczenie czynnościowe przez 4-6 tygodni
§ między 12 tygodniem od złamania stwierdza się kliniczny zrost odłamów. Wyciąg usuwa się, a dalsze leczenie uzależnia się od jakości zrostu odłamów i wyników mięśniowych testów kończyny
§ sposób czynnościowego leczenia świeżych, wieloodłamowych,wielomiejscowych złamań trzonu kości
udowej po 12-14 tygodniach prowadzidodobrego zrostu odłamów z poprawnym ich ustawieniem i dobrej czynności kończyny z możliwością stopniowego jej obciążania
*Leczenie operacyjne*:
Wskazania do leczenia operacyjnego:
1) bezwzględne:
- złamania otwarte
- złamania z uszkodzeniem naczyń i nerwów
- złamania z wkleszczeniem tkanek miękkich nie dające się nastawić
zachowawczo
2)względne:- złamania dające się nastawić zachowawczo, ale grożące wtórnym przemieszczeniem( skośne, spiralne)
- złamania wielomiejscowe
Złamania szyjki kości udowej:
Leczenie zachowawcze może być stosowane jedynie w przypadkach:
§ złamań szyjki prawdziwie zaklinowanych
§ złamań częściowo stabilnych- rzekomozaklinowanych, przy znacznym
ogólnym
obciążeniu chorego i dużym ryzyku operacyjnym
§ przy jednoznacznych przeciwwskazaniach do jakiegokolwiek leczenia
operacyjnego
Leczenie czynnościowe polega na: à założeniu bezpośredniego wyciągu nadrostkowego drutem Kirschnera à ułożeniu kończyny na ruchomej szynie Grucy z odpowiednim obciążeniem wyciągu( tak aby nie spowodować dystrakcji odłamów)à po ustąpieniu dolegliwości bólowych, stopniowo stosuje się leczenieczynnościowe: ruchy kończyną
Leczenie to trwa 6-10 tygodni. W tym czasie następuje dostateczny zrost
kliniczny złamania i chory może rozpocząć chodzenie, początkowo przez 4-5 miesięcy bez obciążania chorej kończyny, ale kontynuując jej usprawnianie. U ludzi obciążonych ogólnie, u których nie rokuje się możliwości przeprowadzenia leczenia operacyjnego, stosuje się od pierwszych dni po złamaniu odstawową blokadę lidokainową z równoczesną pielęgnacją, usprawnianiem, siadaniem i pionizacją, godząc się z koniecznością powstania
stawu rzekomego w miejscu złamania szyjki.
Leczenie operacyjne:
- zespolenie minimalne po optymalnym działaniu stabilizującym odłamu
- masywne zespolenia mechaniczne, stabilizujące odłamy kosztem użycia
dużej
ilości materiału
- zabiegi rekonstrukcji szyjki- przy złamaniach powikłanych
- osteotomie walgizacyjne
- aloplastyki stawów biodrowych
- usztywnienia stawu biodrowego
Postępowanie pooperacyjne:
- po zespoleniu minimalnym:
§ nie stosuje się unieruchomienia zewnętrznego
§ dobrze wykonane zespolenie umożliwia wczesne, samodzielne poruszanie
się
chorego z pomocą kul, bez obciążania operowanej kończyny
§ możliwość obciążania kończyny zależy od:
à typu złamania( dłuższe odciążanie w złamaniach niestabilnych)
à umiejscowienia złamania( dłuższe odciążanie w złamaniach
podgłowowych,
najbardziej zagrożonych jałową martwicą)
à stabilności zespolenia
à przeszczepienia autogennej tkanki gąbczastej w obręb łuku Adamsa,
przyspieszającego zrost złamania, co pozwala na szybsze obciążanie
kończyny,
z wyjątkiem przypadków zagrożonych jałową martwicą
Pełne odciążanie kończyny przez pierwsze 8-10 tygodni, następnie do 4
miesięcy częściowe odciążanie( a w przypadku złamań podgłowowych- do
5-6 miesięcy)
- po aloplastyce stawu biodrowego:
§ na stopę zakłada się gipsowy but derotacyjny, ustawiający kończynę
w
lekkiej rotacji zewnętrznej na pierwsze 2-3 dni
§ usprawnianie ogólne, siadanie i pionizację rozpoczyna się od
następnego
dnia po operacji, a chodzenie z pełnym obciążeniem kończyny w końcu
pierwszego tygodnia po zabiegu
Leczenie zachowawcze może być stosowane jedynie w przypadkach:
§ złamań szyjki prawdziwie zaklinowanych
§ złamań częściowo stabilnych- rzekomozaklinowanych, przy znacznym
ogólnym
obciążeniu chorego i dużym ryzyku operacyjnym
§ przy jednoznacznych przeciwwskazaniach do jakiegokolwiek leczenia
operacyjnego
Leczenie czynnościowe polega na:
à założeniu bezpośredniego wyciągu nadrostkowego drutem Kirschnera à ułożeniu kończyny na ruchomej szynie Grucy z odpowiednim obciążeniem wyciągu( tak aby nie spowodować dystrakcji odłamów) à po ustąpieniu dolegliwości bólowych, stopniowo stosuje się leczenie czynnościowe: ruchy kończyną
Leczenie to trwa 6-10 tygodni. W tym czasie następuje dostateczny zrost kliniczny złamania i chory może rozpocząć chodzenie, początkowo przez 4-5 miesięcy bez obciążania chorej kończyny, ale kontynuując jej usprawnianie. U ludzi obciążonych ogólnie, u których nie rokuje się możliwości przeprowadzenia leczenia operacyjnego, stosuje się od pierwszych dni po złamaniu odstawową blokadę lidokainową z równoczesną pielęgnacją, usprawnianiem, siadaniem i pionizacją, godząc się z koniecznością
Powstania stawu rzekomego w miejscu złamania szyjki.
*PODWICHNIĘCIE*- jeżeli została przerwana torebka stawowa, a więzadła
zachowują choćby częściową ciągłość, mamy do czynienia z
podwichnięciem.
Sposoby leczenia:
1) operacyjne
2) zachowawcze ma na celu doprowadzić do prawidłowego zrostu
1.opatrunek gipsowy à unieruchomienie dla złamań bez
przemieszczenia
2.wyciągi à forma unieruchomienia z dostępem do kończyny
- pośrednie( mało stabilne)
- bezpośrednie- zazwyczaj stosowane w traumatologii; jego działanie
powoduje
nastawienie odłamów względem siebie, jest „alternatywą" do leczenia
operacyjnego, gdy nie można pacjenta operować. Polega na zastosowaniu
siły
wciągowej dla złamania, które zlokalizowane jest w pobliżu stawu.
3.leczenie czynnościowe à zadziałanie siły wyciągowej oraz
stosowanie pozycji lub zaopatrzenia ortopedycznego( szyny) tak, aby możliwe
było wprowadzenie ruchu. Pacjent nawet bez obecności fizjoterapeuty może
wykonywać ruch.
Aparat Ilizarowa- stabilizator zewnętrzny, służący do stabilizacji
odłamów
kostnych, doprowadzający do prawidłowego zrostu w sytuacji, gdy jest on
patologiczny lub nie ma go. Stosowany, gdy dochodzi do skrótu kończyny w:
- złamaniach wieloodłamowych
- stawach rzekomych à utrwalony brak zrostu kostnego:
1) reaktywny: ma możliwość( tendencję) do przebudowy, która nie idzie w
kierunku zrostu
2) niereaktywny: ma tendencję zanikową
- złamaniach otwartych à podczas przerwania ciągłości kości dochodzi
Do przerwania powłok skórnych
*ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWU KOLANOWEGO(* *gonarthrosis)*
Przyczyny:
- statyczne odchylenia osi kończyn( koślawość lub szpotawość)
- wrodzone anomalie( tj. odchylenia od prawidłowego kształtu krzywizn
stawowych kłykci udowych, niewłaściwy układ aparatu prostującego
kolano)
- zmiany urazowe( uszkodzenia więzadeł, łąkotek, złamania) i zapalne(
RZS,
gruźlica)
Objawy:
- osłabienie i szybkie męczenie stawu
- postępujące ograniczenie ruchomości
- dolegliwości bólowe( najpierw wysiłkowe, potem statyczne)
- w okresie zaostrzeńà objawy zapalenia stawu oraz płyn w jamie stawowej
- pogrubienie obrysów stawu kolanowego
- przykurcz zgięciowy stawu kolanowego
- zaznaczone wychudzenie mięśni uda( szczególnie mięśnia
czworogłowego)
- pogrubienie rzepki i nieznaczne przemieszczenie jej ku górze
- ucieplenie kolana
- podczas ruchów wyczuwa się trzeszczenie spowodowane ocieraniem się o
siebie nierównych powierzchni stawowych
- zgrubienie i stwardnienie torebki stawowej
- częste żylakowate zmiany kończyn
- zmiany w obrazie rtg:
• zaostrzenie wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej
I pogrubienie rzepki
• osteofity na brzegach rzepki i krawędziach stawowych kości
piszczelowej oraz zwężenie szpary stawowej
• w zaawansowanych stadiach à znaczna sklerotyzacja podchrzęstnej
tkanki kostnej, zmiany torbielowate tkanki kostnej, wolne ciała kostne(
śródstawowe); wyraźne deformacje kostnych końców stawowych wraz z
zagięciem
osi kończyny
Leczenie zachowawcze:
- ma na celu:
•zapobieganie przykurczom i zanikom mięśniowym
• zwiększenie zakresu ruchów
- wzmocnienie mięśni kończyny( szczególnie m. czworogłowego)
- odciążenie kończyny przy użyciu laski lub kul
- w okresach zaostrzeń kilkudniowe unieruchomienie
- aparat ortopedyczny może zapewnić stabilizację i umożliwić chodzenie;
stabilizatory zewnętrzne
- fizykoterapia:
§ magnetoterapia
§ ultradźwięki
- farmakoterapia:
§ leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne
§ iniekcje dostawowe steroidów
Leczenie operacyjne:
- alloplastyka- dla pacjentów ze znacznymi zmianami zniekształcająco-
zwyrodnieniowymi
- osteotomia podkolanowa( „+")- wprowadzony jest klin, który doprowadza
do
korekcji w obrębie stawu
- osteotomia nadkolanowa( „-")- usunięcie( wycięcie) klina w celu
korekcji
ustawienia w obrębie stawu
- artrodeza( usztywnienie)- przywraca funkcję podporową kończyny, gdy nie
można wykonać żadnej z operacji lub trzeba usunąć protezę. Kończynę
usztywnia się w pozycji funkcjonalnej- lekkie zgięcie.
- artroskopia- małoinwazyjne działanie w obrębie stawu
Endoprotezy:
1. grupa: endoprotezy typu „saneczkowego"; dwuczęściowa:
część
udowa jest metalowa, a część piszczelowa- plastikowa. Mogą być
stosowane w
obrębie zniszczonego przedziału stawu przyśrodkowego lub bocznego lub obu
jednocześnie
2. grupa: endoprotezy kondylarne; trzyczęściowe: części udowa,
piszczelowa i rzepkowa
Stosuje się je w stawie kolanowym z zachowanymi więzadłami pobocznymi;
koślawość lub szpotawość nie powinny przekraczać 15°, a przykurcz
zgięciowy
nie powinien być większy niż 30°
3. grupa: endoprotezy typu zawiasowego; stosowane szczególnie w
stawach pozbawionych stabilności na skutek dużych ubytków powierzchni
stawowych lub zniszczenia aparatu więzadłowego. Część udowa i
piszczelowa
nie tworzą układu sztywnego, a jednocześnie przywracają stabilność.
Pozwala
ona na zginanie i prostowanie oraz niewielkie ruchy rotacyjne.
Powikłania po endoprotezie:
• wczesne:
- złamanie lub przebicie trzonu kości udowej przez trzpień endoprotezy
- złamanie lub przebicie trzonu kości piszczelowej
- uszkodzenie nerwów
- uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych
- infekcja
- zakrzepy i zatory
- zwichnięcie endoprotezy
• późne:
- aseptyczne obluzowanie części endoprotezy
- złamanie trzpienia endoprotezy
- późne infekcje
- skostnienia okołostawowe
Postępowanie po implantacji endoprotezy:
- doba 0:
• zakładana jest szyna CPM( do ruchu ciągłego biernego); daje
ona
możliwość ustawienia stopy pod kątem 90°do podudzia i wyprostu
kończyny
dolnej. Początkowo ustawienie jest w przeproście o 10° w stawie
kolanowym,
aby nie doszło do przykurczu zgięciowego
- doba 1:
• przy obecnym znieczuleniu: ćwiczenia oddechowe,
przeciwzakrzepowe,
izometryczne w pozycji leżącej; uruchomiona szynaà zgięcie w stawie
kolanowym do 15°
• po 24h: przechodzenie do siadu, półsiadu, początek ćwiczeń
czynnych
- doba 2:
• zakres zgięcia kończyny w szynie do 30°
• ćwiczenia czynne zdrowych kończyn
- doba 3:
• zakres zgięcia kończyny w szynie 45°
• siad prosty na łóżku
Jeśli zakres zgięcia zbliża się do 90° podejmujemy próby pionizacji.
Przy
zakresie około 60° pacjent siada ze spuszczonymi kończynami dolnymi.
- doba 14:
• chodzenie na dłuższym dystansie
• chodzenie po schodach
•wzmacnianie mięśnia czworogłowego
Obciążanie kończyny po endoprotezie wg Górnickiego:
- do 3. miesiąca poruszanie się o dwóch kulach à 30% obciążania kończyny
- 3- 6 miesięcy- poruszanie się o jednej kuli à 50% obciążania kończyny
- po 6. miesiącu- poruszanie się bez kul à 100% obciążenia kończyny
W przypadku endoprotezy stawu kolanowego( i biodrowego) ostateczną decyzję co do możliwości obciążania kończyny podejmuje operator( lekarz wykonujący operację).
*ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWU BIODROWEGO( coxarthrosis)*
1. zmiany zwyrodnieniowo- zniekształcające pierwotne( *coxarthrosis
idiopathica*)
2. zmiany zwyrodnieniowo- zniekształcające wtórne( *coxarthrosis
secundaria*) mogą być wywołane:
• wrodzoną dysplazją stawu biodrowego, niedorozwojem dachu
panewki,
dysproporcją między wielkością głowy kości udowej i panewki, wzmożoną antetorsją i wzmożoną koślawością bliższego końca kości udowej, wrodzonym zwichnięciem lub biodrem szpotawym wrodzonym
• zaburzeniami okresu wzrostowo- rozwojowego biodra( choroba Perthesa, młodzieńczym złuszczeniem głowy kości udowej)
• zmianami urazowymi( dystorsje, zwichnięcia, złamania, zrośnięte w wadliwym ustawieniu złamania kości udowej)
• uszkodzeniami stawu po przebytych sprawach zapalnych, ropnych, reumatycznych, gruźliczych
• zaburzeniami przemiany materii
Objawy:
- ograniczenie rotacji wewnętrznej kończyny
- ograniczenie przeprostu, odwiedzenia i przywiedzenia
- ograniczenie zgięcia
- przykurcze zgięciowo- przywiedzeniowe
- osłabienie i niepewność kończyny, dolegliwości bólowe( zaczynające
Się często w kolanie)
- profilaktyka: polega na wczesnym wykryciu i doprowadzeniu do całkowitego
wyleczenia wszystkich elementów dysplazji, prawidłowym i dokładnym
nastawieniu i leczeniu złamań oraz zwichnięć kończyny dolnej,
usunięciu
zaburzeń statyki oraz odpowiednim zabezpieczeniu powierzchni stawowych
przed
deformacją w chorobie Perthesa oraz chorobach o zapalnej etiologii.
Leczenie zachowawcze:
- fizykoterapia: zabiegi przegrzewające
- kinezyterapia: zabiegi wzmacniające mięśnie wykonujące ruchy w stawie
biodrowym; odciążenie stawu biodrowego
- farmakologia: środki przeciwbólowe i przeciwzapalne
Leczenie operacyjne:
- osteotomia międzykrętarzowa- poprawa funkcji i łagodzenie bólów
- potrójna osteotomia berneńska- kości biodrowej, kulszowej i łonowej
- przecięcie przyczepów przywodzicieli z nefrektomią n. zasłonowego i
odcięciem krętarza większego- krótkotrwała poprawa
- artrodeza- usztywnienie stawu biodrowego w pozycji funkcjonalnej: lekkim
zgięciu, odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej
- endoprotezoplastyka: mogą powstać liczne powikłania:
- śródoperacyjne:
- złamanie lub przebicie trzonu kości udowej przez trzpień endoprotezy
- złamanie panewki kostnej lub jej przebicie przy wykonywaniu otworów dla
cementu w panewce
- uszkodzenie nerwów
- uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych
-wczesne pooperacyjne:
- infekcja
- zakrzepy i zatory
- zwichnięcia endoprotezy
-późne:
- aseptyczne obluzowanie jednej lub obu części endoprotezy
- złamanie trzpienia
- późne infekcje
- skostnienia okołostawowe
- wędrowanie panewki w kierunku miednicy lub ku górze
- złamanie uda
ZADANIA FIZJOTERAPEUTY PO ZDJECIU UNIERUCHOMIENIA
a*) cele*
-usunięcie zaburzeń i powikłań powstałych w wyniku
unieruchomienia
- powrót maksymalnych funkcji lub zmniejszenie nieodwracalnych
skutków urazu
- kompensacja ubytków funkcji, w przypadkach zmian utrwalonych
- odzyskanie sprawności fizycznej i psychicznej
*b) postępowanie*
-ćwiczenia czynno-bierne
- ćwiczenia czynne w odciążeniu
- ćwiczenia redresyjne
- relaksacja poizometryczna
- jonoforeza
- prądy diadynamiczne
- masaż wirowy
- bandażowanie, odpowiednie układanie kończyny
- kkd – nauka chodu
- kkg – ćwiczenia manualne
Ocena rehabilitacyjna*
1. konsultacja z lekarzem prowadzącym
2. badanie podmiotowe i przedmiotowe
3. ocena zdjęcia Rtg
4. ocena stanu skóry i tkanek miękkich
5. ocena zmian troficznych, cech zapalenia żył głębokich
6. ocena tętna powyżej i poniżej złamania
7. ocena siły mięśniowej
8. ocena zakresu ruchów w stawach
9. ocena czucia powierzchownego
10. ocena bólu w miejscu złamania
ZADANIA FIZJOTERAPII W OKRESIE UNIERUCHOMIENIA
a)zapobieganie powstawaniu zakrzepów i powikłań
ogólnoustrojowych
- ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia izometryczne mięśnia pod gipsem
- ćwiczenia ogólnousprawniające
- ćwiczenia czynne wolne stawów nie objętych unieruchomieniem
b) nauczenie chorego sposobów odciążania okolic ciała narażonych
na
ucisk i powstawanie odleżyn
c)zapobieganie zanikom mięśniowym
- ćwiczenia czynne z oporem nie objętych unieruchomieniem
części
kończyny złamanej
- ćwiczenia kontralateralne i ipsilateralne
d) zapobieganie zrostom tkanek miękkich i okołostawowych
- ćwiczenia czynne z oporem
- napięcia izometryczne
- ćwiczenia kontralateralne i ipsilateralne
e) kontrola: - ukrwienia
- czucia powierzchownego
- ruchów odsłoniętych części kończyny
- ucieplenia
- koloru
- występowania parestezji
f) przygotowanie chorego do chodzenia o kulach
- wzmocnienie mięśni tułowia
- wzmocnienie obręczy kkg
- wzmocnienie kkg
- stopniowa pionizacja – jak najwcześniej
g)wyposażenie łóżka chorego w uchwyty, drabinkę, szynę
Bałkańską –
sprzęt służący do samoobsługi
h) dokładne poinstruowanie pacjenta o celowości prowadzenia
ćwiczeń w godzinach popołudniowych
Przykurcz ischemiczny Volkmana*
-występuje w złamaniach okołostawowych stawu łokciowego
- na skutek drażnienia (ucisku) tętnicy ramiennej dochodzi do jej
skurczu i niedokrwienia w obrębie mięśni przedramienia (zginacz głęboki
palców i kciuka)
- dochodzi do zwłóknienia tkanki mięśniowej wynaczynionych
mięśni
przedramienia i trwałego zniekształcenia ręki
- ustawienie ręki szponiaste (zgięcie dłoniowe, zgięcie
palców)
-OBJAWY wczesne: – ból na przedramieniu przez pierwszych 12,24,48 godzin, potem zanika
- zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego
- brak tętna na tętnicy promieniowej
- ograniczenie lub zniesienie czynnej ruchomości palców
- obrzęk, zasinienie palców
- ustawienie ręki szponiaste
- OBJAWY późne: - zmiany troficzne ręki- zwłóknienie mięśni
*Leczenie zachowawcze*
- najczęściej opatrunek gipsowy
UNIERUCHOMIENIE I WYLACZENIE CZYNNOSCI KONCZYNY MOZE BYC PRZYCZYNA:
a)zastoju żylnego powodującego zaburzenia krążenia i obrzęki
b)zrostów: - torebek stawowych- ścięgien- rozcięgien- mięśni- powodując ograniczenia zakresów ruchu w stawach i ich
zesztywnienie
c)odwapnień i zmian w strukturze kostnej
d)zmian ogólnoustrojowych – obniżenie wydolności ogólnej
ocena gojenia się złamania:
-w ciągu 6-8 godzin dochodzi do krzepnięcia i organizacji
krwiaka
w okolicy złamania i w szparze złamania
- skrzep jest podłożem na którym rozrasta się tkanka łączna i
tworzą się naczynia krwionośne
- w ciągu 2-3 tygodni pojawia się tkanka ziarninująca dająca
początek młodej kostninie
-radiologicznie odczyny naprawcze widoczne są po 4 tygodniach
- ZROST KLINICZNY po 3-4 miesiącach
- PROCES OSTEOMALACJI następuje już po 3 tygodniach
- ruch w miejscu złamania MOZE OPOZNIAC wytwarzanie kostniny
Czynniki wpływające na gojenie się złamania:
7. wiek pacjenta
8.stopień przemieszczenia – rozerwanie okostnej – upośledzenie
odżywienia
9. typ złamania
10. umiejscowienie złamania – kości długie goją się szybciej niż
gąbczaste
11. ukrwienie okolicy złamania
12. współistniejące schorzenia
- wiek
- gruźlica
- zaburzenia hormonalne
- osteoporoza
- hipokinezja
- akinezja
- choroby krwi
ORTOPEDIA-nauka o schorzeniach i obrażeniach narządów ruchu
Obrażenia narządu ruchu:
1.**Stłuczenia*
-zmiażdżenie tkanek miękkich
2.*Skręcenia* (distorsio)
-chwilowe, natychmiast odwracalne przesunicie powierzchni stawowej
3.*Zwichnięcia* (luxatio)
-przesunięcie powierzchni stawowych względem siebie bez
Możliwości samoodtworzenia
4.**Złamania*
-rozerwanie anatomicznej struktury kości, chrząstki nasadowej Lub chrzęstnej powierzchni stawowej
Rodzaje złamań:
a)*złamania poprzeczne*
-spowodowane bezpośrednim przyłożeniem siły w miejscu
złamania
-długa oś kończyny i płaszczyzna złamania są do siebie prostopadłe
-uraz o małej prędkości i działający zgięciowo
b)*złamania skośno-spiralne*
-spowodowane przyłożeniem siły rotacyjnej do części bliższej kończyny, w sytuacji gdy dalsza jej część jest ustabilizowana
-długa oś kończyny i płaszczyzna złamania tworzą kąt
- przebiega wokół osi długiej kończyny
c)*złamania wieloodłamowe*
- spowodowane bezpośrednim przyłożeniem dużej siły o typie
znikształcającym
-w miejscu złamania widoczne więcej niż dwa elementy kostne
d)*złamania awulsyjne*
-złamanie z pociąganiem, złamanie z oderwaniem przyczepu
-spowodowane przez nadmierne siły działające na ścięgno,
dochodzi
wówczas do złamania (odłamania)
e)*złamania kompresyjne*
-dotyczy kręgów
-spowodowane działaniem siły zgodnej z osią długą Kręgosłupa
f)*złamania typu zielonej gałązki*
-u dzieci
-niepełne złamanie, spowodowane przez siły działające kątowo
- warstwa korowa kości po stronie przeciwległej zostaje nienaruszona
g)*złamania z uwypukleniem*
- u dzieci
-jedna warstwa korowa ulega wgnieceniu, natomiast przeciwległa pozostaje cała
Podział złamań
-urazowe
- patologiczne – spowodowane mogę być np. poprzez – osteoporozę, osteomalację, zmiany nowotworowe
- z przemieszczeniem
-bez przemieszczenia
-zamknięte – powierzchnia złamania nie znajduje się w kontakcie ze skórą ani błonami śluzowymi
-otwarte– powierzchnia złamania ma kontakt ze skórą lub Błonami śluzowymi
Zasady Potta:
1.w przypadku podejrzenia złamania kości długiej unieruchamiamy stawy w skład których wchodzita kość długa 2. w przypadku obrażenia stawu unieruchamiamy kości tworzące ten
staw
Czynniki sprzyjające złamaniu:
1.osteoporoza
2. wady postawy
3. zaburzenia metaboliczne
4.RZS
5. zapalenia szpiku
6 martwica niedokrwienna
7. nowotwory
8. miopatie
9. uszkodzenia rdzenia
Etapy gojenia złamania:
1. krwiak
2.ziarnina
3.włóknienie, kostnienie
4.zrost