29.02. 2012 – wykład 2

1. Funkcje osobowości:

a) integrująca -dzięki tej funkcji możemy przewidzieć reakcje osobnika znając jego ogólne postawy (tzn. jeśli żona wie, że mąż jest zazdrosny może przewidzieć jak mąż się zachowa jak wróci do domu nad ranem. Brak jej jest stanem patologicznym lub jest związana z młodym wiekiem (np. małe dziecko), lub są osobowościami tzw. trudnymi)

Dzięki istnieniu ogólnych postaw zachowania się osobnika, zachowuje względną spójność i stabilność.

Wahliwość zachowania występuje wtedy kiedy brak jest postaw ogólnych – patologie, zasadnicze tendencje nie rozwinęły się dostatecznie, postawy są niezintegrowane- trudna osobowość.

b) kontrolująca - mechanizmy kontroli, osobowość niedopuszczanie do zachowań sprzecznych z zachowaniami społecznymi

c) samoregulująca –samoregulacja jest koniecznością dla osobowości, utrzymywanie równowagi ze środowiskiem, osobowość jest systemem opartym na zasadzie samoregulacji tzw. Homeostaza.

d) aktywizująca - polega na tym, że osobowość wytwarza idealne wzory, którymi człowiek kieruje się w postępowaniu. Wzory są transformacją doświadczeń indywidualnych zdobytych w toku działalności społecznej - idealny wzór - obraz rzeczywistości jaka naszym zdaniem być powinna, a nie jest naprawdę (np. każdy obraz rzeczywistości która subiektywnie się nam podoba np. kobieta robiąca sobie makijaż przed lustrem myśli że wygląda idealnie, a zazwyczaj wiadomo jak jest naprawdę;D) Osobowość jest nastawiona na przyszłość czyli jest systemem prospektywnym.

2. Kształtowanie się osobowości

Świadomość w centrum.

Można mówić o roli czynników dziedziczonych, wrodzonych i roli czynników społecznych.

A ) Rola czynników społecznych.

Kształtowanie się osobowości wg Reykowskiego. Umysł ludzki nie jest w stanie niczego odebrać i zarejestrować bez odpowiedniego treningu wstępnego. Każda najprostsza czynność wymaga odpowiednich "instalacji” w systemie nerwowym, które są wynikiem procesu uczenia się. Powstają pewne organizacje mózgowe tzw. układy funkcjonalne. Ze względu na pewne cechy tego rodzaju układów określa się je także jako !schematy dynamiczne lub nastawiania!

!Zdolność człowieka do postrzegania i działania czyli do wykonywania czynności istnieje w chwili narodzin tylko w sposób potencjalny, jest to zdolność do tego żeby nauczyć sie widzieć i działać! To uczenie się rozpoczyna sie od formowania bardzo prostych schematów. Najpierw schematy te są stosunkowo niezależne od siebie, dlatego poszczególne formy aktywności dziecka są chaotyczne i zmienne, jednakże organizacje porządkujące tworzą się stopniowo i obejmują coraz to większe całości, !a więc tworzą się coraz to bardziej ogólne schematy poznawcze, schematy integrujące coraz większy obraz faktów, które zaczynają być podporządkowywane i tworzą hierarchię.!

B) Dwa tory integracji:

1. integracja w toku coraz to bardziej złożonych zadań

2. podporządkowanie działań coraz to bardziej ogólnym zasadom.

C) Świadomość

To zorganizowany system regulacyjny składający się z elementów:

1. system wiadomości tworzy obraz świata i własnej osoby,

2. wartości i oceny i stosunek emocjonalny do świata i siebie samego (oceny mogą być utylitarne, moralne i estetyczne)

3. operacji - umiejętności, nawyki, programy działania i schematy operacyjne

Funkcje świadomości :

Sygnały napływające do świadomości są odbierane i odczytywane i odbywa się proces przetwarzania informacji (chodzi o to, że sobie aktywizujemy bodźca, przetwarzamy go, reakcja u innych osób może być zupełnie inna na ten sam bodziec; bo jest inny system wartości, wiadomości, inny obraz świata, inne potrzeby itp.)

- asymilacja (twórca J.Piaget) - jest to włączanie nowych informacji do znanych klas informacji – dopełnianie, uzupełnianie, poszerzanie, warunkiem asymilacji jest zgodność nowych informacji z naszym obrazem świata, nie mogą się jawnie kłócić

- akomodacja - to tworzenie nowych klas informacji sieci poznawczej; czyli akomodacja ma miejsce wtedy, kiedy nabywające informacje nie są zgodne z informacjami które juz posiadamy, następuje częściowa reorganizacja sieci poznawczej i tworzą sie nowe klasy informacji

- dysonans poznawczy (Festinger) -rozdźwięk, jest to niezgodność napływających informacji z tymi co juz posiadamy.

3 główne sytuacje dysonansowe:

1. sytuacje problemowe (mają miejsce wówczas, kiedy nowe informacje niezgodne z tymi co posiadamy wzbudzają naszą ciekawość, kiedy sobie powiadamy „musze zbadać jak to jest naprawdę, czy jest tak czy inaczej”; mają miejsce wówczas gdy dysonans nie jest zbyt silny, gdy nie godzą w nasze ważne przekonania w sensie emocjonalnym; konsekwencja sytuacji problemowej jest eksploracja-poszukiwanie wiadomości które by wzmocniły obraz świata),

2. sytuacja zagrożenia - ma miejsce wówczas, kiedy dysonans jest silny budzący stan lęku, kiedy nowe informacje godzą w nasze ważne przekonania (np. religijne czy rodzinne), burzą nasz spokój wewnętrzny i budzą w nas poczucie lęku (lęk jest często powodem tego, że odrzucamy nowe informacje jako niewiarygodne), z tym dysonansem wiążą się rożne socjotechniki, które mają zmniejszać poczucie zagrożenia;

3. sytuacja trudna - też wiążą się z silnym dysonansem, ale lęk jest mniejszy, natomiast jest poczucie utknięcia w miejscu - kiedy człowiek nie wie co dalej robić; tez jest lęk ale nie tak silny jak przy zagrożeniu ;nie wiadomo co zrobić z tymi informacjami. Zmiany postaw tłumaczymy dysonansem poznawczym!

- selekcja- (osoby zamknięte) polega na tym, że obraz świata, który posiadamy jest swoistym filtrem dla napływających informacji i eliminuje wiadomości niezgodne z nim;

*(EKSPERYMENT -> grupa osób o silnych przekonaniach religijnych , pokazano im sprzeczne informacje na temat przekonań, badano, które informacje zostały najlepiej zapamiętane. Lepiej zapamiętano to co potwierdzało przekonania ludzi.)

- eksploracja – ( osoby twórcze, otwarte) jest sprzeczna z selekcją; jest to aktywne poszukiwanie wiadomości takich, które mogłyby wzmocnić lub usunąć obraz świata, wynika z potrzeb poznawczych.

- amplifikacja - zmiana siły jednego procesu pod wpływem drugiego:

1. jest to podnoszenie sie subiektywnego prawdopodobieństwa, wiadomości o rzeczach pożądanych, a obniżenie się przy wiadomościach niepożądanych (gdyby nie było amplifikacji to nikt nie grałby w totka, bo wgrana jest znikoma, ale subiektywne odczucie jest bardzo duże - każdy przed losowaniem jest milionerem :), lub każde dziecko w domu dziecka w każdą niedzielę czeka na odwiedziny mamy, chociaż ona nigdy nie przychodzi, ale on subiektywnie czuje, że przyjdzie, ale obiektywnie wiadomo, że nie zostanie przez nią odwiedzony);

2. sytuacja podjęcia decyzji - chodzi o wzmocnienie argumentów po podjęciu decyzji - argumenty nabierają wtedy niezwykłej wagi, żeby mieć komfort psychiczny;

- interpretacja - modyfikacja treści wiadomości, jest to subiektywizowanie świata (film: konno przez las jechał mąż, żona i zostali napadnięci i są trzy nowele opowiedziane przez trzy osoby - każda jest inna, każda ma inne emocje mimo, że jest to samo proste zdarzenie.

- interpolacja - uzupełnianie luk w wiadomościach, zapełnianie ogniw w rozumowaniu - pokazać dziecku wyraz z brakującymi literkami i ono je uzupełni - tak działa

- ekstrapolacja - uzupełnianie zakończenia w rozumowaniu

3. Reykowski - > Osobowość powstaje na skrzyżowaniu wymagań wewnętrznych i zewnętrznych, są one współzależne, są ze sobą w związku. (*Wymagania wewnętrzne –potrzeby, postawy, wartości, zaspokojenie głodu.. Wymaganie zewnętrzne- społeczne wzory, role społeczne)

Warunki tworzenia sie trwałych nastawień:

a) powtarzanie - powstają wtedy nawyki

b) kary i nagrody – wzmocnienie negatywne i pozytywne

c) utożsamianie się w wzorami – identyfikowanie się, przyjmowanie gotowych postaw

d) aktywne przeobrażane treści przyswojonych przez jednostkę (tworzenie obrazu rzeczywistości nie jaka jest -ale jaka być powinna, idealizacja) różne aspekty schematów przekształconych.

4. Organizacja

Pytanie o osobowość to pytanie dociekające jakie są trwałe nastawiania człowieka i jak są one zorganizowane. Zrozumienie nastawień jednostki umożliwia zrozumienie historii osobowości (biografia) - czynniki kształtujące osobowość pozostawiają trwałe ślady w treści nastawień i sposobie ich organizacji. Wprawdzie osobowość ulega w ciągu życia przeobrażeniom, ale pewne elementy doświadczeń są trwałe lub względnie trwałe i wyznaczają dalsze przeobrażenia struktury osobowej. Analizując historie osobowości zwracamy uwagę na punkty węzłowe, wokół których kształtowały się i organizowały trwałe nastawienia.

I tu 4 grupy czynników (pkt. Węzłowe):

a) osoby znaczące - nastawianie organizujące się wokół osób mających szczególny wpływ na rozwój jednostki (rodzice, rówieśnicy), mają one duże znaczenie dla jednostki; przejęcie i naśladowanie postaw,

b) systemy wymagań (nastawienia organizują się wokół pewnych wymagań jakie ma społeczeństwo w stosunku do swoich członków, te systemy wymagać to przepisy ról społecznych, są różne role -rodzinne, polityczne, role mają zawsze przepisy dotyczące zarówno obowiązków jak i przywilejów;

c) sytuacje powtarzające sie wielokrotnie, wokół nich kształtują się tez stereotypy, nastawienia, nawyki,

d) zdarzenia o wyjątkowej sile - krytyczne nazywamy traumatycznymi lub tez to zdarzenia pozytywne o bardzo dużej sile.

5. Zdarzenia traumatyczne

a) mogą tworzyć nowe nastawienia,

b) mogą dokonywać przeobrażeń w istniejącym systemie nastawień,

c) mogą całkowicie zdezorganizować osobowość, (najczęściej jednak występuje tu to 2 przeobrażenie), powodować zaburzenia psychiczne.

6. Osoby znaczące, rola (Rodzice):

a) osoby znaczące dostarczają prototypów innych stosunków społecznych tzn. wytwarzają określone oczekiwanie u dziecka ponieważ doświadczenia z osobami znaczącymi dziecko przenosi na stosunki z innymi osobami - tworzą się prototypy postaw do innych ludzi (prototyp (określone oczekiwania dziecka) - jak dziecko jest bite w rodzinie to jak zabierze się go z tego miejsca to boi sie ludzi, ale ich nie bije). Tworzenie modelu interakcji.

b) są wzorami osobowymi dla dziecka - rodzic jest wzorem dla dziecka, dziecko przejmuje gotowe postawy, ojciec agresywny w stosunku do otoczenia spowoduje, że dziecko tez będzie agresywne, dziecko identyfikuje się z rodzicami Trzy mechanizmy socjalizujące między dzieckiem a rodzicami:

*naśladownictwo - jest to powtarzanie, przejmowanie pewnych zewnętrznych form zachowań w wyniku obserwacji osoby np. dziecko naśladuje krok taty podczas chodzenia,

*modelowanie - jest to naśladowanie zewnętrznych form zachowań oraz przejęcie nastawień związanych z tymi zachowaniami np. dziecko widzi przez okno że pan karci psa, i podchodzi do zabawki i bije zabawkę, gest + nastawienie (motyw)

*identyfikacja - oznacza utożsamienie się z osoba (wzorem), jest to najgłębszy proces, powoduje przejęcie gotowych postaw od modela -osoby (ojciec kradnie, dziecko jak się identyfikuje z ojcem to też kradnie).

7. Rodzice są źródłem :

- system kar i nagród-rodzice posiadają możliwość wysokiego spektrum środków karcących, bo są silne powiązania emocjonalne

- warunki wychowania – organizują je, warunkują w ten sposób rozwój osobowości.