1.Wymień współczesne formy pieniądza; dwie wybrane scharakteryzuj. X
Pieniądz
a)metalowy- bilon
b) papierowy- banknot (bilet bankowy)
c)bezgotówkowy:
- emitowany przez banki komercyjne (depozyty);
-emitowane przez bank centralny (tzw. Rezerwowy)
c)Pieniądz elektroniczny (np. karty płatnicze, kredytowe)
BILON
Wywodzi się z pieniądza kruszcowego
znak pieniężny wykonany z metali pospolitych albo stopów o niewielkim nominale,
spełnia w obiegu funkcje pomocnicze, służy bowiem do finansowania drobnego obrotu płatniczego,
jego główną zaletą jest trwałość i łatwość walidacji w automatach,
w niektórych krajach ma ograniczoną moc zwalniania z zobowiązań,
wprowadzany do obiegu przez bank centralny (fizycznie bite w Mennicy Państwowej)
PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY
pieniądz elektroniczny - to wartość pieniężna stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, która spełnia łącznie następujące warunki:
a) jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,
b) jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,
c) jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji,
d) na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,
e) jest wyrażona w jednostkach pieniężnych.
Pieniądz taki może być zamieniany na fizycznie istniejące jednostki – w specjalnych automatach, zwanych bankomatami. Z drugiej strony można nim realizować transakcje bezgotówkowe, na przykład płacąc kartą za zakupione towary w sklepie.
2.Wyjaśnij pojęcie parytetu siły nabywczej, parytetu kruszcowego oraz walutowego. X
Parytet kruszcowy – zawartość czystego kruszcu przypadający na jednostkę pieniężną,
Parytet walutowy – w przeszłości oznaczał parytet kruszcowy, zwłaszcza złota, obecnie jest w zasadzie tożsamy z kursem walutowym.
Parytet siły nabywczej (purchasing power parity – PPP) - służy przeliczaniu walut w taki sposób, aby ustalić ich rzeczywistą siłę nabywczą. Różni się od kursu walutowego, może być od niego wyższy lub niższy. PPP opiera się na teorii jednej ceny, która mówi, że za określoną liczbę jednostek danej waluty można kupić w każdym kraju w tym samym czasie dokładnie tyle samo dóbr
3.Przedstaw cechy pieniądza elektronicznego oraz zakres jego zastosowania we współczesnej gospodarce. X
Zarówno w prawie polskim jak i unijnym, pieniądz elektroniczny inkorporuje roszczenie skierowane do emitenta o wydanie odpowiedniej kwoty pieniężnej.
Rozwój nowych sposobów płatności wymyka się nierzadko regulacjom prawnym, co prowadzi do trudności w ich kwalifikowaniu, dotyczy to zwłaszcza takich sposobów płatności jak: jednorazowe i wirtualne karty przedpłacone (prepaid), spersonalizowane płatności on-line czy płatność za dobra i usługi dokonywane za pomocą SMS.
pieniądz elektroniczny - to wartość pieniężna stanowiącą elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, która spełnia łącznie następujące warunki:
a) jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,
b) jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,
c) jest środkiem płatniczym akceptowanym przez podmioty inne niż instytucja emitująca
d) na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,
e) jest wyrażona w jednostkach pieniężnych.
Pieniądz elektroniczny jako prawny środek płatniczy, Karta z doładowaniem prezentacja (formy pieniądza)
4.Omów zakres pojęcia wartości dewizowe w rozumieniu ustawy Prawo dewizowe. X
Wartościami dewizowymi są:
a) zagraniczne środki płatnicze
- waluty obce- znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie; na równi z walutami obcymi traktuje się wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w szczególności jednostkę rozrachunkową Międzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR),
-dewizy- papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych,
b) złoto dewizowe i platyna dewizowa- złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 r., a także półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej; złotem dewizowym i platyną dewizową są również przedmioty ze złota i platyny zazwyczaj niewytwarzane z tych kruszców,
5.Wymień i scharakteryzuj funkcje pieniądza. X
funkcja środka wymiany (cyrkulacji, rozliczeniowego, obiegowego),
prawdopodobnie najstarsza funkcja pieniądza,
pieniądz (raczej w postaci gotówkowej, jeśli wymianę rozumieć wprost) pośredniczy w wymianie towarów.
przykład - przedsiębiorstwo sprzedaje towary za które uzyskuje środki pieniężne, służące z kolei do nabycia innych towarów umożliwiające produkcję (surowce).
jeśli zapłata za towar i usługę (bez względu na formę) następuje w czasowym oderwaniu (odroczony termin płatności - kredyt kupiecki) od momentu przekazania towaru lub wykonania usługi, to pieniądz zwalnia z zobowiązania powstałego w przeszłości – realizuje wtedy funkcję środka płatniczego.
przykładem specyficznej wymiany jest „handel” walutą (por. kantory wymiany walut)
funkcja środka mierzenia wartości,
pieniądz mierzy wartość poprzez ceny,
technicznie liczba jednostek pieniężnych (nominał) określa dowolną wartość w sposób abstrakcyjny,
współcześnie „wartość wewnętrzna” pieniądza nie ma istotnego znaczenia (waga, wielkość, jakość znaków płatniczych),
jaką wartość mierzy pieniądz jest kwestią dyskusyjną (rynkową, obiektywną, relatywną, subiektywną),
zasadniczo ceny powinny być kształtowane przez mechanizm rynkowy; w praktyce jednak część cen kształtują inne czynniki (np. ceny minimalne, ceny administracyjne, ceny usług publicznych itp.);
wartość samego pieniądza rozumie się zwykle jako jego siłę nabywczą.
funkcja ta może być spełniana w oderwaniu od pozostałych funkcji (pieniądz jako denominator, jednostka rozrachunkowa, por. clearing).
funkcja środka płatniczego,
polega na tym, że pieniądz ma ustawą moc zwalniania z wszelkiego typu zobowiązań (podatki, cła, składki ubezpieczeniowe, kary pieniężne, wynagrodzenie pracowników itp.),
funkcja ta ma szersze zastosowanie niż funkcja środka wymiany, wynika to między innymi z faktu liczby i skali transakcji bezgotówkowych,
funkcja środka przechowywania wartości (tezauryzacji/skarbienia),
funkcja środka przechowywania wartości polega na tym, pieniądz ma zdolność przechowywania siły nabywczej w czasie.
inflacja powoduje jednak stopniową utratę realnej wartości pieniądza (deprecjacja pieniądza),
odpowiednie zarządzanie finansowe może przeciwdziałać zjawisku spadku wartości pieniądza w czasie,
mimo tej wady pieniądz jest najpowszechniejszym środkiem gromadzenia dóbr.
funkcja płynności,
Podmioty gospodarcze mogą regulować swoje zobowiązania za pośrednictwem pieniądza bez dodatkowych kosztów związanych ze zamianą aktywów na pieniądz.
funkcja pieniądza światowego/międzynarodowego środka płatniczego,
6.Przedstaw mechanizm i znaczenie dla gospodarki emisji kredytowej pieniądza. X
Emisja kredytowa (bankowa) – ma decydujące znaczenia dla całej gospodarki. Polega na wprowadzeniu do obiegu pieniądza bezgotówkowego poprzez udzielanie kredytów. Przebiega w dwóch fazach : I faza wkład pierwotny – inicjatorami zdarzeń są podmioty gospodarcze poza bankowe , które lokują w bankach wolne środki finansowe na rachunkach bankowych. W tej fazie nie zmienia się ilość pieniądza w obiegu , zmienia się forma pieniądza. Od każdego utworzonego wkładu bank komercyjny zobowiązany jest do odprowadzenia rezerwy obowiązkowej której wysokość ustala Bank Centralny. II faza to wkład wtórny – powstaje na rachunku bankowym kredytobiorcy w wyniku udzielonego kredytu przez Bank Komercyjny. W wyniku udzielonego kredytu wzrasta ilość pieniądza w obiegu o kwotę udzielonego kredytu. Wielkość emisji zależy od popytu na kredyty ze strony przedsiębiorstw i ludności , który kształtowany jest przez ogólny stan gospodarki oraz ceny kredytu , jak również od możliwości kredytowych banków. Zdolność banku do udzielania kredytu zależy bezpośrednio od wielkości posiadanych przez niego wkładów klientów oraz pośrednio od wielkości rezerw obowiązkowych odprowadzanych do banku centralnego.
7.Omów zależności pomiędzy stopą procentową, stopą inflacji a kursem walutowym. X
9.Wyjaśnij zjawisko zmiany siły nabywczej pieniądza w czasie. X
(siła nabywcza pieniądza w czasie spada)
Zjawisko zmiany wartości pieniądza w czasie wynika z działania trzech czynników:
1.wpływu ryzyka -pieniądze otrzymane dzisiaj, to zdarzenie pewne, dlatego (mimo tej samej siły nabywczej) posiadają one większą wartość niż pieniądze, które mamy otrzymać w przyszłości,
2.psychologicznej skłonności do bieżącej konsumpcji, polega ona na tym, że nawet przy założeniu zerowej inflacji, ludzie uważają otrzymanie tej samej kwoty dziś za bardziej wartościowe, niż otrzymanie jej później (mimo tego, że w obu przypadkach siła nabywcza pieniądza będzie taka sama),
3.płynności pieniądza posiadanego obecnie, a więc możliwości inwestowania i osiągania przez to określonych korzyści, jakich nie dałoby się osiągnąć przy późniejszym otrzymaniu środków.
10. Wyjaśnij pojęcie procentu i stopy procentowej, określ formy procentu oraz rodzaje stóp procentowych. X
Procent jest dochodem osiąganym z kapitału pożyczkowego; jego poziom wyznacza dolną granicę efektywności projektów.
Z ekonomicznego punktu widzenia stanowi cenę usługi, świadczonej przez pożyczkodawcę na rzecz pożyczkobiorcy za wypożyczenie pewnej kwoty pieniędzy w określonym czasie.
Procent jest kosztem operacji finansowej dla tego, kto go płaci, a dochodem dla tego, kto go pobiera.
Procent występuje najczęściej przy udzielaniu przez banki kredytów oraz przy wypłacaniu przez banki odsetkach z tytułu oszczędności przyjmowanych od klientów.
Procent występuje w dwóch formach:
odsetek od pożyczanego kapitału pieniężnego,
dyskonta weksli i innych papierów wartościowych.
Rozróżnia się procent prosty i procent składany (złożony).
Różnica polega na odmiennych zasadach kapitalizacji odsetek.
W przypadku procentu złożonego odsetki za okres rozliczeniowy powiększają kapitał początkowy, a więc zwiększają bazę oprocentowanego kapitału w następnym okresie.
Stopa procentowa jest roczną ceną, wyrażoną w procentach, jaką się płaci za pożyczenie pieniędzy.
We współczesnej gospodarce rynkowej występują trzy rodzaje stóp:
rynkowa stopa procentowa, określana jako nominalna bądź pieniężna stopa procentowa; jest ona całkowitą płatnością wyrażoną w postaci procentu — od udzielonej pożyczki, w skład której wchodzą czysta stopa procentowa, koszt ryzyka inwestycyjnego oraz oczekiwana stopa inflacji;
czysta stopa procentowa, jest ona przychodem wyrażonym w procencie którego można się spodziewać w warunkach braku ryzyka i inflacji;
realna stopa procentowa, jest ona różnicą między rynkową stopą procentową a stopą inflacji; jest to jedyna miara rzeczywistego kosztu pozyskania kapitału pożyczkowego, a zarazem rzeczywisty dochód pożyczkodawcy.
11.Wyjaśnij pojęcie dyskonta, skonta i dyskontowania. X
Dyskonto- Polega na potrącaniu odsetek z góry.
W przypadku niektórych inwestycji finansowych jest to zasada ( np. przy lokowaniu wolnych środków pieniężnych w papiery komercyjne).
Dyskonto posiada „większą siłę” ponieważ kredytobiorca nie dysponuje pełną kwotą kredytu jak przy pobieraniu odsetek z dołu.
Dyskontowanie- to wyznaczanie wcześniejszych wartości kapitału na podstawie znajomości wartości późniejszych; Operacja odwrotna do kapitalizacji
W szczególności efektem dyskontowania może być wartość teraźniejsza (bieżąca, aktualna) kapitału.
Stopa procentowa wykorzystywana przy dyskontowaniu nazywa się stopą dyskontową
Skonto- to procentowe zmniejszenie sumy należności, przyznawane nabywcy towaru na warunkach kredytowych, w razie zapłaty należności gotówką przed umówionym terminem.
Stopa skonta stanowi zatem pośrednio wyraz kosztu kredytu handlowego, który poniesie przedsiębiorstwo, jeśli ze skonta nie skorzysta.
12.Przedstaw cechy i określ zastosowanie obligacji skarbowej. X
Obligacja skarbowa- papieramy dłużny, potwierdzające udzielenie przez nabywcę pożyczki ich Emitentowi, czyli Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez Ministra Finansów. Skarb Państwa występujący w roli dłużnika jest jednocześnie gwarantem wykupu obligacji od nabywców i wypłacenia obiecanych odsetek.. Środki uzyskane z obligacji finansują cele przewidziane w budżecie państwa oraz są przeznaczane na spłatę wcześniej zaciągniętych długów.
Obligacja skarbowa sprzedawana jest na rynku pierwotnym i wykupywana po upływie określonego terminu, nie krótszego niż jeden rok (365 dni).
Obligacje skarbowe to bezpieczna, zyskowna i prosta forma lokowania pieniędzy. Łączą one w sobie główne cechy optymalnej formy oszczędzania, a więc:
pełne bezpieczeństwo powierzonych pieniędzy;
brak ryzyka utraty zainwestowanego kapitału;
gwarancja zysku;
możliwość rozpoczęcia inwestycji już od 100 zł;
możliwość szybkiego wycofania pieniędzy, bez utraty odsetek.
Rodzaje obligacji: oszczędnościowe i rynkowe
13. Wyjaśnij, dlaczego ceny obligacji zmieniają się w przeciwnym kierunku do zmian stóp procentowych. X
Wielkość tej zmiany zależy przede wszystkim od okresu do wykupu i oprocentowania obligacji.
Podczas fazy zacieśniania polityki pieniężnej należy dobierać te instrumenty dłużne, które cechują się niskim tzw. czasem trwania obligacji/portfela obligacji. Czas trwania obligacji (duration) jest miernikiem, który wskazuje wrażliwość na zmiany stóp procentowych. Przykładowo, jeśli wartość wskaźnika dla obligacji wyniesie 4 to oznacza ona, iż przybliżona zmiana ceny obligacji na skutek zmiany stopy procentowej o 1 punkt procentowy wyniesie 4%. Relacja zmiany cen obligacji na zmiany stóp procentowych nie jest liniowa dlatego duration dobrze sprawdza się przy małych zmianach. Fundusze obligacji o niskim czasie trwania są w większym stopniu uodpornione na ryzyko zmiany stopy procentowej.
Znając te zależności, inwestor aktywny, który spodziewa się wzrostu stóp procentowych ze zwiększonym zainteresowaniem przyjrzy się tym funduszom obligacji, których portfel cechuje się niską wartością czasu trwania.
14. Przedstaw główne założenia teorii bankowej pieniądza. X
Opierała się ona na założeniu, że w systemie waluty złotej nie jest konieczne, aby wartość banknotów znajdujących się w obiegu odpowiadała wartości zasobów złota znajdującego się w skarbcach banków, a pewna część emitowanych banknotów może być pokryta wekslami handlowymi.
W teorii bankowej wyodrębniano w systemie ekonomicznym następujących podmioty:
przedsiębiorstwo produkcyjne,
przedsiębiorstwo handlowe ,
gospodarstwo domowe,
banki.
Teoria bankowa jest przykładem bardzo uproszczonego schematu obiegu pieniądza, ale w sposób przejrzysty pokazuje rolę kredytu bankowego jako elastycznej metody zasilania gospodarki w pieniądz.
15.Przedstaw główne założenia teorii obiegowej pieniądza. X
Podstawowym założeniem teorii obiegowej było pełne pokrycie złotem krążących w obiegu banknotów. Wyjątkiem od tej zasady była jedynie emisja fiducjarna banknotów, zabezpieczona majątkiem Skarbu Państwa (obligacjami).
Teorii obiegowa pozwalała wyjaśnić związki między poziomem cen a stanem bilansu handlowego i płatniczego.
Jeżeli ceny w danym kraju rosną na skutek wzrostu ilości pieniądza w obiegu, to towary zagraniczne są bardziej konkurencyjne w stosunku do towarów wytwarzanych w kraju.
Następuje zwiększanie importu, a ograniczanie eksportu. Pojawia się ujemne saldo w handlu zagranicznym, następuje odpływ złota tytułem pokrycia tego ujemnego salda.
Sytuacja to wywiera pozytywny skutek dla gospodarki krajowej, gdyż odpływ złota wywoła zmniejszenie ilości pieniądza w obiegu (skutek założenia o pełnym pokryciu), co doprowadzi do spadku cen.
Fakt ten da impuls do wzrostu eksportu (kurs waluty krajowej powinien ulec deprecjacji), a to z kolei przyczyni się do zrównoważenia bilansu handlowego.
16. Przedstaw relacje pomiędzy podażą pieniądza a poziomem cen w ujęciu I. Fischera. X
M x V = P x T
P = [M x V]
T
gdzie :
P – poziom cen (zmienna zależna),
M – ilość pieniądza w obiegu,
V – szybkość obiegu pieniądza,
T – wolumen (liczba) transakcji kupna- sprzedaży.
17. Wyjaśnij teorię preferencji płynności J.M. Keynesa. X
To skłonność do utrzymywania majątku w formie sald pieniężnych, które cechuje maksymalna płynność.
Stan pełnego zatrudnienia nie jest naturalnym stanem równowagi gospodarczej. Udowodnił to wielki kryzys gospodarczy lat trzydziestych.
Istnieje niska elastyczność cen i płac w dół. Znaczy to, że w ujęciu
nominalnym ceny i płace trudno obniżyć. Jak pamietamy, klasycy zakładali pełną elastyczność cen i płac. Wielkości te, ich zdaniem, dostosowywały się do stanu aktywnosci gospodarczej.
Szybkość krążenia pieniądza nie jest stała. Motywy utrzymywania sald pieniężnych są zróżnicowane.
Podaż pieniądza nie jest niezależna, lecz determinowana popytem na pieniądz[ o popycie na pieniądz decydują trzy motywy:
O popycie decydują trzy motywy:
transakcyjny – popyt zależy tu od wysokości dochodu. Im wyższy dochód, tym popyt na pieniężne salda transakcyjne wyższy. Szybkość pieniądza transakcyjnego jest stała.
ostrożnościowy - – salda pieniężne na czarną godzinę. Im wyższe dochody, tym salda wyższe. Szybkość pieniądza przezornościowego jest stała.
spekulacyjny – społeczeństwo utrzymuje salda pieniężne aby spekulować na rynku papierów wartościowych w celu osiągnięcia zysku. Im wyższa stopa procentowa, tym wyższe oprocentowanie obligacji, tym wyższe dochody z utrzymywania oszczędności w tej formie. Im niższa stopa tym bardziej wartościowa jest cecha płynności utrzymywanych w gotówce oszczędności.
Istnieje pełna substytucyjność pomiędzy pieniądzem a aktywami finansowymi pomiędzy (weksle skarbowe i inne krótkoterminowe papiery wartościowe) [oznacza to, że nawet niewielki wzrost oprocentowania tych walorów (spadek ich ceny rynkowej) powoduje wzmożony ich zakup i na odwrót]
Istnieje niska substytucyjność pomiędzy pieniądzem a realnymi aktywami fizycznymi i kapitałowymi (akcje). [oznacza to, że warunkiem zamiany tych dóbr na pieniądz jest bardzo duża zwyżka ich dochodowości]
Odłożony dochód (majątek) może być utrzymywany tylko w pieniądzu albo obligacjach. (nigdy w obu)
18. Omów tzw. „efekt Keynesa”. X
Gdy rośnie podaż pieniądza, nie są one wydawane na konsumpcję, lecz lokowane w papierach wartościowych. Wskutek tego rosną kursy, a oprocentowanie spada. To z kolei wzmaga popyt na dobra inwestycyjne, co w rezultacie daje wyższe dochody. Za dodatkowe pieniądze utrzymujący się z płacy kupują więcej dóbr konsumpcyjnych, co pociąga za sobą wzrost cen. Tak opisuje Keynes mechanizm inflacji, ale zjawisku temu nie przypisuje zbyt wielkiego znaczenia
Popyt na pieniądz wzrasta-> stopa procentowa wzrasta-> inwestycje maleją-> dochody maleją
19. Na czym polega tzw. „pułapka płynności”. X
Termin opisujący sytuację, gdy wszyscy dążą do posiadania gotówki, a nikt nie kupuje papierów wartościowych (nieskończony popyt na pieniądz). Występuje przy tak niskiej, krytycznej stopie procentowej, przy której nie oczekuje się, że może się ona jeszcze obniżyć. Na ogół wtedy przewiduje się jej wzrost, a tym samym spadek rynkowych cen obligacji. To z kolei sprzyja utrzymywaniu zasobów pieniądza na jak najwyższym poziomie.
Nie opłaca się przecież utrzymywać dochodów w postaci obligacji, gdyż przewiduje się straty z tytułu spadku ich wartości rynkowej.
Sytuację tą charakteryzuje zanik wpływu banku centralnego na poziom popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego. Zwiększanie podaży pieniądza przez bank centralny nie powoduje wzrostu stopy procentowej, a jedynie tezauryzację nadwyżki pieniądza przez podmioty gospodarcze.
Jedynym sposobem na wzrost inwestycji i produkcji sektora prywatnego jest zwiększenie wydatków budżetowych, które bezpośrednio uruchamiają procesy mnożnikowe.
Pułapka płynności jest jedną z przyczyn asymetrii skutków polityki pieniężnej, tzn. że skuteczność działań tejże polityki jest większa w przypadku działań restrykcyjnych niż gdy jest ona wykorzystywana do pobudzenia aktywności gospodarczej. Związane jest to z faktem, iż istnieje pewna "dolna granica" nominalnych stóp procentowych, podczas gdy nie ma "górnej granicy" dla jej wzrostu.
20. Scharakteryzuj główne tezy teorii monetarystycznej M. Friedmana. X
Friedman uważał, że pojęciem lepiej odzwierciedlającym popyt na pieniądz (niż poziom dochodu) jest pojęcie majątku, który rozumiał bardzo szeroko - akcje, obligacje, dobra rzeczowe oraz tzw. majątek ludzki.
Popyt na pieniądz zależy od majątku jednostki i od relacji dochodowości poszczególnych form owego majątku.
Dochodowość aktywów poza pieniądzem można mierzyć nominalnie i realnie.
Popyt na pieniądz można również rozpatrywać w ujęciu nominalnym i realnym.
Nominalny popytu na pieniądz wg Friedmana
Funkcja popytu na nominalne salda pieniężne przedstawia się u Friedmana następująco:
MD = p x f (rB ,rE p’, h, y, u)
MD - popyt na nominalne salda pieniężne,
p – absolutny poziom cen,
rB - stopa dochodowości obligacji,
rE - stopa dochodowości akcji,
p’ - wskaźnik zmian cen (wskaźnik dochodowości dóbr rzeczowych),
h - stosunek majątku ludzkiego do pozaludzkiego,
y – dochód trwały,
u - inne czynniki, np. zmiana gustów jednostek.
Realny popyt na pieniądz wg Friedmana
Funkcja popytu na realne salda pieniężne :
MD = f (rB ,rE p’, h, y, u)
p
Realny popyt na pieniądz zależy od dochodu realnego i realnych stóp dochodowości. Jeżeli społeczeństwo przewiduje inflację, to realna stopa dochodowości równa się nominalnej stopie dochodowości minus spodziewany wskaźnik inflacji.
W powyższym równaniu dochód przedstawiony jest również w ujęciu realnym.
Majątek
Istnieje praktyczna trudność wyliczenia wartości majątku. Jeżeli tak, to teoria jest bezużyteczna z punktu widzenia jej praktycznego zastosowania. Friedman jednak na drodze spekulacji myślowych starał sic wybrnąć z praktycznej trudności, jaką było wyliczenie wartości majątku.
Friedman wyjaśnia, że dochód realny może być substytutem realnego majątku.
Dochód jest to korzyść , którą jednostka spodziewa się uzyskać z całości majątku:
y = r x w => w = y/r
Gdzie :
y – dochód,
r - stopa dochodowości,
w – majątek.
Wartość rynkowa majątku zależy od spodziewanego dochodu i od przeciętnej stopy dochodowości.
Zamiast y (dochód) po prawej stronie równania należy uwzględnić y/r (majątek) jako jeden z elementów wyznaczających popyt na salda pieniężne.
Friedman przyjmuje, że wskaźniki dochodowości od wszelkich form majątku są zbliżone, nie ma zatem potrzeby uwzględnienia r jako jakiejś odrębnej stopy dochodowości, gdyż r jest średnią ważoną wskaźników dochodowości od wszelkich form majątku.
Wskaźniki dochodowości są już uwzględnione (rB ,rE ) więc Friedman stwierdza, że w badaniu popytu na pieniądz realny majątek może być zastąpiony przez realny dochód, nie zmienia to jego zdaniem istoty problemu.
Tak pojmowany dochód realny, jako część wartości majątku na dany moment Friedman nazywa dochodem trwałym, ponieważ ulega on niewielkim wahaniom w kolejnych okresach analizy.
Według Friedmana pojęcie majątku, obejmuje także tzw. majątek ludzki, czyli wartość ludzi określoną zdolnością do zarobkowania.
Człowiek wykształcony ma większy majątek ludzki od człowieka niewykształconego, toteż i jego zdolności zarobkowania są na ogół wyższe.
Stopa dochodowości od majątku ludzkiego w zasadzie nie odbiega od przeciętnej stopy dochodowości r. Oznaczmy ją jako rH. Określa ona wysokość pensji i różnego rodzaju zarobków, jakie człowiek może uzyskać z pracy.
Podobnie jak majątek ogólny, majątek ludzki można uważa za skapitalizowaną wartość przyszłych dochodów z pracy. Koncepcja ta jest identyczna z koncepcją wartości akcji czy maszyny. Wartość bieżąca tych ostatnich zależy przecież od przyszłych dochodów z tytułu dysponowania nimi.
Majątek ludzki można powiększyć inwestując w wykształcenie.
Wydatki na ten cel umożliwiają zwiększenie zarobków człowieka w przyszłości. Przy określaniu popytu na pieniądz, majątek ludzki powinien być włączony na równi z innymi aktywami. Friedman czyni tu pewne ustępstwo. Przyczyną jest teza o ograniczonej substytucyjności majątku ludzkiego i pozaludzkiego.
Majątek ludzki jest gorszym substytutem pieniądza niż dobra rzeczowe i papiery wartościowe, gdyż jest trudno zamienialny na pieniądz. Taka zamiana w zasadzie była jedynie możliwa w systemie niewolniczym, w którym człowieka traktowano jak towar na sprzedaż.
Friedman nie rezygnuje jednak z uwzględnienia dochodowości z majątku ludzkiego w kształtowaniu popytu na pieniądz. Chociaż wpływ jest mały, ale jednak istnieje. Dlatego uznał, że do elementów kształtujących popyt na pieniądz powinien być dołączony nie dochód z majątku ludzkiego, ale element zastępczy. Jest nim relacja rzeczowego, pozaludzkiego majątku do majątku ludzkiego. W równaniu popytu przedstawionym we wzorze:
MD = p x f (rB ,rE p’, h, y, u)
jest on oznaczony literą h.
28.Wyjaśnij pojęcie finansów publicznych oraz sektora finansów publicznych (ujęcie doktrynalne i normatywne). X
UJĘCIE NORMATYWNE
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, w szczególności:
1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych;
2) wydatkowanie środków publicznych;
3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;
4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;
5) zarządzanie środkami publicznymi;
6) zarządzanie długiem publicznym;
7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.
Sektor finansów publicznych tworzą:
1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli
państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
3) jednostki budżetowe;
4) samorządowe zakłady budżetowe;
5) agencje wykonawcze;
6) instytucje gospodarki budżetowej;
7) państwowe fundusze celowe;
8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa
Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
9) Narodowy Fundusz Zdrowia;
10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
11) uczelnie publiczne;
12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;
14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych
ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw,
jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.
29.Wymień i scharakteryzuj główne źródła dochodów budżetu państwa. X
Podatek od towarów i usług
Podatek od towarów i usług zasila budżet państwa w całości,
w przeciwieństwie do podatków dochodowych z których
wpływy są dzielone pomiędzy NFZ i JST.
Stawka PTU należy do najwyższych stawek VAT w UE i na
świecie.
Zakres podmiotowy i przedmiotowy podatku od towarów i
usług jest bardzo szeroki.
Wpływy z VAT są silnie skorelowane z sytuacją gospodarczą –
koniunktura przyczynia się do szybkiego wzrostu dochodów
budżetowych.
Podatek od towarów i usług (VAT od ang. - Value Added Tax - podatek od wartości dodanej) - jest podatkiem pośrednim, obciążającym w ostatecznym rachunku konsumenta finalnego.
Z założenia podatek VAT miał być neutralny dla przedsiębiorców. Podatek VAT jest wliczony w cenę towaru lub usługi przez sprzedawcę, który jest opodatkowany podatkiem VAT.
Podatek VAT jest płacony przez przedsiębiorców od uzyskanego obrotu (sprzedaży).
Podatnikami podatku od towarów i usług są:
osoby prawne,
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,
osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności
Podatek akcyzowy (gł. Paliwa silnikowe, wyroby tytoniowe, wyroby spirytusowe
Cechą charakterystyczną podatku akcyzowego jest jednofazowy charakter jego poboru, tzn. akcyza uiszczana jest jednokrotnie, a następnie traktowana jest jako koszt wliczany do ceny zbycia, który finalnie ponoszony jest przez ostatecznego nabywcę produktu akcyzowego. Powyższe nie dotyczy jednak opodatkowania akcyzą sprzedaży samochodów osobowych przed ich pierwszą rejestracją.
Niektóre wyroby akcyzowe podlegają obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy (banderolami), które umieszcza się na jednostkowych opakowaniach produktów. Są to napoje alkoholowe (oprócz piwa) oraz wyroby tytoniowe.
Podstawowym celem akcyzy jest ograniczenie konsumpcji niektórych dóbr ze względu na ich szkodliwość zdrowotną bądź też wyczerpywanie się ich rezerw.
Podatek akcyzowy - szczególny rodzaj podatku pośredniego od spożycia nakładanym np. na produkty tytoniowe i alkoholowe, jak i od produkcji nakładanym np. na energię elektryczną, kopaliny. Wszystkie wyroby i usługi będące przedmiotem podatku akcyzowego zostały wymienione w załączniku do ustawy o podatku akcyzowym.
Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT
Podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem bezpośrednim, zwyczajnym, obligatoryjnym, o charakterze dochodowym i osobistym.
Podatek PIT jest podatkiem dochodowym od osób fizycznych (z ang. PIT - Personal Income Tax - podatek od dochodów osobistych). Jest to podatek bezpośredni, który płacą osoby fizyczne od uzyskanych dochodów, a w niektórych przypadkach od uzyskanych przychodów. Ustawodawca przewidział także możliwość opłacania tego podatku w uproszczonej (zryczałtowanej) formie przez niektórych przedsiębiorców.
Podatek dochodowy od osób prawnych CIT
Podatek CIT jest podatkiem dochodowym od osób prawnych (z ang. CIT - Corporate Income Tax - podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw)). Jest to podatek bezpośredni, który płacą osoby prawne od uzyskanych dochodów, a w niektórych przypadkach od uzyskanych przychodów.
30.Wymień i scharakteryzuj główne kierunki wydatków budżetu państwa. X
-Różne rozliczenia
-obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
-obsługa długu publicznego
-obrona narodowa
Zgromadzone środki przeznaczone są na finansowanie następujących wydatków :
realizacje zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administrację rządową, sądy i trybunały,
subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego,
dotacje celowe na zadania zlecane jednostkom samorządu terytorialnego,
dofinansowanie jednostek własnych samorządu terytorialnego,
dotacje na zadania określone ustawami,
współfinansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie podlegających zwrotowi.
Zgodnie z ustawą wydatki ujęte w budżecie państwa podlegają podziałowi na :
wydatki bieżące,
wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa,
wydatki majątkowe (kapitałowe).
Pierwsza grupa wydatków –
wydatki bieżące obejmuje : * subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego * dotacje w tym szczególności : - na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego oraz ich zadań własnych – na realizacje ustawowych zadań państwa wykonywanych przez inne podmioty niż jednostki samorządu terytorialnego – podmiotowe do działalności ustawowo wskazanego podmiotu – przedmiotowe do określonych rodzajów wyrobów lub usług – do realizowanych inwestycji * wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczone * inne świadczenia na rzecz osób fizycznych * zakupy towarów i usług * inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych.
Do drugiej grupy wydatków dotyczących obsługi Skarbu Państwa zalicza się wydatki budżetu państwa z tytułu : * oprocentowania i dyskonta skarbowych papierów wartościowych * oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek * wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami.
Trzecia grupa wydatków – wydatki majątkowe obejmują : * wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego * wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie i dofinansowanie kosztów inwestycji.
7.Omów zależności pomiędzy stopą procentową, stopą inflacji a kursem walutowym. X
Podwyżce stóp procentowych doprowadzi do wzrostu oprocentowania kredytów w bankach. Wskutek zwiększenia odsetek spada ilość udzielanych kredytów. To powoduje, że wiele osób ogranicza swoje plany zakupowe, gdyż nie mogą sobie pozwolić na wszystko, co wcześniej zaplanowali. W gospodarce spadają konsumpcja i inwestycje. Zmniejsza się tak zwana luka popytowa. Luka popytowa jest to przewaga faktycznie realizowanej produkcji nad tzw. produkcją potencjalną. Ujemna luka popytowa, jest wtedy kiedy rzeczywista produkcja jest niższa niż produkcja potencjalna. Wtedy maszyny nie są w pełni wykorzystane, a pracownicy nie mają co robić. Gdy luka popytowa jest ujemna, wówczas inflacja zwalnia. Producenci nie podnoszą cen, gdyż w warunkach niepełnego wykorzystania możliwości posiadanych maszyn oraz czasu i umiejętności pracowników każde zlecenie staje się niemal na wagę złota – warto je zrealizować nawet jeśli zysk okaże się mniejszy.
Dodatnia luka popytowa powoduje wzrost inflacji. Dlaczego?
Dodatnia luka popytowa występuje wtedy gdy firma działa na znacznie podwyższonych obrotach a pracownicy pracują w zwiększonej ilości godzin. Klienci dalej chcą złożyć zamówienia. W tej sytuacji właściciel firmy nie ma skrupułów przed podwyższeniem cen. Skoro jest ich aż tylu a my nie nadążamy z pracą – niech płacą więcej. Zresztą podwyżek domagają się także pracownicy pracujący od świtu do nocy. Podwyżki cen oznaczają wzrost inflacji.
Podsumowując podwyższenie stóp procentowych poprzez spadek konsumpcji i inwestycji doprowadziła do zmniejszenia luki popytowej. Zmniejszenie luki popytowej prowadzi do spadku inflacji.
Podwyżka stóp procentowych prowadzi zwykle do umocnienia waluty krajowej. Dzieje się tak dlatego, że inwestowanie w kraju, w którym stopy procentowe rosną, staje się bardziej opłacalne. Jednak chcąc skorzystać z możliwości osiągnięcia większego zarobku trzeba posiadać lokalna walutę. A zatem inwestorzy międzynarodowi zaczynają kupować walutę kraju podnoszącego stopy procentowe, co prowadzi do wzmocnienia jej kursu. Działa tu standardowy mechanizm: gdy popyt rośnie a podaż pozostaje taka sama, to cena (czyli kurs walutowy) się zwiększa.
Podwyżki stóp procentowych prowadzi do wzmocnienia kursu waluty krajowej. To prowadzi do pogorszenia konkurencyjności eksporterów, spadku eksportu, spadku produkcji i dalej do obniżenia luki popytowej. Niższa luka popytowa ogranicza inflację.
Umocnienienie kursu walutowego wpływa na inflację także bezpośrednio, poprzez ceny dóbr importowanych wyrażonych w walucie krajowej. Ulegają one obniżeniu, co powoduje ograniczenie inflacji.
Ciekawa prezentacja na ten temat wraz z przykładami
http://www.nbportal.pl/prezentacje/stopy-inflacja/stopyProcentowe.html
13. Wyjaśnij, dlaczego ceny obligacji zmieniają się w przeciwnym kierunku do zmian stóp procentowych. X
Od momentu wyemitowania, obligacja wypłaca terminowo kupon o stałym oprocentowaniu, aż do momentu jej wykupienia przez emitenta. Oprocentowanie to jest uwarunkowane przez aktualne stopy procentowe i ryzykowność obligacji . W momencie sprzedaży obligacji na rynku wtórnym jeszcze przed datą jej wykupu, wartość obligacji, a nie kupon, będzie dotknięta przez aktualne stopy procentowe i czas, który pozostał do terminu wykupu obligacji.
Istnieje kilka rodzajów ryzyka związanych z obligacją. Pierwszą z nich jest ryzyko stopy procentowej. Jest ono ryzykiem związanym ze zmieniającymi się stopy procentowymi, i sposobem w jaki będą one oddziaływać na cenę obligacji. Zależność jest następująca: kiedy aktualne stopy procentowe są wyższe niż oprocentowanie kuponu na obligacji, obligacja będzie sprzedawana poniżej jej wartości nominalnej. Natomiast, gdy stopy procentowe są poniżej oprocentowania kuponu obligacji, będzie ona sprzedawana z premią, czyli powyżej swojej wartości nominalnej. Weźmy przykład obligacji z 10-cio letnim terminem spłaty, o wartości 5,000 zł przy 5% oprocentowaniu. Jeśli stopy procentowe pójdą w górę, nowe emisje obligacji mogą mieć oprocentowanie w wysokości 6%. Oznaczałoby to, iż inwestor może zarobić więcej kupując nową emisję obligacji niż obligacje, które mamy w posiadaniu. To zmniejsza wartość naszej obligacji, powodując jej sprzedaż po zaniżonej cenie. Jeśli stopy procentowe aktualnie spadają i oprocentowanie kuponów nowej emisji obligacji spada do 4%, nasza obligacja staje się bardziej wartościowa, ponieważ inwestorzy mogą zarobić więcej inwestując w kupno naszej obligacji aniżeli tych z nowej emisji. Inwestorzy są więc chętni, by zapłacić więcej niż 5,000 zł, by zarobić dzięki lepszej stopie procentowej, pozwalając nam na sprzedaż obligacji powyżej jej wartości nominalnej.
Inny przykład wyjaśniony tutaj:
16. Przedstaw relacje pomiędzy podażą pieniądza a poziomem cen w ujęciu I. Fischera. X
Zapis zależności pomiędzy ilością pieniądza w gospodarce i poziomem cen przedstawia Równanie wymiany Fishera
M x V = P x T
P = [M x V]
T
gdzie :
P – poziom cen (zmienna zależna),
M – ilość pieniądza w obiegu,
V – szybkość obiegu pieniądza,
T – wolumen (liczba) transakcji kupna- sprzedaży.
Równanie to mówi, że jeśli silnie zwiększymy ilość pieniądza w gospodarce (wzrośnie M), a zwyczaje konsumentów i podmiotów gospodarczych co do szybkości obrotu pieniądzem nie ulegną zmianie (V się nie zmieni), wystąpi presja na wzrost cen P (bowiem wolumen transakcji, T, nie może gwałtownie wzrosnąć).
Według Fishera decydującą wielkością jest tutaj szybkość obiegu pieniądza, która jest wyznaczana przez te instytucje w gospodarce, które wpływają na sposób zawierania transakcji
Zmiany stóp procentowych nie mają wpływy na popyt na pieniądz.
Równanie wymiany Fishera leży u podstaw teorii ekonomicznej zwanej monetaryzmem, wiążącej inflację wyłącznie z podażą pieniądza. Nie wszyscy ekonomiści zgadzają się w pełni z takim postawieniem sprawy. Można przecież również wierzyć w to, że w krótkim okresie skutkiem wzrostu podaży pieniądza może być często nie wzrost cen, ale produkcji. Jednak w zasadzie wszyscy ekonomiści godzą się z takim podejściem w długim okresie
28.Wyjaśnij pojęcie finansów publicznych oraz sektora finansów publicznych (ujęcie doktrynalne i normatywne). X
UJĘCIE DOKTRYNALNE
Według doktrynalnej (prawniczej) definicji finanse publiczne to gałąź prawa cywilnego, której przedmiotem jest badanie norm prawnych dotyczących publicznych zasobów pieniężnych i operacji tymi zasobami.