ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE PEDAGOGIKA OGÓLNA

1. Podstawowe pojęcia w pedagogice: edukacja, wychowanie, socjalizacja, kształcenie, nauczanie, uczenie się.

PEDAGOGIKA POSIADA WŁASNY SYSTEM POJĘCIOWY!!!!!

• PODSTAWOWE POJĘCIA

EDUKACJA

WYCHOWANIE KSZTAŁCENIE

NAUCZANIE UCZENIE SIĘ

SYSTEM OŚWIATOWO- WYCHOWAWCZY

WYCHOWANIE - w obszarze pojęcia wyróżnia się:

• środowisko wychowawcze

• proces wychowania, sytuacja wychowawcza, akt wychowawczy

• pojęcia związane z okresami rozwojowymi wychowanków

• interakcja wychowawcza

• cele, treści, metody, formy wychowania

• pojęcia wychowania moralnego, estetycznego, intelektualnego, fizycznego, zdrowotnego itd.

NAUCZANIE- w obszarze pojęć wyróżnia się:

• cele nauczania

• treści nauczania

• zasady nauczania

• metody nauczania

• formy organizacyjne nauczania

• ogniwa procesu nauczania

• programy szkolne

• jednostka metodyczna itd.

UCZENIE SIĘ - w obszarze pojęć wyróżnia się:

• czynności ucznia

• zasady uczenia się

• rodzaje uczenia się

• wiedza szkolna

• zainteresowania uczniów

• przedmiot uczenia się

• niepowodzenia szkolne

• trudności dydaktyczne itd.

EDUKACJA- ogół oddziaływań służących formowaniu się (zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych człowieka.

WYCHOWANIE- to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka. Wychowanie permanentne przez cały okres życia człowieka.

KSZTAŁCENIE - to system działań zmierzających do tego aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania się świata i ukształtowanie własnej osobowości. Celem kształcenia jest wyposażenie w komputer aby mogli zmieniać, dokonywać zmian.

NAUCZANIE - jest to proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.

UCZENIE SIĘ - proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (w zakresie wiadomości, umiejętności, nawyków, postaw) w trakcie bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia)

! Arends „ Uczymy się nauczać”

SOCJALIZACJA - inaczej USPOŁECZNIENIE PIERWOTNE. W niej mieści się oddziaływanie grup pierwotnych na jednostkę do których zaliczamy rodzinę, grupy rówieśnicze oraz społeczności lokalne. W tym obszarze odbywa się wrastanie w pewne istniejące normy społeczne. W zależności od tego, gdzie człowiek jest osadzony będzie zależny jego rozwój . [ Rodziny - warunkuje funkcjonowanie rozwój społeczny]

PEDAGOGIKA ULICY - projekty, praca w pierwotnych środowiskach.

2. Struktura pedagogiki jako nauki

PEDAGOGIKA JAKO NAUKA:

• Przedmiot Pedagogiki i jej subdyscypliny:

PEDAGOGIKA wywodzi się z czasów kultury grecko-rzymskiej. Jej pojęcie wywodzi się z dwóch słów.

PEDAGOGIKA

• Jest pojęciem wywodzącym się z kultury grecko-rzymskiej

• Słowo pais określało dziecko, które wymaga prowadzenia ze strony dorosłego paidagogosa

• W czasach starożytnych pedagog opiekował się dziećmi z bogatych domów, prowadził dziecko do dorosłości do momentu wprowadzenia w dorosłość.

• Stała się nauką, ewaluowała.

PEDAGOGIKA istniała od zawsze ( od momentu istnienia ludzi), przez wieki następowała zmiana w spojrzeniu na rolę dorosłego i rolę dziecka.

!!!! OBECNIE PEDAGOGIKA STAŁA SIĘ:

• FILOZOFIĄ ( nauka o człowieku, paideia)- pedagogika najczęściej połączona z filozofią, myśleniem o człowieku, kim jest człowiek, do czego zmierza. Pedagogika jest filozofią z punktu myślenia układ.

• Samodzielną częścią nauk humanistycznych- współcześnie pedagogika jest nauka z zakresu humanistycznego, z dużą przyszłością , permanentna nauka, wychowanie, szybko się rozwija.

• Pedagogika jest Przedmiotem kształcenia akademickiego i zawodowego- przez wieki doprowadzono, żeby pedagog był tym kto zdobędzie wykształcenie, zostanie przygotowany do roli zawodowej.

• Jest subiektywną teorią wychowania- propagowanie treści związanych z oświatą, książki, wypowiedzi pedagogów nie będących do końca fachowcami wiedzę czerpią z poradników typu np. jak przetrwać szkołę.

• Wspólnotową formacją intelektualną ( instruktorzy, pedagodzy, wychowawcy) - B Śliwierski 2006

!! PEDAGOGIKA JEST NAUKĄ, PONIEWAŻ POSIADA- IV kryteria:

I Pedagogika posiada własny przedmiot badań, którym jest praktyka edukacyjna w tym działanie instytucji oświatowych, stosunki międzyludzkie( np. stosunki między małżonkami w stosunku do dziecka) zmiany zachodzące w jednostce.

II Pedagogika posiada własny system pojęciowy- powstaje on na bazie podstawowych założeń teoretycznych lub wyników badań praktyki edukacyjnej, im bardziej spójny jednoznacznie system pojęć tym lepiej świadczy o nauce.

III Pedagogika posiada własne metody badań- są charakterystyczne dla nauk humanistycznych ( np. psychologia, socjologia ) typowe badania pedagogiczne to metoda monograficzna, sondaże.

IV Pedagogika posiada własne teorie opisujące i wyjaśniające przedmiot badań, istnieją już i tworzone są teorie, które są punktem wyjścia do badań, reprezentacje złożone z twierdzeń pozwalających wyjaśniać praktykę edukacyjną.

!! PEDAGOGIKA jest nauką współdziałającą z wieloma innymi dyscyplinami a sama jest bardzo złożona.

3.Subdyscypliny pedagogiki i kryteria ich podziału

W PEDAGOGICE WYRÓŻNIAMY SUBDYSCYPLINY NAUKOWE:

SUBDYSCYPLINA NAUKOWA - dział dyscypliny naukowej, którego przedmiot stanowi wybr4any obszar np. pedagogika społeczna jako subdyscyplina pedagogiczna zajmuje się środowiskowymi uwarunkowaniami procesów edukacyjnych.

!! KRYTERIA

! Subdyscypliny pedagogiki wg. Kryteriów wskazanych przez STANISŁAWA KAWALĘ:

I Kryterium celów działalności edukacyjnej:

• Na podstawie tego kryterium można wyodrębnić:

1. DYDAKTYKĘ- cel kształtowania umiejętności logicznego myślenia, dydaktyka to obszar, który zajmuje się procesami nauczania, uczenia się.

2. TEORIĘ WYCHOWANIA- cel kształtowania umiejętności podejmowania decyzji moralnych, etapy, cele, konteksty.

II Kryterium metodologiczne - uwarunkowanie metod pedagogiki naukowej na obszar analiz ogólnych: pedagogika ogólna, metodologia pedagogiki, historia wychowania, obszar analiz uszczegółowionych osadzony w czynnikach społecznych: pedagogika społeczna.

! Wskazuje na pewne obszary analiz w obrębie pedagogiki, analizy badania mogą być szerokozakresowe bądź analizy uszczególnione: pedagogika ogólna, metodologia pedagogiki, historia wychowania. Pedagogika społeczna jest osadzona na konkretnych czynnikach.

Wyodrębnia dyscypliny

III Kryterium rozwojowe- dzieli pedagogike na subdyscypliny:

• Pedagogika wieku przedszkolnego

• Pedagogika wieku wczesnoszkolnego

• Andragogika

• Gerontologia

PEDAGOGIKA WIEKU PRZEDSZKOLNEGO I WCZESNOSZKOLNEGO- dzieli się w zależnośći od tego na jakim etapie życia człowieka znajduje się nauka. Nowe etapy przedprzedszkolna 0-3

ANDRAGOGIKA- pedagogika zajmująca się człowiekiem dorosłym będącym w wieku produkcyjnym podczas aktywności zawodowej.

GERONTOLOGIA- zajmuje się człowiekiem w wieku poprodukcyjnym. Dział pedagogiki szybko rozwiajający się.

IV Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych człowieka (pedagogika specjalna) - Na podstawie tego kryterium wyróżniona jest pedagogika specjalna w niej wyróżnaimy szczegółowe obszary:

• OLIGOFRENOPEDAGOGIKA- to dział zajmujący się osobami upośledzonymi umysłowo.

• SURRDOPEDAGOGIKA- to obszar zajmujący się osobami niesłyszącymi z zaburzeniami słuchu.

• TYFLOPEDAGOGIKA- jest to obszar zajmujący się osobami niewidomymi i z zaburzeniami wzroku.

• PEDAGOGIKA KOREKCYJNA- zajmuje się osobami ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, fragmenterycznie.

• PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA

• PEDAGOGIKA LECZNICZA- zajmuje się osobami przewlekle chorymi

• PEDAGOGIKA OSÓB UZDOLNIONYCH

• LOGOPEDIA

V Kryterium instytucjonalne- pedagogika szkolna, pedagogika szkoły wyższej

JEDNO Z PYTAŃ EGZAMINACYJNYCH JAKIE MOŻNA WYRÓŻNIĆ KRYTERIA!!

VI Kryterium problemowe - wyróżnia dwie subdyscypliny:

3. Pedagogika porównawcza - porównuje system oświatowy w różnych krajach.

4. PEDENTOLOGIA- obszar, który zajmuje się nauczaniem, predyspozycjami, uwarunkowaniami.

VII Kryterium dziedzin działalności ludzkiej- wyróżnia:

1. Pedagogika pracy socjalnej

2. Pedagogika czasu wolnego

3. Pedagogika opiekuńcza

Pedagogika wychowawcza

4. Podejścia badawcze w pedagogice.

METODOLOGIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

W badaniach pedagogicznych wyróżnia się dwa nurty !![ badania ilościowe i jakościowe łączą się ze sobą], w metodologii opisywane są osobno bo dzieli ich język danych.

1. JAKOŚCIOWE

2. ILOŚCIOWE

JĘZYK DANYCH

Badania JAKOŚCIOWE Badania ILOŚCIOWE

Język danych jest subiektywny, język danych jest intersubiektywny

związany z kontekstami badanych charakterystyczny dla stosowanych

zdarzeń i zjawisk, podobny do języka teorii i procedur a nie badania osób

potocznego, oddającego bezpośrednie dane są liczbami prezentowanymi

doświadczenie wyniesione z terenu w tabelach i wykresach, a

badań. Zależności pomiędzy danymi, faktami, przedstawia się w postaci wzorów matematycznych.

!! PEDAGOGIKA jest nauką dlatego występują tu badania, każdy z nas będzie badaczem myśli pedagogicznej.

W badaniach jakościowych badana jest i obserwowana rzeczywistość , opisywanie stanu rzeczy. Np. badanie metoda studium indywidualnego badamy w niej i analizujemy jedną konkretną osobę, ta metoda wybierana jest przy pracy, subiektywność języka

W badaniach ilościowych język charakterystyczny dla procedury badawczej ściśle określa np. różnice pomiędzy zależnymi . Prezentacja danych (liczbowa)- badane duże grupy , średni wynik odchylenia. Badania za pomocą liczb są określone.

Te badania są ściśle ze sobą powiązane.

RÓŻNICE MIĘDZY BADANIAMI ILOŚCIOWYMI I JAKOŚCIOWYMI- ANALIZA DANYCH:

1. W badaniach jakościowych dane analizowane są zgodnie z trzema powtarzającymi się zespołami czynności:

1. Redukcja danych,

2. Reprezentacja danych,

3. Wyprowadzenie i weryfikacja wniosków.

2. W badaniach ilościowych dane są analizowane na podstawie pewnych modeli statystycznych, a ich interpretacje nie wykraczają poza zjawiska mieszczące się w modelu statystycznym.

Ta różnica polega na tym w badaniu , badania kontrolne odrzuca , rozbudowuje badania , prowadzi to do wnioskowania , zmiany poglądów. W badaniach ilościowych jest schemat (założenie, wynik) nie rozszerza się, nie redukuje postępowania zgodnie ze schematem. Wyczerpuje obszar badawczy, nie pozwala na swobodne działania, zależnych od Ciebie.

RÓŻNICE W ZAKRESIE NARZĘDZI BADAWCZYCH (TESTY, KWESTIONARIUSZE)

1. W badaniach jakościowych rzadko używa się standaryzowanych (ujednoliconych) narzędzi badawczych, to badacz sam rozpoznaje rzeczywistość na podstawie spostrzeżeń, myśli, uczuć, i intuicji.

2. W badaniach (metodach) ilościowych wykorzystywane są narzędzia za pomocą których można wyselekcjonować z wiedzy czy zachowania badanego interesujące badacza fakty wyraźnie odróżniane od innych faktów.

NARZĘDZIA MIĘKKIE - JAKOŚCIOWE

BADANIA ILOŚCIOWE - narzędzia standaryzowane( skonstruowane poza kogoś co do których jest pewność, że wyselekcjonowane fakty, które chcemy poddać badaniu)

ORGANIZACJA BADAŃ (RÓŻNICA W BADANIACH ILOŚCIOWYCH I JAKOŚCIOWYCH)

1. W badaniach jakościowych badania nie są wcześniej szczegółowo planowane, gdyż czynności badacza tworzą się w trakcie pobytu w terenie czy podczas analizy materiału.

2. W badaniach ilościowych badania są wcześniej szczegółowo planowane , nic nie dzieje się przypadkowo każda procedura jest kilkakrotnie weryfikowana, badacz zawsze wie od czego zaczyna , co zrobi w trakcie badania i na czym skończy.

OGRANICZENIA

1. W badaniach jakościowych ograniczeniem jest brak możliwości uogólniania wniosków w odniesieniu ich do całej populacji , zaangażowanie badacza w sytuacje badawcze może być obciążone błędem jego obiektywizm.

2. W badaniach ilościowych ograniczeniem jest brak możliwości poznania subiektywnego świata edukacji, niemożliwe jest wykroczenie poza zdobyte dane (tylko w obszarze zdobytych danych , nie ma kontaktu np. ankiety (koresopondencyjnie) nie uczestniczy się we wszystkich kontekstach), badacz skupia uwagę na poznaniu konstruktu o którym zakłada się ,że jego parametry istnieją w rzeczywistości. (czyli skupia się na tym co się wydarzyło , co jest , jest się zamkniętym na postrzeganie tego co się może dziać).

Poprzez gromadzenie i analizowanie danych poznaje się rzeczywistość edukacyjną.

5. Procesy składające się na edukacje wg. Z. Kwiecińskiego.

PROCESY SKŁADAJĄCE SIĘ NA EDUKACJĘ:

ZBIGNIEW KWIECIŃSKI definiuje edukację jako „ogół działań procesów”

DZIESIĘCIOŚCIAN EDUKACYJNY:

GLOBALIZACJA - światowe problemy wpływające na funkcjonowanie człowieka zalicza się tu wojnę, zagrożenia środowiska, polityczne podziały świata na centra, peryferia. Świat jest coraz bardziej otwarty, problem wojen będzie miał wpływ. Dzielenie świata na centra.

ETATYZACJA- państwo jako suwerenność, jego ustrój, pewne regulacje demokratyczne, miejsce tego państwa w świecie, w kontekście sojuszników i przeciwników. Muszą być przestrzegane, ujęcie kraju przekłada się na możliwości rozwojowe zależne od ustroju , od sojuszników.

NACJONALIZACJA - rozumie się pojęcie narodu, z jego tradycjami , pewną swoistością kulturową , z pewnym typowym dla tego narodu więziami oraz z charakterystyczną dla niego odrębnością.

KOLEKTYWIZACJA - czyli socjalizacja wtórna tutaj Kwieciński zalicza klasy społeczne, solidarność z ludźmi o podobnych pozycjach i o podobnym położeniu, kształtowanie przekonań o szczególnym miejscu i misji własnej klasy do której przynależy. Poczucie wspólnoty klasowej warunkuje pozycję , funkcjonowanie. Grupy wykluczone społecznie (bezrobotni) gorszy dostęp do edukacji, rynku pracy, osoby uzależnione , nie poddające się terapii, marginelizacja są w jakiś sposób zagrożone w kontekście funkcjonowania społecznego.

POLITYZACJA- inaczej nazywana przez Kwiecińskiego BIUROKRATYZACJĄ, bądź PROFESJONALIZACJA w tym obszarze Kwieciński wyróżnia zależność od organizacji i instytucji. W kontekście kształcenia i podziału ludzi do pracy do poszczególnych zawodów.

SOCJALIZACJA - inaczej USPOŁECZNIENIE PIERWOTNE. W niej mieści się oddziaływanie grup pierwotnych na jednostkę do których zaliczamy rodzinę, grupy rówieśnicze oraz społeczności lokalne. W tym obszarze odbywa się wrastanie w pewne istniejące normy społeczne. W zależności od tego, gdzie człowiek jest osadzony będzie zależny jego rozwój . [ Rodziny - warunkuje funkcjonowanie rozwój społeczny]

PEDAGOGIKA ULICY - projekty, praca w pierwotnych środowiskach.

INKULTURACJA I PERSONALIZACJA - w jej obrębie mamy do czynienia z kształtowaniem się osobowości kulturowej i społecznej jednostki poprzez urastanie w kulturę i poprzez gotowość do autonomicznych wyborów wartości. Jednostka uczestniczy w kulturze, samodzielne wybory, wybór określenie się w nurcie filozoficznym , decyzja o sobie poprzez obcowanie z innymi dostarczanie wzorców kulturowych.

WYCHOWANIE I JURYDYFIKACJA ( wprowadzenie w prawo) - W tym obszarze wychowania mamy na myśli wprowadzenie człowieka w prawo, udrażanie go do realizowania i akceptowania ról i czynności obywatelskich. Ten element odpowiada za kształtowanie świadomości obywatelskiej, prawej człowieka.

KSZTAŁCENIE I HUMANIZACJA - ten proces , element odnosi się osoby , ludzkiej jednostki w zakresie jej wiedzy, światopoglądu, umiejętności pewnych kompetencji w zakresie interakcji, czyli budowania relacji z innymi. Ten poziom związany jest z potrzebami wtórnymi człowieka (Maslov podzielił potrzeby ludzkie na pierwotne wtórne I - go rzędu związane z hominizacją, podstawowe potrzeby człowieka fizjologiczne , jedzenie, poczucie bezpieczeństwa) na ich bazie tworzą się potrzeby wtórne związane z szacunkiem, zrozumieniem, aprobatą, miłością).

HOMINIZACJA- dziesięć składników edukacji doprowadza do jednostki, do jego organizmu w kontekście kształtowania cech gatunkowych człowieka. Tu mieszczą się związane z potrzebami I- go rzędu , wychowanie zdrowotne, higieniczne, seksualne, w ujęcie nieszkodzenia innemu.

PEDAGOGIKA poprzez edukację zajmuje się człowiekiem od jego narodzin.

[ Prof. Helbrige autor ujmujących 365 praw rozwoju człowieka]

6. Modele szkoły współczesnej

TYPY SZKÓŁ WSPÓŁCZESNYCH WEDŁUG IVONA K. DAVIESA:

1. TRADYCYJNA

2. ROMANTYCZNA

3. WSPÓŁCZESNA

MODEL TRADYCYJNY- (założenia szkoły tradycyjnej, której twórcą był Herbart)

• Podstawy filozoficzne (idealizm, realizm), perenializm, esencjalizm

• Ideologia edukacyjna, transmisja kultury

• Ideologia polityczna, program polityczny, kontekst polityczny, konserwatyzm

• Koncepcja rzeczywistości - statyczne, modernizujące się społeczeństwo, opiera się na niezmiennych wartościach i zasadach

• ROLA SZKOŁY W SPOŁECZEŃSTWIE- szkoły są głównymi instytucjami edukacyjnymi (socjalizującymi młode dorastające pokolenie)

• CELE EDUKACJI SZKOLNEJ- jest ukształtowanie człowieka racjonalnego i wydobycie prawd uniwersalnych przez staranne kształcenie intelektu, urabianie charakteru ważnym narzędziem, rozwijanie moralności i duchowości

• STATUS SZKOŁY - traktowana jako „świątynia wiedzy i wartości uniwersalnych”

• Istotą uczenia się w szkole tradycyjnej jest przyswajanie wiedzy oraz modelowanie zachowań

• Program nauczania jest programem centralnym, określonym jednakowo dla wszystkich uczniów, program typu „kolekcja” wiadomości zebrane w przedmiotach nauczania. W centrum uwagi znajdują się treści przedmiotowe z takich dziedzin wiedzy jak język, literatura, historia, matematyka, przedmioty przyrodnicze.

• Nauczanie odbywa się poprzez przekaz i pobudzanie sił umysłowych uczniów, metody podające (wykład, pogadanka, prezentacje, objaśnienia) kierowanie dyskusją.

• STATUS NAUCZYCIELA- to urzędnik państwowy (lub rządu lokalnego) [ człowiek wykształcony przez państwo dla potrzeb społeczeństwa] wychowawca odgórnie narzuconych przepisów i reguł.

• Typ profesjonalizmu nauczyciela- to nauczyciel mistrz, technolog, przedstawiciel dyscypliny akademickich

• Styl pedagogiczny to kierowniczy [nauczanie wychowujące, Herbart]

MODEL TERAPEUTYCZNY

• Podstawy filozoficzne - PROGRESYWIZM (PRAGMATYZM)

• Ideologia edukacyjna - romantyczność

• Ideologia polityczna, program polityczny, kontekst polityczny- NEOLIBERALIZM

• Koncepcja rzeczywistości - dynamiczna zakłada, że rzeczywistość (także społeczeństwo) podlega nieustannej zmianie.

• ROLA SZKOŁY W SPOŁECZEŃSTWIE- szkoła wspomaga edukację rodzinną, rozwój , samospełnienie jednostki przynosi korzyści społeczeństwu

• CELE EDUKACJI SZKOLNEJ to samoaktualizacja i wspomaganie demokracji

• STATUS SZKOŁY to miejsce wspomagania rozwoju samoaktualizowania

• Istota uczenia się to stawanie się sobą (rozwój zaufania do siebie samego i samoakceptacji) trening współpracy z innymi

• PROGRAM NAUCZANIA- jest w pełni indywidualizowany, dostosowany do potrzeb edukacyjnych każdego ucznia programu typu „integracja” treści pełnią rolę drugoplanową (największą wagę przywiązuje się do procesu uczenia się)

• Nauczanie przyjmuje FACYLITACJA (ułatwianie) tworzenie atmosfery szczególnie sprzyjającej rozwojowi ucznia, nakierowanej na konstruktywne zmiany w jego zachowaniu, osobowości.

• STATUS NAUCZYCIELA - niezależny profesjonalista

• Typ profesjonalizmu nauczyciela - to nauczyciel terapeuta

• Styl pedagogiczny to styl terapeutyczny

MODEL REFLEKSYJNY

• Podstawy filozoficzne wywodzi się z założeń PROGRESYWIZMU (PRAGMATYZM)

• Ideologia edukacyjna to emancypacja

• Ideologia polityczna - program polityczny, kontekst polityczny to neoliberalizm i neokonserwatyzm

• Koncepcja rzeczywistości - dynamiczna zakładająca że świat, człowiek podlega coraz bardziej gwałtownym zmianom

• ROLA SZKOŁY W SPOŁECZEŃSTWIE- szkoła wspomaga całościowy rozwój jednostki a dzięki uczeniu we współpracy przygotowuje ją do życia w demokracji (społeczeństwie)

• CELE EDUKACJI SZKOLNEJ- to wspomaganie całościowego uczenia się , rozwój (wspomaganie) kompetencji komunikacyjno- interpretacyjnych [ te kompetencje będą niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie]

• STATUS SZKOLNY to miejsce (wspomaganie rozwoju) nabywania kompetencji komunikacyjno-twórczych

• Istota uczenia się jest uzyskiwanie osobistego rozumienia czyli nadawania sensu, interaktywne nadawanie sensu nowo spotkanym informacjom

• PROGRAM NAUCZANIA- program typu „ integracja” ujmowany w pewne bloki , ścieżki, tematy wiodące (czynnikiem integrującym jest język traktowany jako medium komunikacji i instrument myślenia) znaczy integracja swobody, wyboru treści i metody pracy przez ucznia , ucznia negocjujących znaczenie w małych grupach (wolności w tematach)

• NAUCZANIE- złożoność roli, diagnoza poziomu rozwoju, organizacja sytuacji zadaniowych, stymulujących refleksyjne korzystanie z języka jako narzędzia uczenia się, monitorowanie postępu, rozmawianie o rezultatach i sposobach dochodzenia do nich z uczniami i ich rodzinami, wymaga jednoczesnego pełnienia roli menedżera, fascylitatora, koordynatora audytorium

• STATUS NAUCZYCIELA- niezależny profesjonalista

• TYP PROFESJONALIZMU NAUCZYCIELA- refleksyjny praktyk, nauczyciel badacz w działaniu, improwizator

• Styl pedagogiczny- negocjacyjny

!! Korczak uważał że są nauczyciele dobrzy i zły, tacy którzy jeśli mają niepowodzenia to używają wszelkich metod a nic się nie dało zrobić, a dobrzy zrobią wszystko.

MODEL EMANCYPACYJNY

• PODSTAWY FILOZOFICZNE- rekonstrukcjonizm, rekonceptualizm, neopragmatyzm

• IDEOLOGIA EDUKACYJNA- emancypacja

• IDEOLOGIA POLITYCZNA/ program polityczny/ kontekst polityczny. Neomarksizm, teologia wyzwolenia, ruch feministyczny

• KONCEPCJA RZECZYWISTOŚCI - dynamiczna, gwałtownie zmieniająca się rzeczywistość umożliwia aktywnym jednostkom włączenie się w proces transformacji celem nadania mu bardziej sprawiedliwego kierunku

• ROLA SZKOŁY W SPOŁECZEŃSTWIE- dzięki edukacji można zmienić społeczeństwo (szkoła zaangażowana w zmianę społeczną)

• CELE EDUKACJI SZKOLNEJ- nabywanie kompetencji interpretacyjno-krytycznych umożliwiających opieranie się uwiedzeniom kultury globalnej, czynienie świata bardziej sprawiedliwym (wychowanie dla zmian i reformy społecznej)

• STATUS SZKOŁY- miejsce akulturacji, lokalny punkt oporu

• ISTOTA UCZENIA SIĘ - społeczne konstruowanie znaczeń

• PROGRAM NAUCZANIA- program typu ”integracja” wzbogacony o treści społeczne, polityczne, lingwistyczne, sztukę, estetykę, wykraczający w realizacji poza mury szkolne. Akcent nie tyle na treści czy metodę pracy, ile na jaźń, samowiedzę, samoświadomość

• NAUCZANIE- energetyzowanie, angażowanie na rzecz lokalnych projektów

• STATUS NAUCZYCIELA- „agent” zmiany

• TYP PROFESJONALIZMU NAUCZYCIELA - radykalny pedagog, transformatywny intelektualista

• STYL PEDAGOGICZNY- wyzwalający.

7. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne (ped. Pozytywistyczna, personalistyczna, egzystencjalna, religii, nowego wychowania, pragmatyzmu, Montessori, Korczaka, antyautorytarna)

OŚWIATA I WYCHOWANIE W XX WIEKU NA PODSTAWIE TEKSTU STEFANA WOŁOSZYNA

WIEK XX CHARAKTERYZOWAŁ SIĘ:

• Eksplozjami oświatowymi, - dynamiczny rozwój edukacji na każdym szczeblu szkolnictwa i wykształcenia.

• Ostatnie kilkanaście lat eksplozja rozwojowa, rozszerza się wykształcenie wyższe

• Upowszechnianie się szkolnictwa, ujednolicenie systemów oświatowych, dynamiczny rozwój.

TO RÓWNIEŻ:

• Charakteryzował się kryzysami edukacyjnymi - utrzymywanie w dalszym ciągu „pustyń oświatowych” w poszczególnych krajach i regionach świata np. kraje trzeciego świata, tam gdzie nie ma strefy edukacyjnej , małe wioski (ludzie pozbawieni edukacji , dostęp jest niemożliwy) dotyczy to również obszarów zaniedbanych np. w Polsce dawne tereny PGR wiejskie, niski status materialny zamyka się szkoły.

• Upowszechnianie się i demokratyzacja oświaty.

DEMOKRATYZACJA OŚWIATY ROZUMIANA JEST JAKO:

• Powstanie rozbudowanych systemów szkół i placówek oświatowo- wychowawczych.

• Tworzenie krajowych systemów szkolnych,

• Tendencja do tworzenia jednolitych ustrojów szkolnych określanych przez odpowiednie ustawy a także zakładających powszechność dostępu do wszystkich szkół. [ wiek XX to zmiana i odejście od edukacji domowej jednakowej , włączenie uczniów w system szkolny, stworzenie systemu szkół, placówek oświatowych, ustaw] ostatnio zaczyna wracać edukacja domowa.(w XIX w korzystały z takiej edukacji zamożne rodziny).

RÓWNOŚĆ STARTU (szans) EDUKACYJNEGO zapewnia np.:

• Odpowiednia sieć szkolna - szkoła możliwie blisko, położona w pobliżu miejsca zamieszkania dziecka

• Bezpłatność nauki we wszystkich szkołach lub stopniowanie nauki w zależności od dochodów rodziców

• System stypendiów i bezpłatnych lub częściowo odpłatnych burs

• Inne działania władz oświatowych, które podejmowane są w celu przeciwdziałania selekcji „ śmiertelności szkolnej”

JEDNOLITY SYSTEM OŚWIATOWY ZAPEWNIA RÓWNIEŻ:

• Późne odgałęzienie szkół typu średniego od pnia szkoły podstawowej

• Drożność edukacji (zbudowanie struktury szkolnej aby nie powstawały tzw. Ślepe ulicy, aby była możliwość dalszej edukacji z jednego szczebla na kolejny płynnie do ostatniej formy kształcenia, nie zamykanie szczebla kształcenia.

• Organizacja zajęć pozaszkolnych dla dzieci

• Szkoły i instytucje oświatowe dla dorosłych - zgodnie z ideą kształcenia ustawicznego czyli edukacji permanentnej, możliwość przekwitania, możliwość uzupełniania wykształcenia, możliwość rozwijania zainteresowań, osobowości.

SCHEMAT STRUKTURY USTROJU SZKOLNEGO (OGÓLNY):

• Wychowanie przedszkolne (3-6 lat)

• Edukacja wczesnoszkolna (I szczebel - obowiązkowy)

• Orientacja psychologiczno-zawodowa czyli II szczebel szkoły średniej- obowiązkowy.

• Wykształcenie średnie, zróżnicowane na szkoły ogólnodostępne i szkoły zawodowe (z tendencjami do obowiązkowości)

• Studia wyższe- szczebel nieobowiązkowy

SYSTEM SZKOLNY W POLSCE W XX WIEKU

W XX wieku Polska trzy razy musiała tworzyć prawie od podstaw system edukacji:

1. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r- I moment kiedy Polska musiała zbudować od podstaw system oświatowy.

2. II etap budowania po II wojnie światowej w okresie PRL-u prawie od podstaw ze względu na zmianę ustroju politycznego w Polsce.

3. Po transformacji ustrojowej w 1989r. - III Rzeczpospolita budowanie nowego systemu oświatowego

[Suchodorski- klasyk]

TWORZENIE JEDNOLITEGO SYSTEMU W POLSCE

1. Dekret o obowiązku szkolnym 7 lutego 1919r- nie ujednolicił jednak obowiązku szkolnego 7-letniej szkoły.

2. Ustawa o ustroju szkolnictwa z 11.03.1932r - ustawa jędrzejewiczowska dokonała generalnej reformy strukturalnej i programowej.

USTAWA JĘDRZEJEWICZOWSKA WPROWADZIŁA:

• Przedszkole od 3 roku życia

• Siedmioletnią szkołę powszechną - obowiązkowa i dalsze dokształcanie do 18 roku życia.

• Czteroletnie gimnazjum - kończące się małą maturą - ogólnokształcące lub zawodowe.

• Dwuletnie LO lub Trzyletnie licea zawodowe - matura jako przepustka na studia.

W 1951 roku USTAWA O ROZWOJU SYSTEMU OŚWIATY I WYCHOWANIA:

• Szkoła podstawowa 8-letnia

• 4-letnie LO , 5-letnie Technika- kończące się maturą , 3-letnie szkoły zawodowe, 2-letnie technika uzupełniające

• 5-letnie studia

Ustaw ta obowiązywała do końca lat 90-tych.

USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY Z 07.09.1991R- znowelizowana w 1999r.

WPROWADZIŁA:

• Obowiązek edukacji od 6 do 18 roku życia

• Klasa 0 dla 6-latków

• 6-letnia szkoła podstawowa

• 3-letnie gimnazjum

• 3-letnie Licea lub 2-letnie szkoły zawodowe

KOREKTY W PRAWIE SZKOLNYM WPROWADZONE W LATACH

90-TYCH:

• wprowadzenie religii do szkół

• możliwość pojawienia się w szkłach podstawowych , wdrażania programów autorskich

• możliwość zakładania szkół wyznaniowych, społecznych, prywatnych na wszystkich szczeblach.

KRYTYKA SYSTEMU OŚWIATOWEGO:

XX wiek to też krytyka edukacji szkolnej:

• krytyka ta wywołała ruch reformatorski nazywany „Nowym wychowaniem”

• pojawiło się wiele tekstów zajmujących się krytyką współczesnej szkoły

• najbardziej spopularyzowaną była książka Ivana Illicha „Społeczeństwo bez szkoły” 1970r. Illich stawia szkole pięć głównych zarzutów:

1. Jest przymusowa- przymus rodzi bunt i opór

2. uczy na świadectwa

NURTY PEDAGOGICZNE!!!!

I NURT:

PEDAGOGIKA POZYTYWISTYCZNA - najwcześniejszy nurt, który wyprowadził pedagogikę z filozofii

POZYTYWIZM TO:

1. W filozofii dążenie do stworzenia programu naukowej filozofii i naukowego światopoglądu

2. W kontekście edukacyjnym formacja intelektualna oraz styl myślenia o edukacji i oświecie mające swoje uzasadnienie w „filozofii pozytywnej”, korespondującej z nią koncepcji nauki powstałej w świecie nowoczesnym oraz wpisującej się w ten nurt pedagogiki jako dyscypliny naukowej [powstanie nauki, myślenie o edukacji było konstruowane poprzez wiedzę]

ORIENTACJA POZYTYWISTYCZNA W PEDAGOGICE

• Hierarchia różnych typów wiedzy o edukacji , stawiająca najwyżej wiedzę opartą o zasady SCJENTYZMU [wiedza w oparciu o badania metodologiczne, badanie nauki,] . SCJENTYZM to podejście metodologiczne przypisujące poznaniu naukowemu (zwłaszcza przyrodniczemu). Wyróżnione miejsce w kulturze, społeczeństwie i filozofii bo najbardziej jednoznaczne , klarowne do preparowania i uzyskiwania wyników niepowtarzalnych.

Twierdzą, że :

• Przekonanie, że istnieje bezpośredni związek twierdzeń i teorii pedagogicznych z praktyką edukacyjną i oświatową.

• Przyjęcie, że zadaniem pedagogiki jest tworzenie systemów (pedagogii) które mogłyby być bezpośrednio wdrożone i stosowane w praktyce przez odpowiednio przygotowanych nauczycieli, pedagogów.

• „PEDAGOGIA” to zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczycieli odnosi się ona do praktyki (zestawienie środków) sztuk wychowania i stanowi praktyczny przepis na wprowadzenie działań w życie. Edukacja oświaty w odróżnieniu od pedagogiki, która jest teoretyczno-naukową refleksją dotyczącą praktyki edukacyjnej. [ jeśli zadania pedagogiki jest tworzenie pedagogii , naukowo-teoretyczna, który daje przepis praktycznych działań pedagogia. Tworzone są teorie, która dalece odbiegają od praktyki . pedagogika naukowa powinna służyć , aby można było z niej wprowadzać systemy praktyczne w pedagogice]

PRZEDSTAWICIELAMI PEDAGOGIKI POZYTYWISTYCZNEJ JEST:

John Friedrich Herbart (1776-1841)

• Uważany jest za twórcę pedagogiki naukowej , on wyprowadził pedagogikę z myśli filozoficznej jako nauki.

• Ze swoją koncepcją pedagogiki (Herbart filozof) wpisywał się w nurt reform oświaty w Niemczech. Wilhelm von Humboldla (drugi z nich miał zbliżone podglądy, reformator oświaty)

• Jest twórcą „szkoły tradycyjnej”- dał podstawy dla dydaktyki

• Unaukowił myślenie o edukacji poprzez wykorzystanie dorobku naukowego psychologii i socjologii.

!! NAUCZANIE WYCHOWUJĄCE- twórcą jest Herbart

Jest herbatowski system pedagogiczny, stanowiący swoisty pogląd między myśleniem filozoficznym a myśleniem naukowym. Spełniał on najważniejszy warunek orientacji pozytywistycznej tzn. oferował „wiedzę pozytywną” w postaci całościowego systemu pedagogicznego(pedagogii)

DWA POJĘCIA NAJWAŻNIEJSZE U HERBARTA:

1. APERCEPCJA- termin wywodzący się od Lothiza, który stosował go do nazwania ostatniej fazy percepcji dla Herberta . apercepcja miała istotne znaczenie w procesie nabywania wiedzy, w którym spostrzegane cechy nowego przedmiotu, idee. Zdarzenia czy idei zostają przyswojone i odniesione do już istniejącej wiedzy.

2. MASA APERCEPCYJNA- według Herberta uprzednio nabyta wcześniej wiedza

HERBARTYZM - nauczanie wychowania

Za główny cel wychowania uważał ukształtowanie moralnego charakteru, za główne środki uważał wyrobienie karności i nauczanie wychowujące. Szczególnie duży wpływ wywarł Herbert na rozwój dydaktyki. Uczenie się traktował jako gromadzenie wyobrażeń (mas apercepcyjnych, czyli treści świadomości człowieka ukształtowane przez nagromadzoną wiedzę i doświadczenie , wywierające wpływ na nowe spostrzeżenie) Ich kojarzenie i systematyzowanie na analizie tego procesu oparł:

TEORIĘ STOPNI FORMALNYCH!! - wszelkiego nauczania, obejmujących:

• Jasność

• Kojarzenie

• systematyzowanie

• metodyczne (wykorzystanie) stosowanie wiedzy

GŁÓWNE WARTOŚCI HERBARTYZMU- zasadniczymi wartościami były:

1. Konserwatyzm

2. Intelektualizm

3. Oparta jest na autorytecie

4. Uspołecznienie [rozumiane jako urabianie do społeczeństwa]

5. Zachowanie ciągłości, długa perspektywa czasowa.

[ teoria daje osadzenie dla praktyki : U Herberta głównie: wprowadzenie pedagogiki jako nauki, wprowadzenie apercepcji i masy, wprowadzenie stopni formalnych]

II NURT PEDAGOGICZNY :

!! PEDAGOGIKA PRAGMATYZMU

• Przedstawicielem jest John Dewey ( 1859-1952)

PRAGMATYZM

To jedna z najbardziej nośnych koncepcji pedagogicznych XX w. Która wyrasta na bazie filozoficznych reakcji na doświadczenia amerykańskich osadników , przesuwających granice Ameryki na zachód wpisująca się w ideologię PROGRESYWIZMU!!

PROGRESYWIZM

To ruch znaczących reform społecznych i politycznych i edukacyjnych, które miały miejsce w USA w okresie od końca lat 80-tych XIX w aż do początków I Wojny Światowej, w progresywizmie dominowało podejście problemowe= pragmatyczne , zakładające, że jeśli jakiś problem można zdefiniować to można go również rozwiązać. [ to założenie dało podstawę do metod problemowych są to metody aktywnego uczenia się , zakłada inne podejście do edukacji]

DEWEY I JEGO KONCEPCJA WYROSŁA NA BAZIE SZKOŁY TRADYCYJNEJ!! (KRYTYKA SZKOŁY TRADYCYJNEJ)

• Przedmiot szkoły tworzony jest przez układ informacji wypracowanych w przeszłości a zadaniem szkoły jest ich przekazywanie młodemu pokoleniu.

• Krytykował to, że kształcenie moralne polega na kształtowaniu sposobów postępowania konformistycznych wobec rozwiniętych w przeszłości standardów. [ tzn. krytykował, że kształcenie moralne uczy człowieka w jaki sposób dostosować się do standardów z przeszłości, urabianie człowieka do odnalezienia się w standardach , jest to pozbawienie człowieka wolności]

• Mówił, że szkoła tradycyjna, placówki oświatowe są oderwane od innych instytucji społecznych

ZAŁOŻENIA EDUKACJI WG. DEWEYA!!

1. Uczenie się przez działanie i doświadczenie [pragmatyzm]

Proces uczenia


Edukacja jest rzeczywistością Całe życie jest edukacją






Uczeń w centrum





Nie ma przystanków końcowych

Działanie jest źródłem wiedzy

Proces edukacyjny jest otwarty

na inne instytucje i inne układy

Zakłada, że:

• Edukacja jest rzeczywistością

• Proces uczenia to zdobywanie osobiste doświadczenia przez człowieka

• Całe życie jest edukacją

• Uczenie nie ma przystanku końcowego każde nowe doświadczenie powoduje, że człowiek się uczy

• Procesy edukacyjne

• Działanie jest źródłem wiedzy

2. II ZAŁOŻENIA U DEWEYA:

INDYWIDUALIZM PEDAGOGICZNY ZAKŁADA, ŻE

• Uzasadnienie subiektywne (reakcje dziecka są odmienne w zależności od jego indywidualnego charakteru)

• Uzasadnienie obiektywne (warunki w których żyje dziecko są także odmienne)

Mocno zakorzenione we współczesnej edukacji !!!

Wychowanie bezstresowe.

W KONCEPCJI INDYWIDUALIZMU!!!

Człowiek ma być świadomym współtwórcą przemian w świecie ludzkim, ma być swobodnym i odpowiedzialnym , zdolnym do inicjatywy i samodzielnego rozwijania zagadnień wynikających z życia w którym uczestniczy. Wychowanie ma przygotować, wyposażyć człowieka w takie zdolności, które pozwalają na przystosowanie się do nowych warunków. [człowiek ma być świadomy i odpowiedzialny]

3. EDUKACJA I DEMOKRACJA

Dla Deweya demokracja jest czymś więcej niż formą rządów, ustrój polityczny jest to przede wszystkim forma wspólnoty życia, wzajemna wymiana doświadczeń . jego zdaniem demokracja i edukacja to dwa najważniejsze pozostające w sprzężeniu zwrotnym elementy życia społecznego.

!!! JANUSZ KORCZAK (1878-1942)

• Lekarz i pedagog któremu nadano przydomek „Stary Doktor”

• Pochodził z rodziny żydowskiego adwokata, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało Henryk Goldszmid.

• Uważany jest za człowieka, który jako jeden z pierwszych zapoczątkował walkę o prawa dziecka, podkreślał fakt, że dziecko żyjąc w świeci dorosłych jest od nich uzależnione, a tym samym wskazywał, że pozycja dziecka jest nieporównywalnie gorsza od pozycji dorosłego, w związku z tym wskazywał potrzebę uznania dziecka za w pełni wartościowego człowieka już od momentu narodzin.

!!! ZAŁOŻENIA PEDAGOGIKI JANUSZA KORCZAKA

• Dziecku należy się szacunek, powinno być traktowane jako podmiot gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności.

• Wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie

• Dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki

• Całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia dziecka

• Powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku

• Wszelkie techniki zastosowane w działania pedagogicznych powinny wynikać z założeń danego systemu opiekuńczo-wychowawczego.

PRAWA DZIECKA WG. KORCZAKA

• Prawo do miłości

• Prawo do bycia szanowanym

• Prawo do posiadania własnych tajemnic

• Prawo do samostanowienia o sobie

• Prawo do własności

• Prawo do rozwoju

• Prawo do zabawy

• Prawo do pracy

• Prawo do sprawiedliwości

RELACJA WYCHOWAWCA- WYCHOWANEK

• Partnerstwo to powinno opierać się na wzajemnym zaufaniu. Dziecko powinno ufać wychowawcy ale także wychowawca powinien posiadać zaufanie do dziecka, do jego umiejętności i rozsądku. Interpersonalne relacje pomiędzy wychowawcą a wychowankiem powinny opierać się na pełnym porozumieniu obu stron, na wspólnym działaniu i na wspólnym podejmowaniu decyzji ważnych dla obu stron

PEDAGOGIKA EGZYSTENCJALNA

• Ksiądz Janusz Tarnowski (1919) przedstawiciel chrześcijańskiej pedagogiki personalno- egzystencjalnej (Śliwerski, współczesne teorie i nurty wychowania, 1998)

• Propagator idei pedagogiki dialogu

EGZYSTENCJALIZM

To współczesny kierunek filozofii wg. Którego istnienie ludzkie nie jest z góry wyznaczone, ale jest wolny i całkowicie odpowiada za swoje czyny. To jednak czyni ludzką egzystencję nieautentyczną , bowiem człowiek postawiony jest wobec konieczności ciągłych , niczym nie zdeterminowanych wyborów, co czyni życie tragicznym.

PERSONALIZM

To nazwa kierunków filozoficznych i pedagogicznych przyjmujących za podstawę swoich teorii swoiście rozwijaną problematykę osobowości ludzkiej pojmowanej metafizycznie. Dotyczy ona m.in. pojęcia osobowości, jak roli w stosunku człowieka do jego wytworów od techniki pracy, kultury, sztuki i życia społecznego. Doktryna podkreślająca autonomiczną wartość człowieka jako osoby i postulująca jej pełną afirmację, programy działań, wspierających rozwój osoby ludzkiej podporządkowująca wartości ekonomiczne i techniczne wartościach osobowo-duchowym.

!! KATEGORIE PSEUDOWYCHOWANIA WG. J. TARNOWSKIEGO

• Tresura, która pod szyldem wychowania jest nakłanianiem osób pod groźbą kary pożądanych sposobów zachowania.

• Administrowanie (łagodniejsza forma tresury) odwołuje się do nadkontroli, oceniania, weryfikacji jednostki w klimacie chłodu i oficjalności.

• Trening, stałe ćwiczenie w sytuacjach o wzrastającym stopniu trudności obejmuje jedynie określoną strefę człowieka a nie całą osobowość

• Moralizowanie, werbalne, perswazyjne zobowiązywanie osoby do pożądanych zachowań

• Kształtowanie osobowości jako zewnętrzne przedmiotowe formowanie człowieka.

WARTOŚCI I ZAŁOŻENIA WYCHOWANIA WG. J. TARNOWSKIEGO

• Człowieczeństwo- ujmuje człowieka jako najważniejszy punkt odniesienia

• PERMANENCJA- przyjęcie faktu, że wychowanie nigdy się nie kończy trwa nieustannie na każdym etapie rozwoju człowieka.

• INTER I INTRAAKCYJNOŚĆ - wchodzenie w relacje pomiędzy uczestników procesu wychowania w których obie osoby korzystają, uczą się od siebie a także relacje z samych sobą w trakcie samowychowania

• NIEOKREŚLONOŚĆ- przyjęcie tego, że nie da się określić każdej sytuacji wychowawczej i przewidzieć

• TRANGRESYJNOŚĆ- zakłada przekraczanie siebie w doskonaleniu własnej osobowości.

!!! TRZY PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

1. ZAANGAŻOWANIE- pochodzące z wolnego wyboru zupełne oddanie się pewnej sprawie lub osobie.

2. AUTENTYCZNOŚĆ- w sensie pozytywnym , zgodność z najgłębszym ja , która zachodzi wówczas, gdy słowa i czyny wynikają z najbardziej wewnętrznego , osobistego nastawienia i są prawdziwe, intensywnie przeżywane

3. DIALOG- termin oznaczający metodę, proces i postawę . metoda dialogu to sposób komunikacji w której podmioty dążą do wzajemnego zrozumienia, zbliżenia się oraz współdziałanie. Proces dialogu zachodzi wówczas, gdy przynajmniej jeden z elementów zawartych w metodzie zostanie uwzględniony , postawa dialogu to gotowość otwierania się na rozumienie, zbliżenie się i współdziałanie w stosunku do otoczenia

PEDAGOGIKA ANTYAUTORYTARNA

PRZEDSTAWICIELE:

• Thomas Gordon- twórca koncepcji relacji międzyludzkich, bez zwycięzców i bez pokonanych

• A.S Neill- twórca szkoły w Summerhill- wyrosła w latach 60-70, miała pokazać inne nastawienie w kontekście relacji międzyludzkich.

ZASADA NIEKONSEKWENCJI

Zasada ta dotyczy przekonania dotyczącego konsekwencji postępowania. Mówi ona, że jeśli rodzic nie akceptuje jakiegoś zachowania dziecka, to go nie akceptuje tego dnia oraz następnego również. Gordon zaś stara się obalić ten mit , twierdzi on, że rodzice są również ludźmi, którzy podlegają zmianie nastrojów , nie zawsze doznają tych samych uczuć wobec swoich dzieci, są podatni na reakcje otoczenia. Zasada ta jednak pozwala na wyzbycie się poczucia winy oraz dyskomfortu psychicznego.

ZASADA POSIADANIA PROBLEMU WG. GORDONA

• Często rodzice starają się rozwiązać problemy swoich wychowanków za nich, nie dążąc do tego aby zmotywować ich do podjęcia samodzielnego działania, w celu pokonania jakiegoś problemu, rozwiązania sytuacji trudnej.

• Nie zdają sobie sprawy, że rozwiązując problemy za dzieci stają się one od nich zależne, w późniejszym okresie życia, w razie wystąpienia problemu, nie będą same rozwiązywać go, lecz będą zawsze szukać wsparcia u rodziców a także najbliższych osób

• Przejmując problemy dziecka dorośli biorą również pełną odpowiedzialność za ich rozwiązania , dając niejako gwarancję sukcesu

• Dorosłym, którzy zaakceptowali zasadę „ nie przejmowana problemów dzieci” łatwiej jest wspierać ich wysiłki w dążeniu do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów.

MODEL RODZINY AUTORYTARNEJ (ŚLIWIERSKI)

8. Problemy polskiej oświaty XX wieku.

OŚWIATA I WYCHOWANIE W XX WIEKU NA PODSTAWIE TEKSTU STEFANA WOŁOSZYNA


WIEK XX CHARAKTERYZOWAŁ SIĘ:

• Eksplozjami oświatowymi, - dynamiczny rozwój edukacji na każdym szczeblu szkolnictwa i wykształcenia.

• Ostatnie kilkanaście lat eksplozja rozwojowa, rozszerza się wykształcenie wyższe

• Upowszechnianie się szkolnictwa, ujednolicenie systemów oświatowych, dynamiczny rozwój.

TO RÓWNIEŻ:

• Charakteryzował się kryzysami edukacyjnymi - utrzymywanie w dalszym ciągu „pustyń oświatowych” w poszczególnych krajach i regionach świata np. kraje trzeciego świata, tam gdzie nie ma strefy edukacyjnej , małe wioski (ludzie pozbawieni edukacji , dostęp jest niemożliwy) dotyczy to również obszarów zaniedbanych np. w Polsce dawne tereny PGR wiejskie, niski status materialny zamyka się szkoły.

• Upowszechnianie się i demokratyzacja oświaty.


DEMOKRATYZACJA OŚWIATY ROZUMIANA JEST JAKO:

• Powstanie rozbudowanych systemów szkół i placówek oświatowo- wychowawczych.

• Tworzenie krajowych systemów szkolnych,

• Tendencja do tworzenia jednolitych ustrojów szkolnych określanych przez odpowiednie ustawy a także zakładających powszechność dostępu do wszystkich szkół. [ wiek XX to zmiana i odejście od edukacji domowej jednakowej , włączenie uczniów w system szkolny, stworzenie systemu szkół, placówek oświatowych, ustaw] ostatnio zaczyna wracać edukacja domowa.(w XIX w korzystały z takiej edukacji zamożne rodziny).


RÓWNOŚĆ STARTU (szans) EDUKACYJNEGO zapewnia np.:

• Odpowiednia sieć szkolna - szkoła możliwie blisko, położona w pobliżu miejsca zamieszkania dziecka

• Bezpłatność nauki we wszystkich szkołach lub stopniowanie nauki w zależności od dochodów rodziców

• System stypendiów i bezpłatnych lub częściowo odpłatnych burs

• Inne działania władz oświatowych, które podejmowane są w celu przeciwdziałania selekcji „ śmiertelności szkolnej”


JEDNOLITY SYSTEM OŚWIATOWY ZAPEWNIA RÓWNIEŻ:

• Późne odgałęzienie szkół typu średniego od pnia szkoły podstawowej

• Drożność edukacji (zbudowanie struktury szkolnej aby nie powstawały tzw. Ślepe ulicy, aby była możliwość dalszej edukacji z jednego szczebla na kolejny płynnie do ostatniej formy kształcenia, nie zamykanie szczebla kształcenia.

• Organizacja zajęć pozaszkolnych dla dzieci

• Szkoły i instytucje oświatowe dla dorosłych - zgodnie z ideą kształcenia ustawicznego czyli edukacji permanentnej, możliwość przekwitania, możliwość uzupełniania wykształcenia, możliwość rozwijania zainteresowań, osobowości.


SCHEMAT STRUKTURY USTROJU SZKOLNEGO (OGÓLNY):

• Wychowanie przedszkolne (3-6 lat)

• Edukacja wczesnoszkolna (I szczebel - obowiązkowy)

• Orientacja psychologiczno-zawodowa czyli II szczebel szkoły średniej- obowiązkowy.

• Wykształcenie średnie, zróżnicowane na szkoły ogólnodostępne i szkoły zawodowe (z tendencjami do obowiązkowości)

• Studia wyższe- szczebel nieobowiązkowy


SYSTEM SZKOLNY W POLSCE W XX WIEKU

W XX wieku Polska trzy razy musiała tworzyć prawie od podstaw system edukacji:

4. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r- I moment kiedy Polska musiała zbudować od podstaw system oświatowy.

5. II etap budowania po II wojnie światowej w okresie PRL-u prawie od podstaw ze względu na zmianę ustroju politycznego w Polsce.

6. Po transformacji ustrojowej w 1989r. - III Rzeczpospolita budowanie nowego systemu oświatowego

[Suchodorski- klasyk]


TWORZENIE JEDNOLITEGO SYSTEMU W POLSCE

3. Dekret o obowiązku szkolnym 7 lutego 1919r- nie ujednolicił jednak obowiązku szkolnego 7-letniej szkoły.

4. Ustawa o ustroju szkolnictwa z 11.03.1932r - ustawa jędrzejewiczowska dokonała generalnej reformy strukturalnej i programowej.

USTAWA JĘDRZEJEWICZOWSKA WPROWADZIŁA:

• Przedszkole od 3 roku życia

• Siedmioletnią szkołę powszechną - obowiązkowa i dalsze dokształcanie do 18 roku życia.

• Czteroletnie gimnazjum - kończące się małą maturą - ogólnokształcące lub zawodowe.

• Dwuletnie LO lub Trzyletnie licea zawodowe - matura jako przepustka na studia.


W 1951 roku USTAWA O ROZWOJU SYSTEMU OŚWIATY I WYCHOWANIA:

• Szkoła podstawowa 8-letnia

• 4-letnie LO , 5-letnie Technika- kończące się maturą , 3-letnie szkoły zawodowe, 2-letnie technika uzupełniające

• 5-letnie studia

Ustaw ta obowiązywała do końca lat 90-tych.


USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY Z 07.09.1991R- znowelizowana w 1999r.

WPROWADZIŁA:

• Obowiązek edukacji od 6 do 18 roku życia

• Klasa 0 dla 6-latków

• 6-letnia szkoła podstawowa

• 3-letnie gimnazjum

• 3-letnie Licea lub 2-letnie szkoły zawodowe


KOREKTY W PRAWIE SZKOLNYM WPROWADZONE W LATACH

90-TYCH:

• wprowadzenie religii do szkół

• możliwość pojawienia się w szkłach podstawowych , wdrażania programów autorskich

• możliwość zakładania szkół wyznaniowych, społecznych, prywatnych na wszystkich szczeblach.


KRYTYKA SYSTEMU OŚWIATOWEGO:

XX wiek to też krytyka edukacji szkolnej:

• krytyka ta wywołała ruch reformatorski nazywany „Nowym wychowaniem”

• pojawiło się wiele tekstów zajmujących się krytyką współczesnej szkoły

• najbardziej spopularyzowaną była książka Ivana Illicha „Społeczeństwo bez szkoły” 1970r. Illich stawia szkole pięć głównych zarzutów:

1. Jest przymusowa- przymus rodzi bunt i opór

2. uczy na świadectwa

9. Główne podejścia do oceniania (ocenianie konwencjonalne i niekonwencjonalne)

OCENIANIE KONWENCJONALNE

• TESTY

• Drukowane, (diagnostyczne, uzdolnień, osiągnięć, różnicujące, kryterialne, czytania, oceny poziomu wyjściowego, przystosowania społecznego, rozumienia werbalnego i inne

• Opracowane przez nauczyciela

• WYPRACOWANIA

• Prace pisemne

• Eseje

• Prace domowe

• Prace klasowe

• Prace pisane na zadany bądź dowolny temat i inne

• ODPYTYWANIE

• Pytania rozstrzygnięcia

• Pytania dopełnienia

• Pytania otwarte

• OBSERWACJA


OCENIANIE NIEKONWENCJONALNE

• Portfolio

• Rozmowy i narady

• Nagrania audio i video

• Prezentacje

• Przedstawienia teatralne

• Wieczorki poetyckie

• Panel dyskusyjny

• Sesja własnych dokonań i inne


PODEJŚCIE DO OCENIANIA

1. PODEJŚCIE BEHAWIORYSTYCZNE

2. PODEJŚCIE HUMANISTYCZNO-POZNAWCZE

• PODEJŚCIE BEHAWIORYSTYCZNE

• PRZEDMIOT OCENY- produkt kształcenia (przyswojona wiedza i wykształcone umiejętności)

• CELE- pomiar (różnicowanie)

• FORMA- stopnie szkolne, punkty

• ATMOSFERA- formalna, sztywne reguły, dystans między nauczycielem a uczniem.

• PODEJŚCIE HUMANISTYCZNO-POZNAWCZE

• Proces uczenia się

• Przekazywanie informacji zwrotnych (wspieranie)

• Ocena opisowa, ocenianie grupowe

• Naturalna, oparta na sympatii, empatii, maksymalizująca pozytywne uczucia do uczenia się i minimalizująca prawdopodobieństwo pomniejszania poczucia wartości własnej, zachęcającej do samooceniania.

10. Szkolne środowisko uczenia się.


ŚRODOWISKO SZKOLNE

PEDAGOGIKA OGÓLNA


KULTURA ORGANIZACYJNA SZKOŁY

• Jedno ze źródeł zewnętrznych wobec jednostki bodźców, skupia ona w sobie oczekiwania wobec szkoły, ideologie i systemy wartości determinujące jej kulturową, polityczną i ekonomiczną misję: według D. Tuohy'ego poznać kulturę szkoły to poznać wytwory, założenia i wartości obecne w szkole.


POZNANIE KULTURY SZKOŁY wg. TUOHY'EGO

• Wytwory (rytuały, role i normy), określają one prawa i obowiązki ludzi tworzących społeczność szkolną

• Wartości (pożądane stany rzeczy), ukierunkowują działanie wg. Ustalonej, uporządkowanej hierarchii ważności

• Założenia (idee i przekonania leżące u podstaw programu i organizacji szkoły), fundament ideologiczny instytucji.

ELEMENTY ŚRODOWISKA SZKOLNEGO

SZKOLNE ŚRODOWISKO UCZENIA SIĘ






Zasoby materialne ludzie: wzorce

Architektura szkoły członkowie szkolnej porozumiewania

Pomoce naukowe itp. Społeczności dominujące się w klasie szkolnej


RODZAJE AGRESJI

• Fizyczna (bicie, niszczenie cudzej własności, napaść)

• Werbalna (przezwiska, obelgi)

• Emocjonalna (upokorzenie drugiej osoby)

• Instrumentalna (służy zdobyciu jakiegoś celu)


PRZYCZYNY AGRESJI (wybrane)

• Deprywacja potrzeb dziecka

• Kryzys wartości i autorytetów

• Uwarunkowania rodzinne

• Uwarunkowania szkolne


UWARUNKOWANIA SZKOLNE

• Brak podmiotowego podejścia do ucznia

• Przewaga działań dydaktycznych nad wychowawczymi

• Zaburzenia w komunikacji w relacjach uczeń- nauczyciel-rodzic

• Brak uznania dla pożądanych zachowań uczniów

• Nie docenianie mechanizmu naśladownictwa jako sposobu uczenia się.

WŁAŚCIWOŚCI WYODRĘBNIONE PRZEZ JOHNA S. KOUNINA, KTÓRYMI POWINIEN CHARAKTERYZOWAĆ SIĘ NAUCZYCIEL


CZYNNIKI KOUNINA ZAPOBIEGAJĄCE POJAWIENIU SIĘ ZŁEGO ZACHOWANIA:

1. CZUJNOŚĆ - nauczyciel lokalizuje niewłaściwie zachowania i rozprawia się z brakiem dyscypliny zanim stanie się on bardziej kłopotliwy

2. PŁYNNOŚĆ - nauczyciele potrafią przeprowadzić lekcje gładko, bez gwałtownych zachowań

3. PODZIELNOŚĆ UWAGI- nauczyciel potrafi robić kilka rzeczy jednocześnie

4. ODPOWIEDNIE TEMPO I RYTM PRACY - zbyt wolny tok lekcji wywołuje zniecierpliwienie i znudzenie uczniów

5. TRAFNE ODCZYTYWANIE SYGNAŁÓW - umiejętność interpretowania niewerbalnych zachowań uczniów

6. POBUDZENIE CZUJNOŚĆI I ZAANGAŻOWANIE UCZNIÓW - zachęca to uczniów do śledzenia toku lekcji


PRZYGOTOWANIE ZAWODOWE NAUCZYCIELA

• Kształcenie

• Dokształcanie

• Doskonalenie

11. Nauczyciel - kompetencje i rozwój zawodowy

KOMPETENCJE POTRZEBNE W ZAWODZIE NAUCZYCIELSKIM



KOMPETENCJE

Praktyczno - moralne techniczne









Interpretacyjne komunikacyjne populacyjne realizacyjne

Moralne metodyczne


KOMPETENCJE TECHNICZNE

• KOMPETENCJE POSTULACYJNE (normatywne) - umiejętność opowiadania się za takimi czy innymi, ale zawsze instrumentalnie pojętymi celami, umiejętność identyfikowania się z nimi

• KOMPETYNCJE REALIZACYJNE - umiejętność doboru środków i tworzenia warunków sprzyjających osiąganiu celów

• KOMPETENCJE METODYCZNE - umiejętność działania według reguł określających optymalny porządek czynności.


KOMPETENCJE PRAKTYCZNO - MORALNE

• KOMPETENCJE MORALNE- zdolność prowadzenia refleksji moralnej; wyrażają się w pytaniach o prawomocność moralną naszego postępowania

• KOMPETENCJE INTERPRETACYJNE - zdolność rozumiejącego odnoszenia się do świata

• KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE - zdolność do dialogowego sposobu bycia, zdolność bycia w dialogu z innymi i z sobą.

STADIUM PRZEDKONWENCJONALNE (L. Kohlberg, za R. Kwaśnicą)

WCHODZENIE W ROLĘ ZAWODOWĄ

• Rozwiązywanie problemów (technicznych i moralno-praktycznych) poprzez kopiowanie wzorów zachowań

• Odtwarzanie pewnych konwencji bez ich uświadamiania sobie w celu sprawnego przystosowania się do otoczenia

25

---