PEDAGOGIKA PRZEDSZKOLNA

1. Pedagogika przedszkolna jako subdyscyplina nauk pedagogicznych – czym zajmuje się pedagogika przedszkolna? Z jakich nauk korzysta?

• Pedagogika przedszkolna nie jest nauką samodzielną.

• Składają się na nią:

• filozofia,

• psychologia,

• biologia,

• nauki ekonomiczne,

• nauki polityczne,

• socjologia.

• Podkreśla się wymiar praktyczny a z drugiej mówi się o teoretycznym, wręcz filozoficznym aspekcie.

1. Rozwój wychowania przedszkolnego w Polsce i na świecie – główne punkty, różnice i podobieństwa.

W Polsce wszystko pojawiało się później ze względu na rozbiory.

RYS HISTORYCZNY:

• Podstawy w XVII wieku (J. Pastalozzi, F.A. Frobel)

• W Polsce od XVIII/XIX wieku (M. Krajewski, J. Śniadecki)

• Przedmiot studiów uniwersyteckich w Polsce – lata 70 XX wieku

• Dynamiczny rozwój – XX wiek

1. Królestwo Polskie, Warszawa

• Pierwsza ochronka – 1837

• Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności

Założone w 1814 miało za cel budowę przytułków i opiekę medyczną nad ubogimi

• Zabór austriacki i pruski – ochronki organizują zgromadzenia zakonne lub świeckie towarzystwa dobroczynne

• Ochronki w Polsce powstawały ze względu na biedę i sieroctwo, a nie jak w Europie z powodu szybko rozwijającego się przemysłu

• Ówczesne ochronki bardziej przypominały współczesne domy dziecka

Bronisław Trentowski (1808 – 1869)

• Zwracał uwagę na problem edukacji, który przez rząd zepchnięty został na dalszy plan

August Cieszkowski (1814 – 1871)

• Chciał tworzyć jak najwięcej ochron wiejskich

• Podkreślał wiele korzyści płynących z rozwoju ochronek wielskich

Edmund Bojanowski ( 1814 – 1871)

• „Dom miłosierdzia” dla sierot – pierwowzór domu dziecka

Ewaryst Estkowski ( 1820 – 1856)

• Podkreśla rolę nauczania elementarnego

Maria Weryho Radziwiłłowiczowa (1858 – 1944)

• Prekursorka wychowanie przedszkolnego w Polsce

• W 1889 założyła własny zakład freblowski

• Prowadziła kursy dla wychowawczyń przedszkolnych ochronek wiejskich

• Autorka opowiastek dla dzieci

• W 2007 „Bliżej przedszkola” ustanowił nagrodę jej imienia, która przyznawana jest osobą i instytucją

21.06.1889 roku otworzono pierwszy w Polsce park Henryka Jordana – ogródek Jordanowski

Głównym celem - tworzenie warunków swobodnej zabawy

Nigdzie wcześniej nie powstały parki przeznaczone wyłącznie dla dzieci i młodzieży

1. wiek XX - Polska

• 1918 – odzyskanie niepodległości

• 1919 – Pierwszy Ogólnopols ki Zjazd Nauczycielski – Sekcja Wychowania Przedszkolnego (termin – przedszkole)

• 1929 – powstaje Towarzystwo Ogródków Jordanowskich

• 1932 – Reforma Jędzejewiczowska – Ustawa o ustroju szkolnictwa

• Wprowadza nazwę przedszkole, ustalono także miejsca przedszkola w systemie szkolnictwa

• W ustawie z 1932 zabrakło doprecyzowania, jaki jest związek przedszkola ze szkołą

• Ministerstwo wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nie wydało też programu nauczania dla przedszkoli, opracowano jedynie poradnik „Rady i wskazówki dla wychowawczyń w przedszkolach (ochronkach)”

• 1945 – odzyskanie niepodległości – Ogólnopolski Zjazd Oświatowy w Łodzi

• Ustawa o rozwoju oświaty i wychowania z 1961 roku ustaliła cele wychowania przedszkolnego:

• Wszechstronny rozwój dzieci

• Przygotowanie do nauki w szkole

• Pomoc pracującym rodzicom w zapewnieniu opieki wychowawczej

• Transformacja ustrojowa (po 1989)

1. XIX/XX wiek - Świat

1. Ruch nowego wychowania

Wymierzony był w rygoryzm szkoły tradycyjnej (model herbartowski) – formalizm dydaktyczny, rygor wychowawczy, oderwanie od zmieniającego się życia, traktowanie ucznia jako biernego przedmiotu

1. Ellen Key „stulecie dziecka”

Przystosowując dziecko do życia społecznego nie troszczymy się o interes jednostkowy (indywidualizm), niw wzmacniamy wewnętrznej siły

Uczymy dziecko resentymentu . Należy myśleć zasadach, grupie, a nie indywidualnych potrzebach

1. 1970 – Ruch na rzecz praw dziecka

Owidiusz Decroly (1871 – 1932)

1. Przygotowanie do życia przez życie

2. Ośrodki zainteresowań – odrzucał podział na przedmioty nauczania, zalecał zagadnienia zgrupowane wokół tematów, które wyzwalają naturalne zainteresowania dzieci

3. Ośrodki zainteresowań były związane z czterema elementarnymi potrzebami człowieka :

• Troska o pożywienie

• Ochrona przed niepogodą

• Obrona przed niebezpieczeństwami/nieprzyjaciółmi

• Potrzeba aktywności

1. Punktem wyjścia edukacja dzieci niepełnosprawnych

Edward Claparede:

1. Teoria funkcji zastępczej (zabawy)

2. Wszystko ci dziecko robi w zabawie ćwiczy jego sprawności życiowe

3. Pogląd przełomowy

4. Funkcje umysłowe rozwijają się w celu zaspokojenia określonych potrzeb organizmu, a działania świadome powstają gdy pojawiają się przeszkody dla sprawnego funkcjonowania mechanizmów instynktownych

5. Występują jakościowo różne poziomy w ontogenezie

John Dewey:

1. Pragmatyzm –doświadczenie

2. Samodzielne dochodzenie do wiedzy

3. Uczenie się przez działanie

4. Uczeń w koncepcji

Doświadcza, wyjaśnia, stosuje

Maria Montessori (1870 – 1852)

1. System/metoda Marii Montesori – zrodziła się w ramach ruchu Nowego Wychowania, na fali wzrastającej krytyki herbartowskiej szkoły tradycyjnej

2. Proces edukacji należy oprzeć na dziecku

3. Eksperymentalne przedszkola – casa dei Bambini

4. Każde dziecko nosi w sobie własny plan rozwoju

5. Wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci

6. Podkreśla rolę środowiska rodzinnego. Przedszkole musi z nim ściśle współpracować.

7. Zasady:

• Wolnego wyboru zajęć, materiału na którym dziecko pracuje (w duchu naturalistycznym)

• Swobodnego wyboru miejsca, czasu i formy pracy

• Porządku i ograniczenia (musi pracować w skupieniu i zajmować się wybranym wcześniej materiałem)

• Izolowania trudności

• Własnego działania, powtarzania i samokontroli

1. Kategorie środków dydaktycznych:

• Materiał do ćwiczeń z życia praktycznego: związany z troską o środowisko, samoobsługą, dotyczący zwyczajów i form grzecznościowych, związany z procesami domowymi

• Materiał sensoryczny: służący wszechstronnemu kształceniu zmysłów oraz pobudzaniu aktywności umysłowej

• Materiał szkolny: służący nauce języka, matematyki i innych dziedzin wiedzy

• Materiały artystyczne: związane z ekspresją dziecka

Zabawki głównie z drewna, meble niskie

1. Czynniki wpływające na zakładanie pierwszych placówek przedszkolnych – ochrony.

Średniowiecze/renesans:

• Rozwój przemysłu (manufaktury), zmiany społeczne – zapotrzebowanie na pracę zawodową kobiet – silnie oddziaływały na powstanie pierwowzorów przedszkoli

Okres renesansu (oświecenie, odrodzenie):

• Ruch Nowego Wychowania – wiele mówi się o dzieciach

• Zmiany stosunków społeczno – gospodarczych oraz politycznych

• Ochrony – pierwowzory przedszkoli

• Były to zakłady zakładane w celu opieki nad dziećmi, które powodu podjęcia pracy przez matkę pozbawione są opieki

• Miały charakter masowy – jedyna cecha wspólna z dzisiejszymi przedszkolami

• Dzieci doglądała osoba nieposiadająca uprawnień

Przeciwnicy ochron:

1. Jan Amos Komeński

• Wyróżniał 4 okresy:

1. Okres dziecinny – szkoła macierzyńska

2. Okres chłopięcy – szkoła elementarna

3. Okres młodzieńczy – gimnazjum

4. Okres dojrzewającej męskości – akademia

W pierwszym okresie opieka realizowana była przez matkę. Bardzo ważny był rozwój fizyczny oraz moralny. Okres ten trwał od urodzenia do pójścia do szkoły. Matki mogły spotykać się i wymieniać uwagami.

J.A. Komeński napisał „Wielką dydaktykę”

Zasada poglądowości nauczania.

1. John Locke

• Uważał, że dzieci powinno wychowywać się w domu

• Twórca klasycznej postaci empiryzmu

• Interesowało go, jak dzieci poznają świat

• Nihil Est In intellectu quin prius fuerit In sensu

• Tabula rasa (od Arystotelesa)

Wiek XVII i XVIII odkrywają zmysłowość, dużą rolę odgrywa sensualizm (skrajna postać empiryzmu, czyli przekonanie, że wszelka wiedza pochodzi od wrażeń zmysłowych)

1. Jan Jacques Rousseau

• Krytykował społeczne formy nacisku na dziecko

• Wychowanie miało być naturalne

• Nauczanie powinno bazować na poznaniu zmysłowym

• Dziecko już po urodzeniu ma własny plan rozwojowy

• Naciskając na nie, można mu tylko zaszkodzić

• Nic nie może być odgórnie narzucone

• Kara naturalna

1. Okres niemowlęctwa

2. Okres dzieciństwa (do 12 roku życia)

3. Okres chłopięctwa (do15 roku życia)

4. Okres młodzieńczości (do 20 roku życia)

1. Poglądy wybranych pedagogów na kształcenie na kształcenie dzieci w wieku przedszkolnym.

Maria Weryho Radziwiłłowiczowa (1858 – 1944)

• Prekursorka wychowanie przedszkolnego w Polsce

• W 1889 założyła własny zakład freblowski

• Prowadziła kursy dla wychowawczyń przedszkolnych ochronek wiejskich

• Autorka opowiastek dla dzieci

• W 2007 „Bliżej przedszkola” ustanowił nagrodę jej imienia, która przyznawana jest osobą i instytucją

1. Poglądy Fryderyka Wilhelma Augusta Frobela (koncepcja inteligencji operacyjnej)

Fryderyk Frobel:

• 1782 – 1852

• Najmłodsze dziecko, matka zmarła, ojciec miał drugą żonę, lubił czytać biblię, wychowywał na podwórku

• Wpływ poglądów Pastalozziego

• Siły kierujące rozwojem dziecka

• Głowa

• Ręce

• Serce

• Człowiek jest częścią boskiej rzeczywistości i jego działania zdeterminowane są przez boską siłę

• Boska siła ujawnia się w działaniu i przybiera postać siły intelektualnej, fizycznej, moralnej.

• Wychowanie i nauczanie to proces stymulujący formowaniem sił

• Wychowawca powinien mieć wysoko rozwinięte siły

• Wychowanie nauczające powinno mieć charakter globalny i łączyć w sobie aspekty

• Poznawczo – intelektualny

• Fizyczno – manualna

• Społeczno – religijne

• Filozofia sferyczna – teoria naukowa, ale i doktryna edukacyjna

• Sfera – uniwersalna, żywa i twórcza siła, która jest podstawą świata fizycznego i duchowego

• Cel kształcenia = rozwijanie sferyczności

• Subiektywne poznanie świata należy oprzeć na aktywności pedagogicznej. Spowoduje to, że wychowanek swoją sferyczność rozwinie w dobrą stronę

• Rozwijanie procedur edukacyjnych z wykorzystaniem zabawy jako podstawowej funkcji dzieciństwa. Na tamten czas jest to bardzo rewolucyjne

• Założył fabrykę zabawek

• Pierwsza aktywność – zabawy edukacyjne z darami
  Druga aktywność – zabawy ruchowe w kole
  Trzecia aktywność – ogrodnictwo

• Dary:

• Wełniane kolorowe piłki na sznurku

• Drewniane kule, cylindry, sześciany

• Osiem sześcianów w skrzynce

• Wprowadzać do zabawy coraz mniejsze elementy, aby dziecko od ogółu do szczegółu zrozumiało konstrukcję świata

• Ogródki dziecięce- środki kształcenia dzieci w wieki od 3 do 6 lat przy obecności matki. Uwrażliwiać matki na to jak można się z dzieckiem bawić.

• Przewodniczki zabaw – kierowały zabawami dzieci po ukończeniu odpowiednich kursów

1. Założenia teorii konstruktywizmu poznawczego Jana Piageta (koncepcja inteligencji operacyjnej)

Stadia rozwoju poznawczego wg J. Piageta:

1. Inteligencja sensoryczna

2. Inteligencja przedoperacyjna

• Od ok. 2 roku życia do ok. 6/7

• Celowe eksperymentowanie na przedmiotach, coraz bardziej świadome planowanie działań

• Rozwijają się czynności symboliczne wraz z mową

(dziecko zaczyna się bawić. Zabawy są coraz bardziej wyszukane)

• Egocentryzm myślenia – dziecko wszystko opisuje z własnej perspektywy

• Cent racja – we wnioskowaniu uwzględnia tylko 1 przesłankę

• Nieodwracalność myślenia (eksperyment z płynem)

• Dziecko odkrywa stałość cech: budowa, kształt

1. Inteligencja operacji konkretnych

• Odok. 6/7 do ok. 11

• Odwracalność myślenia

• Zdolność decentralizacji (uwzględnianie szerszego kontekstu)

• Zdolność do posługiwania się takimi operacjami jak szeregowanie oraz klasyfikacja

• Dziecko potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na rzeczywistych przedmiotach

1. Czym jest proces uczenia się, czym różni się od dojrzewania i jak można go sterować procesem uczenia się dzieci w warunkach przedszkolnych. Przejawy osiągania przez dziecko zdolności do decentracji.

Proces kształcenia i wychowania jest zawsze wyrazem przekonań ideologicznych nauczyciela i jego osobistych założeń. Dojrzewanie jest procesem biologicznym.

Zależnie od koncepcji pedagogicznej rozwój (dojrzewanie) i nauczanie łączą różne relacje. W wizji romantyczno – naturalistycznej człowiek rodzi się człowiekiem, co oznacza, że jest gotowy niezależnie od procesu edukacji. Dziecko należy traktować jak dorosłego. Rozwój i nauczanie są ściśle związane ze sobą i nierozerwalne.

Natomiast w koncepcji behawiorystycznej ważniejszy jest rozwój społeczeństwa. Ważniejszy niż rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Nauczanie i wychowanie przez społeczeństwo jest więc ważniejsze niż wewnętrzne dojrzewanie biologiczne. Całkowity brak integracji pomiędzy rozwojem, a nauczaniem.

W progresywizmie podjęto próbę połączenia rozwoju biologicznego (dojrzewania) z rozwojem społecznym (wychowaniem), Wychowanie jest tym co warunkuje dojrzewanie. Srodowisko ma wpływ na to jak to dojrzewanie będzie przebiegało. Wychowanie ma pomóc w przejściu przez kolejne stadia rozwoju, czyli dojrzewania.

Piaget uważał, że rozwój i nauczanie lączy relacja jednokierunkowa, czyli rozwój umożliwia naukę, natomiast nauka nie wpływa na rozwój.

1. Dopasowanie procesu uczenia się do potrzeb rozwojowych dzieci (uwzględniając teorię L. Wygotsky’ego – strefa aktualnego i najbliższego rozwoju)

TEORIA ROZWOJU WG LWA WYSOCKIEGO (podejście konstruktywistyczne):

• Narzędzia kulturowe poszerzają nasze możliwości umysłowe-znaki, symbole, schematy przede wszystkim język

• Narzędzia kulturowe nie są dziedziczone genetycznie (patrzeć na świat przez „okulary ludzkiej kultury”)

• „Stajemy się sobą dzięki innym”

• Współzależność między myślą a językiem -> rozwój myślenia determinowany jest umiejętnościami językowymi i komunikacyjnymi

• Kluczowa rola dorosłych! (Musi on wprowadzić w świat symboli)

• Strefa najbliższego rozwoju – różnica pomiędzy poziomem rozwiązanych zadań, które mogą zostać zrealizowane pod przewodnictwem osoby dorosłej, poziomem zada, które dziecko realizuje samodzielnie (strefa aktualnego rozwoju)

• Dorosły musi odpowiednio instruować, tworzyć warunki do uczenia się

Myśli:

• Edukacja nie może skupiać się na dniu wczorajszym rozwoju dziecka, ale na jutrzejszym

• To co dziecko może zrobić dzisiaj z pomocą – jutro będzie w stanie zrobić samo

• Zabawa również tworzy SNR

„W zabawie dziecko zawsze zachowuje się ponad swój wiek, wychodzi ponad swoje zachowanie; można powiedzieć, że w zabawie dziecko niejako przerasta się o głowę”

(Dziecko mówi – mowa, myśl, interakcje z innymi)

Istotny wpływ interakcji z dorosłymi (strefa aktualnego rozwoju -> strefa najbliższego rozwoju)

Rozwój wyznacza granice uczenia się, ale nauczanie poszerza granice rozwoju

1. Rozwój procesów reprezentacji w dzieciństwie na podstawie koncepcji J.S. Brunera (reprezentacja enaktywna, ikoniczna, symboliczna)

• Teoria nauczania, bazująca na samodzielnym uczeniu się dzieci, jedynie prowadzonych przez nauczyciela

• Rozwojem intelektualnym wiąże się rosnąca zdolność komunikowania sobie samemu oraz innym za pomocą słów lub symboli o tym, co się zrobiło lub ma zamiar zrobić

• Samoświadomość umożliwia przejście od zachowania konkretnego do logicznego (dziecko rozumie i to umożliwia rozwój)

Reprezentacja umysłowa – konstrukt poznawczy

(jak my przedstawiamy świat u siebie w umyśle)

• W procesie nabywania dojrzałej formy procesów myślenia, dzieci rozwijają trzy sposoby wewnętrznego rozpatrywania świata:

1. En aktywny – myślenie opiera się całkowicie na czynnościach motorycznych i nie wykorzystuje słów ani wyobraźni (jazda rowerem, samochodem)

2. Ikoniczny – dziecko staje się zdolne do poznawania świata poprze obrazy umysłów, które mogą być wzrokowe, słuchowe, węchowe, dotykowe

3. Symboliczny – za pomocą języka, apotem za pomocą innych systemów symbolicznych, np. liczb

Modele uczenia się:

1. Enaktywny – przez ruch i aktywność własną, np. zabawa książeczką

2. Ikoniczny – przez obrazy, np. oglądanie książeczki

3. Symboliczny – abstrakcyjne, np. czytanie książeczki

Nauczanie odkrywające powinno opierać się na:

• Zasadzie właściwego stawiania problemu

• Zasadzie minimalnej wskazówki

1. Najważniejsze zmiany w rozwoju psychosomatycznym i aktywności ruchowej dziecka w wieku przedszkolnym.

Znaczące zmiany:

• Od nieprzewidywalności i chwiejności do samokontroli

• Od negatywizmu do empatii, współodczuwanie itd

• Od ”ja” do „my”

• Postępująca minimalizacja włókien nerwowych, szczególnie w płatach czołowych (układ nerwowy przestaje być wrażliwy, nie ulega wszystkim bodźcom) (

• Wzrost liczby synaps, tworzenie się nowych połączeń nerwowych

• Wzrost synchronizacji aktywności w różnych polach mózgu oraz koordynacja między płatami czołowymi, a pozostałymi częściami mózgu

• Dynamizm podstawowych potrzeb fizjologicznych – zachowania autonomiczne, przymusowe ,impulsywne, etap podmiotowości symbiotycznej

• Dynamizm aktywności eksploracyjno – ćwiczącej – zachowania nadal impulsywne, czynnikiem dynamizującym jest napięcie układu nerwowego, etap podmiotowości ekspansywnej(1-3 r.ż.) oraz autonomicznej (3 – 5 r.ż.)

Trzylatek:

• Etap podmiotowości ekspansywnej (odkrywa świat) (1 – 3) – dynamizm aktywności eksploracyjno – ćwiczącej, który bazuje na właściwościach OUN (ośrodkowy układ nerwowy)

• Naśladownictwo -> zabawa samotna, równoległa (obok siebie wykonują różne czynności naśladując siebie wzajemnie)

• Egocentryzm -> pęd posiadania

• Dziecięcy negatywizm (jest w stanie powodować zmiany w świecie. Mówiąc nie, jest przekonywane itd.)

• Temperament (stałe cechy organizmu uwarunkowane biologicznie) – względnie stałe cechy organizmu, pierwotnie biologiczne, bazujące na OUN

Typy układu nerwowego:

1. Słaby (melancholik)

2. Silny

1. Niezrównoważony (choleryk)

2. Zrównoważony

• Ruchliwy (sangwinik)

• Powolny (flegmatyk)

1. Problemy związane z adaptacją dziecka do przedszkola – czynniki warunkujące przystosowanie się dziecka do przedszkola.

Możliwości adaptacyjne dziecka 3-letniego jest slaby i delikatny:

• Układ nerwowy dziecka jest słaby i delikatny

• Mimo iż organizm dziecka rozwija się bardzo szybko, doskonali się wiele funkcji, poprawia się sprawność motoryczna i fizyczna, dziecko nadal nie jest odporne na zmęczenie, wysiłek i hałas

• Procesy poznawcze dziecka 3-letniego są w fazie intensywnego rozwoju, ale żadna z podstawowych funkcji psychologicznych nie jest w pełni rozwinięta ukształtowana

• Dziecko nie zna i nie rozróżnia prawidłowo stosunków czasowych oraz przestrzennych

• 3-latek nadal ma trudności w samoobsłudze potrzebuje pomocy przy wielu czynnościach

• Poziom rozwoju mowy stwarza liczne bariery w pełnym werbalnym porozumiewaniu się dziecka z otoczeniem

• 3 latek ma jeszcze trudności z identyfikowaniem swojego „ja”

• Przypisuje się to właściwej dla tego wieku zależności emocjonalnej dziecka od matki oraz trudnościom w nawiązywaniu dłuższych kontaktów z nieznanymi osobami(nawet rówieśnikami)

• Rozwój społeczny dziecka nie jest sprzymierzeńcem adaptacji. Jest to okres intensywnego poznawania i tworzenia obrazu własnej osoby poprzez odnoszenie siebie do reszty świata

4/5:

• Wzrost sprawności motorycznej -> głód ruchu

• Rozwój funkcji symbolicznej (w zabawie i rysunku). Rozwija się już od 2 roku życia, ale tu jest już wyraźnie widoczna

• Pojawia się zdolność do samokontroli, dzieci zaczynają rozumieć emocje własne i innych osób

• Rozwój kontaktów społecznych ->zachowania prospołeczne, zachowania agresywne

6:

• Etap podmiotowości interaktywnej -> dynamizm interakcyjnych

• Motoryka ulega zdecydowanemu udoskonaleniu

• Działania podejmowane intencjonalnie

1. Postawa nauczyciela jako determinant doboru celów i treści nauczania oraz sposobów realizowania pracy dydaktyczno wychowawczej

Jak zaspokajać potrzeby rozwojowe dzieci w grupie przedszkolnej?

1. Obserwujemy dziecko:

• W sytuacjach życia codziennego

• Podczas zabaw swobodnych

• W sytuacjach zorganizowanych

1. Sprawdzamy:

• Umiejętność naśladowania

• Rozumienie mowy

• Sposób posługiwania się przedmiotami

• Poziom motoryki dużej i małej

• Poziom umiejętności szkolnej

1. Analizujemy prace dziecka wykonane podczas:

• Aktywności swobodnej

• Zajęć zorganizowanych

Konsultujemy się z innymi osobami: nauczyciele, pedagodzy, terapeuci, logopedzi, rodzice

Jak pomóc dziecku?

• Jeśli chcemy w pracy z dzieckiem coś osiągnąć, trzeba jednocześnie to zdefiniować

• Zadania powinny być adekwatne do możliwości dziecka

• Zadania powinny bazować na naturalnej aktywności dziecka (zabawa)

• Otoczenie dziecka powinno oceniać jego wysiłek (zaangażowanie rodziców)

1. Założenia naturalizmu pedagogicznego, teorii transmisji kultury oraz progresywizmu w kontekście edukacji przedszkolnej. Na czym polegają błędne założenia tkwiące u podstaw naturalizmu pedagogicznego i teorii transmisji kultury oraz jak progresywizm próbuje przełamać te błędy?

GŁÓWNE NURTY TEORETYCZNEW PEDAGOGICE MAŁEGO DZIECKA:

Nauczyciel wychowania przedszkolnego:

• Proces kształcenia i wychowania jest zawsze wyrazem pewnych przekonań ideologicznych nauczyciela (osobiste ideologie, założenia nauczyciela)

• Różni nauczyciele różnie realizują funkcje wychowania przedszkolnego)

Wizje dziecka:

• Dziecko – roślina (naturalistyczna)

• Dziecko – maszyna (behawioryzm)

• Dziecko – filozof, poeta, badacz (Progresywizm)

Wizja romantyczno – naturalistyczna:

• Dziecko – roślina

• Główne tezy:

1. Człowiek rodzi się człowiekiem. Dziecko jako dorosły

2. Dobra natura dziecka

3. Niepowtarzalność, indywidualność dziecka

4. Nauczyciel – wychowawca powinien dać szansę na płynny rozwój tego, co dziecko posiada

5. Podejście aktualistyczne – znaczenie bieżącej wiedzy

6. Najważniejszy jest rozwój jednostki – fizyczny i psychiczny

7. Szczęściem jest maksymalne podążanie za tym co wewnętrzne(jak chcę i jak czuję)

8. Środowisko postrzegane jako siła, która może zaburzyć proces rozwoju naturalnego

9. To co wewnętrzne jest najważniejsze v

10. Wiedza postrzegana skrajnie subiektywnie (co danemu dziecku potrzebne w tym momencie)

11. Cele wychowania powinny być jednostkowe, dostosowane do potrzeb wychowanka

• Błędy:

1. Pesymizm poznawczy/edukacyjny. Najlepiej zostawić dziecko samo sobie

2. Błąd psychologa. To co jest traktowane jako to co może być

3. Błąd podporządkowania wychowawcy potrzebom wychowanka

4. Wychowawca „na smyczy”, skrajnie podporządkowany

Rousseau, Montessori

• Proces pedagogiczny realizowany jest na zasadzie: samodzielni uczniowie – obserwator – nauczyciel organizuje środowisko, ale później obserwuje spontaniczną aktywność dzieci, włącza się jedynie gdy jest taka potrzeba

WIZJA TRANSMISYJNO – BEHAWIORYSTYCZNA:

Dziecko jest maszyną

Najważniejszy jest rozwój społeczeństwa

Społeczeństwo jest nawet ważniejsze niż indywidualny rozwój dziecka

Ważne tylko to co na zewnętrz

Środowisko to siła, która odgrywa decydującą rolę w wychowaniu

Wiedza jest postrzegana jako skrajnie obiektywna

Cele wychowania uniwersalne i dostosowane do potrzeb społeczeństwa

Jednostka będzie szczęśliwa jeśli będzie przydatna społeczeństwu

Błąd relatywizmu wartości – nie ma jednej definicji wartości, to co dla jednej osoby jest ważne, dla drugiej może nie być; ponadto nie wiadomo, czy te wartości w przyszłości będą miały taka samą wartość

Proces edukacji na zasadzie ekspert – praktykant

WIZJA PROGRESYWISTYCZNA:

Dziecko filozof, badacz, poeta

Próba zrównoważenia rozwoju naturalnego i społecznego

Nauczyciel musi brać pod uwagę to co wewnętrzne i zewnętrzne

Środowisko jest warunkiem koniecznym do wychowania

Aby rowój przebiegał prawidłowo to potrzebna jest odpowiednia stymulacja wychowanka

Nauczyciel ma pomóc przejść jednostce przez kolejne fazy rozwoju

Wiedza jest zarówno subiektywna jak i obiektywna

Cele wychowania powinny mieć również charakter dwojaki (podstawa programowa, a indywidualizacja)

Nauczanie na zasadzie współpracowników

staranie się przełamać błędy poprzedników

Pozostałe:

Johann Heinrich Pastelozzi:

• Założyciel Nowej Szkoły Elementarnej

• Chciał poprawy życia najuboższych dzieci

• Jeżeli stworzy się dostęp do edukacji najuboższych dzieci, będą dążyły do czegoś więcej niż mają

• Dochodzenie do wolności i autonomii

• 3 podstawowe siły kierują rozwojem:

1. Głowy – percepcja, intelektualne

2. Rąk – siła i sprawności fizyczna

3. Serca – moralna, duchowa

• Aby mówić o optymalnym rozwoju trzeba rozwijać wszystkie siły

Poszukiwanie złotego środka:

Jan Fryderyk Oberlin:

1. Założyciel ochrony (1769)

2. Realizowano tam program dydaktyczno – wychowawczy

3. Zawierała hasła dotyczące moralności

4. Sara Bauzet, Luiza Scheppler – wdrążył pomysły Oberlina

5. Zadania doskonalące mowę ojczystą oraz wprowadzenie do czytania, pisania, liczenia

Podsumowanie (konstruktywizm):

• Piaget

• Akcent na zmiany rozwojowe (szczebelki)

• Stadialność rozwoju

• Wygotski

• Akcent na wpływ osób (rówieśników i dorosłych)

• Oraz na procesy uczenia się (kształtowanie pojęć)

• Bruner

• Akcent na społeczny kontekst uczenia się

• Sterowanie odkrywaniem

Klim – Klimaszewska

Funkcje i zadania pedagogiki przedszkolnej:

• Wspomagająca rozwój

• Zapewnieniu opieki, wychowanie i uczenie w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa

• Doradztwo i wspieranie działań wychowawczych rodziny (pomoc w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka i podjęciu wczesnej interwencji socjalistycznej)

Proces wychowania w przedszkolu obejmuje również proces kształcenia

Zasady pracy pedagoga z dziećmi w wieku przedszkolnym:

• Zaspokojenia potrzeb dziecka (fizyczne, psychiczne, społeczne)

• Aktywności

• Indywidualizacji

• Organizacji życia społecznego dzieci (normy społeczno – moralne)

• Integracji (współzależność układu somatycznego i psychicznego)

Jednostronne wychowanie jest szkodliwe

Formy organizacyjne: rozplanowanie w czasie i przestrzeni:

• Zajęcia i zabawy dowolne

• Zajęcia obowiązkowe

• Sytuacje okolicznościowe

Podstawowe metody pracy wychowawczej:

1. Czynne (oparte na działalność)

1. Metoda samodzielnych doświadczeń

2. Metoda kierowania własną działalnością dziecka

3. Metoda zadań stawianych dziecku

4. Metoda ćwiczeń

1. Oglądowe (oparte na obserwacji)

Obserwacja, pokaz, przykład osobisty, udostępnianie sztuki

1. Słowne (oparte na słowie)

Rozmowy, opowiadania, zagadki, objaśnienia, instrukcje, sposoby społecznego porozumienia, metody żywego słowa

Cechy planu pracy wychowawczo – dydaktycznej:

• Celowość

• Wykonalność

• Wewnętrzna zdolność

• Operatywnośc, elastyczność, otwartość

• Kompletność

Plany: roczny, miesięczny, tygodniowy, dzienny

Treści wychowania przedszkolne dzieli się na:

• Umysłowe

• Estetyczne

• Społeczno – moralne

• Zdrowotne

Obszary edukacyjne:

• Poznawanie i rozumienie siebie i świata

• Nabywanie umiejętności poprzez działanie

• Odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, wspólnocie

• Budowa systemu wartości

Edukacja polonistyczna – mowa i myślenie

Matematyka – cechy przedmiotów, przestrzeń, czas, klasyfikowanie, szeregowanie