Żelazo

1. Żelazo

   1. Zaliczane do mikroelementów

   2. Pełni w organizmie przede wszystkim funkcje regulujące

   3. Z ogólnej ilości 3-5g żelaza ok. 66% występuje w hemoglobinie, ok. 4% w mioglobinie, a 7% jest składnikiem różnorodnych enzymów

   4. Pozostała ilość to żelazo zapasowe, związane z ferrytyną i hemosyderyną- białkami obecnymi przede wszystkim w wątrobie i śledzionie

2. Rola żelaza w organizmie

   1. Wpływa na procesy transportu, magazynowanie i wykorzystanie tlenu oraz na procesy oksydoredukcyjne w układzie cytochromowym

3. Źródło żelaza

   1. Produkty mięsne, ryby, żółtko, jaja, suche rośliny strączkowe

   2. Produkty zbożowe np. ciemnie pieczywo

4. Zalecane normy dla żelaza

   1. Niemowlęta i dzieci do 9 roku życia

      • 10-15mg/dzień

   2. Dziewczęta w wieku 10-18 lat

      • 16-17mg/dzień

   3. Kobiety w wieku 19-60 lat

      • 18-19 mg/dzień

   4. Kobiety w ciąży

      • 26 mg/dzień

   5. Kobiety karmiące

      • 20mg/dzień

   6. Kobiety powyżej 60 roku życia

      • 13mg/dzień

   7. Chłopcy w wieku 10-12 lat

      • 14mg/ dzień

   8. Chłopcy od 13 roku życia i mężczyźni

      • 15mg/dzień

5. Gospodarka żelazem

   1. Podlega regulacji homeostatycznej

   2. Zawartość żelaza w tkankach i płynach ustrojowych jest utrzymana w określonych bezpiecznych granicach fizjologicznych

   3. Mechanizm homeostazy powodują, że:

      • Wraz ze spadkiem stężenia żelaza w organizmie absorpcja wzrasta, a jednocześnie w sytuacji prawidłowego odżywienia tym składnikiem mineralnym wchłanianie żelaza jest nadmierne nawet w sytuacji jego zwiększonej podaży w diecie

   4. Przedłużające się niedobory żelaza w pożywieniu prowadzą do pogorszenia stanu odżywienia tym niezbędnym pierwiastkiem

6. Kliniczne objawy niedoboru

   1. Bladość błon śluzowych, oczu

   2. Zaczerwienienie jamy ustnej

   3. Zanik brodawek nitkowatych w centralnej części języka

   4. Łyżeczkowane lub prążkowate paznokcie

   5. Osłabienie

   6. Zmęczenie

7. Biochemiczne objawy niedoboru

   1. Obniżone stężenie hemoglobiny

      • Niedokrwistość niedobarwliwa, objaw nieswoisty występuje także przy niedoborze innych skł mineralnych takich jak Wit B12, kwas foliowy

   2. Obniżona koncentracja żelaza w surowicy krwi i tkankach magazynujących

   3. Zmniejszone wydalanie żelaza z moczem

8. Hemochromatoza

   1. Zwiększone gromadzenie się żelaza w organizmie

   2. Obserwowane stosunkowo rzadko

   3. Genetycznie uwarunkowane nadmierne jelitowe wchłanianie jonów żelaza, prowadzące do uszkodzenia tkanek w wyniku odkładania się dużych ilości pierwiastka

9. Badania do testów biochemicznych

   1. Stężenie hemoglobiny

   2. Hematokryt

   3. Rozmaz krwi

   4. Wydalanie żelaza z moczem

   5. Bardziej specjalistyczne:

      • Stężenie żelaza w surowicy krwi

      • procentowe wysycenie transfery żelazem (metody kolorymetryczne )

      • stężenie ferrytyny w osoczy

      • stężenie protoporfiryny w erytrocytach

10. TIBC – Total iron Winding capacity

    1. Całkowita zdolność wiązania żelaza przez transferynę (białkiem transportującym) przekracza wartości fizjologiczne

    2. Całkowita zdolność wiązania żelaza przez transferrynę wzrasta przy niedoborach żelaza w organizmie

11. Niedokrwistość hipochromatyczna

    1. Zmniejszenie stężenia żelaza w osoczu

12. Niedokrwistość hemolityczna oraz hemochromatoza

    1. Zwiększenie stężenia żelaza w osoczu