MONIKA MARIA BIZEWSKA

TECHNIK USŁUG KOSMETYCZNYCH
SEMESTR TRZECI

PRACA KONTROLNA
DZIAŁALNOŚC GOSPODARCZO-USŁUGOWA

W

SALONIE KOSMETYCZNYM

PODATKI DOCHODOWE OSÓB FIZYCZNYCH

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT od ang. Personal Income Tax, czyli podatek od dochodów osobistych) – podatek bezpośredni obejmujący dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne.

"PIT" to również nazwa druków urzędowych udostępnianych w Polsce przez Ministerstwo Finansów, na których podatnicy składają deklaracje rozliczeniowe dotyczące podatku od dochodów osobistych.

Rodzaje PIT'ów podatku dochodowego od osób fizycznych.

PIT-4
PIT-4 jest to deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy od łącznej kwoty dokonanych wpłat. W deklaracji należy podać liczbę podatników, którym dokonano wypłaty wynagrodzenia, sumę wypłat oraz ewentualną zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Gdy w danym miesiącu nie dokonywano wypłaty oraz należności z tytułu działalności określonej dla przychodów z działalności wykonywanej osobiście oraz z praw majątkowych za pośrednictwem płatnika - deklaracji nie składa się.
Składana do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki

PIT-4R
Deklaracja roczna o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych. Deklarację PIT-4R składają:
- zakłady pracy;
- gospodarstwa domowe zatrudniające osoby do pomocy (umowa aktywizacyjna);
- podmioty wypłacające wynagrodzenia za działalność wykonywaną osobiście (w szczególności z umów zlecenia i umów o dzieło);
- podmioty wypłacające należności z tytułu praw majątkowych (w tym praw autorskich);
- komornicy sądowi lub podmioty nie będące następcą prawnym zakładu pracy, przejmujące jego zobowiązania wynikające ze stosunku służbowego, stosunku pracy itd.;
- inni płatnicy, w tym organy rentowe, np. wypłacający emerytury, renty.
Składana do 31 stycznia za rok poprzedni.

PIT-5
Deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy. Formularz ten, na podstawie art. 44 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r., obowiązuje podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, a także podatników osiągających przychody z najmu, podnajmu lub dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze.
Składana do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

PIT-11
Informacja o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Informację roczną PIT-11 składają ci sami, co składali deklarację PIT-4R. PIT-11 należy przesłać do:
- podatnika (pracownik, zatrudniony, zleceniobiorca, autor itp.),
- urzędu skarbowego.
Składana do 28 (lub 29) lutego za rok poprzedni.

PIT-16A
Deklaracja o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach roku podatkowego.
Składana do 31 stycznia za rok poprzedni.

Charakterystyka podatków dochodowych w Polsce

Podatek dochodowy obliczany jest przez samych podatników albo płatników (najczęściej pracodawców), organy wypłacające renty, emerytury oraz podmioty wypłacające honoraria. Natomiast urzędy skarbowe mają prawo do zweryfikowania, czy został on poprawnie obliczony i czy uiszczona została poprawna kwota.

Podatek dochodowym jest powszechny pod względem podmiotowym – obejmuje wszystkie osoby, które osiągają dochód na terenie kraju. W przypadku tej daniny nie można natomiast mówić o powszechności przedmiotowej, ponieważ ustawodawca przewidział różnego rodzaju zwolnienia podatkowe, w zależności od źródeł osiąganych przychodów.

W kontekście podatku dochodowego w Polsce ważna jest również zasada równości opodatkowania. Oznacza ona, iż wszyscy podatnicy uzyskujący jednakowe dochody są jednakowo traktowani, bez względu na to, czy dochód pochodzi z działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek, wolnych zawodów, pracy najemnej, emerytur i rent, czy też praw majątkowych.
Podatek dochodowy opłaca się w formie miesięcznej lub kwartalnej zaliczki. Z obowiązku tego podatnik powinien wywiązać się do 20 dnia miesiąca po miesiącu, za który zaliczka została wyliczona, lub do 20 dnia miesiąca następującego po kwartale, jeżeli wykorzystuje rozliczenie. Zatem dla przykładu, podatek za maj powinno się opłacić do 20 czerwca.

W Polsce występują dwa rodzaje podatku dochodowego:

- od osób fizycznych (PIT – personal income tax) - regulowany ustawą z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej PIT,

- od osób prawnych (CIT – corporate incone tax) - regulowany ustawą z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – dalej CIT.

Pojęcie dochodu i przychodu

Ze względu na fakt, iż omawiany podatek to podatek od osiągniętego dochodu, bardzo ważne jest rozróżnienie dwóch, często mylonych pojęć – dochodu oraz przychodu.

Zatem przychód to otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – tak brzmi definicja ustawowa. Mówiąc prościej – przychody to zarobki (zarówno te w pieniądzu, jak i te w naturze) oraz uzyskane pieniądze (kwoty pieniężne). Podatek płacony jest zazwyczaj, jak wynika z definicji, od tego, co już zostało otrzymane. Natomiast od tej zasady istnieją określone wyjątki – przychodami są również kwoty należne, ale niekoniecznie już otrzymane, pochodzące z:

- pozarolniczej działalności gospodarczej,

- działów specjalnych produkcji rolnej,

- kapitałów pieniężnych,

- odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną,

- odpłatnego zbycia papierów wartościowych oraz z realizacji praw z nich wynikających,

- tytułu nominalnej wartości udziałów w spółce mającej osobowość prawną,

- odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.

Ponadto powyższa zasada obowiązuje także w przypadku:

- odpłatnego zbycia nieruchomości lub udziału w nieruchomości,

- odpłatnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,

- odpłatnego zbycia prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

- odpłatnego zbycia wieczystego użytkowania gruntów,

jeżeli ich zbycie nastąpiło w ciągu pięciu lat od ich nabycia, oraz z odpłatnego zbycia innych rzeczy, jeśli nastąpiło ono przed upływem pół roku od ich nabycia.

Natomiast dochód jest zależny od uzyskanego przychodu – bez uzyskania przychodu nie powstanie dochód. Aby powstał, koszty uzyskania przychodu muszą być niższe od samych przychodów. Krótko mówiąc, dochód można zdefiniować jako różnicę właśnie pomiędzy uzyskanym przychodem a poniesionymi kosztami.

Na podstawie dochodu obliczana jest np. wysokość podatków dla osób fizycznych, w tym przypadku dochód definiujemy jako nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym. Gdy suma kosztów uzyskania przychodów przekroczy sumę przychodów, mówimy o zjawisku nazywanym stratą.

Podatnicy podatku dochodowego

Podatnikami podatków dochodowych są osoby fizyczne oraz osoby prawne. W przypadku drugiego z nich, podmiotami są wszelkie osoby prawne, niezależnie od faktu, w jaki sposób osobowość tę nabyły, oraz spółki kapitałowe w organizacji. Podmiotami tego podatku mogą być również jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej (np. spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych).

Podmiotem podatku w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są osoby fizyczne, które osiągają dochody z różnych źródeł przychodów objętych tym podatkiem, zamieszkałe na terenie Rzeczpospolitej Polskiej lub osoby, których czasowy pobyt trwa dłużej niż 183 dni. Ustawa nie definiuje pojęcia osoby fizycznej, w związku z powyższym należy odnieść się do pojęcia osoby fizycznej w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Przepisy te stanowią zaś, że każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Zatem każda osoba fizyczna, nawet małoletnia, może być podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się w przypadku, gdy osoby fizyczne osiągają przychody z następujących źródeł:

- przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej – wówczas przychody takie opodatkowane są podatkiem rolnym,

- przychody z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach – wówczas przychody takie opodatkowane są podatkiem leśnym,

- przychody podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn – wówczas przychody takie opodatkowane są podatkiem od spadków i darowizn,

- przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków, który dokonywany jest w wyniku ograniczenia lub zniesienia wspólności majątkowej,

- przychody wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, np. z hazardu, paserstwa lub innych przestępstw.

Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciąży tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te płacą podatek dochodowy według zasad określonych w Polsce od całości uzyskanych dochodów, bez względu na to, czy źródła przychodów położone są w kraju, czy też za granicą.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

- posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), lub

- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Od tej ogólnej zasady przepisy ustawy przewidują kilka wyjątków. Z opodatkowania podatkiem dochodowym w Polsce wyłączone są dochody uzyskiwane za granicą w przypadku, gdy umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi.

Podatku dochodowego nie pobiera się również od dochodów uzyskanych za granicą przez osoby fizyczne, które nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania. Jeżeli jednak osoby te osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochody (przychody), w szczególności z:

- pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

- działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

- działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości,

to od tych dochodów (przychodów) płacą podatek w Polsce.

Formy opodatkowania podatkiem od osób fizycznych

Osoby prowadzące działalność gospodarczą, już na samym początku swojej przygody z własną firmą – przy składaniu wniosku CEIDG-1 – muszą zdecydować, jaką formę opodatkowania swoich dochodów wybierają. Możliwości są cztery (jednak nie wszystkie jednakowo dostępne):

- opodatkowanie na zasadach ogólnych,

- podatek liniowy,

- zryczałtowane formy opodatkowania:

- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,

- karta podatkowa.

Przedsiębiorca, który przy rejestracji działalności w CEIDG nie wybrał formy opodatkowania, może tego dokonać na zasadach przewidzianych w ustawach podatkowych, a więc przez złożenie oświadczenia (wniosku) naczelnikowi urzędu skarbowego (art. 9a ust. 2 ustawy o PIT), jednak nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

W sytuacji, gdy podatnik nie postanowi inaczej we wniosku do CEIDG, ani nie złoży oświadczenia o wyborze innej formy, podstawową formą jest opodatkowanie według skali podatkowej (na zasadach ogólnych).

Decyzja o danej formie opodatkowania nie jest decyzją „dożywotnią” – ustawodawca przewidział bowiem możliwość jej zmiany, jednak ustalił przy tym jeden bardzo istotny warunek – należy to zrobić do 20 stycznia roku podatkowego, którego nowa forma ma dotyczyć.

Wypełniając wniosek CEIDG-1 przedsiębiorca wybiera również formę zapłaty zaliczki na podatek dochodowy. Istnieją trzy możliwości – zaliczka odprowadzana:

- co miesiąc,

- co kwartał,

- w sposób uproszczony.

Zwolnienia przedmiotowe w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje szereg zwolnień od tego podatku. Dotyczą one wybranych, wskazanych przez ustawę dochodów. Wśród nich można wyróżnić zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe.

Katalog zwolnień zawiera ponad 130 pozycji. Wśród nich wyróżnić można takie, które dotyczą dochodów np. o charakterze odszkodowawczym czy socjalnym, niektórych dochodów związanych z posiadanymi kapitałami i prawami majątkowymi, czy też prowadzoną działalnością gospodarczą, a także wygranymi i nagrodami.
Czyli:
-dochody o charakterze socjalnym

- dochody o charakterze odszkodowawczym

- dochody uzyskane z posiadanych kapitałów oraz praw autorskich

- dochody związane z działalnością gospodarczą

- stypendia i inne przychody uczniów i studentów

- wygrane i nagrody.

Zryczałtowane formy opodatkowania

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dość specyficzną formą opodatkowania dochodów przedsiębiorstwa, z której nie mogą skorzystać wszyscy podatnicy. Jak określa art. 6 ust. 1 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, taka forma przeznaczona jest dla osób fizycznych osiągających przychody z:

- działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie,

- udziału w spółce cywilnej osób fizycznych lub w spółce jawnej osób fizycznych, prowadzącej działalność gospodarczą.

Kto nie może skorzystać z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych?

Kwestia ta została uregulowana w art. 8 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Zgodnie z tym zapisem, opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych co do zasady nie stosuje się u podatników:

- opłacających podatek w formie karty podatkowej,

- korzystających na podstawie odrębnych przepisów z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,

- osiągających w całości lub w części przychody z tytułu:

- prowadzenia aptek,

- działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów),

- działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,

- prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż określone w art. 4 ust. 1 pkt 11,

- świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy,

- działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,

- wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,

- podejmujących wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:

- samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,

- w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,

o samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka

- jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach,

- rozpoczynających działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.

Stawki ryczałtu

Przy tej formie opodatkowania można wyróżnić pięć stawek ryczałtu 20%, 17%, 8,5%, 5,5% oraz 3%. Każda z nich dotyczy określonych typów działalności.

Stawka 20% ryczałtu dotyczy przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów. Stawka 17% obejmuje przychody ze świadczenia usług, m.in.:

- przez agencje pracy tymczasowej oraz pozostałych związanych z udostępnianiem pracowników,

- poradnictwa dla dzieci dotyczącego problemów,

- przetwarzania danych, przesyłania strumieni audiowizualnych przez Internet,

- reprodukcji komputerowych nośników informacji,

- pośrednictwa w sprzedaży hurtowej samochodów osobowych i furgonetek prowadzonej przez Internet.

Z kolei opodatkowaniu stawką 8,5% podlegają m.in.:

- przychody związane ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom,

- przychody ze świadczenia usług wychowania przedszkolnego,

- przychody ze świadczenia usług związanych z działalnością ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz obszarów i obiektów ochrony przyrody.

Stawka 5,5% ryczałtu obejmuje:

- przychody z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,

- uzyskane prowizje z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów,

- przychody, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 14 ustawy o podatku dochodowym.

Najniższą stawką – 3% – opodatkowane są m.in. przychody:

- z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,

- z działalności usługowej w zakresie handlu,

- ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą.

Opodatkowanie kartą podatkową

Karta podatkowa jest dość specyficzną formą opodatkowania, z której może skorzystać niewielkie grono podatników. Art. 23 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym wskazuje, że zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:

- usługową lub wytwórczo-usługową,

- usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%

- usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,

- gastronomiczną – jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,

- w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,

- w zakresie usług rozrywkowych,

- w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,

- w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego,

- w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych, w związku ze świadczonymi usługami,

- w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,

- w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.

Dodatkowo, podatnik musi spełniać określone warunki w zakresie liczby zatrudnionych pracowników oraz wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność. Od tych parametrów uzależniona jest wysokość podatku, jaką podatnik będzie zobligowany zapłacić.

Podatnicy prowadzący powyższe rodzaje działalności podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli:

- złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie,

- we wniosku, o którym mowa wyżej, zgłoszą prowadzenie działalności wymienionej w jednej z 12 części tabeli stanowiącej załącznik numer 3 do ustawy,

- przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne,

- nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności wymienionej w art. 23, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,

- małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie,

- nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych na podstawie odrębnych przepisów podatkiem akcyzowym,

- pozarolnicza działalność gospodarcza zgłoszona we wniosku nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku wyboru karty podatkowej podatnik musi złożyć formularz PIT-16. Może go dołączyć do wniosku CEIDG-1 albo złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Przychody w podatku dochodowym od osób fizycznych

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jako akt prawny regulujący zasady opodatkowania tym podatkiem określa między innymi podmiot tego podatku, przedmiot opodatkowania, a także źródła przychodów podlegające opodatkowaniu.

Podmiot opodatkowania

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszystkie osoby fizyczne osiągające dochód. Ważne w tym przypadku jest rozróżnienie na ograniczony oraz nieograniczony obowiązek podatkowy.

Nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Posiadanie miejsca zamieszkania na terytorium RP oznacza, że dana osoba fizyczna:

- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), lub

- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Przy nieograniczonym obowiązku podatkowym opodatkowaniu podlega całość dochodów osiągniętych przez osobę fizyczną, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (art. 3 ust. 1).

Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób fizycznych, które nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania. Zatem w ich przypadku obowiązkowi podatkowemu podlegają tylko dochody (przychody) osiągnięte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Osobisty charakter opodatkowania podatkiem dochodowym ma również zastosowanie do małżonków zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o PIT, jednakże mogą oni, na wspólny wniosek, być opodatkowani łącznie pod warunkiem, że:

- istnieje między nimi przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, oraz

- pozostają w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy.

Nie ma w tym wypadku znaczenia, jeżeli jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku.

Powyższe zasady i sposoby opodatkowania mają zastosowanie również do:

- małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

- małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Zasady łącznego opodatkowania małżonków w analogiczny sposób odnoszą się również do opodatkowania osób samotnie wychowujących dzieci. Za osobę taką uważa się rodzica bądź opiekuna prawnego podlegającego obowiązkowi podatkowemu, będącego:

- panną/kawalerem,

- wdową/wdowcem,

- rozwódką/rozwodnikiem,

- osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów,

- osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

W przypadku osoby samotnie wychowującej w danym roku podatkowym dzieci:

- małoletnie;

- bez względu na ich wiek, na które zgodnie z odrębnymi przepisami pobierany był zasiłek pielęgnacyjny;

- do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach o wyższych szkołach zawodowych, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku, dochód, jak w przypadku wspólnie opodatkowanych małżonków, dzieli się na dwa i od tak ustalonej podstawy opodatkowania ustala się należny podatek.

Źródła przychodów podlegające opodatkowaniu

Katalog źródeł przychodów, które podlegają opodatkowaniu, jest katalogiem otwartym. Oznacza to, że nie znajduje się w nim szczegółowa, wyczerpująca lista wszystkich objętych podatkiem dochodowym źródeł. Tym samym brak danego źródła w katalogu nie oznacza, iż nie podlega on opodatkowaniu. Opodatkowaniu podlegają również źródła niewymienione bezpośrednio przez ustawodawcę w akcie prawnym, o czym może świadczyć zawarty w katalogu ostatni punkt „Inne źródła”. Natomiast opodatkowaniu nie podlegają tylko te źródła przychodów:

- które na podstawie art. 21 ustawy o PIT zostały zwolnione,

- od których zaniechano poboru podatku,

- do których ustawa o PIT nie ma zastosowania (art. 2 ust. 1).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają obecnie zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o PIT takie źródła przychodów, jak:

- stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,

- działalność wykonywana osobiście,

- pozarolnicza działalność gospodarcza,

- działy specjalne produkcji rolnej,

- najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,

-kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż nieruchomości, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawa wieczystego użytkowania gruntów,

- odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie,

- inne źródła.

Szczególne rodzaje kosztów uzyskania przychodów

W obrocie gospodarczym nie wszystkie zdarzenia gospodarcze stanowiące wydatek dla przedsiębiorstwa bezpośrednio uznać można za koszty uzyskania przychodu. Zdarzają się bowiem sytuacje, w których występują szczególne rodzaje kosztów, które – aby mogły pomniejszyć dochód – muszą spełnić pewne warunki. Do najbardziej specyficznych kosztów podatkowych należą m.in. amortyzacja, umorzone wierzytelności nieściągalne oraz leasing.

Koszty uzyskania przychodów – wyłączenia

Wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodu

Wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu bądź zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu co do zasady mogą zostać uznane za koszty podatkowe. Jednak przepisy przewidują sytuacje, w których – bez względu na cel poniesienia – wydatku nie można uznać za koszt. Cała lista wyłączeń dla osób fizycznych znajduje się w art. 23 ustawy o PIT (odpowiednio – dla osób prawnych – art. 16 CIT), jednak w niniejszym rozdziale zostaną omówione przypadki najczęściej występujące podczas prowadzenia działalności oraz budzące najwięcej wątpliwości w kwestii zaliczania do kosztów uzyskania przychodów.

Istnieją różne sytuacje, w których zaliczenie wydatku do kosztów podatkowych będzie niemożliwe. Wśród najczęściej spotykanych są koszty niewłaściwie udokumentowane lub niemające nic wspólnego z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wymogi, jakie muszą spełnić dowody księgowe podlegające ewidencji w podatkowej księdze przychodów i rozchodów zostały określone w § 12 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia KPiR. Zgodnie z opinią organów skarbowych, jeżeli potwierdzenie danego wydatku spełnia wymogi dowodu księgowego, wówczas może on zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Stąd też np. samo potwierdzenie dokonania zapłaty nie jest wystarczającym dowodem.

Środki trwałe i grunty

Zakup środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych co do zasady nie może być zakwalifikowany bezpośrednio jako koszt uzyskania przychodu. Jednak nie świadczy to o braku możliwości zaliczenia tego wydatku do kosztów. Otóż majątek trwały wprowadzony do ewidencji podlega amortyzacji. Dokonywane są zatem odpisy amortyzacyjne, polegające na stopniowym rozliczeniu wartości majątku w czasie. To właśnie one pomniejszają uzyskane przez podatnika przychody.

Koszty egzekucyjne

W sytuacji, gdy podatnik występuje w roli dłużnika, nie ma prawa do zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodu wydatków egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Przedsiębiorca także nie powiększy kosztów o obciążenia wynikające z przegranego procesu, gdzie sąd uzna roszczenia za zasadne.

Grzywny i kary pieniężne

Istotną kwestią jest pozbawienie podatników prawa do zaliczenia w koszty uzyskania przychodu grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia, a także odsetek od nich. Dodatkowo nie mogą one stanowić kosztów podatkowych niezależnie od orzeczenia sądu – czy zostały one nałożone na podatnika przez spowodowanie czegoś umyślnie, czy też nie. Przykładem są np. odsetki karne z tytułu opóźnień w zapłacie zobowiązań podatkowych względem urzędu skarbowego.

Kary umowne i odszkodowania

Ustawodawca przewidział również przypadki, gdzie zaliczenie do kosztów kar umownych oraz odszkodowań jest niemożliwe. W szczególności będą to kary i odszkodowania z tytułu:

- wad dostarczonych towarów,

- wad wykonanych robót i usług,

- zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,

- zwłoki w usunięciu wad towarów,

- zwłoki w usunięciu wad wykonanych robót i usług.

Niezapłacone lub umorzone odsetki od zobowiązań

Przedsiębiorca obarczony odsetkami od nieuregulowanych zobowiązań nie może zaliczyć ich do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli nie zostaną opłacone. Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 32 za koszt nie uznaje się naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek i kredytów. Przykładem są otrzymane noty z naliczonymi odsetkami za opóźnienia w zapłacie zakupionych towarów handlowych bądź usług telekomunikacyjnych. Kosztem podatkowym staną się dopiero w momencie ich zapłaty.

Wierzytelności nieściągalne

Zaliczenie nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu jest możliwe jedynie przy spełnieniu łącznie dwóch następujących warunków:

- nieściągalna wierzytelność została wcześniej zarachowana jako przychód należny, oraz

- nieściągalność została udokumentowana w ściśle określony sposób.

Zarachowania do podatkowej księgi przychodów i rozchodów należy dokonać w kwocie netto. W przeciwnym przypadku, przy niezaistnieniu powyższych okoliczności zaliczenie wierzytelności do kosztów podatkowych jest niemożliwe.

Podatki i opłaty

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szczególności art. 23 ust. 1 pkt 12, 43 i 44, za koszt uzyskania przychodu nie uznaje się:

- podatku dochodowego,

- podatku od spadków i darowizn,

- podatku od towarów i usług (w tym przypadku występują wyjątki),

- podatku akcyzowego od ubytków wyrobów akcyzowych.

Koszty podróży służbowej

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 52 do kosztów uzyskania przychodu nie można zaliczyć wartości diet z tytułu podróży służbowych osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących – w części przekraczającej wysokość diet przysługujących pracownikom. Aktualna stawka w podróży krajowej została określona w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej i wynosi 30 zł za jedną dobę.

Wydatki przekraczające limit kilometrówki

W przypadku wykorzystywania na potrzeby działalności gospodarczej prywatnego samochodu osobowego, musi być prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu. Wynika z niej limit wydatków, które mogą zostać ujęte w kosztach firmowych, który wyliczany jest na podstawie przejechanych kilometrów oraz stawki za 1 km przebiegu pojazdu określonej w przepisach. W związku z tym, do kosztów uzyskania przychodu możliwe jest zaliczenie tylko tych wydatków, które mieszczą się w obliczonym narastająco od początku roku limicie. Nadwyżka wydatków (jak również nadwyżka limitu ponad poniesione wydatki) nie może zostać uznana za koszt.

Składki na ubezpieczenie samochodu

Zgodnie z art. 23 ust.1 pkt 47 za koszt podatkowy nie można uznać także składek na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20.000 euro w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. Przeliczenia na złote dokonuje się według kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia. Popularnym przykładem są składki ubezpieczenia AC.

Koszt naprawy samochodu bez AC

Za koszt uzyskania przychodu nie uważa się strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym (art. 23 ust. 1 pkt 48). Zatem przedsiębiorca, który nie skorzystał z dobrowolnego ubezpieczenia AC obejmującego pojazd, nie będzie mógł zaliczyć do kosztów wydatków związanych z naprawą uszkodzeń wynikłych w wypadku.

Wydatki dotyczące przedsiębiorcy

Prowadząc działalność gospodarczą podatnik ponosi również wydatki związane bezpośrednio z jego potrzebami. Jednak warto pamiętać, że nie wszystkie nakłady, które na pierwszy rzut oka wydają się możliwe do zaliczenia na poczet kosztów podatkowych, w rzeczywistości mogą się nimi stać.

Indywidualna działalność gospodarcza

Prowadząc indywidualną działalność gospodarczą oraz nie zatrudniając pracowników, przedsiębiorca nie może zaliczyć do kosztów wydatków poniesionych na zakup artykułów spożywczych oraz detergentów, np. mydło lub ręczniki papierowe. Organy skarbowe mogą bowiem uznać, że składniki te nie są wykorzystywane dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą celom osobistym podatnika.

Wydatki służące celom osobistym

Zgodnie z art. 23 ust.1 pkt 49 za koszty podatkowe nie uznaje się wydatków poniesionych na zakup zużywających się stopniowo rzeczowych składników majątku przedsiębiorstwa, niezaliczanych zgodnie z odrębnymi przepisami do środków trwałych – w przypadku stwierdzenia, że składniki te nie są wykorzystywane dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą celom osobistym podatnika, pracowników lub innych osób, albo bez uzasadnienia znajdują się poza siedzibą przedsiębiorstwa.

Okulary i soczewki korekcyjne

Zapewnienie pracownikowi okularów lub soczewek jest w niektórych przypadkach obowiązkiem pracodawcy. Przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów wydatek na zakup okularów dla pracownika, który pracuje na stanowisku wyposażonym w monitory ekranowe oraz gdy:

- użytkuje on w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy,

- potrzebę stosowania okularów wykażą wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych przez lekarza w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej.

Przelewy prywatne z konta firmowego

Podatnik dokonujący z rachunku bankowego przedsiębiorstwa przelewy prywatne, nie ma prawa zaliczać do kosztów uzyskania przychodu prowizji od tych transakcji. Może jednak zaliczyć do kosztów te opłaty bankowe, które mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wydatki na odzież roboczą i reprezentacyjną

Przedsiębiorców oraz pracowników obowiązują przepisy BHP. Są oni zatem zobowiązani chronić zdrowie i życie przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Jednak zakup odzieży roboczej nie może zostać zaliczony do kosztów podatkowych tylko na podstawie dokumentu określającego jej rodzaj. Musi zostać spełniony warunek, że charakter wykonywanych czynności będzie wymagał wykorzystania takiej odzieży oraz udowodnienie, że używanie odzieży ochronnej jest konieczne do zabezpieczenia wykonywanej pracy.

Odzież motocyklowa

Kwestia odzieży motocyklowej przedsiębiorców wykorzystujących w prowadzonej działalności motocykl jest dość niejasna, ponieważ istnieją różne interpretacje dotyczące tego zagadnienia. Zdania są podzielone, bowiem jedne organy podatkowe uznają wydatki tego typu za ochronę zdrowia przedsiębiorcy – posiadają charakter osobisty, a drugie uważają, że poruszanie się jednośladem w dzisiejszych czasach wymaga od podatnika użytkowania takiej odzieży “ochronnej”.

Wydatki na edukację

Bardzo często zdarza się, że przedsiębiorcy chcą poszerzyć swoją wiedzę idąc na studia lub uczestnicząc w dodatkowych szkoleniach. Ważne jest jednak, że aby móc zaliczyć wydatki poniesione na edukację, muszą być związane z prowadzoną działalnością. Zatem wiedza zdobyta podczas nauki musi być przydatna i wykorzystywana w przedsiębiorstwie.

Ubezpieczenie na życie przedsiębiorcy

Zarówno przedsiębiorca, jak i pracownicy narażeni są na różnego rodzaju wypadki podczas wykonywanych czynności. W takim przypadku można byłoby uznać, iż polisa na życie podatnika jest to zabezpieczenie finansowe istotnego źródła przychodów działalności, jakim jest praca własna przedsiębiorcy. Niestety zdaniem organów skarbowych nie ma on prawa zaliczyć do kosztów firmowych nakładów poniesionych na wykup ubezpieczenia.

Przychody i koszty osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą

Przychody i koszty

Dochód przedsiębiorcy obliczany jest na podstawie dwóch podstawowych konstruktów – przychodów oraz kosztów. Dla przypomnienia, definicje obu można znaleźć w ustawie o PIT.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy, za przychody uznaje się otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wyjątki, które do przychodów zaliczone być nie mogą, zostały wymienione w art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt. 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust 3 ustawy.

Natomiast za koszty uzyskania przychodów uważane są takie wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu albo utrzymania lub zabezpieczenia źródła przychodów – zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy. Tak więc podstawowym warunkiem zaliczenia wydatków w koszty firmy jest ich nierozerwalny związek z prowadzoną działalnością i brak znamion kosztu prywatnego. Ponadto, w art. 23 ustawy wskazano katalog wydatków, które nie mogą nigdy stanowić kosztów uzyskania przychodu.

Przychody, pomniejszone o koszty, będą stanowiły dochód z działalności gospodarczej. Od tego właśnie dochodu – uwzględniając także rozliczone składki ZUS – podatnik ma obowiązek odprowadzić podatek dochodowy.

Opodatkowanie dochodu

Największa część podatników rozlicza się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych. Oznacza to, że od ich dochodu odprowadzany jest podatek w wysokości 18%, jeśli dochody w danym roku podatkowym mieszczą się pomiędzy pierwszym i drugim progiem podatkowym, lub 32%, jeśli drugi próg zostanie przekroczony. Alternatywą jest tu podatek liniowy, nieco wyższy, bo w wysokości 19%, ale za to stały, bez względu na uzyskany w danym roku podatkowym dochód.

Przy rozliczeniach na zasadach ogólnych oraz liniowych podatnik wykorzystuje podatkową księgę przychodów i rozchodów. Ewidencja ta podzielona jest na kolumny, w których podatnik ujmuje poszczególne przychody i koszty – w zależności od rodzaju, księguje się je jako przychody ze sprzedaży towarów i usług, inne przychody, zakup towarów handlowych i materiałów podstawowych, koszty uboczne zakupu, inne wydatki albo też wynagrodzenia. Na zakończenie miesiąca należy w księdze dokonać podsumowania wszystkich kolumn i ustalenia, jakiej wysokości dochód firma uzyskała.

Zanim na podstawie dochodu ustalona zostanie kwota podatku, należy uwzględnić jeszcze zapłacone składki ZUS właściciela. W przypadku składek na ubezpieczenie społeczne można to zrobić na dwa sposoby – albo, tak jak w przypadku pozostałych kosztów, zaksięgować składki w odpowiedniej kolumnie KPiR jako koszt, albo też odjąć ich kwotę od obliczonego już dochodu. Fundusz Pracy może być natomiast uwzględniony wyłącznie jako koszt – nie można odjąć go od dochodu. Ponadto składkę zdrowotną odejmuje się nie od dochodu, ale od obliczonego już podatku do zapłaty – w wysokości 7,75% podstawy składki.

Podsumowując – podatek dochodowy należy obliczać według następującego schematu:

1. przychody - koszty (w tym składka na FP) = dochód

2. dochód - składki na ubezpieczenie społeczne = podstawa opodatkowania

3. podstawa opodatkowania * podatek = kwota podatku

4. kwota podatku - 7,75% składki zdrowotnej = kwota do zapłaty

lub też:

1. przychody - koszty (w tym składka na ubezpieczenie społeczne oraz FP) = dochód

2. dochód * podatek = kwota podatku

3. kwota podatku - 7,75% składki zdrowotnej = kwota do zapłaty

Szczególne zasady ustalania dochodu

Przychód najczęściej kojarzy się z wartością otrzymaną ze sprzedaży, natomiast koszty – z codziennymi wydatkami na zakup towarów, usług i różnych artykułów na potrzeby firmy. Nie należy jednak zapominać o innych, mniejszych źródłach przychodów i kosztów, które również mają wpływ na wysokość podatku dochodowego.

Różnice kursowe

Jednym ze szczególnych źródeł przychodu, które dość często pojawia się w firmach, są różnice kursowe. Zgodnie z art. 24c ustawy o PIT dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość:

- przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej wg faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (jedna z najczęściej spotykanych sytuacji, kiedy faktura sprzedaży i zapłata do niej występują w walucie obcej, a data faktury różni się od daty zapłaty),

- poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (otrzymana faktura zakupu i zapłata są w walucie obcej, a data faktury różni się od daty zapłaty),

- otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu ich wypływu, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni (są to różnice kursowe od własnych środków pieniężnych),

- kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa od jego wartości w dniu zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni,

- kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Dywidendy

Zgodnie z art. 24 ust. 5 ustawy o PIT dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także:

- dochód z umorzenia udziałów (akcji),

- wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej,

- dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego, a w spółdzielniach - dochód przeznaczony na podwyższenie funduszu udziałowego oraz dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) osoby prawnej,

- dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych,

- w przypadku połączenia lub podziału spółek - dopłaty w gotówce otrzymane przez udziałowców (akcjonariuszy) spółki przejmowanej, spółek łączonych lub dzielonych,

- w przypadku podziału spółek - nadwyżka nominalnej wartości udziałów (akcji) przydzielonych w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej nad kosztami nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej, o czym mowa w pkt 7 (art. 24 ust 5),

- wartość niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych w przypadku przekształcenia tych spółek w spółki osobowe.

Odsetki od środków na rachunkach bankowych

Podatnicy w prowadzonych działalnościach gospodarczych wykorzystują rachunki bankowe, na których gromadzone są środki pieniężne. Zwykle pochodzą one z tytułu sprzedaży towarów lub usług, a więc z ich działalności podstawowej.

W przypadku dodatniego salda, na koniec miesiąca banki przypisują często do rachunku wartość odsetek, powiększając tym samym wartość środków pieniężnych. Zdarza się wprawdzie, że kwoty te są niewielkie i sięgają kilku czy kilkunastu groszy, jednak w przypadku dużej ilości środków pieniężnych na koncie odsetki te będą odpowiednio wyższe. Wtedy też mogą mieć realny wpływ na wysokość podatku dochodowego.

Niezależnie od wysokości odsetek dopisanych do rachunku bieżącego, stanowią one przychód podlegający opodatkowaniu. Stąd podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów mają obowiązek w momencie postawienia ich do dyspozycji ująć ich wartość w kol. 8 KPiR (pozostałe przychody). Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe otrzymane od banku środki pieniężne również traktują jako przychód, księgując jako przychody finansowe.

Otrzymane kary umowne

W transakcjach pomiędzy kontrahentami zdarzają się sytuacje, w których wykonawca może zostać obciążony karą. Dzieje się tak m.in. w przypadku niewywiązywania się z zapisów umowy, opóźnienia w realizacji czy też poprzez nierzetelność wykonania zlecenia.

Dla wystawcy noty obciążającej wykonawcę samo przygotowanie dokumentu nie stanowi źródła przychodu. Dopiero faktyczne otrzymanie zapłaty powoduje powstanie obowiązku podatkowego na gruncie podatku dochodowego. W tym względzie zgodne są zapisy obydwu ustaw o podatku dochodowym. Zapis art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT wskazuje, że przychodami są otrzymane pieniądze i wartości pieniężne, a więc i kary umowne. W przypadku ustawy o PIT art. 14 ust. 2 pkt 4 i pkt 12 wskazano natomiast wprost, że przychodem są otrzymane kary umowne oraz odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Dochody zagraniczne i unikanie podwójnego opodatkowania

Osoby, które uzyskują dochody z pracy najemnej wykonywanej poza granicami kraju mogą być zobowiązane do ich rozliczenia również w Polsce. Nie oznacza to jednak, że dochody te zostaną opodatkowane dwukrotnie – zarówno w naszym państwie, jak i kraju zarobkowania. Zapobiegają temu umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawierane pomiędzy Polską a innymi krajami. Dobrze jednak być świadomym czekających obowiązków, związanych z ewentualną koniecznością rozliczenia dochodów w naszym kraju i obowiązujących w związku z tym zasad.

Ustalenie miejsca opodatkowania

Jest to pierwszy krok, jaki należy wykonać. Ustalenie miejsca opodatkowania pozwoli bowiem na określenie, czy dana osoba podlega ograniczonemu, czy też nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. W tej kwestii należy sięgnąć do zapisów ustawy o PIT

Zgodnie z art. 3 ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się natomiast osobę fizyczną, która:

- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), lub

- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Międzynarodowe umowy określają, kiedy wynagrodzenia otrzymane przez osoby mające miejsce zamieszkania w jednym państwie, za pracę wykonywaną w drugim państwie, mogą podlegać opodatkowaniu w tym drugim państwie. Dzieje się tak w przypadku, gdy:

- są wypłacane przez miejscowego pracodawcę,

- są ponoszone przez zakład, który pracodawca utrzymuje w drugim państwie,

- pracownik przebywa w drugim państwie przez czas określony w konkretnej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania (najczęściej jest to 183 dni w roku podatkowym).

Nie oznacza to natomiast, że podatnik ma prawo dowolnego wyboru państwa, w którym ma zostać zapłacony podatek. Umowy określają jedynie w którym państwie opodatkowanie ma nastąpić – tam, gdzie położone jest źródło przychodów, czy też zgodnie z miejscem zamieszkania podatnika.

Metody unikania podwójnego opodatkowania

Międzynarodowe umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują dwie metody, które określają obowiązki podatkowe osób wykonujących pracę najemną za granicą:

- wyłączenia z progresją,

- zaliczenia proporcjonalnego.

Metoda wyłączenia z progresją

Zgodnie z art. 27 ust. 8 ustawy o PIT wyłącza się w Polsce z podstawy opodatkowania dochody uzyskane za granicą, zwolnione na podstawie zapisów międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wtedy też dla ustalenia stawki podatku od pozostałych dochodów, które podlegają opodatkowaniuw Polsce, należy zastosować stawkę odpowiednią dla całego dochodu. W tym celu:

- do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali (18% lub 32%),

- ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów (podatek od sumy dochodów należy podzielić przez wartość łącznych dochodów i na końcu pomnożyć razy 100),

- ustaloną stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym w Polsce.

Metoda zaliczenia proporcjonalnego

Metoda ta polega na tym, że dochody osiągnięte za granicą łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium RP. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to jednak możliwe jest jedynie do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. Mówi o tym art. 27 ust. 9 ustawy o PIT. W tym celu:

- do dochodów osiągniętych w Polsce dolicza się te z zagranicy i oblicza podatek wg skali (18% lub 32%),

- od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie.

Aby obliczyć limit podatku zapłaconego za granicą podlegającego odliczeniu – wyliczony podatek od sumy dochodów należy pomnożyć przez dochód osiągnięty wyłącznie za granicą i podzielić przez łączne dochody.

Zwolnienie z opodatkowania części dochodów uzyskanych za granicą

Jeżeli dana osoba podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a więc tutaj będzie zobowiązana do rozliczenia dochodów uzyskanych za granicą, powinna również mieć na uwadze przysługujące zwolnienia.

Przeliczenie wartości na złotówki

Przychody otrzymane w walutach obcych należy przeliczyć na złotówki. Do ustalenia prawidłowego kursu walut należy odnieść się do zapisów art. 11a ustawy o PIT. Zgodnie z jego treścią “Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu”.

Opodatkowanie stron umowy leasingu

Definicja umowy leasingu w ustawie o podatku dochodowym

Sama ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa wprost poszczególnych rodzajów leasingu, ale określa szczegółowo, co należy rozumieć przez umowę leasingu. Zgodnie z art. 23a pkt 1 ustawy o PIT: “Ilekroć w rozdziale jest mowa o umowie leasingu – rozumie się przez to umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej finansującym, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej korzystającym, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów”.

Rodzaje leasingu

Choć sama ustawa o podatku dochodowym ani Kodeks cywilny nie wyróżniają rodzajów leasingu, w praktyce ze względu na sposób rozliczania leasingu (a dokładniej amortyzacji jego przedmiotu) wyróżnia się dwa rodzaje umów leasingowych. Potocznie nazywane są one leasingiem operacyjnym oraz leasingiem finansowym.

Leasing operacyjny

Jest to umowa, na podstawie której leasingobiorca otrzymuje do używania przedmiot leasingu, w stosunku do którego odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingodawca. Oznacza to, że rzecz będąca przedmiotem umowy pozostaje na czas jej trwania własnością firmy leasingowej. Użytkująca przedmiot firma nie ma prawa do jego amortyzacji.

Leasing finansowy

W praktyce zwany jest również leasingiem kapitałowym. Przedmiot leasingu jest od rozpoczęcia trwania umowy leasingu własnością leasingobiorcy. Firma użytkująca daną rzecz może więc od razu zakwalifikować ją jako środek trwały, wprowadzając do ewidencji i na tej podstawie dokonując odpisów amortyzacyjnych. Odpisy te będą stanowiły koszt podatkowy prowadzonej działalności.

Przychody i koszty leasingobiorców i leasingodawców

Zgodnie z art. 23b ust. 1 ustawy o PIT, opłaty ustalone w umowie leasingu ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów korzystającego, jeżeli spełnione są określone warunki:

- Umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest firma (spółka lub jednoosobowa działalność gospodarcza), została zawarta na:

o czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji – w przypadku, gdy przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne,

o okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości,

- Umowa leasingu, w przypadku, gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony.

- Suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa w pkt 1 lub 2, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, będących uprzednio przedmiotem takiej umowy, odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu.

Pojęcie wymienionego w punkcie pierwszym normatywnego okresu amortyzacji zostało wyjaśnione w art. 23a pkt. 4 ustawy o PIT – zgodnie z nim, jeśli odnosi się ono do:

- środków trwałych – jest to okres, w którym odpisy amortyzacyjne, wynikające z zastosowania stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych, zrównują się z wartością początkową środków trwałych,

- wartości niematerialnych i prawnych – jest to okres ustalony w art. 22m.

Wyjątek od wyżej wymienionych zasad stanowi przypadek, w którym finansujący (leasingodawca) w dniu zawarcia umowy leasingu korzysta ze zwolnień w podatku dochodowym, przysługujących na podstawie:

- art. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,

- przepisów o specjalnych strefach ekonomicznych.

W odniesieniu do takich umów stosuje się zasady opodatkowania określone w art. 23f-23h ustawy o PIT.

Do opłat wnoszonych na poczet leasingu zalicza się zwykle:

- opłatę wstępną i/lub czynsz inicjalny/zerowy,

- poszczególne raty leasingowe,

- odsetki od rat leasingowych.

Dodatkowo, przy zawieraniu umów leasingu na fakturach mogą pojawić się opłaty:

- za rejestrację pojazdu,

- za wycenę,

- manipulacyjne,

- ubezpieczeniowe.

Rozliczanie rat leasingowych

Sposób ujęcia poszczególnych rat w kosztach podatkowych leasingobiorcy będzie zależał od rodzaju leasingu.

Leasing operacyjny

Ponieważ przez cały okres trwania umowy jej przedmiot pozostaje własnością leasingodawcy, używający rzecz nie ma prawa wprowadzić jej do ewidencji środków trwałych firmy. Nie ma tym samym prawa do amortyzacji użytkowanego przedmiotu. Kosztem będzie każda z poszczególnych rat leasingowych, udokumentowana zazwyczaj fakturą od leasingodawcy. Zarówno cześć kapitałowa raty, jak i część odsetkowa będą stanowiły koszt podatkowy, ujmowany w podatkowej księdze zgodnie z datą wystawienia faktury.

Leasing finansowy

Kwestia rozliczenia poszczególnych rat leasingu wygląda inaczej w leasingu finansowym. Ponieważ w tym wypadku przedmiot umowy od początku jej trwania jest już własnością leasingobiorcy, ma on prawo wprowadzić rzecz do firmowej ewidencji środków trwałych i dokonywać jej amortyzacji. Kosztem podatkowym będą więc dokonywane odpisy amortyzacyjne, księgowane w praktyce zwykle na koniec każdego miesiąca. Ponieważ podstawą ujęcia kosztu przy leasingu kapitałowym będzie amortyzacja, to już poszczególne raty będą kosztem jedynie w części. Kwota raty leasingu dzieli się na część kapitałową i odsetkową. W leasingu kapitałowym jedynie ta druga będzie stanowiła koszt podatkowy w firmie.

Pozostałe koszty

Zarówno w leasingu operacyjnym, jak i finansowym korzystający z rzeczy ma prawo zaliczyć do kosztów bieżące wydatki związane jej z użytkowaniem. Będą to w szczególności wydatki na konserwację, energię/paliwo, bieżące naprawy czy zakup dodatkowych akcesoriów służących działalności. Co ważne, wydatki te, jeżeli spełniają podstawową definicję kosztów podatkowych, nie są w żaden sposób limitowane.

Obowiązki podatników podatku dochodowego od osób fizycznych

Podatek dochodowy, należący do najważniejszych dla przedsiębiorcy zobowiązań, nie ma jak widać jednej, ustalonej kwoty. Zatem aby określenie jego wysokości było możliwe, konieczne jest rzetelne księgowanie i podsumowywanie firmowych przychodów i kosztów.

Obowiązek pierwszy – przechowywanie dokumentacji księgowej

Aby móc dokonać podsumowania kosztów i przychodów w firmie, przedsiębiorca musi opierać się na adekwatnych dowodach źródłowych. Tylko w takiej sytuacji urzędy skarbowe są bowiem w stanie określić, czy zaksięgowane zdarzenia naprawdę są odbiciem rzeczywistości.

Dlatego też przedsiębiorca powinien archiwizować wszystkie dokumenty księgowe. Wśród tych, które otrzymywane są od kontrahentów, wyróżnić można przede wszystkim faktury i – wystawiane do końca 2013 r. – rachunki. Poza tym koszty mogą być dokumentowane w określonych sytuacjach także dowodami wewnętrznymi – np. w przypadku konieczności zaksięgowania opłat sądowych i notarialnych, kosztów delegacji czy też parkowania samochodu.

Obowiązek drugi – tworzenie ewidencji

Aby określić, jaka jest rzeczywista suma przychodów i kosztów w danym okresie, podatnik musi dokonać podsumowania – ale nie w dowolnej formie. W tym celu należy założyć odpowiednią ewidencję. Dla przedsiębiorców rozliczających się w postaci księgowości uproszczonej przewidziano dwie ewidencje (zależne od wybranego sposobu opodatkowania) – podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz ewidencję przychodów.

Obowiązek trzeci – podatek dochodowy w ciągu roku

Po poprawnym zaksięgowaniu dokumentów i dokonaniu niezbędnych podsumowań przedsiębiorca może wyliczyć kwotę zaliczki na podatek dochodowy albo wartość zryczałtowanej kwoty podatku.

Zaliczki na podatek dochodowy wylicza ten przedsiębiorca, który prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Dlaczego mówi się o zaliczkach? Okresem rozliczenia właściwym dla podatku dochodowego jest rok podatkowy – od 1 stycznia do 31 grudnia. Jednakże opłacanie podatku dochodowego w jednej kwocie za cały rok mogłoby stanowić spory problem – dlatego przedsiębiorcy są zobowiązania do płacenia właśnie comiesięcznych (albo rzadziej – kwartalnych) zaliczek.

Obowiązek czwarty – rozliczenie roczne

Jak wspomniano wcześniej, podatek dochodowy odprowadzany do urzędu skarbowego dotyczy dochodów, które podatnik uzyskał w ciągu całego roku podatkowego. Dlatego też po zakończeniu takiego okresu rozliczeniowego przedsiębiorca ma obowiązek złożenia do urzędu skarbowego zeznania rocznego.

Przedsiębiorcy, rozliczający się na zasadach ogólnych, mają obowiązek złożenia do urzędu skarbowego deklaracji PIT-36 w terminie do 30 kwietnia następnego roku podatkowego (dla przykładu - PIT roczny za rok 2013 trzeba będzie złożyć do 30 kwietnia 2014 roku). Podatnik, który wybrał zasady liniowe, także rozlicza się do 30 kwietnia, składając jednakże deklarację PIT-36L.

Ryczałtowcy mają nieco mniej czasu na dokonanie niezbędnych podsumowań – w ich przypadku właściwą deklarację PIT-28 należy bowiem złożyć do 31 stycznia kolejnego roku podatkowego.

Pobór podatku

Zasady płatności podatku dochodowego od osób fizycznych

Instytucją, która zajmuje się poborem podatku dochodowego, jest urząd skarbowy. Co ważne, podatek dochodowy od osób fizycznych rozliczany jest w urzędzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania podatnika (w przeciwieństwie do podatku dochodowego od osób prawnych, dla którego właściwym urzędem jest urząd skarbowy przyporządkowany ze względu na siedzibę spółki kapitałowej).

Podatek od osób fizycznych opłacany jest w formie zaliczek miesięcznych lub kwartalnych. Z obowiązku tego należy wywiązać się do 20 dnia następnego miesiąca (lub kwartału, jeżeli przedsiębiorca rozlicza się kwartalnie). Oznacza to, iż przykładowo zaliczkę na podatek dochodowy za październik powinno się opłacić do 20 listopada. Od tej zasady jest jednak wyjątek, bowiem w przypadku opodatkowania na podstawie karty podatkowej rozliczanie następuje do 7 dnia następnego miesiąca.

Od roku 2007 zostały zniesiony obowiązek składania deklaracji PIT5/PIT5L, dotyczących zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Obecnie wystarczające jest samo dokonywanie wpłat w terminie. Zaliczkę na podatek dochodowy można zapłacić gotówką (w kasie urzędu skarbowego, w banku, w placówce pocztowej), jednak coraz częściej wybieraną formą płatności jest forma bezgotówkowa w postaci przelewu na rachunek urzędu skarbowego.

Wybierając ostatnią z możliwości należy odpowiednio przygotować przelew, jako tytuł podając “Zaliczka na podatek – za miesiąc…”. Nie jest poprawne podawanie samego symbolu PIT-5, PIT-5L, ponieważ (jak zostało to wcześniej wyjaśnione) deklaracje takie już nie funkcjonują.

Podatnicy, którzy osiągali w danym roku dochody, zobowiązani są do złożenia rocznej deklaracji, odpowiedniej dla wybranej przez nich formy opodatkowania w ustawowo określonym terminie.

Przy rozliczaniu na zasadach ogólnych oraz przy podatku liniowym deklarację roczną należy złożyć do 30 kwietnia roku następnego. Właściwy druk to PIT-36 przy skali, a dla podatku liniowego – PIT-36L. Pierwsza z nich służy do rozliczania dochodów osiągniętych zarówno z działalności gospodarczej, jak i np. ze stosunku pracy, czy emerytur. W deklaracji PIT-36L natomiast powinny znaleźć się informacje na temat dochodu osiągniętego jedynie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Pozostałe dochody co do zasady należy wykazać w formularzu PIT-37. Opodatkowanie na zasadach ogólnych, w przeciwieństwie do podatku liniowego, daje podatnikom możliwość rozliczania się razem z małżonkiem, jak również korzystania z różnego rodzaju ulg czy odliczeń.

Deklaracja, która uwzględnia zryczałtowaną formę opodatkowania, to PIT-28. Na tym formularzu wykazuje się jedynie przychód opodatkowany ryczałtem, natomiast dochody z innego tytułu, jak np. ze stosunku pracy wykazuje się w PIT-37. Ryczałtowiec powinien złożyć deklarację roczną na formularzu PIT-28 do 31 stycznia roku następnego (PIT-37 do 30 kwietnia). Karta podatkowa wiąże się natomiast z obowiązkiem złożenia rocznej deklaracji na formularzu PIT-16A. Jeżeli podatnik uzyskał dochody również z innego źródła, wówczas także konieczne jest wykazanie ich w odrębnej deklaracji – PIT-37. Tu również granicznym terminem złożenia deklaracji PIT-16A jest 31 stycznia roku następnego, a przy konieczności rozliczenia również dochodu z innego źródła – PIT-37 do 30 kwietnia.

Podatnicy, którzy są zobowiązani do złożenia zeznania podatkowego na druku PIT-36, powinni jednocześnie wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również pobranych przez wszystkich płatników (także np. zleceniodawców). Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.

W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, urząd skarbowy wydaje decyzję deklaratoryjną, określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym. W stosunku do podatnika nieskładającego zeznań podatkowych możliwe jest zastosowanie sankcji karnych wynikających z kodeksu karnego skarbowego.

Stawki podatku dochodowego od osób fizycznych

W zależności od tego, którą z form opodatkowania objęty jest dochód podatnika, różne będą stawki tej opłaty. I tak przy skali podatkowej dla dochodów do 85 528 zł opłaca się podatek w wysokości 18% minus kwota zmniejszająca podatek (556,02 zł), a powyżej tej sumy – 14 839,02 zł plus 32% nadwyżki ponad 85 528 zł.

Przy opodatkowaniu podatkiem liniowym stawka podatku jest stała i wynosi 19%, bez względu na to, jaki dochód został osiągnięty. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wiąże się z opłacaniem podatku w wysokości:

- 20 %,

- 17 %,

- 8,5 %,

- 5,5 %,

- 3 %,

w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Natomiast przy karcie podatkowej stawki podatku nie są z góry przyporządkowane do konkretnych czynności (jak to jest przy ryczałcie ewidencjonowanym). Decyzję o wysokości podatku wydaje naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Może on również wydać decyzję o odmowie przyznania karty podatkowej danemu podatnikowi. Od decyzji naczelnika można odwołać się do dyrektora izby skarbowej w terminie 14 dni. Podatnik ma prawo również zrezygnować z karty podatkowej, jeżeli zgłosi to naczelnikowi urzędu w terminie do 14 dni od doręczenia decyzji.

Podatnik i płatnik podatku dochodowego

W kwestii poboru podatku dochodowego ważne jest również odróżnienie dwóch podmiotów - podatnika oraz płatnika. Pierwszy z nich jest osobą, której bezpośrednio dotyczy obowiązek podatkowy. Drugi to osoba, która ma obowiązek obliczenia podatku i pobrania go od podatnika. Płatnikami są zazwyczaj zakłady pracy (w tym również indywidualni przedsiębiorcy), rolnicze spółdzielnie produkcyjne, organy rentowe, banki wypłacające renty zagraniczne, organy zatrudniające (w zakresie wypłacanych przez nie zasiłków), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych itp. Organy te zobowiązane są do obliczania, potrącania podatnikom z wypłacanych sum należnych zaliczek na podatek dochodowy oraz odprowadzania tych kwot na konto urzędu skarbowego. Przykładowo w sytuacji, gdy dana osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, jej pracodawca wypłacane wynagrodzenie pomniejsza o zaliczkę na poczet podatku dochodowego.

Istnieje również grono podatników, którzy zobowiązani są do samodzielnego obliczania zaliczek na poczet podatku dochodowego oraz ich terminowej zapłaty. Obowiązek ten dotyczy m.in. osób prowadzących własną działalność gospodarczą, osób otrzymujących wynagrodzenie z tytułu najmu lub dzierżawy, osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, osób które otrzymują wynagrodzenie z zagranicy oraz osób które otrzymują renty lub emerytury z zagranicy bez pośrednictwa płatników. Oznacza to, iż przykładowo osoba, która prowadzi własną działalność i rozlicza podatek na zasadach ogólnych (prowadzi KPiR) zobowiązana jest do samodzielnego obliczenia i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy za dany okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał).