1. Definicja pedagogiki i wychowania

Pedagogika – „gr.- kierowanie dzieckiem” jednorodna nauka zajmująca się całością zjawisk wychowawczych, tzn. warunkami, w których one przebiegają, celami, którym mają służyć, treścią działalności wychowawczej i metodami, które mają jej zapewnić skuteczność (Bogdan Suchodolski).

Pedagogika – nauka społeczne o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa – a przede wszystkim młodego pokolenia w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania, system wartości, postawy i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozwój.

Rodzaje pedagogiki:

• Przedszkolna nauczanie dzieci w wieku przedszkolnym

• Wczesnoszkolna

• Opiekuńczo-wychowawcza

• Resocjalizacyjna

• Systemów oświatowych

• Andragogika - szkoły wyższej, zajmuje się osobami dorosłymi

• Pedeutologia nauka o nauczycielach

• Specjalna zajmuje się dziećmi specjalnej troski

  • Tyflopedagogika zajmuje się kształceniem osób niewidomych

  • Surdopedagogika obejmuje kształcenie osób głuchych

  • Oligofrenopedagogika kształcenie osób upośledzonych

• Rodzinna

• Pozaszkolna

• Harcerska

Działy pedagogiki – dydaktyka i teoria wychowania

Wychowanie świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią jak i stronę emocjonalno motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw układu wartości i celu życia.

Wyznaczniki wychowania jest świadome i celowe, czyli intencjonalne

Dziedziny wychowania

• Umysłowe (intelektualne)

• Moralne ( społeczno-moralne)

• Obywatelskie

• Estetyczne

• Fizyczne (w zdrowym ciele zdrowy duch)

\

1. Szkoła, jej funkcje cele i zadania

Rodzaje szkół:

• tradycyjna- głównym zadaniem jest umożliwienie uczniom zdobywania wiedzy. Podzielona na przedmioty.

• progresywna- uczy rozwiązywania problemów, uczy umiejętności praktycznych i twórczego wykorzystywania wiedzy zdobytej, przygotowuje do samorealizacji i samokształcenia. Nacisk na myślenie

• skoncentrowana na rozwoju psychicznym – ten model szkoły koncentruje uwagę na psychicznych problemach ludzi związanych ze szkołą. Szkoła powinna pomagać ludziom poznawać samych siebie, uczyć porozumiewania się z innymi i tego w jaki sposób odnaleźć spokój wewnętrzny.

Funkcje szkoły

• dydaktyczna – po prostu szkoła uczy ;)

• wychowawcza wszechstronny rozwój osobowości ucznia (postawa etyczna, samoakceptacja, umiejętności interpersonalne

• opiekuńcza pełna odpowiedzialność za ucznia

Cele szkoły to:

• poznanie tradycji, historii i kultury społeczeństwa polskiego na tle szerszego dorobku cywilizacyjnego ludzkości

• wyposażenie w wiedzę potrzebną do funkcjonowania w świecie i stosowania jej w praktyce

• wytworzenie chęci służenia ojczyźnie i poczucie odpowiedzialności za państwo polskie

• przygotowanie do funkcjonowania w demokratycznym społeczeństwie obywatelskim

• wytworzenie stałej tendencji do zdobywania wiedzy, samokształcenia i

samo-poznawania wraz z umiejętnością skutecznego podejmowania działań w tej dziedzinie,

• wyrobienie otwartej postawy wobec ludzi należących do innych narodów i społeczeństw

• wyrobienie umiejętności porozumiewania się z innymi,

• kształtowanie umiejętności prawidłowych kontaktów interpersonalnych

• rozwijanie postawy prozdrowotnej i proekologicznej.

• kształtowanie wszechstronnego rozwoju osobowości (odkrywanie swoich pasji, zdolności, umiejętności)

Ogniwa procesu dydaktyczno wychowawczego(7 ogniw):

• tworzenie ładu wewnętrznego i zewnętrznego,

• poznawanie faktów na lekcji

• kształtowanie pojęć, zasad, teorii

• wiązanie teorii z praktyka

• kształtowanie umiejętności i nawyków

• utrwalenie wiadomości i umiejętności

• kontrola i ocena wyników kształcenia

Zasady dydaktyczne ogólne normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie umożliwia realizację celów kształcenia

Schemat organizacji lekcji

• zorganizowanie uczniów do pracy

• kontrola pracy domowej

• podanie tematu lekcji

• podsumowanie, utrwalenie i zastosowanie wiedzy

• zadanie pracy domowej

1. Strategie nauczycielskie i uczniowskie

ROLE PEŁNIONE PRZEZ NAUCZYCIELA:

• wpływanie na wszechstronny i indywidualny rozwój ucznia

• reprodukcja porządku społecznego

• wprowadzenie w kulturę duchową

Role pełnione przez nauczyciela w czasie lekcji:

• Organizatorsko-kierownicza nauczyciel jest organizatorem pracy całej klasy w toku lekcji – do niego należy sformowanie celów, zapewnienie środków i doprowadzenie do realizacji planu, który został przez niego wcześniej przygotowany.

  • Bycie strażnikiem czasu dbanie o rytm i właściwą sekwencję zdarzeń

  • Panowanie porozumiewaniem się określenie, kto, o czym i kiedy ma mówić

  • Dysponowanie pomocami naukowymi

  • Utrzymanie porządku i dyscypliny

• Osoba mobilizująca do nauki zadaniem nauczyciela jest odpowiednie zmotywowanie ucznia do nauki, zainteresowanie go danym tematem

• Osoba ułatwiająca uczniom pracę udzielanie pomocy osobom uczącym się

• Osoba doradzająca uczniom udzielanie wsparcia w razie niepowodzenia szkolnego, załamania, osoba podnosząca na duchu

• Ekspert specjalista w zakresie danego przedmiotu

• Rola bycia sprawiedliwym nauczyciel powinien indywidualizować wymagania, tok nauki itp.

Sposoby wywierania wpływu na wychowanków:

• Przez operowanie informacjami (przekonywanie)

• Przez nagradzanie zachowań pożądanych

• Przez przymus i karanie zachowań niepożądanych

• Przez powoływanie się na czyjś autorytet

• Przez odwołanie się do wspólnoty

• Przez odwoływanie się do siły prawa czy przepisu

• Przez bycie modelem (przykładem)

Strategie nauczyciela

Strategie przetrwania :

• Strategia oswajania maksymalne przystosowanie uczniów do szkolnych realiów i zasad.

• Strategia dominowania nauczyciel może robić użytek z tego, że są więksi i silniejsi niż uczniowie. czyni to poprzez: stwierdzenie ze nauczyciel ma zawsze rację, ośmieszanie ucznia, groźby,

• Fraternizacja nauczyciel próbuje upodobnić się do uczniów i przez to wejść w ich świat i w ten sposób zaprzyjaźnić się z nimi. Może to robić poprzez wygląd, mowę i zainteresowania.

• Posługiwanie się rytuałem i rytmem rytuał ma zwiększyć posłuch wobec idei porządku.

• Terapia zajęciowa pogląd że należy ciągle coś robić bez względu na to czy to ma sens. Nauczyciel zajmuje uczniów czymś, zapełnienie czasu czymś typu gra itp.

• Zamiana pracy na grę gra jest kojarzona z czymś przyjemnym – nauczyciel przerabia zadania tak by były atrakcyjne i przez to zwiększa swój prestiż

• Wycofanie się i nieobecność nauczyciel rozpoczyna lekcje później i kończenie wcześniej, bycie nieobecnym „duchem”, nie zwracanie uwagi na to co robią uczniowie.

• Moralizowanie przypisywanie sobie samemu wzniosłych motywów.

STRATEGIE UCZNIOWSKIE

Strategie kooperacji

• Podlizywanie sięuczeń stara się wkraść w łaski nauczyciela co jest dla niego korzystne. metoda skuteczna wobec nauczycieli uległych, zakompleksionych, niepewnych

• Staranie się, aby nie podpaść uczeń ukrywa słowa i czyny, które mogłyby się nie podobać. Uczeń stara się nie wywołać złego wrażenia.

• Podporządkowanie optymistyczne (szczególnie w szkole podstawowej) uczniowie podporządkowują się zasado panującym w szkole. Uczeń wie po co idzie do szkoły, jest w stanie współpracować, nie buntuje się.

• Podporządkowanie instrumentalne wybiórcze, uczeń akceptuje tylko to co przynosi mu korzyści i zaspokaja jego potrzeby.

• Rytualizm pozytywne nastawienie do środków i metod stosowanych w szkole ale obojętność w stosunku do jej celów. „do szkoły chodzić trzeba”

• Oportunizm uczeń czasem łamie regulamin ale ogólnie podporządkowuje się, przyjmuje i akceptuje kary. Obojętność wobec celów, środków i reguł obowiązujących w szkole.

Strategie przetrwania

• Podporządkowanie się z dystansem (wykonuje polecenia ale jego mimika i gesty zdradzają jego prawdziwą postawę. Na granicy podporządkowania się i przetrwania) uczeń przykładowo zwleka ze zrobieniem zadania

• Szwejkiem uczniowie wiedza że jest nad nimi władza nauczyciela i że z nią nie wygrają, dlatego ściągają, odpisują. Uczeń nie wypowiada swojego znania celowo. bardziej wyrafinowany Szwejkiem nosi nazwę „strategia niewolnika koloniach” charakteryzuje się obojętnością wobec celów i ambiwalencja wobec środków. Uczeń stara się maksymalizować korzyści jakie może dla siebie uzyskać poprzez uczęszczanie do szkoły bez względu na to czy jest to dozwolone czy też zakazane.

Szczegółowe strategie przetrwania:

• Dawania sobie rady z lękiem poprzez popełnianie błędu dzieci starają się pomylić jak najszybciej co daje im uczucie ulgi, bo nie można zrobić błędu gdy już raz się go popełniło.

• Strategie odpowiadania na pytania nauczycieli dzieci wykorzystują różne sposoby uzyskania opinii ucznia znającego odpowiedź poprzez niewyraźne, ciche mówienie, tzw. wodolejstwo, czy zgadywanie poprawnej odpowiedzi

• Strategie pozorowanej aktywności pozoruje że jest aktywny na lekcji poprzez np. podnosi rękę do odp. tylko wtedy gdy duża liczba osób się zgłasza szanse że nauczyciel zapyta akurat jego znacznie maleją.

• Strategia unikania miana kujona od czasu do czasu demonstruje że nie wie czegoś, oskarża mianem „kujona” kogoś innego

Strategie opozycyjne

• Zamaskowane nieposłuszeństwo pozorne podporządkowanie. uczeń udaje że wykonuje polecenia nauczyciela

• Nieustępliwej wrogości demonstracja antypatii do szkoły poprzez przerywanie nauczycielowi, agresywność, wagary, niszczenie mienia szkolnego czy też złe zachowanie. częściej stosowana przez chłopców.

• sabotaż (dążenie do pokazania nauczycielowi że jego jest na wierzchu. dążenie ucznia do rozbicia lekcji i osłabienia panowania nauczyciela. Działania jednego lub grupy uczniów w celu zawstydzenia lub rozłoszczenia nauczyciela)

• Rebelia odrzucanie reguł i celów kierujących życiem szkoły.

• Wycofywanie się może być to wycofanie się psychiczne: bierność, reagowanie poprzez wzruszanie ramionami. Spotyka się również wycofanie połączone z obojętnością i indyferencja wobec szkoły. Przybiera różne formy np. gapienie się, mazanie na papierze, ucieczki z lekcji, wagary

1. Style kierowania wychowawczego

Style kierowania nauczycielskiego:

Style kierowania – strategia pełnienia roli kierowniczej przez nauczyciela

Style bezpośrednie:

Styl autokratyczny( autorytarny, dominacyjny, dyrektywny – kierowanie skoncentrowane na nauczycielu)

• Samodzielne podejmowanie decyzji o wszystkich sprawach dotyczących grupy

• Niewłączanie uczniów w planowanie działań

• Niepokazywanie dalszych perspektyw

• Niedopuszczenie do dyskusji

• Dominacja kar

• Bezwzględna dyscyplina

• Narzucanie własnego zdania

• Rozkazodawca, obserwator, kontroler

Styl demokratyczny:

• Nauczyciel wskazuje uczniom sposób postępowania nie wymagając aby koniecznie tak czynili

• nauczyciel na początku wraz z uczniami ustala pewne reguły np. dotyczące dyscypliny, kar oraz nagród.

• Wymienia poglądy z uczniami

• Ośmiela uczniów do wyrażania własnych opinii

• Zachęca uczniów do podejmowania decyzji

• Włącza uczniów do oceniania i kontroli pracy wykonanej w zespole

Styl liberalny (laissez-faire, anarchiczny)

• Nauczyciel nie zabiera głosu, uczniowie robią to na co mają ochotę

• (wychowanie fizyczne, lekcja zastępcza)

Style pośrednie:

Paternalistyczny (perswazyjny):

• Nauczyciel podejmuje decyzję samodzielnie ale wyjaśnia wybór uzasadnia i tłumaczy.

Konsultacyjny

• Nauczyciel poza uzasadnieniem i tłumaczeniem swojego wyboru dopuszcza modyfikację swojej decyzji pod wpływem argumentów i próśb uczniów

Uczestniczący (partycypacyjny)

• nauczyciel pyta uczniów o zdanie i opinię a potem podejmuje decyzję, która albo względni opinie uczniów albo ich nie uwzględni.

Skuteczność stylu kierowania

• Typ zadania zadanie proste nieskomplikowane, o jednym przewidywalnym wyniku realizuje się szybciej przy kierowaniu autokratycznym. styl demokratyczny jest lepszy przy zadaniu złożonym, które może mieć różne wyniki, a droga dochodzenia do rozwiązania musi zawierać elementy twórczości.

• Sytuacja bywają sytuacje gdy niezbędne są szybkie decyzje (zagrożenie życia ) najskuteczniejsza autokracja.

• Oczekiwania odbiorców dzieci mogą być przyzwyczajone do konkretnego stylu.

• Pozycja nauczyciela ktoś kto nie umie kierować dziećmi zapewne wybierze autokratyczny. Osoba w pełni świadoma demokratyczny.

Wady stylów kierowania:

Autorytarny

• Nieśmiałość

• Zakompleksienie

• Brak własnego zdania

• Brak asertywności

• Uległość

Demokratyczny:

• Trudno podporządkować taką osobę

Zawód kształtuje styl kierowania żołnierz, policjant

Strategie nauczyciela mają doprowadzić do tego, aby uczniowie postępowali tak jak w mniemaniu szkoły będzie dla nich korzystne

1. Błędy wychowawcze

Role rodzica:

• *naturalne (opiekuna, mecenasa dziecka- dbanie o prawidłowy rozwój psychiczny, emocjonalno-społ)

• *towarzysza rozwoju

• *kozła ofiarnego

WYUCZNOE:

• *wroga szkoły, nauczyciela i reformy

• *rodzica wszechwiedzącego

• *r. zmęczonego i przepracowanego

Niewłaściwe postawy rodzicielskie (komunikacja zamknięta)

• rodzic autorytarny-nie ma dyskusji, nie muszę ci się tłumaczyć, nadmiernie wymaga => brak wiary w siebie, uległość, niepewność, trudności w nauce i szkole, słabe aspiracje.

• rodzic pouczający- „powinieneś” surowe nakazy, kary, przemoc słowna, ostra krytyka, przewaga negatywnych emocji => zachowania aspołeczne, buntowniczość, agresja

• rodzic obwiniający-„to twoja wina”, „to przez ciebie”

• rodzic bagatelizujący - unikający, ignorujący dziecko, umniejszający jego problemy, ograniczający swoje kontakty i relacje z nim, zaniedbujący; brak konsekwencji => nietrwałość w związkach, niezdolność do obiektywnych ocen, nieufność, bojaźliwość

• rodzic nadopiekuńczy - wyręczanie dziecka, przesadna dbałość o bezpieczeństwo, izolowanie dziecka od rówieśników, uzależnienie go od siebie => zdziecinnienie, silna zależność od rodziców, niepewność gdy same, zarozumiałość, egoizm, awanturnictwo, postawa roszczeniowa.

Nieświadome prowokowanie złego zachowania:

• *stwierdzenia „ty zawsze”, „ty nigdy”

• *rób to co mówię a nie to co robię- brak wzorca

• niewłaściwe kary i brak konsekwencji – muszą być adekwatne do przewinienia, używamy słowa „konsekwencja” a nie „kara”

• nadmierne wyręczanie dziecka i rozwiązywanie za niego problemów

• *ignorowanie potrzeb i trudności

• *bycie kumplem a nie rodzicem

• hamowanie naturalnej aktywności, radości życia, ciekawości.

• Brak czasu dla dziecka

Nieumiejętna komunikacja bądź jej brak:

• *zmiana komunikatu z TY na JA

• *podkreślanie dobrych zachowań innych dzieci

• wpajanie błędnych przekonań (we wszystkim musisz być dobry, znaczysz tyle co twoje osiągnięcia, negatywne uczucia sią złe, wszyscy muszą cie lubić, proszenie o pomoc przy popełnianiu błędów jest złe)

1. dysleksja dysgrafia itd.

Uczniowie z SPE kryterium biologiczne:

• Uczniowie z dysfunkcjami ruchowymi (zaburzenia motoryki małej, brak koordynacji)

• Uczniowie z dysfunkcjami wzrokowymi (niewidzący, niewidomi)

• Uczniowie z dysfunkcjami CUN (mózgowe porażenie dziecięce, epilepsja, zespół downa)

• Uczniowie z dysfunkcjami słuchowymi

• Uczniowie przewlekle chorzy (astma, alergia, cukrzyca, tarczyca)

• Specyficzne trudności w uczeniu się

Psychologiczne:

• Uczniowie upośledzeni umysłowo (m.in. zespół downa lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki) uczniowie upośledzeni w stopniu lekkim mają prawo do uczęszczania do szkoły powszechnej państwowej

• Z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi (zespół Aspergera, autyzm)

• Z zaburzeniami rozwoju psychicznego ( fobie, depresje, zespoły paranoidalne)

• Wady wymowy (jąkanie)

• Zaburzenia zachowania i emocji (nadpobudliwość, ADHD)

• Uczniowie szczególnie uzdolnieni,

DYSLEKSJA- specyficzne trudności w nauce czytania, którym mogą towarzyszyć trudności w pisaniu.

DYSORTOGRAFIA- specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (opuszczanie liter, zamiana liter podobnie brzmiących, pomijanie ogonków, kropek, błędy ortograficzne)

DYSGRAFIA- trudności w charakterze i poziomie graficznym pisma)

Warunki niezbędne przy orzekaniu dysleksji:

• *dobre możliwości intelektualne (< 85 to jest upośledzenie)

• *brak zaniedbania ze strony rodziców

• *wykluczenie poważnych wad zmysłów

• *poważne choroby lub uszkodzenie centralnego układu nerwowego

• *stwierdzenie wybiórczych lub globalnych deficytów funkcji percepcyjno-motorycznych (percepcja wzrokowa, słuchowa, grafo-motoryczna, zaburzenia koordynacji słuchowo- ruchowej)

1. Instytucje

Pozaszkolne instytucje opiekuńczo wychowawcze i resocjalizacyjne

1. placówki wsparcia dziennego

• PPP

• świetlica szkolna

• świetlica terapeutyczna

• Młodzieżowe Ośrodki socjoterapeutyczne

• ogniska wychowawcze

• Ośrodki pomocy terapeutycznej dla dzieci i młodzieży

1. placówki interwencyjne

• pogotowie opiekuńcze

• centra interwencji kryzysowej

• rodziny zastępcze działające na zasadzie pogotowia opiekuńczego

1. placówki socjoterapeutyczne

• domy dziecka

• rodzinny dom dziecka

1. placówki typowo rodzinne

• rodzina zastępcza

• rodzina adopcyjna

1. placówki resocjalizacyjne

• ośrodki szkolno wychowawcze

• specjalne ośrodki szkolno wychowawcze

• ośrodki socjoterapeutyczne

• zakłady poprawcze

• schronisko dla nieletnich

opis instytucji:

PPP

• dział wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania rozwoju dzieci

• dział pomocy małym dzieciom i ich rodzicom

• dział orientacji poradnictwa i planowania zawodowego

• dział profilatktyki i pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniem i niedostosowaniem społecznym

• dział pomocy dzieciom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (trudności dydaktyczne)

• pomoc logopedyczna

• terapia rodzinna

Zadania poradni psychologiczno pedagogicznej:

• Wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły podstawowej oraz odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego.

• Pozostawienia ucznia klasy I – III szkoły podstawowej na drugi rok w tej samej klasie.

• Osiągnięcia dojrzałości szkolnej

• Odroczenia przyjęcia dziecka do szkoły

• Objęcia dziecka opieką psychologiczno - pedagogiczną

• Objęcia ucznia nauką w klasie terapeutycznej.

• Dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu sie, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom.

• Zwolnienia ucznia z wadą słuchu lub z głęboką dysleksją rozwojową z nauki drugiego języka obcego.

• Udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki.

• Przyjęcia ucznia gimnazjum do oddziału przysposabiającego do pracy.

• Przyjęcia do klasy pierwszej szkoły ponad gimnazjalnej: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, a także klasy pierwszej szkoły średniej na podbudowie programowej szkoły zasadniczej, szkoły policealnej i szkoły pomaturalnej, kandydata z problemami zdrowotnymi, ograniczającymi możliwości wyboru kierunku kształcenia ze wzgledu na stan zdrowia.

• Przystąpienia ucznia lub absolwenta z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub ze specyficznymi trudnościami w uczeniu sie odpowiednio do sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu maturalnego lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia lub absolwenta.

• Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży:

  • z uszkodzonym słuchem

  • z uszkodzonym wzrokiem

  • z niepełnosprawnością ruchową

  • z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

  • z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym

Schemat opinii:

1. nagłówek

2. opinia w sprawie…

3. podstawa prawna

4. wstęp

5. stanowisko poradni - diagnoza

6. uzasadnienie (wyniki badań)

7. formy pomocy

świetlice terapeutyczne

Celem świetlicy terapeutycznej jest:

• zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom,

• zapewnienie terapii wychowawczej zapobiegającej uzależnieniom,

• wdrażanie do prawidłowego pełnienia ról społecznych,

• łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie, eliminowanie zaburzeń zachowania,

• pomoc w odrabianiu zadań domowych

• zajęcia logopedyczne

• zajęcia terapeutyczne

Pogotowie opiekuńcze

• działalność kompensacyjna, terapeutyczna, re-edukacyjna, resocjalizacyjna

np.:

• zapewnienie doraźnej i okresowej opieki dzieciom opuszczonym i osieroconym bądź wymagającym odizolowania od dotychczasowego środowiska

• pracowanie diagnozy pedagogicznej i lekarskiej oraz wskazań wychowawczych i dydaktycznych

• zapewnienie każdemu dziecku warunków do wypełnienia obowiązku szkolnego, aby w miarę możliwości mogło kontynuować naukę w szkole

• szkoła przy pogotowiu to SP i gimnazjum (zamykana)chodzą do niej dzieci z pogotowia i dzieci z miasta niedostosowane społecznie

• od 7r.ż do 18 (dzieci przebywają ok. 3 miesięcy)

• do ośrodka trafiają dzieci z różnego rodzaju interwencji , na wniosek rodziny bądź dziecko może się samo zgłosić

• dziecko może wrócić do domu ale jest pod nadzorem kuratora

• rodzice mogą odwiedzać dzieci

Ale:

• pogotowie jest przepełnione

• mała ilość personelu

• dzieci często pozostają dłużej w pogotowiu ze względu na długą procedurę, powolność rozpraw itp

Rodzina zastępcza działająca na zasadzie pogotowia opiekuńczego rodzinne pogotowie opiekuńcze

• większe poczucie bezpieczeństwa

• umowa zlecenie, jedna osoba musi mieć stałe źródło dochodu (pensja, emerytura, renta) 2000 pensji a 1000 zł mies. na dziecko

• max 3 dzieci, nie dłużej niż 9 miesięcy

• z podziałem wiekowym

  • 0-3

  • 3-6

  • 6-18

ale

• brak chętnych by taką rodzinę założyć,

• zbyt długa procedura

rodzinny dom dziecka

• jest zorganizowany w naturalnych rodzinach zastępczych

• 4-8 dzieci

• wymagany dom

• prowadzi małżeństwo

• należy prowadzić dokumentację

rodzina zastępcza

Wyróżnia się następujący podział rodzin zastępczych:

• z uwagi na spokrewnienie opiekunów i dzieci

  • rodzinę zastępczą spokrewnioną

  • rodzinę zastępczą niespokrewnioną ale sady kierują się więzami krwi, ale nie zawsze to jest dobre

• z uwagi na ilość przyjętych dzieci:

  • rodzinę zastępczą zawodową (opieka nad co najmniej trójką dzieci)

  • rodzinę zastępczą niezawodową (opieka nad jednym lub dwójką dzieci).

Nie można ustanowić rodziny zastępczej dla dziecka, którego przynajmniej jeden z rodziców ma pełnię władzy rodzicielskiej. Zgodnie z polskim prawem rodziną zastępczą może zostać małżeństwo lub osoba samotna.

Aby zostać rodzinnym pogotowiem opiekuńczym, założyć rodzinny dom dziecka czy utworzyć rodzinę zastępczą należy:

• posiadać polskie obywatelstwo

• niekaralność

• godne warunki mieszkaniowe

• dobry stan zdrowia

• odbycie szkolenia

placówki resocjalizacyjne

• schroniska młodzieżowe

• zakłady poprawcze

• ośrodki terapeutyczne

• młodzieżowe ośrodki wychowawcze

rodziny adopcyjne

• rodzic musi się zrzec bądź być pozbawionym praw rodzicielskich

• długa procedura

• jeśli rodzic się nie kontaktuje można rozpocząć procedurę o odebranie praw

• pełne i nieodwołane całkowite zerwanie więzi

• niepełne: wieź utrzymana

dom dziecka

• całodobowa opieka

• zapewnia zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne, rekompensujące braki w wychowaniu w rodzinie i przygotowujące do życia społecznego, a dzieciom niepełnosprawnym - odpowiednią rehabilitację i zajęcia specjalistyczne

• pracuje z rodziną dziecka

• może prowadzić hostel oraz mieszkanie usamodzielnienia

• od 3-18r.ż

• do 25 r. ż jeśli dziecko nadal się uczy

• dzieci do 3 r. ż dom małego dziecka

1. Niepowodzenia dydaktyczne

Niepowodzenia szkolne uczniów brak dobrych ocen , akceptacji

Niepowodzenia szkolne ucznia przekładają się na nauczyciela i rodziców

Niepowodzenia szkolne rozbieżność między wiadomościami, umiejętnościami, nawykami opanowanymi przez uczniów a materiałem, który jest zgodny z założeniami programowymi z poszczególnych przedmiotów

niepowodzenie = porażka

Niepowodzenia nauczyciela

• wychowawcze

• dydaktyczne

• organizacyjne (brak poinformowania uczniów)

Przyczyny niepowodzeń uczniów

• ekonomiczno społeczne

  • złe warunki socjalno – bytowe rodziny

  • niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców

  • postawa rodziców wobec dziecka

  • brak zrozumienia i zaspokojenia potrzeb dziecka

  • rozkład struktury rodziny

• biologiczno – psychiczne

  • rozwój psychomotoryczny dziecka

  • inteligencja

  • osobowość i cechy charakteru

  • stan zdrowia

• pedagogiczne

  • zewnętrzne czynniki pracy nauczyciela

    • niewłaściwa ilość pomocy dydaktycznych

    • nadmierna liczebność klas

    • niewłaściwa siatka godzin lekcyjnych

    • dwuzmianowość

    • przeładowanie treści programowych

    • braki systemu edukacji (brak dodatkowych przedmiotów)

  • wadliwa praca ucznia

    • lenistwo

    • niechęć do nauki

    • lekceważenie obowiązków szkolnych

  • popełnione przez nauczyciela błędy

    • niewłaściwe zastosowanie metod pracy

    • niewłaściwa organizacja

    • słaba znajomość uczniów

    • brak należytej opieki nad uczniami mającymi problemy w nauce

    • słabe wykorzystanie wiedzy w praktyce

    • niewłaściwy system kar i nagród

    • słaba kontrola i ocena przyswajania wiedzy przez uczniów

    • brak oceny przyrostu wiedzy

    • zła atmosfera

1. Współpraca z rodzicami

Zadania nauczyciela wobec rodzica:

• informowanie o osiągnięciach i trudnościach

• wspólne zastanawianie się nad funkcjonowaniem dziecka w sferze intelektualnej i emocjonalno-społeczne i podjęcie działań z obu stron.

Trzy formy współpracy z rodzicami (M. Łobocki):

• zbiorowe

  • Spotkania robocze ( wywiadówki) – tradycyjna forma współdziałania szkoły i domu. Organizowane przeważnie dla rodziców uczniów jednej klasy i odbywają się kilka razy w ciągu roku. Celem ich jest omówienie różnych spraw organizacyjnych klasy, osiągnięć szkolnych uczniów napotykanych przez nauczyciela trudności w toku nauczania i wychowania.

  • Spotkania towarzyskie – dla wielu rodziców jest to jeszcze jedna okazja do lepszego poznania swych dzieci i panującej w szkole atmosfery. Pozwalają rodzicom przekonać się, że życie szkoły nie ogranicza się do nauczania i oceniania. Zaliczamy tu: spotkania okolicznościowe ( zwoływane z inicjatywy nauczycieli lub rodziców. Odbywają się poza szkołą i klasą i bierze w nich udział niewielu rodziców ; spotkania z okazji uroczystości i imprez klasowych – są inicjowane i organizowane przeważnie przez wychowawcę klasy przy pomocy uczniów. Często ich współorganizatorami są rodzice; spotkania z okazji uroczystości i imprez ogólnoszkolnych są raczej o ograniczonym zasięgu oddziaływania, jednak umożliwiają wzajemne kontakty między rodzicami nie tylko klas równoległych lecz i na różnym poziomie.

  • Spotkania z ekspertem ( psycholog, pedagog, przedstawiciele nauki, kultury, służby zdrowia itp. ), inicjatorami i organizatorami są zwykle nauczyciele. Dotyczą one spraw wykraczających poza kompetencje zawodowe i możliwości nauczyciela.

  • - Spotkania dotyczące trudności wychowawczych : w grupach 10- 15 osobowych nie częściej niż 2 razy w roku z tymi samymi rodzicami. Odbywają się na ogół oddzielnie dla różnych grup tj. rodzin wielodzietnych, jednodzietnych, matek samotnych itp. ponieważ pozwalają się koncentrować na zagadnieniach typowych dla danej grupy.

  • - Spotkania poświęcone pedagogizacji rodziców (prelekcje lub konferencje ) pozwalają ujednolicić reprezentowane przez rodziców różne stanowiska na temat wychowania i rozwoju psychicznego uczniów, a także usprawniają współdziałanie z nauczycielem i konkretne poczynania wychowawcze wobec swych dzieci

• indywidualne- konsultacje pedagogiczne, wizyty domowe, kontakty korespondencyjne i domowe

  • Konsultacje pedagogiczne: prowadzenie rozmów na temat wychowania i uczenia się oraz wyboru zawodu lub dalszej nauki. Pozwalają rozwiązać problemy nurtujące nauczycieli i rodziców , ale na zasadzie pouczeń. Konsultantami mogą być wychowawcy klasowi, dyrektorzy szkół, pedagodzy lub psycholodzy.

  • - Wizyty domowe: mają na celu bliższe i bezpośrednie poznanie warunków w jakich żyją uczniowie oraz nawiązanie osobistego kontaktu ze wszystkimi członkami rodziny. Nie mają na celu wtrącania się w intymne sprawy rodziny albo wymuszania ujawniania sekretów rodziny. Mają ogromne znaczenie wychowawcze, bo pozwalają nauczycielowi na lepiej zrozumieć ucznia, wyjaśnić niedomówienia i przełamać nieufność.

  • - Kontakty korespondencyjne- dzienniczek ucznia, listy do rodziców, pisemne relacje o wynikach nauki ucznia i jego zachowania. Występują w przypadku niemożliwości lub niezasadności kontaktów bezpośrednich. Uzupełniają konsultacje pedagogiczne, wizyty domowe, a także zbiorowe i indywidualne spotkania nauczyciela z rodzicami.

  • - Rozmowy telefoniczne : są dopełnieniem innych form kontaktu. Stosowane sporadycznie, czasami jednak są konieczne. Wyróżniamy dwa rodzaje rozmów telefonicznych:

    • - rozmowy, których celem jest okolicznościowa wymiana informacji o uczniu ;

    • - rozmowy służące udzielaniu porad w sprawach wychowawczych.

• usprawniające pracę szkoły – działalność w komitecie rodzicielskim, organizowanie czasu wolnego uczniów- współudział w pracy dydaktycznej szkoły;

Wybór formy współpracy zależy od:

• Celów nauczyciela

• Jego indywidualnych preferencji

• Warunków w jakich działa

• Potrzeb sygnalizowanych przez rodziców

Cele współpracy z rodzicami:

• dążenie do usprawnienia pracy wychowawczej szkoły poprzez ujednolicenie działań wychowawczych

• możliwie najlepsze poznanie uczniów (ich sytuacji rodzinnej i bytowej, oczekiwań rodziców, funkcjonowanie ucznia w środowisku pozaszkolnym)

• poznanie szkolnego funkcjonowania dzieci przez rodziców

• wzajemne poznanie się nauczycieli i rodziców i wzajemne rozumienie

• edukacja pedagogiczna rodziców

• pomoc w doborze właściwych oddziaływań wychowawczych i pokonywaniu trudności

• roztaczanie nad dziećmi opieki poza godzinami nauki w szkole, organizowanie czasu wolnego uczniów

Zasady organizacji spotkań z rodzicami:

• nie pozwól na zdominowanie spotkań przez osoby gadatliwe

• zadbaj aby program zebrań nie był zbyt długi ani zbyt bogaty i zarezerwuj w nim czas dla rodziców

• zachęcaj rodziców do zadawania pytań, nie czytaj z kartki

• zwracaj uwagę na komunikaty niewerbalne rodziców

• słuchaj uważnie co mówią rodzice, nie przerywaj, odnoś się do tego co usłyszałeś

• nie wychodź z sali przed rodzicami *mów spokojnie i niemonotonnie, staraj się przykuwać uwagę rodziców

Zasady organizacji konferencji dla rodziców:

• posługiwanie się prostym, zrozumiałym językiem

• dokładne tłumaczenie terminów fachowych i unikanie ich nadużywania

• posługiwanie się licznymi przykładami i unikanie teoretyzowania

• obserwuj audytorium i miej pewność że wszyscy rozumieją

• umożliwienie zadawania pytań

• zachęcanie do wygłaszania własnych komentarzy, opinii, wątpliwości i doświadczeń

• cierpliwe udzielanie wyjaśnień *unikanie pouczającego tonu i oceniania

Rozmowa z rodzicem „wezwanym” do szkoły:

• doceń to że przyszedł, podkreśl że była to jego niezależna decyzja

• stwórz atmosferę kooperacji zamiast uruchamiać u niego mechanizmy obronne przez wypowiedzi pełne zarzutów. Powiedz że sprawa cię martwi i niepokoi ale nie możesz podjąć się jej rozwiązania bez niego.

• pokaz że zajmujesz się problemem a nie osoba i ze nie potępiasz nikogo tylko chcesz problem rozwiązać

• słuchaj uważnie

• przekonaj że ten problem da się rozwiązać wymaga to tylko pewniej pracy i kooperacji naucz z rodzicem

• zaprezentuj się jako osoba wiarygodna i wzbudzająca zaufanie

• nie bierz jednak pełnej odpowiedzialności z a rozwiązanie sprawy!

Przygotowanie do rozmowy z rodzicem:

• zdefiniuj problem

• zastanów się nad tym co chcesz osiągnąć i w jakim celu się z rodzicem spotykasz

• zastanów się co w tej rozmowie będzie najtrudniejsze i czego się obawiasz

• co będzie najtrudniejsze dla rodzica i czego on się obawia

• sprawdź czy obie strony są gotowe do rozmowy

Oczekiwania rodziców (wobec współpracy z nauczycielem):

Rodzice oczekują:

• bieżącej informacji o postępach dziecka oraz o problemach (gdy się pojawią)

• informacji o ocenach, ale także wskazówek nad czym i jaki sposób pracować

• pomocy nauczyciela w rozwiązywaniu problemów wychowawczych

• fachowej wiedzy przekazanej w ciekawej formie

• zrozumienia i wsparcia (a nie obarczania odpowiedzialnością za kłopoty dziecka)

• otwartości na sugestie i prośby (ponieważ chcieliby mieć poczucie wpływu na to, co się dzieje z ich dzieckiem w szkole)

• poszanowania swoich uczuć (dlatego w sytuacjach kiedy nauczyciel ma zastrzeżenia wobec nich, lub ich dzicka- nie chcą być o tym informowani publicznie)

1. Zaburzenia

Źródła i przyczyny zaburzeń rozwojowych.

1.uwarunkowania biologiczne

• - chromosomopatie ( anomalie dotyczące składu oraz podziału chromosomów płciowych)

• - embriopatie (wszystkie uszkodzenia powstałe w okresie życia wewnątrzmacicznego);

• - urazy czaszki spowodowane dysproporcją miedzy wymiarami kości miednicy kobiety rodzącej a główką płodu;

• - zaburzenia w krążeniu łożyskowym i płodowym wskutek tzw. Psucia się tętna płodu lub okręcenia się pępowiny wokół szyjki dziecka;

• - zapalenie mózgu i opon mózgowych;

• - wcześniactwo (ciąża trwająca ponad 28 dni, ale krócej niż 37 tygodni; waga ciała 1000g, lecz mniejsza niż 2500g; długość ciała mniejsza niż 48 cm);

2.)uwarunkowania społeczne i pedagogiczne

• nieprawidłowa struktura rodziny;

• niekorzystne układy właściwości psychicznych obojga rodziców: np.
  • despotyczna, agresywna matka i tzw. ojciec nieobecny;
  • lękowo nastawiona, perfekcjonistyczna matka – surowy, rygorystyczny ojciec;
  • nadmiernie opiekuńcza matka – ojciec chłodny uczuciowo lub tez ojciec agresywny, groźny;

• wadliwe oddziaływanie wychowawcze rodziców 
  • wychowanie nadmiernie pobłażliwe (liberalne);
  • wychowanie surowe rygorystyczne (autokratyczne);
  • wychowanie demokratyczne z tendencjami anarchistycznymi;

• błędy wychowawcze popełniane przez rodziców stosunku do dzieci poważnie chorych (np. z mikrouszkodzeniami układu nerwowego,);

• nieprawidłowe oddziaływanie dydaktyczno-wychowawcze szkoły i środowiska społeczno-kulturowego;

3.)Biopsychiczne:

• zły stan zdrowia:
  • zaburzenia sensoryczne (tzw. derywacja sensoryczna);
  • dysfunkcje narządów ruchu;
  • choroby somatyczne (np. anemia, angina reumatyzm, choroby serca;
  • deficyty rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych;
  • dysleksja, dysgrafia, dysortografia (trudności w nauce czytania i pisania);
  • zaburzenia tempa i rytmu psychoruchowego itp.

Zaburzenia -charakterystyka

- upośledzenie umysłowe (oligofrenie):

• lekkie (debilizm)
• umiarkowane
• znaczne (głębszy imbecylizm)

- autyzm dziecięcy:

• upośledzenie rozwoju związków społecznych;
• upośledzenie komunikacji interpersonalnej;
• ograniczona aktywność zainteresowania i zainteresowania poznawcze

- specyficzne zaburzenia rozwojowe:
• rozwojowe zaburzenia czytania, pisania, artykulacji, ekspresji mowy, percepcji mowy, sprawności ruchowej;
- zaburzenia godzące w związki społeczne:
• zaburzenia uwagi z nadaktywnością;
• zaburzenia zachowania;
• zaburzenia typu opozycyjno-prowokującego (przekorne, negatywistyczne, buntownicze);
-zaburzenia lękowe:

• lęk separacyjny;
• nadmierna lękliwość;
• zaburzenia typu unikającego;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;
• fobie;

- zaburzenia odżywiania:
• anorexia nervosa („jadłowstręt psychiczny”);
• brak apetytu;
• skłonność do zjadania rzeczy nie jadalnych;
- zaburzenia tożsamości płciowej;
- zaburzenia przejawiające się tikami:
• tiki proste (mruganie, grymas twarzy, chrząkanie, ruch przedramienia, warczenie);
• tiki złożone (gestykulacja, skakanie, uderzanie siebie, powtarzanie słów lub zdań);
• koprolalia (wypowiadanie słów nieakceptowanych społecznie, często obscenicznych);
• przejściowe zaburzenia tikowe (mruganie, tiki wokalne);
• przewlekłe zaburzenia tikowe (obejmują zazwyczaj więcej niż trzy grupy mięśniowe, są bardziej nasilone);
• choroba Gilles de la Tourette’a – choroba tikowa (przejawia się zarówno licznymi tikami motorycznymi, jak i wokalnymi, występującymi wiele razy w ciągu dnia);
- zaburzenia mowy:

• jąkanie;
• mowa bezładna;
• mutyzm wybiórczy (odmowa mówienia w określonych sytuacjach na niektóre tematy);

- zaburzenia występujące po urazie psychicznym (reakcje stresowe);
- zaburzenia przystosowawcze:
• reakcje lękowe (trema, zdenerwowanie);
• reakcje depresyjne (przygnębienie, płaczliwość, poczucie beznadziejności);
• zaburzenia zachowania;
• różnorodne zaburzenia emocji i zachowania;
• obniżenie aktywności społecznej i naukowej;
- zaburzenia rozwoju występujące głównie u osób dorosłych:
• schizofrenia paranoidalna (urojenia, omamy-halucynacje);
• schizofrenia hebefreniczna (spłycenie lub pustka afektywna, nieadekwatność, niewłaściwość afektu w stosunku do sytuacji; zachowanie bezcelowe i chaotyczne, podobnie jak mowa, w której nie ma związków);
• choroba afektywna – psychoza maniakalno-depresyjna (zespół maniakalny i depresyjny);
• aktywność samobójcza;
• nerwice lękowe;
• nerwice obsesyjno-kompulsywne;
• nerwice fobiczne (fobie);
• nerwice konwersyjne, mające postać czynnościowej głuchoty, ślepoty, porażeń, drżeń, bezgłosu, drgawek, niedowładów, wymiotów, przeczulicy;
• nerwice hipochondryczne (lęk i przekonanie o istnieniu jakiejś poważnej choroby);
• nerwice neurasteniczne (poczucie zmęczenia, wyczerpania, drażliwość, przygnębienie, zaburzenie snu, zaburzenie koncentracji uwagi). 

Strach, lęk, złość, niezadowolenie to emocje, które jeśli dotykają nas w stopniu nasilonym lub przez dłuższy czas powoduje nadwyrężenie układu nerwowego, a tym samym prowadzi do zaburzeń o charakterze emocjonalnym lub nerwicowym. Dodatkowo, jeśli dziecko ma niesprzyjające środowisko rodzinne zwiększa się ryzyko poważniejszych problemów. Kiedy mechanizmy przystosowawcze i zasoby jednostki nie są wystarczająco silne możemy być świadkami reakcji nerwicowych. Zwykle dzieli się nerwice u dzieci na wieloobjawowe oraz jedno-objawowe. Do tych pierwszych zalicza się zachowania cechujące się rozbudowaną strukturą symptomatyki (np. nerwica obsesyjno - kompulsywna). Do tych drugich zaś nerwice z  zaburzeniami  ruchowymi (np. zespół Tourette’a), logonerwice (nerwice z zaburzeniami mowy, np. jąkanie) oraz nerwice z zaburzeniami somatycznymi (np. astma, otyłość). Leczenie zaburzeń emocjonalnych i nerwicowych dokonuje się poprzez terapię indywidualną, grupową, zajęcia socjoterapeutyczne. Zwykle jest to poprzedzone konsultacjami, które mają za cel postawienie odpowiedniej diagnozy. Czasami, gdy u dzieci i młodzieży występuje stan silnych objawów konieczna staje się konsultacja psychiatryczna

I. Nerwice ruchowe: 
1) Tiki - to mimowolne ruchy (mruganie, grymasy) lub odgłosy (chrząkanie)
2) Zaburzenia snu - trudności w zasypianiu. 
3) Lęki nocne - stan nagłego przebudzenia związany z lękiem, krzykiem, wstawaniem z łóżka i chodzeniem po pokoju (somnabulizm). 
4) Nawyki ruchowe - występują w stanach napięcia emocjonalnego (ogryzanie paznokci, wyrywanie włosów itp.).

II. Zaburzenia wymowy (logonerwice). 
1) Mowa opóźniona – związana z różnymi czynnikami: z środowiskiem pozbawionym kontaktu z rówieśnikami, z niepewnością i lękiem dzieci, z niedorozwojem umysłowym, zaburzeniem słuchu, organicznym uszkodzeniem mózgu, wczesnym dziecięcym autyzmem i dziecięcą schizofrenią. 
2) Mutyzm wybiórczy (selektywny) - odmowa mówienia wynikająca z zaburzeń emocjonalnych, ponieważ nie występuje w tym przypadku uszkodzenie narządu mowy i jest zachowana zdolność do mówienia. Dziecko, u którego stwierdza się występowanie tego rodzaju mutyzmu, odzywa się tylko do wąskiego kręgu bardzo bliskich osób i w określonych okolicznościach. 
3) Jąkanie się – związane z przerywanymi lub częstymi fonicznymi i klonicznymi ruchami ust, języka i górnych dróg oddechowych, wywołujących przerywaną mowę z hamowanymi i powtarzanymi dźwiękami. 
4) Zaburzenia artykulacji mowy - obejmuje seplenienie, mowę zamazaną, nadmierną szybkość mowy, nieprawidłową wysokość tonów i dobór tonów i szereg innych zaburzeń artykulacji.

III. Nerwice wegetatywne 
1) Moczenie mimowolne -  bezwiedne, niezależne od woli oddawanie moczu, w okresie kiedy dziecko powinno już kontrolować funkcje pęcherza. Zwykle pojawia się w sytuacjach stresowych. 
2) Zanieczyszczanie się kałem - może wystąpić w chwili, gdy przyuczanie do czystości przeradza się w uporczywą walkę między matką a dzieckiem. U bardzo biernych dzieci może być sposobem wyrażenia ich wrogości w stosunku do surowych rodziców. Może też wystąpić w sytuacji regresji dziecka walczącego o uwagę rodziców z kilkorgiem rodzeństwa.

IV. Nerwice wieloobjawowe         
Zwykle wymienia się następujące postacie nerwic typowe dla dzieci i młodzieży: nerwica konwersyjna i histeryczna, nerwica lękowa, fobia szkolna, neurastenia, nerwica natręctw. W tych przypadkach konieczna jest opieka psychologiczna i najczęściej leczenie psychiatryczne.

V. Inne zaburzenia emocjonalne
1) Nadpobudliwość psychoruchowa (ADHD) - to zespół cech zachowania, który dotyczy czynności psychicznych i motorycznych. Związana ona jest ze wzmożonym pobudzeniem ruchowym, nadmierną reaktywnością emocjonalną oraz specyficznymi zaburzeniami funkcji poznawczych (słaba koncentracja). 

2) Nieśmiałość – towarzyszy osobom przejawiającym bierność społeczną (bywają również określane jako lękliwe, asteniczne, zahamowane). Nieśmiałość utrudnia kontakty z ludźmi, hamuje ekspresję, powoduje bierność, wycofanie się, izolowanie, wyzwala lęk przed negatywną oceną, poczucia zagrożenia.

Fobia szkolna (skolionofobia, didaskaleinofobia) - obecna wśród dzieci i młodzieży szkolnej fobia sytuacyjna, w której przedmiotem lęku jest szkoła per se, związana z nią tematyka i jej atrybuty. Występuje u około 1-5% dzieci, niezależnie od poziomu edukacji, częściej u chłopców^[2].

Daje silne i uporczywe objawy, ustępujące, gdy mija groźba kontaktu ze szkołą. Na jej występowanie ma wpływ kontakt dziecka z rodziną^[3]. Może być leczona terapią behawioralną oraz farmakologicznie, przy czym leki przeciwdepresyjne należy stosować dopiero przy ograniczonych wynikach terapii behawioralnej^[1]. Zasugerowano, że może mieć wpływ na zdrowie u dorosłego człowieka^[1].

Prokrastynacja lub zwlekanie (z łac. procrastinatio – odroczenie, zwłoka) – w psychologii: patologiczna tendencja do nieustannego przekładania pewnych czynności na później, ujawniającą się w różnych dziedzinach życia. Bywa żartobliwie nazywana "syndromem studenta".

Prokrastynator ma problemy z zabraniem się do pracy i odkłada jej wykonanie, zwłaszcza wtedy, gdy nie widzi natychmiastowych efektów.

Prokrastynacja najczęściej pozostaje nierozpoznana, a prokrastynatorów uważa się za leni, przypisując im brak siły woli i ambicji. Dopiero niedawno uznano, że faktycznie jest ona zaburzeniem psychologicznym.

Prokrastynacja najczęściej dotyczy:

• nauki, a później życia zawodowego

• życia codziennego

• podejmowania decyzji

Postępowanie prokrastynatora można podzielić na następujące etapy:

1. Chęć zrobienia czegoś.

2. Decyzja o zrobieniu tego.

3. Odkładanie czynności bez poważnego powodu.

4. Uświadomienie sobie niekorzyści, jakie pociąga za sobą odkładanie.

5. Kontynuacja odkładania.

6. Szukanie wymówek bądź odejście od problemu.

7. Odkładanie.

8. Wykonanie zadania w czas, bardzo się przy tym stresując lub ukończenie go za późno bądź też niezrobienie go wcale.

9. Postanowienie o niepostępowaniu w ten sposób w przyszłości.

10. Niedługo po tym sytuacja się powtarza.

Wiele zaburzeń, w tym także zaburzeń osobowości, może wiązać się z postawą zwlekającą^[1], dotyczy to większości zaburzeń depresyjnych i dystymicznych, a czasami także lękowych takich jak fobia społeczna. Jest też powszechna u osób z ADHD.

Ogólnie rzecz biorąc, zachowanie to ma na celu:

• uniknięcie frustracji (przekładane zadanie nie jest tak przyjemne jak to, które wykonujemy, a kara za niewykonanie danego zadania wydaje się bardzo odległa względem natychmiastowej przyjemności, jaką daje zrobienie czegoś innego); chodzi o to, by uwypuklić pozytywne, choć krótkotrwałe, konsekwencje odkładania i uchronić się od złych emocji

• ochronę poczucia własnej wartości: dla prokrastynatora porażka jest podważeniem jego wartości. Tak więc, im mniejsze są szanse na to, że odniesie sukces, tym dłużej zwleka. Ponadto, jako że są to perfekcjoniści, prawdopodobieństwo, że nie sprostają własnym wymaganiom jest duże. W rezultacie prokrastynacja prowadzi do "nieudolności" (np. niewystarczające przygotowanie się do egzaminu) dostarczającej wymówek, gdy oczekiwania nie są spełnione. Mówiąc ogólnie, zawsze można sobie tłumaczyć, że gdybyśmy się bardziej przyłożyli, odnieślibyśmy sukces, choć może być to złudne, nigdy się tego nie dowiemy, a poczucie własnej wartości nie obniży się. Niestety, w końcu ulega ono pogorszeniu, gdyż zadania nigdy nie są ukończone.

• sprzeciwienie się innym przez zachowanie pasywno-agresywne. Na prośby odpowiadamy "dobrze", ale jest to tylko puste słowo.

• życie w stresie, poszukując silnych doznań

• osiągnięcie złudnej świadomości większej mobilizacji do sprostania trudnemu wyzwaniu później lub przeświadczenie, że ma to zostać wykonane perfekcyjnie.

Główną przyczyną prokrastynacji jest pięć lęków, które mogą występować równocześnie.

Lęk przed porażką

Praca przekładana jest do momentu, kiedy wydaje się, że jest już za późno, żeby ją wykonać. Staje się to usprawiedliwieniem w razie niepowodzenia. Ten typ zachowania można zaobserwować wśród uczniów. Taka postawa jest związana z wymagającym, skupionym na ocenach systemem nauczania. W rezultacie uczeń nie potrafi zabrać się do pracy bez myślenia o tym, jak zostanie oceniony i tym samym próbuje uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji. Prokrastynacja dotyka osoby bardzo zdolne, którym brakuje wiary w siebie. Przykład: uczeń stresujący się na samą myśl oddania mało interesującego wypracowania.

Lęk przed sukcesem

W tym przypadku występuje obawa, że sukces wywoła zazdrość lub pociągnie za sobą kolejne większe oczekiwania, którym można nie sprostać. Próbuje się więc nie wyróżniać spośród innych. Strach ten może występować jako skutek zazdrości braterskiej w dzieciństwie. Można mieć również wrażenie, że powodzenie zagrozi w pewien sposób opiekunom. Przykład: urzędnik, który nie chce awansować.

Lęk przed bezradnością

Prokrastynator chce mieć wszystko pod kontrolą. Może to wynikać z chęci rewanżu lub autonomii: gdy taka osoba ma zmierzyć się z mało ambitnym zadaniem, ucieka się do prokrastynacji, aby potwierdzić swoją niezależność. Również osoba chcąca poczuć dreszczyk emocji mierząc się z otoczeniem może zostać "zwlekaczem". Przykład: pracownik, który walczy przeciwko hierarchii, ryzykując utratą pracy, czy telemarketer nieodbierający telefonu.

Lęk przed izolacją

Prokrastynator, niczym dziecko w rodzinnym gronie, chce, aby się nim opiekowano, doradzano mu i kierowano nim; dobrze się czuje pracując w grupie lub gdy ktoś podejmuje za niego decyzje. Może również chcieć w ten sposób zwrócić na siebie uwagę, poprzez trudną sytuację, w jakiej się znajduje, czy też mieć świadomość, że jest coś do zrobienia (obawa przed samotnością). Przykład: uczeń, który czeka, aż ktoś odrobi za niego lekcje.

Lęk przed intymnością

Prokrastynator boi się, że inni nie będą wystarczająco obecni w jego życiu, lub też zbyt się do niego zbliżywszy, dostrzegą jego wady i go odrzucą. Przykład: chłopak, który ciągle spóźnia się na randki.

Autyzm wczesnodziecięcy, autyzm głęboki, zespół Kannera – skomplikowany zespół upośledzenia rozwoju, w którym istotną rolę odgrywa funkcjonowanie mózgu. Jest to choroba neurologiczna, wśród typowych cech są problemy z komunikacją uczuć i związkami społecznymi. Występują również kłopoty z integracją wrażeń zmysłowych. W typowych przypadkach pojawia się w pierwszych trzech latach życia.

Wczesna diagnoza i działanie są niezbędne w celu zapewnienia jak najlepszego rozwoju dziecka. Uważa się powszechnie, że nie jest możliwe stworzenie w pełni działającego leku, bo na autyzm wpływają cechy mózgu determinowane na bardzo wczesnym etapie rozwoju.

Wśród wielu specjalistów rozpowszechnione jest błędne przekonanie jakoby autyzm dotyczył jedynie wieku dziecięcego, tak więc nie biorą oni pod uwagę tej diagnozy gdy mają do czynienia z dorosłymi. Należy pamiętać że nazwa "dziecięcy", nie odnosi się do tego że autyzm dotyka tylko dzieci, tylko odnosi się do okresu życia kiedy obserwujemy pierwsze objawy. Określenie to powstało dla zróżnicowania tego zaburzenia od wcześniej znanych i też określanych jako autyzm podobnych objawów z jakimi mamy do czynienia w schizofrenii.

Prawdopodobnie, u podłoża wszystkich zaburzeń spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:

Zespół Aspergera - Asperger’s Syndrome (AS) Jest to zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu. Charakteryzuje się upośledzeniem komunikacji dwustronnej, komunikacji słownej i pozasłownej, niechęcią do zaakceptowania zmian, brakiem giętkości myślenia oraz bardzo szczególnymi zainteresowaniami. Mocną stroną osób z AS jest zapamiętywanie faktów, dat, postaci. Wielu z nich jest uzdolnionych matematycznie. 

Mózgowe porażenie dziecięce (łac. paralysis cerebralis infantium, ang. cerebral palsy), chorobaLittle'a Do uszkodzeń mózgu najczęściej dochodzi między 26. a 34. tygodniem ciąży.. W powstawaniu odgrywają rolę różne czynniki, w okresie płodowym (niedotlenienie, zakażenia), w okresie okołoporodowym, a nawet ma znaczenie stan zdrowia matki przed poczęciem dziecka. Kiedyś za najczęstszą przyczynę uważano zamartwicę, ale współczesne badania wykazują, że jest to niecałe 10% wszystkich przyczyn mózgowego porażenia dziecięcego. Uszkadzający wpływ zamartwicy zależy od czasu trwania, stopnia nasilenia i od mechanizmów adaptacyjnych płodu, które są uwarunkowane genetycznie.

Zaburzenia depresyjne – zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych charakteryzujące się objawami, które można następująco pogrupować:

• objawy emocjonalne: obniżony nastrój – smutek i towarzyszący mu często lęk, płacz, utrata radości życia (począwszy od utraty zainteresowań, skończywszy na zaniedbywaniu potrzeb biologicznych); czasem dysforia (zniecierpliwienie, drażliwość);

• objawy poznawcze: negatywny obraz siebie, obniżona samoocena, samooskarżenia, samookaleczenie, pesymizm i rezygnacja, w skrajnych wypadkach mogą pojawić się także urojenia depresyjne (zob. Zespół Cotarda);

• objawy motywacyjne: problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, które może przyjąć wręcz formę spowolnienia psychoruchowego; trudności z podejmowaniem decyzji;

• objawy somatyczne: zaburzenie rytmów dobowych (m.in. zaburzenia rytmu snu i czuwania), utrata apetytu (ale możliwy jest również wzmożony apetyt), osłabienie i zmęczenie, utrata zainteresowania seksem, czasem skargi na bóle i złe samopoczucie fizyczne;

• myśli samobójcze.

Występowanie depresji

• Około 10% populacji cierpi na depresję. Choć najczęściej ujawnia się pomiędzy 15 a 30 r.ż., zachorować mogą także dzieci i osoby w podeszłym wieku. Wskazuje się na dwa szczyty zachorowania na depresję: pierwszy około 30 r.ż. a drugi około 60 r.ż. ^[1]25% epizodów trwa krócej niż jeden miesiąc. 50% ustępuje przed upływem trzech miesięcy. Depresja ma skłonność do nawrotów. 75% chorych zachoruje ponownie w ciągu 2 lat od wyleczenia poprzedniego epizodu.

• Na depresję częściej chorują kobiety niż mężczyźni, zwykle rozwija się ona później niż choroba afektywna dwubiegunowa.

• Około 15% pacjentów z ciężką depresją umiera wskutek samobójstwa, 20-60% chorych na depresję próbuje sobie odebrać życie, 40-80% ma myśli samobójcze.