WYKŁAD 8

Odpowiedzialność w prawie finansowym
Odpowiedzialność prawna oznacza ponoszenie lub potencjalność
ponoszenia przez określone podmioty określonych przepisami prawa
ujemnych konsekwencji (sankcji) prawnych zdarzeń lub stanów rzeczy

Cele odpowiedzialności w prawie finansowym

•

Zabezpieczenie interesów finansów publicznych państwa, JST oraz
budżetu UE – funkcja ochronna

•

Kształtowanie wśród adresatów norm prawnych właściwych postaw
względem obowiązujących norm postępowania – funkcja
wychowawcza

•

Zapobieganie / przeciwdziałanie naruszeniom prawa (funkcja
prewencyjna), przybiera ona dwie formy:

o Prewencji szczególnej – tzn. powstrzymywania sprawcy przed

kolejnymi naruszeniami prawa

o Prewencji ogólnej – tzn. powstrzymywania innych od

naruszania prawa

•

Doprowadzenie do przywrócenia pożądanego przez ustawodawcę
stanu

o Pośrednio poprzez skłonienie / zmuszenie podmiotu do

realizacji ciążących na nim obowiązków lub kompetencji –
funkcja egzekucyjna

o Bezpośrednio na mocy prawa lub stosowanego orzeczenia

organu – funkcja restrykcyjna

•

Ukaranie sprawcy naruszenia prawa – funkcja represyjna

•

Wyrównanie uszczerbku powstałego wskutek niewykonania lub
nienależytego wykonania obowiązku bądź kompetencji – funkcja
kompensacyjna

Elementy konstrukcyjnej odpowiedzialności prawnej

•

Zakres podmiotowy – kto jest objęty odpowiedzialnością

•

Zakres przedmiotowy – jakie zachowania pociągają
odpowiedzialność za co podmiot ponosi ujemne konsekwencje czy
odpowiedzialność ponoszona jest tylko za własne czy także za
zachowania innych podmiotów

•

Przesłanek odpowiedzialności – wina i bezprawność czy też
wyłącznie bezprawność odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

•

Rodzaju możliwych dolegliwości prawnych – stosowane sankcje

•

Procedury dochodzenia / egzekwowania odpowiedzialności (karna,
cywilna, administracyjna, finansowa, ustrojowa, pracownicza,
dyscyplinarna) oraz organów właściwych do stosowania sankcji
(jurysdykcji)

Cechy odpowiedzialności w prawie finansowym

1. Określenie odpowiedzialności w prawie finansowym opiera się na

różnego typu sankcjach, począwszy od sankcji ekonomicznych po
sankcje prawne, określone w przepisach prawa finansowego oraz w
przepisach innych działów

2. Odpowiedzialność w prawie finansowym jest odmienna w stosunku

do podmiotów biernych i podmiotów czynnych prawa finansowego, a
nawet jest zróżnicowana (przedmiotowo i podmiotowo) w obrębie
odpowiedzialności podmiotów biernych

Odpowiedzialność podmiotów biernych w prawie finansowym

•

Sankcje systemowe prawa finansowego

•

Sankcje ustanowione za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

•

Sankcje karne skarbowe lub karne

Odpowiedzialność podmiotów czynnych

•

Konstytucyjna

•

Ustrojowa (organy samorządu terytorialnego)

•

Polityczna

•

Administracyjna

•

Cywilna

Odpowiedzialność podmiotów prawa finansowego za cudze zachowanie

•

Ochrona prawidłowości wewnętrznego (w ramach sektora FP)
funkcjonowania publicznej gospodarki finansowej – w przypadku
odpowiedzialności kontrolującego (np. kierownik jednostki sektora
FP ponosi odpowiedzialność w przypadku gdy wskutek zaniedbania
lub niewypełnienia przez niego obowiązku w zakresie kontroli
finansowej doszło w kierowanej przez niego jednostce do naruszenia
dyscypliny FP

3. Odpowiedzialność w prawie finansowym może być rezultatem zbiegu

kilku ustaw określających odpowiedzialność tego samego podmiotu
za ten sam czyn (zachowanie). Oznacza to, że odpowiedzialność
oparta na sankcjach systemowych nie wyklucza np.
odpowiedzialności karnej skarbowej

4. Odpowiedzialność w prawie finansowym nie jest w zasadzie oparta

wyłącznie na winie jako przesłance odpowiedzialności (umyślność
lub nieumyślność, społeczna szkodliwość czynu)

5. Nie ma jednolitej jurysdykcji i procedury postępowania w sprawach

odpowiedzialności w prawie finansowym. Wynika to ze stosowania
różnych rodzajów sankcji i na podstawie różnych ustaw

Odpowiedzialność karna skarbowa

•

Prawo karne skarbowe z uwagi na wielowarstwowość materii z
zakresu prawa karnego oraz prawa finansowego, jest dziedziną
prawa bardzo skomplikowaną

•

PKS służy zabezpieczeniu realizacji norm prawa skarbowego oraz
interesów finansowych

o Skarbu państwa
o JST
o Państw członkowskich UE
o UE

•

PKS stanowi tzw. pozakodeksowe prawo karne

•

PKS stanowi wyspecjalizowaną dziedzinę prawa karnego
powszechnego, charakteryzującą się znaczną autonomicznością
przyjętych rozwiązań materialno prawnych

•

PKS jest wyspecjalizowanym działem prawa, który został
ukształtowany na pograniczu prawa i postępowania karnego oraz
prawa finansowego, prawa administracyjnego i prawa cywilnego

•

PKS zostało skodyfikowane w jednej ustawie Kodeks karny skarbowy,
który obejmuje wszystkie przepisy dotyczące przestępstw i
wykroczeń skarbowych (ma charakter zamknięty)

•

PKS ma zastosowanie dopiero wtedy gdy przy pomocy
instrumentów, jakimi dysponują inne gałęzie prawa nie da się
zabezpieczyć respektowania ustalonych tam reguł postępowania i
gdy naruszenia obowiązujących norm są na tyle poważne, że
wymaga to zdecydowanego przeciwdziałania w postaci
uruchomienia sankcji karnych

PKS to zbiór przepisów określających jakie czyny społecznie szkodliwe są
przestępstwami skarbowymi i wykroczeniami skarbowymi jakie stosuje się
zasady odpowiedzialności za te czyny jakie kary i środki grożą za ich
popełnienie, jak wygląda postępowanie przed organami ścigania i wymiaru
sprawiedliwości oraz jak należy wykonać prawomocne orzeczenie karne

WYKŁAD

http://notatek.pl/odpowiedzialnosc-w-prawie-finansowym-wyklad-8?notatka