Prawo Cywilne

PC- kc reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. to prawo prywatne, normy, które regulują stosunki pomiędzy autonomicznymi podmiotami, którym przysługują prawnie chronione strefy interesu. Reguluje zobowiązania tylko między stronami, jest członem prawa prywatnego. Autonomiczny podmiot- brak władczego podporządkowania

Zasada swobody umów- podmioty PC swobodnie decydują o zawarciu umowy, o wyborze kontrahenta, o treści umowy oraz jej formie.

Systematyka PC- część ogólna, prawo rzeczowe, zobowiązań, spadkowe

Źródła PC- tworzą je generalne i abstrakcyjne normy prawne. Źródłami prawa są konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego, JST

Kodyfikacja PC- źródłem PC jest KC, dalej rodzinny, opiekuńczy, spółek handlowych, zwyczaje

Zwyczaj- powszechnie stosowana w pewnym czasie, w danym środowisku w konkretnych stosunkach społecznych praktyką określonego, jednolitego lub zbliżonego postępowania Zwyczaj Klasyfikacja wg. Kryteriów: Ze względu na zasięg: Międzynarodowe, regionalne, unijne, krajowe Branżowe i nie branżowe Ze względu na stosunek zwyczaju do normy prawnej Normujące- zastępują przepis prawny Wyjaśniające- wyjaśniają przepis, interpretują przepis

Zwyczaj- to powszechnie stosowany w danym czasie, środowisku, sposób określonego zachowania się. Ludzie się tak zachowują, bo są przekonani, że tak należy się zachować, bo mówi tak norma zwyczajowa. Zwyczaj funkcjonuje jak istnieje przepis interpretujący zwyczaj. Art. 56, 65, 354, 69, 699 KC

Zasady współżycia społecznego- powszechnie uznane w kulturze naszego społeczeństwa wartości, które są zarazem dziedzictwem i składnikiem kultury europejskiej

Normy PC

przepisy prawne- samodzielne jednostki redakcyjne zawarte w aktach normatywnych (artykuły, paragrafy, ustępy, zdania)służą do wyrażania norm prawnych, z którymi mogą się pokrywać, bądź zawierać tylko pewne jej człony bądź kilka norm prawnych

Norma prawna- wyraża powinność, dozwolenie lub zakaz określonego zachowania. Do jej członów zalicza się hipotezę (adresat i okoliczności stosowania normy), dyspozycję ( określony jest normatywny składnik założonej hipotezy) sankcja ( oznacza przewidzianą reakcję w razie naruszenia dyspozycji normy prawnej.

Normy bezwzględnie obowiązujące- IMPERATYWNE nie można wyłączyć ani ograniczyć, zawierają dyspozycję, której zastosowanie nie może być wolą stron.

Normy względnie obowiązujące- dyspozytywne, obowiązują wtedy gdy strony nie uregulowały danego stosunku w sposób odmienny w braku odmiennej umowy

Normy semiimperatywne- wyłączają możliwość odmiennego umownego ukształtowania treści stosunku prawnego ze szkodą dla strony chronionej (przeważnie konsumenta) przepuszczających natomiast swobodne umowne ukształtowanie stosunku odbijające od normy ustawowej na korzyść osoby chronionej.

Rodzaje przepisów prawnych

definicje ustawowe- prezentują znaczenie w jakim powtarzający się zwrot jest używany w określonym akcie normatywnym. Posługiwanie się nimi służy ujednoliceniu wykładni i stosowania prawa

Przepisy odsyłające- dopiero zespół wiążących się przepisów (odsyłającego i adresowanego) dostarcza podstawy do konstruowania normy prawnej

Fikcje prawne- zakładanie fikcyjne zrealizowanie określonej hipotezy , a następnie nakazuje zastosować do tak założonego stanu faktycznego dyspozycję z innego przepisu dotyczącego hipotezy rzeczywistej

Zwroty niedookreślone- w zakresie hipotezy lub dyspozycji normy prawnej, ustawodawca pozostawia organom stosującym prawo pewien luz decyzyjny

Reguły interpretacyjne- właściwy przepis prawa nie tworząc klasycznej normy prawnej, określa zasady pomocne w interpretacji niejasnych oświadczeń woli oraz ich skutków prawnych

Normy PC obowiązywanie- obowiązują na całym terytorium RP, jeżeli co innego nie wynika z treści odpowiednich przepisów prawnych lub kompetencji organu stanowiącego

Prawo międzynarodowe prywatne- nawiązanie stosunku cywilnoprawnego z obywatelami innych państw oraz zagranicznymi osobami prawnymi

Normy PC Zasięg czasowy i przestrzenny: akty wchodzą w życie 14 dni od dnia ogłoszenia, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Akty tracą moc na podstawie klauzuli derogacyjnych, upływ czasu, wejście w życie przepisów późniejszych, niezgodność starej normy z nowymi przepisami, trwałe nie stosowanie przepisów wskutek czasu i stał się on martwy.

Zasady prawa między czasowego- wskutek uchylenia przepisu ustaje działanie wyrażonej w nim normy prawnej w odniesieniu do późniejszych stosunków prawnych. W zakresie nowych stosunków znajdzie zastosowanie wyłącznie nowa norma prawna. Zasadę tą zawiera nowa ustawa w przepisach końcowych gdy brak przepisy wprowadzające KC Wyróżniamy:

Zasada nieretroakcji Lex retro non agit- prawo nie działa wstecz Lex retro agit- prawo działa wstecz, dot. Stosunków, które się rozpoczęły i działają nadal pod rządami nowych przepisów

Zasada bezpośredniego działania nowej ustawy

Zasada dalszego działania ustawy dawnej

Stosowanie PC : Trójczłonowy model

1 ustalenie stanu faktycznego sprawy- fakty muszą być dostatecznie ustalone w sposób wystarczający. Nie wymagają dowodzenia fakty powszechnie znane chyba, że przyznanie przez drugą stronę dowodzi, że coś jest nie tak

II wyszukanie właściwej normy prawnej Ustalenie - wykładnię tę można określić, jako swoisty proces myślowy polegający na ustaleniu właściwego znaczenia tekstów prawnych, stanowiących podstawę do zrekonstruowania poszukiwanej normy prawnej. W doktrynie prawniczej jest pogląd, że jasne przepisy prawne nie podlegają interpretacji. Dyrektywy wykładni powinny być jednolite i przestrzegane przez wszystkie organy powołane do interpretacji prawa

III subsumcja, czyli podporządkowanie stanu faktycznego pod zakres właściwej normy prawnej

Wykładnia norm PC metody-

Wykładnia jest to objaśnienie treści właściwej normy prawnej w celu jej zastosowania wobec ustalonego stanu faktycznego w konkretnym stosunku prawnym

wykładnia językowa- najprostsza metoda. Dąży do wyjaśnienia sensu przepisu w szczególności ustalając znaczenie użytych w nim zwrotów oraz uwzględniając obowiązujące reguły gramatyczne.

Wykładnia logiczna- z interpretowanego przepisu prawnego zostają przez wnioskowanie oparte na regułach logiki formalnej lub co ważniejsze na prawidłach logiki prawniczej, wyprowadzone pewne konsekwencje, które nie są wyrażone bezpośrednio w jego tekście

wnioskowania

Argumentum a minori ad maius- oparte na wniosku, że komu nie wolno czynić mniej, temu tym bardziej nie wolno czynić więcej

Argumentum a contrario- oznaczając wnioskowanie z przeciwieństwa

Argumentum a maiori ad minus- komu wolno czynić więcej temu wolno czynić mniej, a kto jest zobowiązany do większego ten jest także zobowiązany do mniejszego

Wykładnia systemowa- poszczególne normy prawne stanowią składniki spójnego systemu prawnego, zapobiegając więc uznaniu norm wzajemnie sprzecznych

Wykładnia funkcjonalna- zawiera dyrektywy nawiązujące do funkcji jaką spełnia powołany przepis w układzie stosunków społecznych, gospodarczych i politycznych.

Stosunek cywilnoprawny- grupa stosunków prawnych określonych normami PC. Stosunek prawny oznacza uregulowaną normatywnie więź o charakterze powinnościowym zachodzącą między uznawanymi podmiotami prawa, które mają wynikające z normy prawnej uprawnienia i obowiązki. przedmiot- jest świadczenie. Polega ono na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią łączącego strony zobowiązania i czyniące zadość interesom wierzyciela.

Źródła stosunku cywilnoprawnego- źródłem są zdarzenia cywilno-prawne ( skutek w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego: czynności prawne, orzeczenia sądów, akty adm)

Elementy stosunku C-P-

Podmiot- strony stosunku c-p czyli osoby fizyczne i prawne którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną oraz ułomne osoby prawne.

Przedmiot- określone, dozwolone, nakazane czy zakazane zachowanie się stron, stosownie do wynikających ze stosunku c-p uprawnień i obowiązków

Treść – uprawnienia i obowiązki. Uprawnienie jednej strony prowadzi do obowiązku drugiej strony.

Zdolność prawna- zdolność do tego aby być podmiotem praw i obowiązków wynikających ze stosunków c-p. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną, inne zależą od uznania osobowości przez ustawodawcę. Kończy się z chwilą śmierci.

Ułomne osoby prawne- jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi , którym ustawa przyznaje zdolność prawną

Zdolność do czynności prawnych- zdolność do nabywania praw i obowiązków wynikających ze stosunków c-p.

Podział zdolności do czynności prawnych-

Brak zdolności do czynności prawnych- wiek do 13 lat. Czynności dokonane przez te osoby są dotknięte sankcją nieważności bezwzględnej. Wyjątki gdy ważna drobne sprawy które nie pociągają rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Ubezwłasnowolnienie całkowite-ukończone lat 13 ale może nie być zdolna, by pokierować swoim postępowaniem, na tle sfery psychicznej. Czyli to pozbawienie zdolności do czynności prawnych, wyznacza się opiekuna.

Ograniczona zdolność- wiek 13-18 lat. nie może spisać testamentu, potrzebna zgoda przedstawiciela ustawowego. Umowa dotknięta sankcją bezskuteczności zawieszonej, może przyjąć darowiznę

Ubezwłasnowolnienie częściowe- choroba psychiczna, stan nie uzasadniający ubezwłasnowolnienia całkowitego. Wyznacza się kuratora

Pełna zdolność nabywa się od 18 lat, wcześniej w skutek zawarcia małżeństwa przez małoletniego

Indywidualizacja osób fizycznych: Nazwisko i imię- są językowymi oznaczeniami indywidualnej osoby fizycznej odróżniającymi ją od innych ludzi (stan rodzinny, płeć, wiek, stan cywilny) Dodatkowe dane osobowe Stan rodzinny Płeć Wiek Stan cywilny Miejsce zamieszkania- określa sie jedynie miejscowość, a nie adres- ulicę, dom, w której osoba fizyczna zamieszkuje Obiektywne- faktyczne przebywanie w określonym miejscu Subiektywne- polegające na zamiarze stałego pobytu

Dobra osobiste- to wartości psychologiczne człowieka stanowiące przejaw jego indywidualności i osobowości. Mają charakter niemajątkowy i są ściśle związane z osobą człowieka, jednostką. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Przesłanki ochrony muszą łącznie wystąpić dwie: podjęcie działania zagrażającego dobrom osobistym lub naruszającego takie dobra oraz Bezprawność- Każde naruszenie dobra osobistego bez konieczności wykazania podstawy prawnej – naruszenie należy zakwalifikować, jako naruszenie prawa osobistego Uchylenie wyłączenie bezprawności Zgoda uprawnionego- zgoda upraw. Uchyla bezprawność naruszenia dobra osobistego ( np. zgoda na zabiegi lekarskie), znajduje uzasadnienie w konstrukcji prawa podmiotowego, które zakłada swobodę korzystania z niego Działania na podstawie przepisu lub w wykonaniu prawa podmiotowego (przypadki przymus. Leczenia) również nie ma charakteru bezprawnego naruszenia dóbr osobistych, chociażby osoba działaniem takim dotknięta lub zagrożona nie wyraziła na to zgody.

Środki ochrony dóbr- Ochrona dóbr osobistych

Niemajątkowa ochrona- Naruszenie dóbr osobistych kreuje osobie pokrzywdzonej roszczenie o usunięcie skutków naruszenia- często oświadczenie o odpowiedniej treści i formie np. przeproszenie pokrzywdzonego

Majątkowa ochrona- ten czyje dobro zostaje bezprawnie naruszone może żądać: zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny

Ustalenie- orzeczenie ustalające, że określ. Prawo osobiste przysługuje danej osobie

Zaniechanie- żądanie zaniechania działań, które zagrażają dobrom osobistym

Usunięcie skutków naruszenia- roszczenie ma zastosowanie, gdy nastąpiło już naruszenie dobra

Osoba prawna- wyodrębniona strukturalnie i majątkowo oraz mająca własne organy, powstała w celu realizacji określonych zadań gospodarczych lub społecznych jednostka organizacyjna, której ustawodawca nadał kwalifikacje podmiotowości cywilnoprawnej

Cechy-wyodrębnienie organizacyjne, majątkowe, określenie osób będących organami, istnienie przepisu szczególnego nadającego jednostce os. Prawną

Powstanie- System: aktów organów państwa, koncesyjny, normatywny

zdolność prawna- uzyskuje z chwilą powstania aż do ustania osobowości prawnej, z chwilą wpisu do właściwego rejestru zdolność do czynności prawnych- powstaje jednocześnie z uzyskaniem przymiotu zdolności prawnej. Os. Prawna działa przez swoje organy

Ustanie- określają właściwe przepisy, akt właściwy organu państwowego, wola organów os. Prawnej, inkorporacja os. Prawnej, unia osób prawnych

Rodzaje osób prawnych:

Państwowe osoby prawne- skarb państwa- samo państwo występuje o charakterze podmiotu cywilnoprawnego. Nie ma on siedziby, sam odpowiada za swoje zobowiązania. Działa przez jednostki organizacyjne. przedsiębiorstwa państwowe (PKP,PAN) którym przepisy szczególne nadają osobowość prawną

Jednostki sam. Teryt. Gminy, związki międzygminne, powiaty, województwa Jednostki, które funkcjonują jak osoby prawne- „ułomne osoby prawne”- to osoby, którym żaden przepis nie przyznał osobowości prawnej: spółka cywilna, jawna i komandytowa. Korporacje i fundacje. Ochrona dóbr os. Prawnych- należą tu: nazwa, nietykalność siedziby, firma pod którą prowadzi działalność kontrahenta os. Prawna, tajemnica korespondencji, dokumentacji, planów działania, dobra sława j. org.

Przedsiębiorca osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową Cechy działania przedsiębiorcy: zarobkowość, działalność w sposób zorganizowany i ciągły

Konsument- osoba, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą lub zawodową

Firma

osoba prawna- może być dowolnie kształtowana a w szczególności przez określenie przedmiotu działalności, użycie określeń fantazyjnych np. orlen.

przedsiębiorcy służy identyfikacji przedsiębiorcy , powinna być jawna ujawnia się ją we właściwym rejestrze. Zasada wyłączności firmy musi się znacznie różnić od innych

Osoba fizyczna- firmą jest jej imie i nazwisko zarówno dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą jak i zawodową

Przedstawicielstwo- „działanie w cudzym imieniu” polega na tym, że ktoś zw. Przedstawicielem dokonuje z jakąś osobą trzecią czynności prawnej, która ma bezpośrednio wywrzeć skutek w cudzej sferze prawnej, a mianowicie reprezentowanego

Zastępca pośredni- dokonuje czynności prawnej ale chciała we własnym, chodź na rachunek innej osoby. Później przenosi prawa lub obowiązki na osobę, w której interesie działał

Posłaniec- nie składa samodzielnego oświadczenia woli, przenosi już przygotowane oświadczenie innej osoby do określonego adresata np. poczta

Organ osoby prawnej- artykułuje on oświadczenia woli osoby prawnej, jego działania zaś uważa się za działania samej osoby prawnej

Powiernik kredytobiorca przenosi własność rzeczy ruchomej na kredytodawcę (powiernika) przy czym po spłacie kredytu własność rzeczy wraca na zbywcę

RODZAJE przedstawicielstwa

pełnomocnictwo jeżeli umocowanie do działania w cudzym imieniu wynika z ośw. Woli reprezentowanego(mocodawcy)

Przedstawicielstwo ustawowe- źródłem umocowania jest inne zdarzenie c-p w szczególności ustawa lub wydane na jej podstawie orzeczenie

Pełnomocnictwo- źródłem umocowania jest jednostronne ośw. Woli reprezentowanego zwanego mocodawcą w polsce jest to jednostronna czynność prawna o charakterze upoważniającym.

Rodzaje

Ogólne czynności zwykłego zarządu, przez które rozumie się najogólniej zwykłe codzienne czynności zarządu majątkiem, zmierzające do utrzymania majątku i jego składników w stanie nie pogorszonym, mające na celu normalne korzystanie z tego majątku, zgodnie z jego przeznaczeniem, bieżące naprawy, konserwacja rzeczy

Rodzajowe- określa daną kategorię czynności prawnych, które mogą być dokonywane przez zwykły zarząd, czyli skutkiem jest przeniesienie, obciążenie, zniesienie prawa, zmiana przeznaczenia rzeczy

Szczególne- podjęcie tylko indywidualnie oznaczonej czynności prawnej np. zawarcie umowy sprzedaży konkretnej nieruchomości.

USTANIE upływ czasu na jaki ustanowiono, dokonanie czynności prawnej objętej treścią pełnomocnictwa, wygaśnięcie stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa, odwołanie pełnomocnictwa przez mocodawcę, śmierć mocodawcy lub pełnomocnika, zrzeszenie się pełnomocnictwa, utrata przez pełnomocnika zdolności do cz. Prawnych

Czynności prawne z samym sobą- art.108 zasada mówi, że pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej dokonywanej w imieniu mocodawcy a także nie może reprezentować obu stron czynności prawnych Wyjątki- gdy zezwala na to treść pełnomocnictwa, a zatem jeżeli mocodawca zgodził się na takie działanie pełnomocnika, gdy ze wg na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy np. sztywna cena auta sprzedaży

Ustanowienie dalszych pełnomocników- (problem substytucji) jest dopuszczalne, gdy: wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy, ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa

Pełnomocnik rzekomy- osoba, która dokonuje czynności prawnych w cudzym imieniu nie mając w ogóle umocowania albo przekracza jego granice. Umowa prze niego zawarta nie jest bezwzględna nieważna, lecz może zostać przez reprezentowanego potwierdzona. Jednostronne czynności prawne dokonane przez rzekomego pełnomocnika są od razu nieważne, ale czynność może być potwierdzona i jest ważna. Interesy osób działających w dobrej wierze-, jeżeli po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynn. Prawnej w granicach pierwotnego umocowania to czynność ta jest ważna. Przysługuje mu roszczenie o zwrot dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania.

Prokura- jest odmianą pełnomocnictwa. Jednak jej specyficzny rodzaj bo umocować prokuratora może jedynie pewna grupa podmiotów, zakres umocowania wynika tu z samej ustawy, a nie z woli reprezentowanego, granice umocowania prokuratora, znacznie przekraczają umocowanie przewidziane przez ustawodawcę w odniesieniu do pełnomocnika

Udzielenie prokury udzielić może wyłącznie przedsiębiorca, podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Prokuratorem może być wyłącznie os. Fizyczna która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Udzielenie prokury wymaga zachowania formy pisemnej zastrzeżonej jednak pod rygorem nieważności

Umocowanie prokurenta prokura obejmuje generalne umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa to kompetencja, która przysługuje mu z mocą ustawy albo ośw. Woli reprezentowanego do dokonywania ze skutkiem dla reprezentowanego określ. Czynności prawnych. Umocowanie wywołuje stan związania polegający na tym, że nie może on zapobiec powstaniu w swojej sferze prawnej skutków czynności dokonanej przez przedstawiciela w granicach przysługującej mu kompetencji Aby czynność prawna mogła być ważnie dokonana w cudzym imieniu musi z jej treści wynikać, że osoba, która jej dokonuje występuje w roli przedstawiciela, ( jeżeli tego nie ujawni należy przyjąć, że składa ośw. We własnym imieniu)

Ograniczenia prokury- nie może doprowadzić do zbycia przedsiębiorstwa lub nieruchomości oraz oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania lub obciążenia nieruchomości.

Rodzaje prokury

prokura łączna- można zastosować różne warianty koniecznego współdziałania prokurentów. Każdy z prokurentów jest zawsze umocowany do samodzielnego odbioru oświadczeń i pism kierowanych do przedsiębiorcy

Prokura oddziałowa- ograniczenie prokury jedynie do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa

Ustanie prokury odwołanie prokury, zdarzenia związane z ustaniem dotychczasowej działalności przedsiębiorcy, śmierć prokurenta. Wyróżniamy też zrzeszenie bądź odrzucenie przez prokurenta, upływ terminu, powołanie prokury- może nastąpić w każdym czasie

Stosunek cywilno-prawny Przedmiotem jest zawsze zachowanie się podmiotów a niekiedy także obiekty materialne lub niematerialne, na które skierowane jest zachowanie się osób

Rzeczy są to przedmioty materialne, które mogą mieć charakter samoistny. Nie są to przedmioty niematerialne (dobra osobiste energia)

Klasyfikacja rzeczy-

Ruchome są wszystkie rzeczy nieobjęte jako nieruchome i

nieruchome dzielimy na gruntowe części powierzchni ziemi stanowiące odrębny przedmiot własności wraz ze wszystkim co jest z gruntami trwale związane(budynki, drzewa) rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią i Budynki trwale z gruntem złączone albo ich części (lokale)Rzeczy w obrocie- materialne przedmioty dopuszczone przez ustawodawcę do cywilnoprawnej wymiany oraz ustanawiania na nich praw

Rzeczy wyłączone z obrotu- wyjęcie z obrotu i poddania odrębnej regulacji prawnej zwłok ludzkich oraz odłącznych od ciała człowieka narządów, tkanek i komórek. Nie mogą stanowić przedmiotu praw rzeczowych, jak też nie mogą być elementami stosunków zobowiązaniowych.

Rzeczy oznaczone co do tożsamości- wyeksponowanie indywidualnych cech przedmiotu jemu tylko właściwych. Cechą tą ze swej natury mają nieruchomości ( sam. Marki FORD o numerze)

Rzeczy oznaczone co do gatunku- cechy rodzajowe rzeczy np. tona węgla, samochód osobowy

Rzeczy podzielne i niepodzielne- jeśli da się podzielić bez istotnej zmiany samego przedmiotu lub jego wartości.

Części składowe rzeczy- wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Są elementami nieruchomości i rzeczy ruchomych.

Częściami składowymi nie są- obiekty niezwiązane trwale z gruntem, przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku.

Przynależności- rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej) zgodnie z przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. Samoistna rzecz odrębna od rzeczy głównej. Wyłącznie rzecz ruchoma, rzeczą główną ruchomości bądź nieruchomości. Własność obu rzeczy musi przysługiwać tej samej osobie. Przynależność musi być potrzebna do korzystania z rzeczy głównej. Rzeczy te pozostawać muszą ze sobą w faktycznym związku.

Pożytki- przychody z rzeczy lub praw. Pożytki rzeczy- przychody, jakie rzecz przynosi w toku jej normalnej, zgodnej z przeznaczeniem eksploatacji lub wskutek uczynienia tej rzeczy przedmiotem stosunku prawnego. Dzielimy je na:

Pożytki naturalne- płody (zebrane zboża, warzywa, owoce) i inne odłączne od niej części składowe (żwir, torf wydobyty z ziemi) jeśli wdg zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.

Pożytki cywilne- dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku cywilnoprawnego np. czynsz.

Pożytki prawa- są to dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno- gospodarczym przeznaczeniem np. odsetki za pożyczkę.

Na upoważnienie pobierania pożytków składa się zarówno pobieranie pożytków naturalnych jak i cywilnych z rzeczy Pożytki naturalne z rzeczy- to są jej płody oraz inne odłączone od niej części składowe, jeśli wg zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy np. owoce z drzewa owocowego Pożytki cywilne z rzeczy- to są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego np. czynsz Uprawnienie do rozporządzania rzeczą- to przeniesienie (wyzbycie się) obciążenie i zniesienie tego prawa. Przeniesienie własności oznacza przejście tego prawa z jednego podmiotu na drugi na podstawie umowy

Obciążenie rzeczy polega na ustanowieniu na prawie własności ograniczonych praw rzeczowych

Pieniądze- rodzaj rzeczy będący przedmiotem stosunku cywilnoprawnego. W obrocie c-p pełnią funkcję miernika i nośnika wartości, służąc jednocześnie jako środek płatności do umarzania zobowiązań (zobowiązania pieniężne w ścisłym znaczeniu- od początku za przedmiot mają sumę pieniężną.

Zasada nominalizmu- nakłada na strony nakłada na strony stosunku zobowiązaniowego obowiązek spełnienia świadczenia pieniężnego przez zapłatę sumy nominalnej

Papiery wartościowe- prawo majątkowe upostaciowione w dokumencie np. weksle, czeki, akcje

Wyróżniamy imienne- legitymują osobę imiennie, wskazaną w treści dokumentu; na zlecenie- legitymującą osobę wymienioną w dokumencie, oraz każdego na kogo prawa z dokumentu zostały przeniesione przez idos, czyli w drodze pisemnego oświadczenia umieszczonego na papierze wartościowym; na okaziciela- legitymujące osobę władającą papierem wartościowym. Znaki legitymacyjne- nie są papierami wartościowymi (np. numerek szafki, bilet kolejowy) Stanowią dowód świadczenia na rzecz osoby legitymującej się takim znakiem

Dobra niematerialne- dobra osobiste, dobra stanowiące przedmiot praw autorskich, dzieła literackie, artystyczne, naukowe. Dobra objęte prawem własności przemysłowej (wynalazki, znaki towarowe), Energia, która może być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego. Prawa podmiotowe będące przedmiotem innych praw (własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego obciążone hipoteką).

Przedsiębiorstwo- występuje w znaczeniu: Funkcjonalnym- oznaczenie działalności; Podmiotowym- oznacza wyposażoną w osobowość prawną jednostkę organizacyjną utworzoną w celu prowadzenia działalności gospodarczej; Przedmiotowym- przedsiębiorstwo jako zorganizowany kompleks majątkowy przeznaczony do wykonywania określonych zadań gospodarczych.

Gospodarstwo rolne- zorganizowany gospodarczy kompleks aktywów, służący prowadzeniu produkcji rolnej (grunty rolne)

Mienie i majątek- mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Obejmuje prawa majątkowe o charakterze majątkowym czyli odnosi się do aktywów. Długi- pasywa nie wchodzą w skład mienia

Sukcesja uniwersalna- zastępowanie jednych składników majątkowych innymi.

Zasada surogacji- wdg niej w miejsce składnika wychodzącego z danej masy majątkowej wchodzi to co zostało w zamian nabyte.

Majątek- obejmuje się nim wyłącznie aktywa majątkowe przysługujące konkretnemu podmiotowi. Rozciąga się na pasywa- obowiązki ciążące na osobie.

Czynności prawne na tle innych zdarzeń cywilnoprawnych

Zdarzenia cywilnoprawne- fakt z którym norma prawna wiąże określone konsekwencje normatywne

Klasyfikacja zdarzeń cywilnoprawnych

czynności konwencjonalne- grupa działań, których sens nie wynika z samej ich natury, ale jest wyznaczony przez porządek prawny. Wydanie decyzji administracyjnej)

Inne zdarzenia –fakty, z którymi norma prawna łączy oznaczone skutki, ale które powstają i istnieją niezależnie od obowiązku porządku prawnego np. śmierć, narodziny.

Działania- zależne od woli człowieka.

Zdarzenia- niezależne od woli człowieka

Czynności zmierzające do wywołania skutku prawnego- (czynności prawne- podstawowe narzędzie , za pomocą którego podmioty mogą w sposób samodzielny kształtować łączące je stosunki cywilnoprawne (umowy, jednostronne oświadczenia woli) Podstawowym elementem czynności jest oświadczenie woli; Orzeczenia sądowe- wyróżniamy o charakterze deklaratywnym (stwierdzającym) oraz konstytutywnym (prawo tworzącym). Status zdarzeń cywilnoprawnych posiadają wyłącznie konstytutywne orzeczenia sądowe; Decyzje administracyjne- czyny zgodne z prawem(zachowania które powodują określony skutek cywilnoprawny niejako niezależne od woli działającego) czny bezprawne ( działania podjęte wbrew zakazowi wynikającemu z normy prawnej lub zaniechanie wykonania obowiązku działania, z którym ustawa wiąże skutki prawne niekorzystne dla działającego.

Czynność prawna- zdarzenia cywilnoprawne, którego celem jest wywołanie oznaczonego skutku prawnego. Stan faktyczny w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli. Czynność prawna wywołuje skutki nie tylko w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów

Rola czynności prawnych- umożliwia podmiotom prawa cywilnego kształtowanie swoich stosunków prawnych mocą ich własnego działania.

Oświadczenia woli- niezbędny element składowy każdej czynności prawnej. Każde zachowanie osoby, która ujawnia wolę w sposób dostateczny , w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Przesłanki: musi dotyczyć spraw normowanych przez PC, oświadczenie musi być zrozumiałe aby w drodze wykładni ustalić jego sens, musi zostać złożone na serio, nie może powstać w warunkach przymusu fizycznego. Oświadczenie woli to swoisty proces decyzyjny rozpoczęty w świadomości osoby dokonującej czynność prawną. Konstrukcja oświadczenia woli wyróżnia dwa elementy: wolę wewnętrzną (akt woli), oraz zewnętrzną wolę (przejaw woli).

Oświadczenie woli mocodawcy- może być zawarte w dowolnej formie z wyj. Jeżeli pełnomocnictwo zawiera umocowanie do dokonania czynności prawnej, dla której pod sankcją nieważności przewidziana została forma szczególna, np. akt notarialny dla umowy zobow. Przeniesienie nieruchomości Jeżeli dla określonych rodzajów pełnomocnictw przepis szczególny wymaga określ. Formy np. dla pełnomoc. Ogólnego

Składanie oświadczenia woli- sposób złożenia oświadczenia woli jest co do zasady dowolny. Może być wyrażane lub dorozumiałe czyli zachowanie podmiotu prawa cywilnego, które nie artykułuje wprost zamiaru wywołania określonego skutku prawnego, ale okoliczności jego podjęcia pozwalają taki zamiar temu zachowaniu jednoznacznie przypisać.

Moment złożenia oświadczenia woli- zależy od charakteru składanego oświadczenia. Jeśli oświadczenie woli wymaga zakomunikowania oznaczonemu adresatowi (wypowiedzenie umowy) moment złożenia OW określa się wg tzw. Teorii doręczenia. (oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jeśli złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią” art 61.) Oświadczenia woli, które nie są składane oznaczonemu adresatowi, dzielimy na a) wymagające ich zakomunikowania b) nie wymagające zakomunikowania (testament). Oświadczenia woli, które wymagają złożenia w obecności świadków lub przed odpowiednim organem władzy publicznej. (zgoda na przysposobienie)

Wykładnia oświadczenia woli- przedmiotem są wszelkiego rodzaju znaki stanowiące uzewnętrznioną postać działań człowieka. Przeprowadzenie pewnego procesu myślowego w celu ustalenia sensu i treści danej wypowiedzi. zgodna wola stron, uwzględniamy zwyczaje okoliczności złożenia oświadczenia woli, zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje, interpretacja organu stosującego prawo

Dyrektywy wykładni- art 65- oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy badać raczej, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu

Klasyfikacja czynności prawnych-

Czynności jednostronne- tylko jedno oświadczenie woli.

Czynności wielostronne- w skład stanu faktycznego danej czynności wchodzą dwa lub więcej oświadczeń woli. Podstawowym rodzajem są umowy.

Czynność konsensualna- ma miejsce gdy dla dokonania czynności prawnej wystarczające jest złożenie jednego rodzaju kilku oświadczeń woli. Większa część oświadczeń woli. nie wymagają wydania rzeczy, ale wywołują skutki prawne np. umowa sprzedaży sam. Przewidują obowiązek jej wydania w rezultacie zawartej umowy

Czynność realna- oprócz oświadczeń woli, wchodzi element przeniesienia faktycznego władztwa nad rzeczą lub wpis do właściwego rejestru- dopiero wtedy dochodzi do skutku czynność realna. to takie, które dla wywołania skutku prawnego wymagają wydania rzeczy i wpis do wł. Rejestru np. wpis do rejestru KW ustanowienie zastawu, umowa użyczenia, przechowania, przeniesienie własności

Czynność na wypadek śmierci- skutki następują z chwilą śmieci osoby dokonującej tej czynności. Polski system prawny wyróżnia tylko Testament i umowę zrzeszenia się dziedziczenia.

Czynność między żyjącymi – czynności, które wywołują skutki prawne jeszcze za życia stron.

Czynność zobowiązująca- zobowiązanie się jednej strony do spełnienia określonego świadczenia na rzecz innej osoby. Jej skutkiem jest powiększenie pasywów majątku osoby, która ją dokonuje a) czynności jednostronnie zobowiązujące (umowa darowizny) b) czynności dwustronnie zobowiązujące (umowa najmu) Zobowiązujące- polegają na tym, że składając ośw. Woli bierze się na siebie jakiś obowiązek. Mogą być jednostronne, zobow. I dwustronne zobowiązujące Rozporządzające- to takie, które polegają na przeniesieniu obciążeniu ograniczeniu bądź zniesieniu prawa podmiotowego np. mam kodeks i mogę go wyrzucić lub podarować lub sprzedać użyczyć O podwójnym skutku zw. Zobowiąz- rozporządz- to takie czynności, które polegają na tym, że np. zobowiązuje się przenieść własność na kupującego- np. umowa sprzedaży

Z pkt. Widzenia adresata: Ośw. Woli adresowane indywidualnie- adresowane do tego, kogo dotyczą skutki prawne Ośw. Woli nieadresowane indywidualnie- adresowane do organów, publicznie do nieokreślonego kręgu adresatów, nieadresowane do nikogo

Czynności rozporządzające- przeniesienie, obciążenie, ograniczenie lub zniesienie prawa majątkowego. Zmniejsza przysługujące tej osobie aktywa.

Czynności o podwójnym skutku- czynności zobowiązujące zawierają zobowiązanie do rozporządzenia prawem.

Czynności przysparzające- dokonanie korzystnej zmiany w majątku innej osoby. Zwiększenie aktywów, bądź zmniejszenie jej pasywów. A) czynności odpłatne- dokonanie przysporzenia na rzecz innej osoby następuje w zamian za określoną korzyść majątkową b) czynności nieodpłatne- osoba dokonująca przysporzenia korzyści majątkowej nie otrzymuje.

Czynność kauzalna- wtedy gdy, ważność przysporzenia dokonanego w ramach tej czynności zależy od istnienia prawidłowej kauzy.

Czynności abstrakcyjne- wartość przysporzenia nie zależy od jakiejkolwiek kauzy [dotyczą kauzy, czyli podstawy prawnej przysporzenia, przez którą rozumie się cel jaki ma osiągnąć dokonanie przysporzenia] Wyróżnia się 3 kauzy: causa donandi- przysporzenie następuje w celu obdarowania innej osoby (umowa darowizny) causa solvendi- przysporzenie następuje w celu zwolnienia się od zobowiązania (zapłata długu) causa obligandi vel acgnirendi- przysporzenie ma na celu nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej (zapłata ceny za nabycie praw własności rzeczy).

Czynność upoważniająca- treścią jest udzielenie kompetencji innemu podmiotowi do dokonywania określonych czynności konwencjonalnych, przy czym z reguły chodzi o czynności prawne.

Zawieranie umów- sposoby (tryb) zawierania umów- zdarzenie cywilnoprawne, powoduje powstanie stosunku cywilno-prawnego między stronami:

Tryb ofertowy zawierania umów- złożenie oferty i jej przyjęcie. Składający ofertę oferent, adresat- oblat. Oferta to oświadczenie woli, jeżeli określa istotne postanowienie umowy oraz wyraża stanowczą wolę zawarcia umowy. Określa więc treść przyszłej umowy i musi zawierać postanowienia umożliwiające dojście umowy do skutku. ( postanowienia przedmiotowo istotne. Może być kierowana do konkretnej osoby lub nieokreślonego kręgu osób np. samochód wystawiony na widok publiczny z ceną- oferta.

Skutki złożenia oferty- złożenie powoduje stan związania oferenta. Oblat może doprowadzić do zawarcia umowy przez przyjęcie oferty, a oferent nie może temu zapobiec. (przysługuje kompetencji). Okres związania może być wskazany przez oferenta w umowie lub wskazanie do zawarcia określonej liczby umów (koniec zapasów)

Gdy brak terminu związania ofertą określonego przez oferenta KC przewiduje dwie reguły normatywne: a) oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostaje przyjęta niezwłocznie. B) oferta złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.

Przyjęcie oferty- oświadczenie woli oblata musi być zgodnie z oświadczeniem woli oferenta. Wszelkie zmiany w zakresie oferty powoduje uznanie za nową ofertę. Może zostać złożone w sposób wyraźny i dorozumiały. Przyjęcie może nastąpić przez milczenie oblata, gdy strony uzgodniły wcześniej taki skutek. Przyjęcie Oferty- oświadczenie woli o przyjęciu oferty powinno być złożone oferentowi. Jeżeli do niego nie doszło to nie wywołuje ono skutków prawnych polegających na zawarciu umowy. Wyjątki: wskazuje na to ustalony w danych stosunkach zwyczaj; wynika to z treści oferty- w szczególności, gdy składający zamówienie żąda niezwłocznego wykonania umowy (np. przesłania zamówionej książki) w tych sytuacjach umowa dochodzi do skutku, gdy druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. Strony mogą jednak uzgodnić między sobą jakiś swoisty sposób złożenia ośw. Woli o przyjęciu oferty. Wówczas wiąże on obie strony. Ośw woli, w którym adresat przyjmuje ofertę z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertą.

Czas i miejsce zawarcia- umowy w trybie ofertowym art 70 w chwili otrzymania przez oferenta oświadczenia o jej przyjęciu lub przystąpienia przez oblata do wykonywania umowy. Miejsce podpisania lub zamieszkania oferenta w chwili zawarcia umowy.

Szczególne regulacje dotyczące zawarcia umowy w trybie ofertowym przez przedsiębiorców- Obowiązek informacyjny o: a) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy b) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty c) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy. D) metody i środki techniczne służące wykonywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzonych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie E) językach, w których umowa może być zawarta F) kodeks etyczny, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej. Odwołanie oferty tylko w stosunku do przedsiębiorcy. Modyfikacja przyjętej oferty nie ma miejsca gdy (w treści wskazano przyjęcie bez zastrzeżeń)

Termin- to zastrzeżenie zawarte w treści umowy uzależniające powstanie lub ustanie skutków prawnych od zdarzenia przyszłego i pełnego

TERMIN Związania ofertą-, jeżeli nie został określony w ofercie to wyróżnia się dwie sytuacje: Gdy oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumienia się na odległość(np. rozmowa telefoniczna) przestaje wiązać, jeżeli nie została przyjęta niezwłocznie a więc w toku trwającej rozmowy Gdy oferta została złożona w inny sposób tzn., gdy strony porozumiewają się ze sobą nie bezpośrednio, lecz za pomocą odrębnych i rozłożonych w czasie czynności jak np. napisanie listu, wysłanie telegramu wymagających z kolei udzielenia odpowiedzi. W tym przypadku oferta przestaje obowiązywać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia

Przetarg i Aukcja

Przetarg- postępowanie o charakterze eliminacyjnym, które zmierza do wyboru potencjalnie najlepszego kontrahenta. Oferty wpływają do organizatora w wyznaczonym przez niego na składanie ofert terminie. Komisja dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty. Sporządza się też protokół

Aukcja- cechą charakterystyczną jest faza licytacji. Rozpoczyna jej wywołanie i zaproszenie do dokonywania kolejnych postąpień. Po trzecim wywołaniu następuje przybicie, które oznacza zamknięcie aukcji i zawarcie umowy. Przebieg zapisany w protokole. polega na tym, że osoby zamierzające zawrzeć umowę (licytanci) obecni na miejscu aukcji albo komunikujący się za pomocą np. podniesienie ręki. Prowadzący aukcję oczekuje coraz korzystniejszych ofert sukcesywnie składanych przez licytantów. Zawarcie umowy następuje z chwilą udzielenia przybicia tzn. zamknięcia aukcji po stwierdzeniu, że dany licytant zaoferował najwyższą cenę.

Ogłoszenie aukcji i przetargu- rozpoczęcie postępowania przetargowego przez ogłoszenie aukcji lub przetargu Treść: czas, miejsce, przedmiot aukcji/ przetargu

Wadium- dodatkowe zastrzeżenie zawarte w ogłoszeniu przetargu, uzależnione przystąpienie do przetargu od wpłacenia określonej kwoty pieniężnej lub ustanowienia jej zabezpieczenia. Owa suma pieniężna stanowiąca warunek przystąpienia do przetargu i aukcji. Wyróżniamy a) zapewnienie uczestnictwa w aukcji i przetargu osób rzeczywiście zainteresowanych b) zabezpieczenie zawarcia umowy.

Unieważnienie umowy zawartej w przetargu albo aukcji art 70-

legitymacja czynna- do skorzystania z prawa żądania unieważnienia umowy zawartej w drodze przetargu albo aukcji mają wszyscy uczestnicy aukcji lub przetargu oraz organizator. Przesłanką jest wpłynięcie na wynik aukcji lub przetargu. Umowa taka jest dotknięta sankcją nieważności bezwzględnej

Negocjacje- polegają na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy. W toku negocjacji strony wymieniają informacje o okolicznościach mogących mieć wpływ na ich decyzje, co do zawarcia umowy, formułują swoje oceny, co do gospodarczych wartości proponowanych świadczeń i progresywnie uzgadniają wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem negocjacji stanowi podstawę do uznania, że umowa została zawarta.

List intencyjne- podpisuje się go w toku dużych negocjacji zmierzających do zawarcia umów handlowych o dużej wartości i skomplikowanej strukturze

zawarcie umowy w drodze negocjacji- sytuacja targu, w którym strony rezygnują ze swoich początkowych stanowisk w zakresie niezbędnym do osiągnięcia zgodności składanych oświadczeń woli. Dopóki negocjacje nie zostały zakończone, każda ze stron może się z nich wycofać.

Odpowiedzialność za winę w kontraktowaniu- naruszenie dobrych obyczajów w ustanawiających obowiązek lojalnego zachowania się w toku negocjacji. Negocjacje bez zamiaru zawarcia umowy.

Ochrona informacji poufnych- strona uzyskująca informacje obowiązana jest do ich nieujawnienia i nieprzekazywania innym osobom, oraz do niewykorzystania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony postanowił inaczej. Informacje o charakterze majątkowym

Treści czynności prawnych

Elementy treści czynności prawnych- treści oświadczeń woli stron tworzących tę czynność, w pełni zrekonstruowanych na podstawie przyjętych reguł wykładni. Wyróżnia się kategorię elementów treści czynności prawnej:

a) elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii)- konstytutywne składniki danego typu czynności prawnej. Elementy konieczne. Ustalenie przedmiotu sprzedaży i ceny

b) elementy podmiotowo istotne (naturalia negotii)- typowa treść określonej czynności prawnej, charakter dyspozytywny, czyli mogą zostać uregulowane odmiennie przez strony (umowa może wskazywać czas i miejsce jej zawarcia, ale jeśli strony nie wyrażą w tym zakresie żadnej decyzji, kwestie te ustalana się na podstawie ustawy art70)

c) elementy podmiotowo dodatkowe ;/ istotne (accidentalia negotii)- ich zastrzeżenie przez strony stanowi niezbędną przesłankę wystąpienia skutków nim objętych. Regulowane samoistnie, stanowią element składany większość czynności prawnych. Np. warunek, termin, zadatek.

ELEMENTY czynności prawnej Essentialia negotii- elementy przedmiotowe istotne, ustawowo wyróżnione cechy wg, których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej Naturalia negotti- elementy podmiotowo istotne, wskazane są w ustawie, jako skutki prawne dokonania czynności prawnej określonego typu Accidentalia negotti dodatkowe charakteryzują się tym, że w odróżnieniu od naturalia negotti zastrzeżenie ich w treści czynności prawnej stanowi konieczną przesłankę wystąpienia wskazanych w nich skutków prawnych, a w przeciwieństwie, do Essentialia negotti nie określają one cech swoistych dla danego typu czynności prawnej. Accidentalia negotti uregulowane samoistnie- bez związku z określonym typem czynności prawnych jak np. warunek, termin, zadatek, wadium, itp. Accidentalia negotti uregulowane w ramach określonego typu czynności prawnych jak np. postanowienia dot. Dodatkowych świadczeń Hierarchia elementów czynności prawnej Bezwzględnie wiążące (wola stron + interpretacja) Dyspozycyjne (względnie wiążące) zasady współżycia społecznego, zwyczaje

Istota i rodzaje warunku- Warunek- składnik treści cywilnoprawnej, należy do elementów podmiotowo istotnych i może zostać zaskarżony przez strony w ramach każdej czynności o ile nie sprzeciwia się to ustawie albo właściwościach danej czynności

a) warunek zawieszający- powstanie skutków prawnych od ziszczenia się określonego stanu rzeczy

b) warunek rozwiązujący- od ziszczenia się jakiegoś zdarzenia uzależnione jest ustanie skutków czynności prawnej ( wynajmujący oświadcza, że umowa ustanie jak córka wyjdzie za mąż).

Terminy i ich obliczanie-

A)Termin- element treści czynności prawnej, stanowiący zastrzeżenie, przez które skutek cywilnoprawny zostaje ograniczony w czasie. Uzależnia skutki cywilnoprawne od zdarzenia przyszłego, ale pewnego.

B)Termin początkowy- wraz z jego upływem powstają skutki cywilnoprawne (umowa najmu zawarta od dnia).

c)Termin końcowy- jego upływ powoduje ustanie skutków cywilnoprawnych (umowa zawarta do dnia)

Sposób obliczania- zależy od sposobu jego określenia oraz czy zostaje zachowana ciągłość:

a) dobra- najkrótszą jednostką obliczania terminu- czyli upływ terminu następuje po północy dnia ostatniego.

B) charakter ciągły wyrażony w tygodniach, miesiącach, latach- koniec wraz z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Przy wieku z początkiem ostatniego dnia. 1-15- ostatni dzień miesiąca

Forma czynności prawnych- sposób przejawienia na zewnątrz woli podmiotu dokonującego czynności prawnej. Zasadą jest swoboda co do formy czynności prawnej. z ustawy, woli stron, Forma elektroniczna-równoznaczna ze zwykła formą pisemną Forma pisemna- z urzędowym poświadczeniem daty Pisemna forma z urzędowym poświadczeniem podpisu Forma aktu notarialnego- przeniesienie własności każdej nieruchomości Zwykła forma pisemna- sporządzenie dokumentu obejm. Treść ośw. Woli i podpisanie go

Forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) niezachowanie tej formy prawnej powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej, która w konsekwencji nie wywołuje skutków prawnych. Forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum) niezachowanie wspomnianej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, a jedynie pociąga za sobą niewystąpienie niektórych wskazanych w ustawie konsekwencji prawnych, które by wystąpiły gdyby zastrzeżona forma została zachowana Forma czynności prawnej zastrzeżonej dla celów dowodowych – konsekwencje niezachowania tej formy przejawiają się wyłącznie na płaszczyźnie procesowej. Polegają one, bowiem na ograniczeniu korzystania w razie sporu z dowodu przesłuchania tron i ze świadków dla wykazania, że czynność prawna o określonej treści została dokonana.

1. Szczególne formy(sposoby) składania oświadczenia woli

a) zwykła forma pisemna- rodzaj formy szczególnej, wystarczy złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli

b) formy pisemne kwalifikowane- wyróżniamy: forma pisemna z datą pewną, forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu, forma aktu notarialnego

c) Forma zastrzeżona pod rygorem wywołania określonych skutków prawnych- nie żąda form nie powoduje nieważności

2. Skutki niezachowania formy szczególnej-

a) formą zastrzeżoną pod rygorem nieważności- powoduje bezwzględną nieważność cywilnoprawną

b) formą zastrzeżoną dla celów dowodowych- celem stwierdzenia dokonania cywilnoprawnej ma jedynie skutki procesowe. Mimo nie zachowania formy pisemnej zastrzeżonej dla celów dowodowych dowód ze świadków i z przesłuchania stron będzie dopuszczany w przypadku: gdy obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą, jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma, pochodzącego od dowolnej osoby (listy, faktury)

3. Forma zastrzeżona dla wywołania oznaczonych skutków prawnych- wynika z przepisu, powoduje brak wskazanych w przepisie szczególnych skutków

Forma następczych czynności prawnych- czynności prawne dotyczące zawartej już umowy i zmierzające do modyfikacji albo do zakończenia powstałego stosunku prawnego.

Pismo potwierdzające- umowa między przedsiębiorcami, potwierdzona pisemnie w sposób wiążący dla stron, jeśli zostaną zachowane przesłanki:

a) pismo potwierdzające zostało sporządzone i skierowane do drugiej strony niezwłocznie po zawarciu umowy

b) ewentualne zmiany lub uzupełnienia umowy zawarte w piśmie nie zmieniają istotnie ej treści

c) druga strona nie sprzeciwiła się niezwłocznie treści przestanego jej pisma.

Wady oświadczenia woli- nieprawidłowości związane z podejmowaniem lub wyrażaniem oświadczenia woli. Mają charakter normatywny.

Rodzaje wad oświadczeń woli:

1 Brak świadomości lub swobody- zaburzony stan psychiki osoby dokonującej czynności prawnych, który skutkuje sankcją nieważności czynności prawnych. Brak świadomości- niemożność zrozumienia przez osobę składającą oświadczenie woli znaczenia i treści podejmowanej przez nią decyzji (pod wpływem alkoholu sprzedaż auta) Brak swobody- stan psychiki osoby składającej oświadczenie woli, który wyłącza możliwość dokonania przez nią wolnego wyboru odnośnie do podejmowania czynności prawnej (narkoman na głodzie narkotykowym sprzedaje drogocenne pamiątki rodzinne)

2 pozorność- oświadczenie zachodzi wtedy, gdy jedna ze stron składa drugiej stronie za jej zgodą oświadczenie woli, bez rzeczywistego zamiaru wywołania skutku prawnego. Tworzą je przesłanki:

a) osoba symuluje złożenie oświadczenia woli, które w istocie wcale nie zmierza do wywołania skutków prawnych w nim określonych

b) oświadczenie to musi zostać złożone drugiej stronie, co oznacza, że nie mogą być pozornie jednostronne oświadczenia woli, które nie mają adresata, np. testament.

C) adresat oświadczenia woli godzi się na dokonanie czynności prawnej dla pozoru. Pozorne oświadczenie woli jest zawsze nieważne. Ochrona osób trzecich- nie będących stronami pozornej czynności prawnej, które na jej podsawie dokonały innej czynności prawnej o charakterze przysparzającym, wskutek czego nabyły prawo lub zostały zwolnione od obowiązku

3 Błąd- mylne wyobrażenie o rzeczywistości osoby dokonującej czynności prawnej. Stanowi on wade oświadczenia woli wtedy, gdy: dotyczy treści czynności prawnej, jest istotny. Błąd zarówno omyłka na umowie zamiast 100zł to 1000zł oraz kupienie podróbki zamiast oryginału. Kryteria istotności błędu: Subiektywne- polega na ocenie czy gdyby osoba nie działała pod wpływem błędu, to złożyła by oświadczenie woli tej treści. Obiektywne- nie bierze pod uwagę indywidualnych preferencji osoby składającej oświadczenie woli, ale odwołujące się do przypuszczalnego wyboru osoby rozsądnie oceniającej stan rzeczy niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka. Ma on doniosłość prawną, jako wada oświadczenia woli tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej i jest istotny np. kupując obraz myśląc, że to oryginał. A w rzeczywistości to jest kopia. Błąd nie powoduje nieważność czynności prawnej a jedynie stanowi podstawę do uchylenia się od skutków prawnych złożonego ośw. Woli

4 Podstęp- kwalifikowana postać. Wspólnym ich elementem jest mylne wyobrażenie o rzeczywistości osoby składającej oświadczenie woli. Podstęp jednak jest naganne zachowanie się drugiej strony czynności prawnej- świadome wprowadzenie w błąd osoby składającej oświadczenie woli. Podstępne działanie osoby trzeciej jest też traktowane na równi.

Podstępne działanie polega na świadomym wprowadzeniu jakiejś osoby w błąd lub na umocnieniu jej błędnego mniemania i to w celu skłonienia jej do złożenia ośw. Woli określonej treści. Wada ta uzasadnia uchylenie się od skutków prawnych złożonego ośw. Woli. Można powołać się na podstęp os.3- gdy czynność prawna jest nieodpłatna, gdy druga strona o podstępie os. 3 wiedziała i nie zawiadomiła o nim składającego ośw. Woli

5 Groźba- złożenie oświadczenia woli następuje w obawie przed zrealizowaniem niekorzystnych następstw natury osobistej lub majątkowej, jakie zostały zapowiedziane przez drugą stronę czynności prawnej lub osobę trzecią. Nie wprowadza się tu w błąd a stosuje przymus psychiczny. Groźba jest bezprawna, jeśli polega na zapowiedzi podjęcia działań sprzecznych z prawem lub z powszechnie obowiązującymi normami etycznymi. Groźba poważna- istnieje realne niebezpieczeństwo uzasadniające obawę jej zrealizowania. Może groźba zostać unieważniona w drodze uchylenia się od skutków oświadczenia woli.

Przesłanki ważności czynności prawnej Odpowiednia zdolność do czynności prawnej, dochowanie formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności, brak określonych wad oświadczeń woli, brak świadomości, pozorność, zgodność czynności prawnej z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa oraz z zasadami współżycia społecznego

Sankcje wadliwych oświadczeń czynności prawnych

Rodzaje sankcji wadliwych czynności prawnych (taka, której dokonanie nastąpiło z naruszeniem wymogów wynikających z przepisów prawa)

1 Nieważność- (nieważność bezwzględna) – najostrzejsza postać sankcji. Czynność prawna od momentu jej dokonania nie wywołuje żadnych zamierzonych skutków prawnych. Przyczyny: brak zdolności do czynności prawnej, brak formy zastrzeżonej, brak świadomości lub swobody, pozorność, sprzeczność czynności prawnej z ustawą, z zasadami współżycia społecznego lub dokonanie czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy. Następuje z mocy samego prawa. Jest skuteczna wobec wszystkich, sąd uwzględnia ją z urzędu/ bez zgłoszenia. Ma charakter definitywny. Nie można jej konwalidować (uzdrowić) ani kowersjować ( przekształcić)

2 Wzruszalność- (nieważność względna) czynność prawna od chwili jej dokonania wywołuje zamierzone skutki prawne, ale skutki te są niepewne w tym sensie, że możliwe jest definitywne unieważnienie takiej czynności. Wyróżniamy błąd, podstęp, groźba, dokonanie czynności prawnej w okolicznościach wskazujących na wyzysk, wpływanie na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Unicestwienie skutków wymaga podjęcia stosownego działania przez uprawniony do tego podmiot lub przez sąd np. w drodze wykonania przyznanego stronie prawa podmiotowego kształtującego. Potrzebne konstytutywne orzeczenie sądowe- uwzględniane przez sąd tylko na wniosek. Można ją konwalidować (uzdrowić)

3 Bezskuteczność zawieszona- czynność prawna od chwili jej dokonania jest ważne, z tym że nie wywołuje skutków prawnych, które podlegają „zawieszenie” do czasu wyrażenia zgody przez osobę trzecią. Po nieudzieleniu zgody staje się nieważna.

4 Bezskuteczność względna- czynność prawna nie wywołuje oznaczonych w niej skutków prawnych jedynie w stosunku do określonych osób, pozostając przy tym w pełni skuteczną w stosunku do innych osób, zwłaszcza zaś w stosunku do drugiej strony dokonanej czynności prawnej. Wymaga wydania przez sąd orzeczenia o charakterze konstytutywnym- pokrzywdzenie wierzyciela a także czasem z mocy samego prawa. Nie można żądać po roku od zawarcia umowy. ustawodawca posługuje się konstrukcją bez skuteczności względnej, gdy z jakichś szczególnych powodów chce zapobiec temu, aby skądinąd niewadliwa czynność prawna nie uniemożliwiła wykonywanie prawa jakiejś innej osoby, nieuczestniczącej w owej czynności prawnej Konstrukcja bezskuteczności względnej znajduje zastosowanie z mocy samego prawa; z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu. Przesłanki: jakiś A ma roszczenie wobec B, po powstaniu roszczenia, B zawarł z jakimś C umowę, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienia roszczeniu A wobec B, jeżeli umowa B z C była odpłatna, A może korzystać z ochrony art. 59 KC

Prawo podmiotowe- zbiorcza, nadrzędna kategoria pojęciowa, określająca sytuację prawną strony uprawnionej. Zespół przyznanych uprawnień wstępujących w określonym stosunku cywilnoprawnym. Przyznana i chroniona przez normę prawną oraz wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób.

Uprawnienia- dozwolone normą prawną zachowanie uprawnionego.

1Uprawnienia bezpośrednie- możliwość realizacji interesu prawnego bez pośrednictwa innych osób

2 Roszczenia- wymaga pośrednictwa osób trzecich, polega ono bowiem na możność żądania od określonej osoby określonego zachowania np. wierzytelność. to uprawnienie polegające na tym, że jakaś indywidualnie oznaczona osoba ma obowiązek wykonać świadczenie na rzecz uprawnionego, a więc, że uprawniony może żądać, aby zachowała się ona w ściśle określony sposób. Wymagalne Niewymagalne

3 Uprawnienia kształtujące- podmiotowi uprawnionemu przysługuje kompetencja do tego, by mocą własnej jednostronnej czynności prawnej, że skutkiem dla drugiej strony doprowadzić do powstania zmiany lub ustania stosunku prawnego.

Zarzuty- to swoiste uprawnienie polegające na odmowie spełnienia roszczenia. Służy on ochronie interesów tej osoby, przeciwko której roszczenie się kieruje

Rodzaje podmiotów prawnych

1 Prawa majątkowe- prawo podmiotowe wyraża i chroni interes ekonomiczny. Prawa majątkowe- są zbywalne, zalicza się do nich prawa rzeczowe, wierzytelność opiewające na świadczenia majątkowe, prawa majątkowo- małżeńskie. Prawo majątkowe np. roszczenia pieniężne, które służą do ochrony dóbr niemajątkowych; zobowiązania poza umowne Rodzaje praw majątkowych Obecne Przyszłe- zastaw lub hipoteka Przeszłe- mogą być przedmiotem ugody, negacji, przedawnione roszczenie

2 Prawa niemajątkowe- prawa osobiste, niemajątkowe prawa rodzinne na dobrach niematerialnych (własność intelektualna, patent, prawo osobiste) i materialnych (autor)

3 Prawa bezwzględne- są skuteczne wobec wszystkich, prawo przysługuje wyłącznie wskazanemu podmiotowi, na reszcie spoczywa bierny obowiązek nie ingerowania w sferę cudzych uprawnień. Roszczenia wobec konkretnej osoby. Zalicza się tu prawa rzeczowe, osobiste, niemajątkowe, rodzinne.

4 Prawa względne- skuteczne wobec określonych osób, obowiązek konkretnego zachowania się oznaczonych osób. Wierzytelności, ze stosunków zobowiązaniowych.

5 Prawa zbywalne- prawo własności, wierzytelności, nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa.” Podlegają dziedziczeniu (prawo majątkowe przysługujące osobom fizycznym w razie śmierci człowieka)

6 Prawa niezbywalne- prawa osobiste np. prawo użytkowania, służebności osobiste

7 Prawa akcesoryjne- zabezpieczają inne prawa podmiotowe, nie są samoistne, np. prawo zastawu i hipoteki.

8 Prawa związane- nie są samodzielne, podmiotem jednego prawa może być tylko osoba, która jest zarazem podmiotem innego prawa.

Nabycie prawa podmiotowego

1 Nabycie pochodne- konieczną jego przesłanką jest istnienie tego samego lub innego prawa u poprzednika. Obowiązuje reguła, że nie może przenieść na inną osobę więcej praw, niż sam posiada. Mamy do czynienia w razie przeniesienia prawa w drodze czynności prawnej, dziedziczenia, połączenia lub podziału osób prawnych i w dalszych podobnych sytuacjach.

2 Nabycie pierwotne- brak jest wskazanej zależności. Nabycie niezależne od faktu istnienia nabywanego prawa u poprzednika. Mamy do czynienia gdy następuje z mocy decyzji administracyjnej czy orzeczenia sądowego (ex lege)

3 Nabycie konstytutywne- nabycie prawa następuje wraz z jego powstaniem.

4 Nabycie translatywne- przejście w całości na następcę istniejącego prawa podmiotowego np. pierwotne konstytucyjne zawłaszczenie niczyjej rzeczy ruchomej. Pochodne konstytucyjne- ustanowienie użytkowania wieczystego i ograniczonych praw rzeczowych w drodze czynności prawnych. Pierwotne translatywne- zasiedzenie. Pochodne translatywne- przeniesienie prawa własności, zbycie spadku

5 Sukcesja- w wypadku nabycia pochodnego występuje następstwo prawne w stosunku między nabywcą a poprzednikiem. A) Nabycie (sukcesja) pod tytułem szczególnym- (sukcesja singularna- nabycie indywidualnie oznaczonego prawa lub praw podmiotowych) b) nabycie (sukcesja) pod tytułem ogólnym- (sukcesja uniwersalna)- wypadki wyraźne przez ustawę przewidziane , nabywca uzyskuje ogół praw stanowiących majątek lub odrębny majątek poprzednika (dziedziczenie)

6 Utrata prawa podmiotowego- następuje na skutek wygaśnięcia lub przeniesienia na inną osobę. przeniesienie prawa podmiotowego z jednej osoby na drugą powoduje jego utratę po stronie przenoszącego. Utrata prawa podmiotowego następuje zawsze wtedy, gdy wskutek zdarzeń wskazanych w ustawie dane prawo w ogóle gaśnie.

Wykonanie prawa podmiotowego- czynienie ze swego prawa użytku i zmierzanie do zaspokojenia interesu podmiotu uprawnionego. Czynności czysto faktyczne. - tzn. czynienie ze swego prawa użytku. Polega na realizacji przez podmiot stanów rzeczy lub zachowań zmierzających do uzyskania lub zabezpieczenia prawnie uznanych interesów tego podmiotu, ze względu na niektóre obowiązujące normy prawne wyznaczyły dane prawo podmiotowe

Nadużycie prawa podmiotowego- podejmowanie działań sprzecznych z treścią prawa podmiotowego. Art 5- nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. w teorii prawa cywilnego nie ma wątpliwości, co do tego, że zachowania niezgodne z treścią norm prawnych wyznaczających określone typy lub postacie praw podmiotowych nie są wykonywaniem tych praw i wskutek tego oczywiście nie korzystają z ochrony przewidzianej przez system prawny

Przedawnienie roszczeń i terminy zawite

Przedawnienie- upływ zastrzeżonego przez ustawodawcę terminu wraz ze związanym z tym skutkiem w postaci możliwości uchylenia się od zaspokojenia roszczenia. Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia.

1 zarzut przedawnienia- po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia.

2 Skutek przedawnienia- możliwe jest dobrowolne zaspokojenie przedawnionego roszczenia

Przedawnienie- jego przedmiotem są wyłącznie cywilno-prawne roszczenia majątkowe. Nie podlegają przedawnieniu: Roszczenia niemające charakteru cywilnoprawnego (np. procesowe, administracyjnoprawne) Uprawnienia cywilnoprawne innej postaci niż roszczenia np. prawo własności, uprawnienia kształtujące Roszczenia niemajątkowe np. majątkowe w wyj. Przypadki wymienione w ustawie np. roszczenia windykacyjne

Przerwa przedawnienia- następuje wskutek zdarzenia, które występuje w toku biegu terminu przedawnienia. Po przerwie biegnie od nowa. Przerwę powodują dwa zdarzenia: Podjęcie dochodzenia roszczenia przez uprawnionego Uznanie roszczenia przez dłużnika

Bieg roszczeń o przedawnienie ustawodawca reguluje Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko któremu roszczenie przysługuje (dłużnik) nie zastosował się do treści zobowiązania Niekiedy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego w szczególności od wezwania dłużnika do wykonania świadczenia. Bieg terminu może ulec zawieszeniu lub przerwaniu

Długość terminu określa ustawa normami bezwzględnie wiążącymi, nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. 3 letni okres obejmuje roszczenie o świadczenie okresowe i roszczenie zw. Z prowadzeniem działalności gosp. 10 letni odnosi się do innych roszczeń Inna długość

Terminy przedawnienia- określa ustawodawca przepisami bezwzględnie obowiązującymi. Termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata.

1 Obliczanie terminu- od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczeń o zaniechanie w dniu nie zastosowania się do treści roszczeń. Następuje po upływie terminu zastrzeżonego przez ustawodawcę.

2 Zawieszenie biegu przedawnienia- przeszkody utrudniające dochodzenie roszczenia przez uprawnionego: Przez czas trwania władzy rodzicielskiej- dzieci przeciwko rodzicom. Osoby nie mające pełnej zdolności do czynności prawnej przeciwko osobą prawującym opiekę. Małżonkom przez czas trwania małżeństwa.

Zawieszenie Konsekwencje prawne zależą od tego, w jakiej fazie biegu przedawnienia występują te stany rzeczy: Stany rzeczy powodujące zawieszenie istnieją w momencie, w którym wg reguł ogólnych powinien rozpocząć się bieg przedawnienia. Następuje przesunięcie początku tego biegu do chwili ustania wspomnianych stanów rzeczy Pojawiają się one już po rozpoczęciu biegu przedawnienia. W przypadku takim okresu ich trwania nie uwzględnia się przy obliczeniu terminu przedawnienia (nie biegnie od początku, lecz dalej) Typy zdarzeń powodujące zawieszenie biegu przedawnienia Siła wyższa, jeżeli uniemożliwi uprawnionemu dochodzenie przed sądem- przez czas trwania tej przeszkody Łączący uprawnionego z osobą, przeciwko której skierowane jest roszczenie, określony stosunek rodzinny lub opiekuńczy np. ulegają zawieszeniu roszczenia jednego małżonka przeciwko drugiemu, dzieci przeciwko rodzicom

Zawieszenie- polega na tym, że przy ustaleniu biegu tych terminów nie uwzględnia się okresów, w których występowały owe bliżej określone w ustawie stany rzeczy

3 Wstrzymanie zakończenia biegu przedawnienia- przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej, nie może się skończyć wcześniej niż z upływem 2 lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego.

4 Przerwanie biegu przedawnienia- po przerwaniu biegnie od nowa. Przerywają określone czynności stron (czynności procesowe) (czynności uznania roszczenia) (czynności wszczęcia mediacji) Przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem, przez uznanie roszczenia, wszczęcie mediacji.

Terminy zawite- (prekluzja) dotyczą praw podmiotowych bezpośrednich, uprawnień kształtujących, roszczeń. Wyłącznie przepisy o charakterze bezwzględnie obowiązującym. Po upływie zawitego uprawnienia wygasa. Upływ uwzględnia się z urzędu. „ Roszczenia przedawnia się”- termin przedawnienia

Typy terminów zawitych Terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym: terminy dochodzenia roszczeń, praw stanu cywilnego, o ustalenie praw majątkowych Terminy do dokonywania czynności poza sądowych- terminy do wykonania praw kształtujących o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, do wykonywania zawiadomień do dochodzenia przez członka spółdzielni praw wynikających z członkostwa Terminy wygaśnięcia praw podmiotowych Upływ terminów zawitych powoduje wygaśnięcie uprawnienia, z uwagi na to sąd lub inny organ powołany do rozpoznania sprawy uwzględnia ten fakt z urzędu, a nie na skutek zarzutu podniesionego przez tego, przeciwko komu sprekludowane uprawnienie się kieruje

Ochrona praw podmiotowych- ochrona własna praw podmiotowych

1 Obrona konieczna- art 423 KC- kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi. Posiadacz może ją zastosować, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie jego prawa. Służy ochronie praw podmiotowych w momencie cudzego zamachu.

2 Stan wyższej konieczności- art 424 KC- kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił zwierze w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy ten nie jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę, jeśli bezpieczeństwa sam nie wywołał, nie można było inaczej zapobiec, jeżeli dobro ratowane jest ważniejsze ni jeżeli naruszone.

3 Dozwolona samopomoc- jest generalnie niedozwolona jako sprzeczne z praworządnością i zbędne.

Ochrona sądowa

1 Wszczęcie postępowania- ochronę uzyskuje się w postępowaniu przed sądem powszechnym. Rozpoczyna się z czynności procesowej zainteresowanego (pozew) postępowanie nie procesowe- wniosek powinien zawierać żądanie i okoliczności faktyczne. A) powództwo o zasądzenie- zasądzenie dochodzonego świadczenia b) powództwo o ustalenie- zgodne ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny c) powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego- żąda powód wydania konstytutywnego orzeczenia sądu, z mocy którego następuje nawiązanie, zmiana lub rozwiązanie stosunku cywilnoprawnego.

2 Legitymacja procesowa- niezbędne jest stwierdzenie legitymacji czynnej powoda oraz legitymacji biernej pozwanego.

3 Ustalenie stanu faktycznego- ustalenie okoliczności faktycznych istotnych do rozstrzygnięcia sprawy

4 Ciężar dowodu- ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne art 6 KC Ciężar spoczywa na określonej osobie.

5 Domniemania

a domniemanie faktyczne- sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Wynik rozumowania sadu.

b Domniemanie prawne- wiąże sąd i mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza. Domniemanie wyznaczone przez normę prawną. Zwalniają zainteresowanego od ciężaru dowodu faktu domniemanego. Do obalenia potrzeby przeciwdowodów.

6 Obrona pozwanego- zarzuty przeciwko twierdzeniu powoda

7 Orzeczenie sądowe- sąd orzeka wydając wyrok, postępowanie nieprocesowe kończy się postanowieniem.

Egzekucja- podstawą jej jest tytuł wykonawcy czyli orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu

Znaczenie dobrej i złej wiary

Dobra wiara- zjawisko wewnętrzne, stanowiące stan psychiczny określonej osoby, polegający na jej błędnym ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu o istnieniu jakiegoś prawa czy stosunku prawnego.

Zła wiara- osoba, która wie ze nie przysługuje jej określone prawo podmiotowe ani nie jest stroną określonego stosunku prawnego, jak i osoba, która mogła się o tym dowiedzieć przy dołożeniu należytej staranności. Złej wiary powinien dowieść ten, kto ma interes w obaleniu domniemania

Prawo rzeczowe Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym.

Zasadniczym sposobem ustanowienia praw rzeczowych jest umowa, mocą, której właściciel obciąża swą rzecz prawem rzeczowym ograniczonym na rzecz innego podmiotu ( nabywcy prawa). Niekiedy prawa rzeczowe ograniczone powstać mogą z mocy prawa- np. zasiedzenie służebności gruntownej, powstanie zastawu ustawowego. Źródłem mogą też być orzeczenia sądowe np. ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wyjątkowo prawa rzeczowe mogą zostać ustanowione w drodze decyzji administracyjnej

Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym- to ogół przepisów prawa cywilnego, które reguluje powstanie, zmianę i ustanie rzeczowych praw podmiotowych

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym- kategoria cywilnych praw podmiotowych, które spełniają łącznie dwa warunki: dotyczą rzeczy i ukształtowane zostały jako prawa bezwzględne czyli skuteczne wobec wszystkich. Sa majątkowymi prawami cywilnymi o charakterze bezwzględnym mające za przedmiot rzecz. Dzieli się na prawo rzeczowe i obligatoryjne (np. wierzytelność)

Wierzytelność- strona uprawniona (wierzyciel) może żądać od strony zobowiązanej (dłużnika) określonego zachowania (świadczenia)

Podział praw rzeczowych

1 Prawo własności

2 Użytkowanie wieczyste ( prawo na rzeczy cudzej)/ ( prawo rzeczowe ograniczone) ograniczone w czasie 40-99lat, ograniczenia z umowy z ustawy z zasady współżycia społ. Odpłatne. Tylko nieruchomości. Prawo do rzeczy cudzej.

3 Ograniczone prawa rzeczowe: Użytkowanie, Służebność, Zastaw, Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, hipoteka

Prawa na rzeczy cudzej- ustanowione tylko na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego

Prawa rzeczowe ograniczone- ograniczone prawa własności, stanowią one niejako jedynie ograniczony wycinek uprawnień właściciela Ograniczone prawa rzeczowe- polegają na korzystaniu w oznaczonym zakresie z rzeczy cudzej. Przedmiotem praw rzeczowych ograniczonych są rzeczy. Mogą to być rzeczy ruchome, jak i nieruchomości ( użytkowanie) niekiedy tylko rzeczy ruchome (zastaw) a niekiedy tylko znów nieruchomości (hipoteka, służebność, spółdzielcze własności prawo do lokalu mieszkaniowego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego) Na zasadzie wyjątku do praw rzeczowych ograniczonych zaliczamy także prawa majątkowe

Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność (gruntowa, osobista), zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, hipoteka

Prawa niesamoistne (akcesoryjne)- uzależnione od innych praw, co oznacza, że nie mogą one powstać ani istnieć bez innego prawa (hipoteka/ zastaw)//Prawo samoistne

Prawo wolne- są niezależne

Prawo związane- przysługują jedynie podmiotowi innego prawa, z którym pozostają w ścisłym związku, dzieląc jego los prawny.

Prawa zbywalne- nie można przenieść na inną osobę

Zasada numerus clausus praw rzeczowych- (zamknięta lista)- zamknięty katalog ograniczonych praw rzeczowych. Pozostawia wyłączne kompetencje ustawodawcy. dzieli sie na: Własność- def. Ma charakter negatywny: ustawa, zasady współżycia społecznego i społ-gospodarcze przeznaczenie swego prawa; Użytkowanie; Zastaw; Hipoteka; Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Własność

Roszczenie windykacyjne negatoryjne § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Ekonomiczne pojęcie- własność jest podstawowym stosunkiem społecznym w rozwoju historycznym społeczeństw. Każda forma władania częściami przyrody mającymi wartość majątkową, która pozwala na zawłaszczenie jej materialnych części.

Prawne znaczenie- przeniesienie podstawowej instytucji dla danego systemu społeczno-ekonomicznego na grunt prawa.

Ochrona własności- należy do typu ochrony petytoryjnej- służącej ochronie prawa Ochronę własności zapewniają dwa podstawowe roszczenia Windykacyjne- właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Roszczenie to służy ochronie uprawnienia właściciela do wyłącznego posiadania rzeczy. Legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym ma jedynie współwłaściciel lub właściciel. W procesie windykacyjnym pozwany może wybrać różne warianty obrony. Najprostszym sposobem obrony jest zaprzeczenie prawa własności powoda. Na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktu, iż przysługuje mu prawo własności Negatoryjne- może z nim wystąpić właściciel, którego prawo zostało naruszone w inny sposób niż przez pozbawienie go faktycznego władania rzeczą. Roszczenie to składa się z dwóch uprawnień Żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem polega na domaganiu usunięcia cudzej rzeczy oraz usunięcia skutków naruszenia np. zasypanie bezprawnie wykopanego rowu. Zaniechania naruszeń- ma na celu doprowadzenie do powstrzymania nieuprawnionego od bezprawnych działań odnoszących się do rzeczy cudzej. Jest ono aktualne tylko wtedy, gdy istnieje obawa dalszych naruszeń Legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem negatoryjnym ma właściciel. Roszczenia negatoryjne i windykacyjne nie ulegają przedawnieniu, jeśli dotyczą nieruchomości

Formy własności

1 własność prywatna- podstawa aktualnego ustroju gospodarczego, nie ma swej definicji legalnej. Własność tego wszystkiego, co może należeć do jednostki ludzkiej lub osoby prawnej i obejmuje środki produkcji jak i dobra konsumpcyjne. Podmiotami własności prywatnej są osoby fizyczne i spółki. A) spółka osobowa- spółki cywilne, jawna, komandytowa, komandytowo akcyjna, partnerska b) spółka kapitałowa- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne. Nie posiadają osobowości prawnej.

2 Własność państwowa- nie jest instytucjonalną jednostką pod względem podmiotowym własność i inne prawa majątkowe stanowiące mienie państwowe przysługują Skarbowi państwa lub innym państwowym osobom prawnym

3 Własność samorządowa- (komunalna)- podmiotem są samorządowe osoby prawne. Mienie komunalne- własność i inne prawa majątkowe należące do gminnych osób prawnych.

Treści i zakres prawa własności Treść uprawnień właściciela- uprawnienie do korzystania z rzeczy jest uprawnieniem właściciela, ale ma ono charakter złożony, albowiem składają się nań: uprawnienie do użytkowania rzeczy, pobierania pożytków z rzeczy, do pobierania innych dochodów z rzeczy, do zużycia rzeczy oraz do jej przetworzenia.

1 Pozytywna strona- treść pozytywna- uprawnienia właściciela. Treść negatywna- istota stosunku prawnego, którego elementem jest prawo podmiotowe właściciela i kładzie nacisk na powszechny obowiązek nienaruszenia sfery dozwolonego zachowania właściciela, obciążający wszystkich poza uprawnionym. TRIADA UPRAWNIEŃ

Pozytywna strona własności (posiadanie, użytkowanie, pobieranie pożytków, zużycie rzeczy, rozporządzanie rzeczą)

Domniemywa się uprawnienia na korzyść właściciela.

A Uprawnienie do korzystania z rzeczy- ma charakter złożony (uprawnienie do używania rzeczy, pobierania pożytków, do pobierania innych dochodów z rzeczy, do zużycia i przetworzenia rzeczy) jest jednym z najistotniejszych atrybutów właściciela, który pozwala zaspokajać jego potrzeby przy użyciu danej rzeczy

B Uprawnienie do używania pozwala zaspokoić potrzeby właściciela przy użyciu danej rzeczy np. jazda samochodem.

C Uprawnienie do pobierania pożytków- pobieranie pożytków naturalnych i cywilnych z rzeczy np. owoce z drzewa /czynsz

D Uprawnienia do rozporządzania rzeczą- przeniesienie, obciążenie, zniesienie tego prawa, (porzucenie rzeczy) rzecz niczyja

2 Negatywna strona- właściciel może korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób. Bezwzględny charakter prawa własności. Obowiązek nieczynienia obciążający wszystkich poza uprawnionym.

Ustawowe wyznaczniki prawa własności

Prawo sąsiedzkie- normuje sposób korzystania z nieruchomości, uwzględniający konieczność rozwiązania ewentualnych kolizji płynących z sąsiedztwa. Kategorie prawa sąsiedzkiego: a) przepisy ograniczające oddziaływanie na nieruchomości sąsiedzkie b) Przepisy określające sposób korzystania przez sąsiadów z przygranicznych pasów gruntu c) przepisy przewidujące możliwość ustanawiania określonych służebności d) przepisy regulujące problemy związane z granicami nieruchomości sąsiednich.

Immisje- oddziaływanie na grunt sąsiedni. Działania realizowane na swoim gruncie, ale skutki przenoszone są na grunt sąsiedni.

1 Immisje bezpośrednie- skierowanie określonych substancji na grunt sąsiedni za pomocą określonych urządzeń

2 Immisje pośrednie- pośrednie oddziaływanie na grunt sąsiada np. wytwarzanie hałasu. A) materialne- emisja określonych cząstek materii (pył, dym) lub energii (hałas) b) niematerialne- oddziaływanie jedynie na strefę psychiczną właściciela nieruchomości sąsiedzkiej.

Bezpośrednie emisje są bezwzględnie zakazane, stanowiąc niedozwoloną ingerencję w uprawnienia właściciela. Immisje pośrednie są dopuszczalne (art144 powinno się powstrzymywać oddziaływań, które zakłócają korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę.

Służebność drogi koniecznej- art 145 właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem drogi koniecznej w braku dostępu do drogi publicznej.

Postępowanie rozgraniczeniowe ( nieruchomości) składa się z dwóch etapów: administracyjnego i sądowego. Przy postępowaniu administracyjnym ( wszczęte z urzędu lub na wniosek) prowadzone przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), czynności ustalania wykonuje geodeta. Może to być ugoda stron zawarta przed geodetą. Kończy się ugoda albo decyzją administracyjną. W przeciwnym razie organ przekazuje sprawę rozgraniczenia na drogę postępowania sądowego.

Zasady współżycia społecznego- ograniczenie wykorzystywania prawa właściwości, które jest zgodne z normami prawa, ale godzi w poglądy moralne panujące w społeczeństwie na danym etapie jego rozwoju

Społeczno- gospodarcze przeznaczenie prawa- właścicielowi konkretnej rzeczy przysługują poszczególne uprawnienia, hipotetycznie składające sie na prawo własności, jeżeli są one zgodne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Przestrzenne granice własności- granice nieruchomości budynkowych zawarte są w jej bryle, nieruchomości gruntowe- bez żadnych ograniczeń w głąb ziemi i do nieskończoności ponad jej powierzchnię ( odwrócony stożek) art 143.

Nabycie Utrata prawa własności

1 Pierwotne nabycie- nabycie prawa niezależnie od poprzednika: gdy nabywa sie rzecz niczyją, rzecz miała swego właściciela, ale nabywca nie wywodzi swego prawa od praw owego poprzedniego właściciela. Konsekwencją pierwotnego nabycia jest uzyskanie prawa własności w pełnym wymiarze bez obciążeń.

2 Pochodne nabycie- prawo przechodzi na następcę w takim zakresie, w jakim przysługiwało poprzedniemu właścicielowi, ze wszystkimi ograniczeniami i obciążeniami

Przeniesienie własności

1 Przeniesienie własności rzeczy ruchomej- umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości przenosi własność na nabywcę. Czyli jest umową o podwójnym skutku zobowiązująco- rozporządzającym. Podwójnym skutkiem może być:

Przenoszenie własności rzeczy oznaczone

A co do tożsamości- może być wyłączoną wolą stron lub wynikać z przepisu ustawy. Ma charakter konsensualny (wystarczy zgodne oświadczenie woli stron) nie jest konieczne wydanie rzeczy

B co do gatunku- potrzebne przeniesienie posiadania. Przeniesienie oznaczone co do gatunku i rzeczy przyszłych następuje w drodze dwóch umówi: obowiązującej i rozporządzającej

Materialna kauzalność- przyczyna dla której zawiera sie umowę o przeniesienie własności, nie istniała, umowa taka jest nieważna.

2 Przeniesienie własności rzeczy ruchomej przez osobę nieuprawnioną do rozporządzania rzeczą- 169 KC Jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. Nabywca uzyskuje własność z upływem 3 lat- dobra wiara- umowa ma charakter realny

3 Przeniesienie własności nieruchomości- treść umowy- zakaz przenoszenia własności z zastrzeżeniem warunku i terminu- dotyczy czynności prawnych, które mają wywołać skutek rzeczowy. Forma czynności- akt notarialny, wymagany pod rygorem nieważności

Kauzalność formalna- w wypadku rozdzielenia skutku zobowiązującego od stosunku rozporządzającego (rzeczowego) przy przeniesieniu własności nieruchomości.

Przeniesienie własności nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego

Obrót nieruchomościami- sprzedaż, zamiana, darowizna- zrzeszenie się, oddanie w użytkowanie wieczyste, ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych, najem, dzierżawa, użytkowanie. Zasada zawarcia umowy w formie przetargu.

Cztery formy przetargu

1 ustny nieograniczony

2 ustny ograniczony

3 pisemny nieograniczony

4 pisemny ograniczony

Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa-

Zasób własności rolnej Skarbu Państwa- mienie SP przejęte w trybie ustawy, którym gospodaruje rodzaj Agencja Nieruchomości Rolnych

Agencja nieruchomości rolnych- osoba prawna, wykonuje w imieniu SP, prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz ( sprzedaje, nieodpłatne przeniesienia własności, oddanie na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub fizycznym wniesienia do spółki itp.)

Ograniczenie nabywania nieruchomości przez cudzoziemców- nabycie przez cudzoziemca wymaga zezwolenia, wychowanego w formie decyzji administracyjnej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Cudzoziemiec- osoba fizyczna nie posiadająca obywatelstwa polskiego, osoba prawna mająca siedzibę za granicą, nie posiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych wyżej mająca siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych, osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej, mająca siedzibę na terytorium RP

Nabyciem nieruchomości- jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego na podstawie każdego zdarzenia prawnego nabycie bez uprawnienia powoduje nieważność danej czynności prawnej

Współwłasność

rodzaje współwłasności: Współwłasność w częściach ułamkowych- to instytucja samoistna, niezwiązana bezpośrednio z innym stosunkiem prawnym. Można ją znieść w każdym czasie Współwłasność łączna ma charakter służebny i istnieje po to, aby stosunek podstawowy mógł prawidłowo funkcjonować. Istnieje tak długo, jak długo trwa stosunek podstawowy

Sposoby powstawania współwłasności Czynność prawna- kupno przez kilka osób jednej rzeczy Orzeczenie sądowe Przepis ustawy np. zasiedzenie Spadkobranie

Sposoby zniesienia współwłasności Podział rzeczy wspólnej- każdy ze współwłaścicieli może żądać, aby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej Przyznanie w całości rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli- o tym, któremu z właścicieli się przyznaje własność rzeczy decydują strony lub sąd Podział cywilny polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej z tego tytułu kwoty pieniężnej

Tryby zniesienia współwłasności Umowny- dochodzi do skutku poprzez porozumienie współwłaścicieli, co do faktu, że współwłasność ma zostać zniesiona oraz do sposobu, w jaki ma nastąpić Sądowy-, gdy nie ma porozumienia i sąd musi wydać postanowienie

Umowne przenoszenie prawa własności ZASADY Nabycie pierwotne- nabywca nabywa swoje prawo niezależnie od praw poprzednika Konsekwencją pierwotnego nabycia własności jest to, że nabywca uzyskuje prawo własności w pełnym wymiarze, bez jakichkolwiek obciążeń Nabycie pochodne- prawo to przechodzi na następcę w takim zakresie, w jakim przysługiwało poprzedniemu właścicielowi, a więc ze wszystkimi ograniczeniami i obciążeniami, jakie dotykały prawa własności. Przeniesienie prawa własności- to przeniesienie prawa własności na podstawie umowy Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej, co do tożsamości jest umową o podwójnym skutku zobowiązująco- rozporządzającym i przenosi własność takiej rzeczy w drodze umowy Umowa, której przedmiotem jest przeniesienie własności rzeczy oznaczonej, co do tożsamości ma charakter konsensualny, gdyż do osiągnięcia skutku polegającego na przeniesieniu własności wystarczy jedynie zgodne oświadczenie woli stron, natomiast nie jest konieczne wydanie rzeczy Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko, co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadanej rzeczy

Współwłasność to sytuacja, kiedy prawo własności przysługujące niepodzielnie kilku osobom. Charakteryzuje ją: Jedność podmiotu polega na tym, że przedmiotem wspólnego prawa przy współwłasności jest jedna rzecz ruchoma bądź nieruchoma Wielość podmiotów- oznacza, że więcej niż jedna osoba korzysta z przymiotu właściciela Przysługuje niepodzielnie kilku osobom i bez znaczenia jest czy przedmiotem współwłasności jest rzecz podzielna czy nie

Zasiedzenie- instytucja dawności. Nabycie własności przez posiadacza na skutek długotrwałego posiadania rzeczy Przesłanki dot. Nieruchomości- posiadanie samoistne o charakterze nieprzerwalnym oraz upływ czasu 20 dobra wiara/30 lat zła wiara

1 Przedmiot zasiedzenia- własność rzeczy nieruchomej- zarówno gruntowa jak i lokalowa. Własność rzeczy ruchomej. Prawa użytkowania wieczystego ( użytkowanie wieczyste, ustanowione na rzecz innej osoby) można wtedy nabyć nieruchomość budynkową. Służebność gruntowa- o ile korzysta z trwałego i widocznego urządzenia wzniesionego na cudzym gruncie

2 Przesłanki zasiedzenia- Wspólne dla ruchomości i nieruchomości (posiadanie samoistne o charakterze nieprzerwalnym- musi być nieprzerwalne, ciągłe- domniemanie ciągłości posiadania) 20 lat dobra 30 lat zła wiara. Ruchoma rzecz dobra wiara 3 lata

Bieg terminu zasiedzenia- przepisy obiegu przedawnienia roszczeń

Znalezienie rzeczy- należy do kategorii sposobów nabycia własności mieszczących się w pojęciu przemilczenia. Nabycie własności następuje na skutek niepodjęcia przez właściciela rzeczy działań zmierzających do odzyskania rzeczy zgubionej. Zgubienie- właściciel utracił posiadanie rzeczy wbrew swojej woli. Można żądać znaleźnego 1/10 wartości rzeczy w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru rzeczy.

Zrzeszenie się własności nieruchomości i porzucenie rzeczy ruchomej- samorządowo lub państwowa osoba prawna może zrzec się własności nieruchomości odpowiednio na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub SP. Odpowiednikiem jest porzucenie rzeczy ruchomej z zamiarem wyzbycia się jego własności. Rój pszczół 3 dni

Budowa na cudzym gruncie:, Jeżeli obiekty są trwale związane z gruntem to stanowią własność właściciela gruntu. W momencie zwrotu takiego gruntu własności może wystąpić jedynie posiadacz samoistny, czyli ten, kto faktycznie włada gruntem jak właściciel. Posiadacz samoistny musi być w dobrej wierze, czyli w usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że służy mu prawo własności. Owa wiara dotyczy posiadania rzeczy, a nie uprawnienia do wznoszenia budynku. Wzniesiona przez posiadacza budowla musi mieć wartość przenoszącą znacznie wartość zajętej na ten cel działki z uwzględnieniem cen rynkowych działki i budowli. Przeniesienie własności działki jest odpłatne. Przesłanki: dobra wiara, posiadacz samoistny

Konfuzja to zejście się w jednym ręku własności i prawa rzeczowego ograniczonego

Zniesienie prawa własności wiąże się z jego unicestwieniem, którego następstwem jest zniszczenie rzeczy. Jeszcze innym przypadkiem jest porzucenie rzeczy. Rzecz ruchoma porzucona z zamiarem wyzbycia się, staje się rzeczą niczyją, co oznacza, że istnieje prawo własności do tej rzeczy wygasa.

Ograniczone prawa rzeczowe- ograniczają zakres uprawnień właściciela, ograniczone treściowo w stosunku do prawa właściciela.

1Powstanie ograniczonych praw rzeczowych- Umowa+ wpis do KW, forma aktu notarialnego- oświadczenie właściciela, który prawo ustanawia.

2 Zmiana treści ograniczonych praw rzeczowych- w drodze umowy + wpis do KW. Jeśli dotyka praw osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby.

3 Pierwszeństwo Praw Rzeczowych- przy kolizji kilka praw rzeczowych ograniczonych na jednej rzeczy. Pierwszeństwo ma ta wpisana jako pierwsza do KW. Prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej. Zmiana pierwszeństwa w formie umowy między tymi czyje prawo ma ustąpić, a tym czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwa. (Jeśli jedno chociaż z nich jest wpisane do KW to też wpis do KW)

4 Wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych- art 246- zrzeszenie- uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Jednostronna czynność prawna + wykreślenie prawa z KW. Art 247 Konfuzja- zejście się w jednym ręku własności i prawa rzeczowego ograniczonego.

Posiadanie- element określonych stosunków prawnych, elementem konkretnych praw podmiotowych. to element faktycznego władania rzeczą, może być elementem określonych stosunków prawnych, elementem konkretnych praw podmiotowych Posiadaczem rzeczy jest ten, kto nią faktycznie „jak właściciel” jak i ten, kto nią faktycznie włada jak i użytkownik, zastawnik, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą ( posiadacz zależny). Posiadanie jest stanem faktycznym wywołującym określone skutki prawne. Posiadanie utożsamiane jest ze stanem trwałego władztwa nad rzeczą, któremu towarzyszy zamiar zatrzymania rzeczy dla siebie.

1 Posiadanie rzeczy- jest ten, kto nią faktycznie włada jako właściciel, jak i ten, kto nią faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (Posiadacz zależny)

A faktyczne władztwo nad rzeczą- towarzyszy zamiar zatrzymania rzeczy dla siebie.

B wola władania rzeczą- rozróżnia instytucje związane z faktycznym władaniem rzeczą jak również odróżniać posiadanie samoistne od zależnego.

2 Dzierżenie rzeczy- jest ten, kto faktycznie rzeczą włada, ale za kogoś innego

3 Nabycie posiadania- (pierwotne- objęcie rzeczy w faktyczne władanie z zamiarem wykonywania określonego prawa do rzeczy; pochodne- przeniesienie posiadania w przypadku, gdy posiadacz rzeczy przekazuje swoje posiadanie innej osobie)

Przeniesienie posiadania formą jest:

A wydanie rzeczy

B dziedziczenie posiadania

4 Rodzaje posiadania

A Samoistne- ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel nawet jeśli mu prawo nie służy np. złodziej

B Zależne- ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

C Posiadanie- w dobrej wierze- osoba, która pozostaje w mylnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje jej wykonane prawo do rzeczy także niedbalstwo.

D Posiadanie w złej wierze- osoba, która przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, iż nie służy jej wykonywane przez nią prawo.

E Posiadanie bez tytułu prawnego (najemca dzierżawca) i z tytułem prawnym- ( tylko właściciel a w zależnym- np. najemca, dzierżenie czy inna osoba legitymująca się uprawnieniem do władania rzeczą cudzą)

F Posiadanie niewadliwe- zostało nabyte środkami dozwolonymi przez prawo.

G posiadanie wadliwe

5 Domniemanie związane z posiadaniem

A Domniemanie posiadania samoistnego – domniemywa się, ze ten kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym art 339KC

B Domniemanie ciągłości posiadania- art 340 niemożność posiadania wywołane przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwalne art 345KC

C Domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym art 341- każdy kto faktycznie rzeczą włada, jest jej właścicielem

D Domniemanie dobrej wiary- art 7 jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienia dobrej wiary

Ochrona posiadania

1 ochrona własna- konieczna i dozwolona samopomoc

2 ochrona sądowa- ustawodawca przyznał posiadaczowi, którego posiadanie zostało naruszone roszczenia posesoryjne, na które składają się roszczenia o zaniechaniu oraz roszczenie o przywróceniu stanu poprzedniego. Cechą charakterystyczną roszczeń posesoryjnych jest to, iż służą one każdemu posiadaczowi, niezależnie od charakteru posiadania, w szczególności nie jest ono uzależnione od dobrej wiary posiadacza i zgodności posiadania z prawem.

2.1 roszczenie posesoryjne służy ochronie pewnego stanu faktycznego, dlatego powinno być w miarę szybko realizowane przez posiadacza. Dał temu wyraz ustawodawca obejmując to roszczenie krótkim, rocznym terminem zawitym, liczonym od chwili naruszenia. Po upływie tego terminu roszczenie wygasa.

A ochrona konieczna- można zastosować ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania. Stosuje się ją w trakcie trwania naruszenia posiadania w celu odparcia zamachu.

B dozwolona samopomoc- do naruszenia posiadania już doszło i chodzi o przywrócenie stanu posiadania istniejącego przed naruszeniem, Nieruchomość można samemu przywrócić, nie wolno stosować przy tym przemocy względem osób. Ruchomość- nie ma tu jednak zakazu stosowania przemocy w stosunku do osób, gdyż często warunkiem odzyskania rzeczy ruchomej jest właśnie użycie przemocy w stosunku do osoby dopuszczającej się naruszenia posiadania. Przy ruchomościach działania powinny nastąpić natychmiast, przy nieruchomościach niezwłocznie, bez zbędnej zwłoki.

C Roszczenia posesoryjne- roszczenie o zaniechania oraz roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego. Służą one każdemu posiadaczowi, niezależnie od charakteru tego posiadania, nie jest uzależnione od dobrej wiary posiadacza i zgodności posiadania z prawem. Czysty proces posesoryjny- nie bierze się pod uwagę zarzutu prawa podnoszonego przez osobę, która dopuściła się naruszenia posiadania. Chyba, że stan po naruszeniu jest zgodny z prawem.

Istota zobowiązania

1 Zobowiązanie- stosunek prawny, w którym występują dwie strony, dłużnik i wierzyciel, przy czym to dłużnik powinien spełnić świadczenie na rzecz wierzyciela, zaś wierzycielowi wolno się domagać spełnienia tego świadczenia. Dzieli się na Podmiot (świadczenie może polegać na działaniu lub zaniechaniu) Przedmiot i Treść.

2 Strony stosunku zobowiązaniowego- dwie strony. Może to być każdy podmiot, któremu prawo daje możliwość występowania w stosunkach cywilnoprawnych, może być więcej stron i uwikłana osoba trzecia. Wielość podmiotów- stron może wystąpić po stronie dłużniczej jak i wierzycielskiej.

3 Przedmiot stosunku zobowiązaniowego- zachowanie strony zgodne z treścią owego stosunku. Przedmioty świadczenia- oprócz zachowania się podmiotu, pewne dobra. W każdym stosunku zobowiązaniowym występuje jego przedmiot, czyli świadczenie, nie w każdym natomiast możemy wskazać przedmiot świadczenia. Świadczenie poszerzone jest w zobowiązaniu o cel, który przesądza o istnieniu zobowiązania.

4 Treść zobowiązania- uprawnienia wierzyciela oraz pozostające z nimi w związku obowiązki obciążające dłużnika. Przyznane wierzycielowi uprawnienia skierowane wobec dłużnika polegające na możliwości żądania, by spełnił on świadczenie+ obowiązki dłużnika

5 Wierzytelność- wszystkie uprawnienia, jakie mogą przysługiwać stronie uprawnionej z upływem czasu może się zmieniać. A) główne- zmierzają do uzyskania świadczenia b) uboczne- pomagają lub ułatwiają realizację pierwszych

6 zobowiązanie niezupełne- z upływem terminu przedawnienia, osłabiona sankcja

7 Odpowiedzialność- przymusowa realizacja wierzytelności- wierzyciel może wbrew woli drugiej strony, wykorzystując przymus państwowy, zaspokoić się z majątku dłużnika

Dług- powinne zachowanie się dłużnika, zaś określa je treść zobowiązania

Dług a odpowiedzialność- możliwość wyegzekwowania długu. Najczęściej dłużnik dobrowolnie spełnia wynikające z treści zobowiązania ciążące na nim obowiązki- wypełnia, zatem dług. Gdy tego nie uczyni pojawia się kwestia egzekucji uprawnień wierzyciela. Przymusowa realizacja wierzytelności polega na tym, że wierzyciel może nawet wbrew woli drugiej strony, wykorzystując przymus państwowy zaspokoić się z majątku dłużnika. Jest to odpowiedzialność. Odpowiedzialność dłużnika za naruszenie treści zobowiązania powstaje z mocy samego prawa i jest to odpowiedzialność nazyw. Osobistą, przy czym ma charakter majątkowy.

8 Realizacja odpowiedzialności- tylko gdy wierzyciel podejmie stosowne czynności. Wierzyciel musi uzyskać tytuł egzekucyjny ( wyrok sądu powszechnego)- opatrzony klauzulą wykonalności odpowiedzialność rzeczowa- hipoteka, zastaw.

Świadczenie- zachowanie się dłużnika zgodne z treścią łączącego strony zobowiązania

1 Rodzaje świadczenia

A Jednorazowe- znaczenie odgrywa czynnik czasu. Może być wykonane wskutek jednorazowego zachowania się dłużnika wtedy, gdy może być ono wykonane wskutek jednorazowego zachowania się dłużnika, choćby w rzeczywistości dłużnik dokonał kilku czynności odległych w czasie

B Ciągłe- dłużnik nie ma sposobności wykonać go poprzez jednorazową czynność, lecz wymagane będzie ustawiczne zachowanie się trwające przez pewien czas. - to świadczenia, gdy dłużnik nie ma sposobności wykonać go poprzez jednorazową czynność, lecz wymagane będzie ustawiczne zachowanie się trwające przez pewien czas

C Okresowe- dłużnik powinien spełnić na rzecz wierzyciela szereg świadczeń jednorazowych w określonych odstępach czasu, suma świadczeń nie jest z góry określona mamy z nim do czynienia wtedy, gdy dłużnik powinien spełnić na rzecz wierzyciela szereg świadczeń jednorazowych w określonych odstępach czasu, przy czym suma tych świadczeń nie jest z góry określona

Indywidualne - rzecz musi być oznaczona, co do tożsamości, niepowtarzalnych cech- sprzedaż samochodu Gatunkowo oznaczone- wskazujemy takie jej przymioty, dzięki którym będzie możliwe wskazanie innych jeszcze rzeczy należących do tego samego gatunku Podzielne-, gdy może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości Niepodzielne-, gdy wskutek podzielenia przedmiotu świadczenia wierzyciel nie uzyska tego, co mógłby i powinien otrzymać to mówimy o świadczeniu niepodzielnym

D Co do tożsamości- rzecz wyróżniona z pośród wszystkich innych wdg. Jej indywidualnych, niepowtarzalnych cech.

E Oznaczona co do gatunku- wskazujemy takie jej przymioty, dzięki którym będzie możliwe wskazanie innych jeszcze rzeczy należących do tego samego gatunku

F Podzielne- jeśli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości

G Niepodzielne- w skutek podzielenia przedmiotu wierzyciel nie uzyska tego, co mógłby i powinien otrzymać

2 Świadczenie pieniężne

A Zasada nomalizmu pieniężnego- jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej

B Waloryzacja świadczeń pieniężnych-Zasada Waloryzacji- zachowanie równowagi pomiędzy wartością nabywczą sumy pieniężnej ustalonej w chwili, gdy zobowiązanie powstało, a jej wartością z daty spełnienia świadczenia.

C Zasada walutowości- jeśli podmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynności prawa zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.

3 Odsetki- wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału. Muszą być uzgodnione i zawarte w umowie, w przeciwnym razie wchodzą ustawowe ( określa je RM w drodze rozp.) 13^o w skali roku. Nie większe niż czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP

Art. 359. § 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.

§ 2[1]. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).

§ 2[2]. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

§ 2[3]. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.

4 Świadczenia odszkodowawcze

A Źródła odpowiedzialności odszkodowawczej- rodzaj sankcji powstanie u podmiotu uprawnionego, roszczenia o naprawienie szkody

B Odpowiedzialność kontraktowa- dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania chyba, że są one następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi

C Odpowiedzialność deliktowa- niedozwolone działanie. Fakt stanowczy (wiąże obowiązek odszkodowawczy z określonym podmiotem) w formie przyczyny sprawczej szkody

D Ustanowienie wysokości odszkodowawczej

Szkoda- jest to każdy uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany w swym prawnie chronionych dobrach. Uszczerbek majątkowy- Szkoda, Odszkodowanie, Uszczerbek o charakterze niemajątkowym Krzywda, Zadośćuczynienie

Szkoda na osobie- naruszone dobra osobiste, może być materialny

Szkoda na mieniu- wyłącznie składniki majątkowe

Adekwatna przyczynowość- zakres odpowiedzialności poszkodowanego ustala się, oceniając następstwa zdarzenia wyrządzającego szkodę.

5 Świadczenie w zobowiązaniach przemiennych- wybór świadczenia zależy od dłużnika, chyba że z czynności prawnej, ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia

6 Upoważnianie przemienne- sytuacja gdy przedmiot zobowiązania jest określony

Wielość dłużników lub wierzycieli

1 Zobowiązania podzielne i niepodzielne

2 zobowiązania solidarne

A Solidarność dłużników (bierna) kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych

B Solidarność wierzycieli (czynna) źródłem może być tylko umowa. Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rak jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich

3 Źródła solidarności- art 369 zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub czynności prawnej

4 Solidarność nieusprawiedliwiona (in solidum) ten sam wierzyciel będzie miał roszczenie o naprawienie szkody względem kilku osób, przyczym nie są one zobowiązane solidarnie (złodziej sklepu)

Umowy jako źródło zobowiązań

1 Ogólna charakterystyka źródeł stosunku zobowiązaniowego- zobowiązany stosunek prawny wynika z określonego zdarzenia prawnego

Źródła- Umowy, jednostronne czynności prawne, czyny niedozwolone, bezpodstawne wzbogacenie, decyzja administracyjna, orzeczenia sądowe

2 Rodzaje umów

A Umowy zobowiązujące- w skutek zawarcia u jednej ze stron powstaje obowiązek określonego zachowania się w przyszłości

B Umowy rozporządzające- jedna ze stron w wyniku dokonania takiej czynności prawnej zmniejsza stan swego posiadania w tym posiadane prawo

C umowy jednostronne- zobowiązanie występuje w klasycznie prostej postaci- dłużnik jest wyłącznie zobowiązany, a wierzyciel wyłącznie uprawniony do świadczenia

D Umowy dwustronnie zobowiązujące- złożona sytuacja. Dłużnik oprócz świadczenia na rzecz drugiej strony, jest też uprawniony, by żądać od niej świadczenia i w drugą stronę

E Zobowiązania wzajemne- ekwiwalentność świadczeń- pod względem wartościowym świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej

F Umowy konsensualne- kryterium wyróżnienia- okoliczności czy do zawarcia umowy wystarcza zgodne oświadczenie woli obu stron, czy też w skład stanu faktycznego tworzącego umowę jako zdarzenie cywilne wchodzić musi jeszcze inny element- wydarzenie rzeczy

G Umowy realne- same oświadczenia woli obu stron nie mogą być traktowane jako wystarczające do zawarcia umowy. Dopiero wydanie rzeczy spowoduje, że wypełniona zostanie hipoteza

H Umowy nazwane- mogą być przedmiotem szczegółowej regulacji, przepisy o charakterze dyspozytywnym

I Umowy nienazwane- jeśli odpowiadają ogólnym warunkom stawianym każdej czynności prawnej, wyznaczają minimalny zakres treści zobowiązania.

J Umowy mieszane- występują w postaci, że zawierają elementy treści różnych umów nazwanych

Metoda absorpcji- polega na tym, że w przypadku gdy w danym stosunku dominują elementy charakterystyczne dla określonej umowy nazwanej, przepisy dotyczące tej umowy stosuje się zasadniczo do oceny całego stosunku

Metoda kombinowana- gdy w treści umowy dostrzec można świadczenia równorzędne, charakterystyczne dla różnych umów

K Umowy związane z obrotem gospodarczym- wspólną cechą jest konieczność podołania przez profesjonalistów wyższym wymaganiom dotyczącym staranności

L Umowy z udziałem konsumentów- Klauzula abuzywna- zakaz w umowach zawieranych z konsumentami i to bez względu na technikę osiągnięcia konsensusu, stosowania takich postanowień, które nie są uzgodnione indywidualnie, a jednocześnie kształtują ich prawa lub obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

M Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa

N Umowy zawierane na odległość- odnoszą się do przedsiębiorcy, który w taki sposób zorganizował swoją działalność, iż w jej wykonanie zawiera z konsumentem umowy bez jednoczesnej obecności obu stron, przy czym oświadczenia woli składane są z wykorzystaniem środków porozumiewania sie na odległość. Konsument może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni od wydania rzeczy. Bez potwierdzenia pisemnego umowy konsumenta na 3mc.

3 Zasada swobody umów- strony zawierając umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego

A Zakres swobody umów- nie może wykraczać poza przepisy ustawy, właściwość zobowiązania, zasady współżycia społecznego. Umowa o świadczenie niemożliwą jest z mocy prawa nieważna

B Wyzysk- jest wtedy gdy: pomiędzy świadczeniami istnieje rażąca dyspozycja, wyzyskujący świadczenie nagannie zachował sie, wykorzystując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenia drugiej strony. Roszczenia do 2 lat od zawarcia umowy

C Właściwość- sprzeczne z naturą zobowiązania czyli postanowienia umowy, które prowadzą do zniekształcenia umowy nazwanej, wskutek czego ukształtowana przez strony treść wykracza poza ramy tego stosunku, nie będąc jeszcze stosunkiem mieszanym

D Zasady współżycia społecznego- stanowią kryterium wyznaczające granice przez określonego praw podmiotowego oraz miernik wykonywania tego prawa

E Szersze pojmowanie zasady swobody umów- możliwość podjęcia przez stronę decyzji, czy chce one zawrzeć umowę czy też nie. Swoboda wyboru kontrahenta, możliwość wyboru formy, tryb zatarcia umowy

4 Zawieranie umów

A Culpa in contrahento- problematyka odpowiedzialności za szkodę spowodowaną winą kontrahenta w okresie negocjacji

Teoria kontraktowa- zakłada istnienie cichej umowy, zobowiązującej do dołożenia należytej staranności by swoim działaniem w negocjacjach nie wyrządzić drugiemu szkody, nie przetrwała zbyt długo

Teoria stosunku zobowiązaniowego- naruszenie obowiązku lojalności w negocjacjach prowadzi do powstania roszczenia odszkodowawczego

B Umowa przedwstępna- jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy. Zawiera się ją gdy istnieją przeszkody prawne uniemożliwiające umowy przyrzeczonej. Istnieje tu tylko zobowiązanie stron do złożenia oświadczenia woli- jeżeli zostanie wykonana doprowadzi do zawarcia umowy przyczynowej. Musi zawierać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej, nie musi wskazywać terminu ani formy. Mogą być jednostronnie, dwustronnie obowiązujące

C Wzorce umowne- ogólne warunki, wzory umów, regulaminy taryfy

*Umowa adhezyjna- umowy zawierane przez przystąpienie. Nabywcą pozostaje jedynie podjęcie decyzji czy chce uczestniczyć w tak kształtowanym stosunku prawnym

*Klauzula abuzywna- zakaz w umowach zawieranych z konsumentami stosowania takich postanowień nieuzgodnionych indywidualnie, które kształtują ich prawa lub obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy

* Szare klauzule- 23 w razie wątpliwości są to niedozwolone klauzule umowne

*Kontrola incydentalna- dotyczy konkretnych stron i istniejącego pomiędzy nimi stosunku prawnego

* Kontrola abstrakcyjna

5 Umowy a osoba trzecia

A Umowa o świadczenie przez osobę trzecią- dopuszczalna jest umowa w której jedna ze stron (dłużnik) przyżeknie, że osoba trzecia zaciągnie względem drugiej z nich (wierzyciela) określone zobowiązanie lub też spełni określone świadczenie.

B Umowa o zwolnienie dłużnika z obowiązku świadczenia- istnieją dwa stosunki obligacyjne. Dłużnik zobowiązany jest świadczyć wierzycielowi, drugi stosunek istnieje między dłużnikiem i osobą trzecią

C Umowa na rzecz osoby trzeciej- strony mogą w umowie zastrzec, że dłużnik spełni świadczenie nie do rąk wierzyciela, lecz na rzecz osoby trzeciej

6 Dodatkowe zastrzeżenia umowne- zadatek, umowne prawo odstąpienia, odstępne oraz odrębne od wymienionych regulowana kara umowna

A Zadatek- może stanowić dowód zawarcia umowy, zaliczką, zabezpieczenie wykonania zobowiązania lub też odstępne

B Umowne prawo odstąpienia od umowy- osłabia istniejącą więź obligacyjną

C Odstępne- art 396 Oświadczenie o odstąpieniu od umowy będzie skuteczne tylko wtedy, gdy złożone zostało jednocześnie z zapłatą odstępnego

D Kara umowna- art 483- mobilizuje dłużnika do wykonania zobowiązania, kompensuje wierzycielowi szkodę oraz stanowi represję wobec dłużnika za naruszenie treści zobowiązania. Można zastrzec tylko na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.

Sposoby zwierania umów Swoboda zawierania umów Podmiotem PC przysługuje kompetencja do decydowania o tym, czy i z kim zawierają umowy Umowa ADHEZYJNA- tzw. Umowa przystąpienia, która dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenia woli obu stron Oferta i jej przyjęcie- zgodne oświadczenie woli stron, definitywne elementy przedmiotowo istotne Oferta jest wiążąca- stan związania polega na tym, że adresat oferty (oblat) sam może poprzez jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy Stan związania ofertą- powstaje w różnym czasie – w zależności od tego czy oferta adresowana jest indywidualnie do określonego adresata czy do nieoznaczonego kręgu adresatów. W przypadku, gdy kierowana do określonego adresata to wiąże z chwilą, gdy mógł się z nią zapoznać, a w drugim wiążą z chwilą ogłoszenia ich.

Unieważnienie umowy- przesłanką jest naganne działanie polegające na wpływaniu na wynik aukcji lub przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami przez stronę umowy, innego uczestnika postępowania lub osobę działającą w porozumieniu z nimi. Jeżeli spełnią się te przesłanki, podmiot uprawniony może zwrócić się do sadu o unieważnienie umowy

Bezpodstawne wzbogacenie

1 zasady generalne- Bezpodstawne wzbogacenie to art 405 kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, zobowiązany jest do wydania w naturze, a gdyby to nie było możliwe do zwrotu jej wartości. Muszą zostać spełnione przesłanki: jedna osoba musi uzyskać korzyść majątkową kosztem innej, wzbogacenie jednego musi łączyć się ze zubożeniem innej osoby , wzbogacenie pozbawione ma być podstawy prawnej

2 Nienależne świadczenie- art 410 jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany wobec tego, komu świadczył; jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty; wreszcie jeśli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po jego spełnieniu

3 Niegodziwe świadczenie- świadczenie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym

4 Świadczenia z gry i zakładu 408str

5 Zbieg roszczeń – w razie gdy ten sam stan faktyczny opisany został w przepisach dotyczących odpowiedzialności deliktowej i jednocześnie odpowiada warunkom bezpodstawnego wzbogacenia, uprawnionemu służy wybór, to on może zdecydować, którego roszczenia, jako korzystniejszego dla siebie w określonych okolicznościach, będzie dochodzić

Czyny niedozwolone

1 Czyn niedozwolony – obejmuje wypadki naprawiania szkód wynikłych z działań ludzkich zawinionych oraz nienoszących znamion winy, a także ze zdarzeń, które albo w ogóle czynami człowieka nie są, albo z zachowaniem ludzi pozostają w pewnym tylko związku.

A Odpowiedzialność deliktowa- (Delikt- czyn ludzki wyrządzający szkodę, noszący znamiona winy)

B Czyn bezprawny- nie każdy obowiązek naprawienia szkody wynika z działania bezprawnego nie każdy czyn bezprawny powoduje szkodę.

2 Przesłanki odpowiedzialności: Zdarzenie/ Szkoda/ Związek przyczynowy- między zdarzeniem a szkodą. Zdarzenie wyrządzające szkodę- to zdarzenie, z którego zaistnieniem łączy się obowiązek odszkodowawczy. Zdarzeniem takim jest zawinione własne działanie lub zaniechanie osoby fizycznej lub prawnej Szkoda- stanowi konieczny warunek odpowiedzialności. Szkoda może być szkodą na osobie lub mieniu Związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą- zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. RODZAJE Ex delicto- odpowiedzialność deliktowa dot. Szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym Ex contractu- odpowiedzialność kontraktowa dot. Szkody związanej z nienależytym lub niewykonaniem zobowiązania

3 Zasady odpowiedzialności ( zasada absolutna- niemożliwość wyłączenia obowiązku odszkodowawczego np. odpowiedzialność ubezpieczeniaowa)

A Zasada winy- zobowiązanym do naprawienia szkody jest ten, kto ponosi winę za jej wyrządzenie

B zasada ryzyka- ryzyko szkód wynikłych z użycia sił przyrody powinno obciążać tego, kto posługuje się nim w celu osiągnięcia korzyści.

C Zasada słuszności- obowiązek naprawienia szkody wynika z zasad współżycia społecznego

4 Odpowiedzialność za własne czyny- własne działanie lub zaniechanie podmiotu art 415. Kto z winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia- jest to Generalna Formuła Deliktu

A Wina- obejmuje dwa elementy

*Element obiektywny- bezprawność działania lub zaniechania osoby odpowiedniej za szkodę. Bezprawność zachowania sie sprawcy szkody.

*Czyn niedozwolony- występuje gdy sprawca szkody naruszył ciążącym na każdym powszechny obowiązek nieczynienia drugiemu szkody

* Element subiektywny- nastawienie psychiczne sprawy do czynu, stanowi winę w ścisłym tego słowa znaczeniu. Przeżycia psychiczne osoby, łącząc winę z możliwością postawienia sprawcy zarzutu podjęcia niewłaściwej decyzji, a w konsekwencji nagannego zachowania się w konkretnej sytuacji.

*Wina umyślna- sprawca swoim bezprawnym działaniem lub zaniechaniem chce wyrządzić drugiemu szkodę albo co najmniej godzi się świadomie na taki skutek swego postępowania

* Wina nieumyślna- nazywana niedbalstwem- niedołożenie przez sprawcę szkody nienależytej staranności wymaganej w stosunkach danego rodzaju.

B Okoliczności wyłączające odpowiedzialność- sprawca szkody pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z jego działaniem lub zaniechaniem nie ponosi odpowiedzialności, gdy nie zaistnieją jednocześnie okoliczności objęte elementem obiektywnym i subiektywnym winy w podanym wcześniej znaczeniu. Do okoliczności usuwających bezprawność postępowania w sferze deliktów należą: obrona konieczna, stan wyższej konieczności, dozwolona samopomoc, zgoda poszkodowanego, wykonywanie praw podmiotowych. Za szkodę nie odpowiada małoletni do lat 13

C Współsprawstwo, współodpowiedzialność- zawinione działanie lub zaniechanie kilku podmiotów, przy czym sprawcy mogą działać w porozumieniu lub każdy oddzielnie. Odpowiadają solidarnie za wyrządzoną szkodę.

Podżegacz- osoba, która nakłoniła do wyrządzenia szkody- ciąży także obowiązek odszkodowawczy

Pomocnik- osoba, która udzieliła pomocy sprawcy też ciąży obowiązek odszkodowawczy i na osobie, która świadomie skorzystała z wyrządzonej drugiemu szkodzie)

5 Odpowiedzialność za cudze czyny

Odpowiedzialność za inne osoby- dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, których wykonanie zobowiązania powierza

A Odpowiedzialność za niepoczytalnych- art 427 wina w nadzorze- osoba, która z powodu wieku, stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można. Odpowiedzialność odszkodowawcza spoczywa na nadzorującego. Prawne domniemanie winy w nadzorze bezpośrednim źródłem szkody jest czyn pozostającego pod nadzorem, odpowiedzialność odszkodowawcza powiązana została z niewykonywaniem lub nienależytym wykonywaniem obowiązku nadzoru przez nadzorującego, któremu można postawić zarzut winy w nadzorze. Odpowiedzialność z tytułu nadzoru opiera się na zasadzie winy.

B Odpowiedzialność za osoby, którym powierzono wykonanie czynności.- zobowiązanym do naprawienia takiej szkody jest powierzający czynność, jego odpowiedzialność opiera się na zasadzie winy. Domniemanie winy w wyborze osoby powierzającej wykonanie czynności. co zwalnia poszkodowanego z konieczności dowodzenia tej przesłanki odpowiedzialności. Istotne przy tym jest obciążenie powierzającego odpowiedzialnością tylko za szkody wyrządzone przy wykonaniu powierzonej czynności, nie obejmuje szkód zdziałanych przy okazji realizacji takiej czynności.

C Odpowiedzialność za podwładnego- obowiązek odszkodowawczy obciąża tego, kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie podlegającej jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek. Przesłanki odpowiedzialności przełożonego: zawinione przez podwładnego wyrządzenie szkody; oraz przy wykonywanej powierzonej mu czynności. Za szkodę z winy podwładnego odpowiedzialność ponoszą solidarnie przełożony i podwładny.

Odpowiedzialność odszkodowawcza za funkcjonowanie władzy publicznej

Odpowiedzialność władzy publicznej Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

1 Konstytucyjne podstawy odpowiedzialności- każdy obywatel ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaką mu wyrządziły organy władzy państwowej, cywilnej lub wojskowej przez działalność urzędową, niezgodną z prawem lub obowiązkami służby.

2 Podstawy odpowiedzialności

A Przedmiotowy zakres odpowiedzialności- delikt władzy publicznej, czyli niezgodne z prawem i wywołujące szkodę działanie lub zaniechanie, jakiego dopuszczono się przy wykonywaniu władzy publicznej. Szkoda wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, prawomocnego orzeczenia, ostatecznej decyzji. Odpowiedzialność za bezczynność, niewydanie aktu normatywnego art 417

B Podmiotowy zakres odpowiedzialności- (Za delikt władzy publicznej)SP, JST i inne osoby prawne wykonujące władzę publiczną z mocy prawa.

* Skarb państwa- stanie się dłużnikiem, gdy szkoda pozostaje w związku z działaniem lub zaniechaniem państwowej jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, a funkcjonującej w zbiorczej strukturze, jaką tworzy Skarb Państwa

* JST- gminy, powiaty, województwa samorządowe; związki międzygminne

* Osoby prawne- które na mocy szczególnej regulacji ustawowej przypisano wykorzystywanie władczych czynności charakterystycznych dla sfery imperium

Odpowiedzialność SKARBU PAŃSTWA i jednostek samorządu terytorialnego a szkodę Delikt władzy publicznej to niezgodne z prawem i wywołujące szkodę działanie lub zaniechanie, jakiego dopuszczono się przy wykonywaniu władzy publicznej Szczególnie unormowania dotyczą szkody wyrządzonej przez: Wydanie aktu normatywnego Prawomocnego orzeczenia Ostatecznej decyzji

delikt publiczny Generalna formuła wskazuje, że wyłączenie niezgodne z prawem działania lub zaniechania mogą prowadzić do powstania zobowiązania stosunku odszkodowawczego. Zasadniczym kryterium bezprawności będą konkretne normy prawne

C „Niezgodność z prawem” działania lub zaniechania- prowadzą do powstania zobowiązaniowego stosunku odszkodowawczego

D Zasada legalności- organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

D Zasada bezprawności- dowód sprowadza sie do wykazania niezgodnego z prawem, bezprawnego działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, którego skutkiem stała się szkoda

E Szkoda- wszelki uszczerbek majątkowy wynikły z bezprawnego działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej oraz krzywdę pozostającą w normalnym związku przyczynowym z takim zdarzeniem. to każdy uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany w swych prawnie chronionych dobrach. Może być szkodą na osobie lub mieniu RODZAJE Damnum emergens- strata rzeczywista, obejmuje utratę posiadanych rzeczy i praw lub tylko ich osłabienie oraz zwiększenie się zobowiązań poszkodowanego Lucrum cessans- obejmuje to, co wskutek zdarzenia wyrządzającego szkodę nie weszło do majątku poszkodowanego Sposoby naprawienia szkody Przywrócenie stanu poprzedniego Zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej Koncepcja adekwatnej przyczynowości- w myśl, której zakres odpowiedzialności poszkodowanego ustala się oceniając następstwa zdarzenia wyrządzającego szkodę tzn. dłużnik zmuszony będzie naprawić szkodę w wysokości stanowiącej następstwa uznane za normalne, typowe w stosunku do ich przyczyny sprawczej

F Odpowiedzialność za wydanie aktu normatywnego- (bezprawnie legislacyjne) Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej za wydanie aktu normatywnego są:

* wyrządzenie szkody przez akt normatywny

* istnienie związku przyczynowego między konkretnym aktem normatywnym

* stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją RP, umową międzynarodową lub ustawą

G Odpowiedzialność za prawomocne orzeczenie- obejmuje zarówno wyroki; postanowienia sądowe, od których nie przysługuje środek odwoławczy. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia- przysługuje od prawomocnego orzeczenia II instancji gdy przez jego wydawanie stronie została wyrządzona szkoda a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia przy wykorzystaniu innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Legitymację do wniesienia skargi mają strony lub Generalny Prokurator ( niezgodność orzeczenia z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego) lub Rzecznik Praw Obywatelskich ( niezgodność orzeczenia z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela)

H Odpowiedzialność za ostateczną decyzję administracyjną str 434 przy naprawieniu szkody wynikłej z prawomocnego orzeczenia, proces odszkodowawczy związany z wydaniem ostatecznej decyzji musi być poprzedzony stwierdzeniem „we właściwym postępowaniu” niezgodności z prawem takiej decyzji. Takim właściwym postępowaniem jest wznowienie postępowania adm. Oraz stwierdzenie nieważności decyzji. Prejudyktorem odnoszącym się do decyzji adm. Będzie orzeczenie sądu adm. Stwierdzającego nieważność decyzji, albo ustalające przeszkodę prawną uniemożliwiającą stwierdzenie nieważności decyzji a także orzeczenie tego sądu uchylające decyzję.

I Odpowiedzialność za niewydanie orzeczenia- wskazanie przepisów prawa, który nakłada na sad obowiązek wydania orzeczenia w odpowiednim czasie. Następnie stwierdzenie we właściwym postępowaniu że niewydanie orzeczenia jest niezgodne z prawem

J Odpowiedzialność za niewydanie decyzji administracyjnej- skutki odszkodowawcze przewlekłości postępowania administracyjnego. Przesłanki: wskazanie przepisu nakładającego na organ władzy publicznej obowiązek wydania decyzji oraz stwierdzenie „we właściwym postępowaniu” niezgodności z prawem niewydania decyzji

K Odpowiedzialność za niewydanie aktu normatywnego- (bezczynność legislacyjna) Przesłankami są: Istnienie przepisu prawa nakładającego obowiązek wydania takiego aktu oraz stwierdzenie niezgodności z prawem niewydania tego aktu Zakresem odpowiedzialności za niewydanie aktu objęto szkody wynikłe z niewykonania obowiązku uchwalenia ustawy, niewydania rozporządzenia a także aktu prawa miejscowego

L Odpowiedzialność na zasadzie słuszności Jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.

M Regulacje międzyczasowe- zasada bezpośredniego działania ustawy nowej w odniesieniu do zdarzeń i stanów prawnych powstałych od jej wejścia w życie

Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy

1 Odpowiedzialność za zwierzęta- obowiązek naprawienia szkody obciąża, tego ,kto je chowa lub się nimi posługuje Nie ma znaczenia czy zwierzę było pod nadzorem osoby odpowiedzialnej, czy też zabłąkało się lub uciekło Odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie winy, przy czym ustawa wprowadza domniemanie winy w nadzorze. Poszkodowany nie musi dowodzić zaniedbań w pieczy nad zwierzęciem

2 Odpowiedzialność za wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie czegoś Za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec. z pomieszczenia- zajmujący pomieszczenie odpowiada- właściciel, najemca, dzierżawca. Obowiązek opiera się na zasadzie ryzyka.

3 Odpowiedzialność za zawalenie się budowli- za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba, że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie. ponosi na zasadzie ryzyka samoistny posiadacz tej budowli nie najemca

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z użyciem sił przyrody

1 Odpowiedzialność za ruch przedsiębiorstwa- odpowiadają osoby, które posługują się tymi środkami we własnym interesie. Na zasadzie ryzyka czyli dowód braku winy nie zwalnia z obowiązku odszkodowawczego

2 Odpowiedzialność za ruch mechanicznych środków komunikacji- samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji na zasadzie ryzyka. Też posiadacz zależny

Naprawienie szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonaniu władzy publ. Obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono

Naprawienie szkody na osobie- poszkodowany roszczenie o:

1 Jednorazowe odszkodowanie- na pokrycie kosztów wynikłych z tego powodu oraz koszty leczenia i przygotowania do innego zawodu

2 Rentę- w razie częściowej lub całkowitej utraty zdolności do pracy zarobkowej.

* Kapitalizacja renty przyznanie zamiast renty jednorazowe odszkodowanie, Ze śmiercią wiąże się roszczenie o rentę, jednorazowe odszkodowanie, zadośćuczynienie pieniężne, zwrot kosztów leczenia i pogrzebu

* Renta- zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania

*Jednorazowego stosownego odszkodowania – najbliżsi mogą żądać jeśli nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej

*Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę- czyli szkody niemajątkowe (dóbr osobistych)

Przedawnienie roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych- upływa roszczenie z upływem lat 20 od dnia popełnienia przestępstwa gdy zaś jest inne źródło niż zbrodnia lub występek, roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem lat 3 od dnia gdy poszkodowany dowiedział się o szkodzie ale termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia w którym nastąpiło zdarzenie

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

1 Odpowiedzialność za szkodę zbliżoną do odpowiedzialności deliktowej. Na zasadzie ryzyka

Wykonanie zobowiązania

1 Generalna zasada należytego wykonania zobowiązań- powinny być wykonane zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno- gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego.

2 Osoby uczestniczące w wykonaniu zobowiązania- dłużnik jest zobowiązany świadczyć na korzyść wierzyciela. Mogą też robić to osoby trzecie

3 Przedmiot wykonania

A jakość świadczenia- jakie to ma być świadczenie decyduje treść zobowiązania

B wykonanie częściowe- można jednorazowo i częściowo

C zmiana przedmiotu świadczenia- interesuje zobowiązanego treść w trakcie wykonywania zobowiązania

D zarachowanie świadczenia- wobec tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju. Dłużnik może wybrać, które będzie pierwsze zaliczone świadczenie

E Miejsce wykonywania zobowiązań- nie jest rzeczą obojętną, określone w treści zobowiązań jak nie wyznacza to miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika

F czas wykonania zobowiązania- spełnienie bez uzasadnionej zwłoki

4 wykonanie zobowiązań umów wzajemnych- każda ze stron oczekuje od drugiej świadczenia, którego wartość w subiektywnym odczuciu każdą z nich, jest jednakowa. Powinny wypełnić swój dług jednocześnie- zasada świadczenia z ręki do ręki

5 Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania- 357ks

6 Zasada Rebus sic stantibus jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połaczone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

Odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązań Oprócz faktu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, aby powstało roszczenie odszkodowawcze muszą być spełnione dodatkowe przesłanki: szkoda, związek przyczynowo-skutkowy. Dłużnik- poniesie ciężar naprawienia szkody tylko wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania będzie następstwem okoliczności, za które on odpowiada.

1 Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej

A generalna formuła odpowiedzialności 471 dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi

B okoliczności za które dłużnik ponosi odpowiedzialności- własne działanie lub zaniechanie dłużnika, który nie zachował należytej staranności. Niedbałe działanie lub zaniechanie jego przedstawiciela ustawowego lub też osób z których pomocą zobowiązanie wykona lub którym wykonanie zobowiązania powierza

6 Niemożliwość świadczenia- nikt, nie tyko dłużnik, nie jest w stanie w danych okolicznościach spełnić świadczenia- Pierwotne z chwilą powstania zobowiązania. Niemożliwość Następcza po powstaniu zobowiązania- zobowiązanie wygaśnie. Dłużnik zwolniony z obowiązku świadczenia, ale musi oddać wierzycielowi surogaty (wszystko co uzyskał za zbycie)

7 Opóźnienie i zwłoka dłużnika

A Opóźnienie- gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązania w terminie, gdy zaś termin nie jest oznaczony niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, przy czym nie jest to spowodowane okolicznościami, za które on odpowiada. W przypadku opóźnienia wierzyciel może wystąpić z powództwem o zasądzenie, wskutek czego świadczenie będzie wykonane przymusowo wbrew woli dłużnika

B Zwłoka- dłużnik dopuszcza się zwłoki gdy nie spełnia świadczenia w ustalonym terminie jezeli zaś termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu wierzyciela Zwłoka jest szczególnym przypadkiem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Podstawowym skutkiem zwłoki dłużnika jest to, że wierzyciel może żądać, nie zależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

8 Usunięcie wadliwości świadczenia- usunięcie konkretnej usterki- świadczenia bez konieczności uruchomienia trymu odszkodowawczego. Np. rękojmia, gwarancja za wady rzeczy sprzedanej

9 Zwłoka wierzyciela- jeżeli dłużnik może już świadczyć a wierzyciel bez uzasadnionego powodu, albo też oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie, to sam popada w zwłokę

Zobowiązanie- to taki stosunek prawny, w którym wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia a dłużnik jest zobowiązany to świadczenie spełnić

Źródła zobowiązań Akty administracyjne(orzeczenia sądu) Dwustronna czynność prawna (umowa) Jednostronna czynność prawna ośw. Woli np. darowizna Delikt (czyny niedozwolone)

Należyta staranność- zobowiązanie można uznać za należycie wykonane, jeżeli dłużnik spełnił świadczenie odpowiedniej, jakości. A jakie to ma być świadczenie decyduje treść zobowiązania.

stosunek prawny PODMIOT wierzyciel i dłużnik są to strony zobowiązania; umowy wzajemne, stosunki wielostronne, poręczyciel- osoba trzecia, wielkość podmiotów-dłużnik zasięga pożyczkę od 3 podmiotów, umowa o świadczenie przez osobę 3 PRZEDMIOT jest to oczekiwane przez wierzyciela zachowanie się dłużnika- świadczenie przez działanie lub zaniechanie np. może nim być samochód, dom itp. TREŚĆ na treść zobowiązania składają się uprawnienia wierzyciela oraz pozostające z nimi w związku obowiązki obciążające dłużnika

Stosunek zobowiązaniowy- przedmiot- jest świadczenie. Polega ono na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią łączącego strony zobowiązania i czyniące zadość interesom wierzyciela.

Wygaśnięcie zobowiązania

1 Zasada ogólna- po wykonaniu świadczenia czy też spełnienie świadczenia naprawiającego szkodę prowadzi do zgaśnięcia zobowiązania

2 Świadczenie w miejsce wypełnienia- jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Datio in salutum

3 Odnowienie- Novatio w celu umorzenia dotychczasowego zobowiązania dłużnik zobowiązuje sie za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie lecz z innej podstawy prawnej

4 Potrącenie- Compensatio naturalny sposób wygaszania zobowiązań, gdy każda ze stron jest jednocześnie zobowiązana i uprawniona do świadczenia pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku tej samej jakości. jest naturalnym sposobem wygaszania zobowiązań, gdy każda ze stron jest jednocześnie zobowiązana i uprawniona do świadczenia pieniędzy lub rzeczy oznaczonych, co do gatunku tej samej, jakości. Potrącenia można dokonać, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, przedmiotem zaś obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone gatunkowo tej samej, jakości, ale dodatkowo wierzytelności te muszą być wymagalne i możliwe do dochodzenia przed sądem lub innym organem. Potrącenia może dokonać każda ze stron, przy czym wykonuje się je poprzez złożenie drugiej stronie jednostronnego oświadczenia.

5 Złożenie do depozytu sądowego- art 467 dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu gdy z powodu okoliczności dotyczących wierzyciela świadczenie nie może być spełnione

6 Zwolnienie z długu art 508 zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje- zawarcie przez wierzyciela i dłużnika umowy o zwolnienie z długu

7 Rozwiązanie stosunku prawnego- wymagana obopólna zgoda zainteresowanych czyli zawarcie umowy rozwiązującej tą uprzednio zawartą

8 Inne przypadki wygaśnięcia zobowiązań- wygasają z upływem czasu ziszczenia się warunku rozwiązującego, śmierci dłużnika lub wierzyciela

Przejście praw i obowiązków wynikających z zobowiązań

1 Zmiana wierzyciela- art 509 wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią bez zgody dłużnika (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu lub właściwości zobowiązania

2 Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela- może zaspokoić wierzyciela tylko do wysokości dokonanej zapłaty

3 Zmiana dłużnika str 494

4 Przystąpienie do długu- osoba trzecia może, obok dłużnika przystąpić do długu

Można dokonywać czynności, których skutkiem będzie przejście wierzytelności na nowy podmiot, mamy wtedy do czynienia z tym samym zobowiązaniem, co do treści, ale zmienionym w odniesieniu do podmiotów w nim uczestniczących. Jeżeli zmiana dot. Dłużnika czy wierzyciela to w przypadku zobowiązań wzajemnych nie prowadzi to do pełnego wyeliminowania dotychczasowej strony z istniejącego stosunku obligacyjnego. Całościowa zmiana strony stosunku zobowiązaniowego wymagać będzie dokonania dwóch czynności: przelewu wierzytelności i przejęcia długu. Wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią bez zgody dłużnika (przelew) chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu ustawowemu lub właściwości zobowiązania. Możliwy jest przelew wierzytelności warunkowych i terminowych jak również innych wierzytelności przyszłych. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę związane z nią prawa- roszczenia o zaległe odsetki. Bezpośrednim celem przelewu jest przeniesienie wierzytelności na nabywcę- czynność o charakterze rozporządzającym. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny przenosi wierzytelność na nabywcę. Umowa przelewu ma charakter kauzalny Podstawowym skutkiem przejęcia długu jest zwolnienie dotychczasowego dłużnika z obowiązku świadczenia Przejęcie długu następuje Na mocy umowy zawartej za zgodą między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika albo Przez umową zawartą między dłużnikiem a osobą trzecią. Umowa o przejęcie długu jak i zgoda wierzyciela muszą być wyrażone w formie pisemnej pod rygorem nieważności

Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika

Roszczenia Pauliński- art 527 w skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

w razie niewypłacalności dłużnika- istotą majątkowej osobistej odpowiedzialności dłużnika jest to, że w razie niewykonania zobowiązania wierzyciel może, wykorzystując przymus państwowy, zaspokoić się z całego majątku, którym dysponuje strona zobowiązania. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba 3 uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba 3 o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową. Skutkiem udanego procesu będzie uznanie zaskarżonej czynności za bezskuteczną względem wierzyciela (powoda) Oznacza to, że czynność taka będzie ważna, wywoła określone w niej skutki, z tym, że nie będą one dotyczyć skarżącego.

Skarga paulińska- gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynn praw dłuż jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynn dłużnik stał się niewypłac albo bardziej niewypał niż do tej pory. Jeżeli uzyskała korzyść majątkową osoba w bliskim stosunku domniemywa się że wiedziała o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli. Jeżeli korzyść majątk uzyskał przedsiębiorca w stałych stosunkach gospodarczych z dł domniemywa się że było mu wiadome że działał z pokrzywdzeniem