METODYKA EDUKACJI MEDIALNEJ

1.Przedstaw wybrane definicje: edukacji medialnej

Edukacja medialna - wszelkiego rodzaju działania zmierzające do wyposażenia dzieci, młodzież, dorosłe osoby w kompetencje medialne, zarówno w podejściu technologicznym jak i kulturalnym. Zakłada się, że osoby te będą świadomie i krytycznie umiały posługiwac się mediami w pracy intelektualnej, w procesach uczenia się i komunikowania.

Stanisław Dylak: Ed med. - to działania zmierzające do medialnej inkulturacji (stopniowy proces wrastania jednostki w kulturę otaczającego ją społeczeństwa) poprzez kształtowanie kompetencji uczniów w zakresie posługiwania się językiem mediów.

Janusz Gajda: Ed med. - uczenie się najnowszej technologii, selektywny i aktywny odbiór treści przekazywanych przez media oraz współtworzenie programów edukacyjnych.

2.Opisz czym zajmuje się metodyka edukacji medialnej?

Metodyka nauczania - nauka o celowo i systematycznie stosowanych sposobach kierowania pracą ucznia w procesie nauczania. Dzieli się na ogólną i szczegółową. To dział dydaktyczny szczególnie zajmujący się poszukiwaniem efektywnych sposobów nauczania określonego przedmiotu poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia, sprowadza się do poszukiwania dróg (sposobów) racjonalnego działania poprzez możliwie dokładną analizę treści przedmiotowych oraz oparte na doświadczeniu nauczycielskim rozpoznanie metod i środków umożliwiających uczniom opanowanie tych treści.

3. Jakie są główne cele edukacji medialnej?

Edukacja o mediach oznacza podejście narzędziowe, czyli umiejętnośc wykorzystania mediów i multimediów, prowadzenie dialogu za pośrednictwem Internetu, gdzie media stanowią zarówno treśc nauczania jak i narzędzie wspierające proces kształcenia. Zgodnie z sugestią S. Dylaka, tak pojętą edukację należy prowadzic w dwóch naturach:

- wiedza o mediach i mechanizmach ich oddziaływania

- umiejętnośc obsługi sprzętu

Edukacja przez media - ma na celu kształtowanie wewnętrznej motywacji uczenia się. Uczniowie mają okazję do wykorzystywania wiadomości w praktycznym działaniu, do zdobywania i opanowania procedur przetwarzania danych, czy wreszcie do odczuwania radości tworzenia i natychmiastowego niemal spotkania z gotowym dziełem.

Edukacja dla mediów - zasadniczym celem jest wprowadzenie przyszłych nauczycieli i uczniów w kulturę medialną, a głównie przygotowania ich do krytycznego odbioru mediów w zakresie umiejętności analizowanego odbioru rozumienia przekazów medialnych.

4.Co to są cele edukacyjne i jaka jest ich rola w realizacji procesu dyd-wych?

Cele - są to sensowne, świadome z góry oczekiwane, planowe, a zarazem konkretne efekty systemu edukacji narodowej. Są one projekcją przyszłości, regulują zachowania ludzkie, nadają porządek i sens życia, pomagają człowiekowi w tworzeniu przyszłości i w odkrywaniu własnych możliwości. Cele powinny być wykonalne, rzeczowe.

5.Co stanowi istotę celów ogólnych, a co celów operacyjnych. Podaj przykłady tych dwóch rodzajów celów z zakresu ed med.

Cele ogólne - odnoszą się do generalnych kierunków edukacyjnych. Żeby mogły służyc praktyce muszą zostac przełożone na język konkretów, oznacza to wyrażanie to w kategoriach szczegółowych celów kształcenia. Tym szczegółowym celom edukacji szkolnej nadaje się postac operacyjną. (przekazywanie wiadomości na temat radia, zapoznanie uczniów z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi radia.)

Cele operacyjne - stanowią precyzyjne sposoby wyrażania celów ogólnych. Stanowią dokładne opisy zachowań ucznia jakie mają oni przejawiac po ukończeniu lekcji. Cele operacyjne określają to co uczniowie będą umieli robic po zakończeniu zajęc , a czego nie umieli zrobic przedtem. Cele operacyjne muszą być podporządkowane ogólnym celom kształcenia.

(uczeń potrafi (wie) wyjaśnic pojęcie radia, uczeń rozumie na czym polega funkcja radia.)

6.Przedstaw cele ogólne i operacyjne do konkretnego tematu zaczerpniętego z Podstawy programowej Edukacji Czytelniczej i Medialnej.

TEMAT: Rola czytania w życiu człowieka.

CELE ZAJĘĆ:
1. Ogólne:
* Zapoznanie uczniów z różnego rodzaju przekazami informacji i sposobami czytania;
* Zwrócenie uwagi na społeczne funkcje czytania;
* Zachęcenie uczniów do usprawniania techniki czytania.
2. Operacyjne:
uczeń umie:
* Wymienić rodzaje informacji;
* Wymienić sposoby czytania;
* Wymienić społeczne funkcje czytania;
* Umie zastosować techniki czytania.

7. Podaj wskaźniki skutecznej pracy nauczyciela z uczniami

- edukacja to pozytywnie naznaczona relacja interpersonalna: nauczyciel-uczeń

- działalnośc nauczyciela musi być koherentna (spójna) z wymaganiami, jakie stawia system edukacyjny, ale powinna także uwzględniac potrzeby i zainteresowania ucznia

- nauczanie jest sztuką i nic nie jest w stanie zastąpic dialogu pedagogicznego

- nawet najbardziej samodzielny uczeń, czasami jest bezradny wobec nadmiaru informacji, nie wystarczy sama ich percepcja i tu potrzebne jest wsparcie nauczyciela

- proces kształcenia i doskonalenia nauczycieli w zakresie technologii informacyjnych musi mieć charakter ciągły

- techniki multimedialne należy traktowac jako pożyteczny środek wspomagający nauczyciela

8. Co to są kompetencje jako cele działalności edukacyjnej?

Kompetencje medialne - to umiejętnośc kodowania lub dekodowania przekazów medialnych, w zakres tej kompetencji wchodzi:
*kompetencja nadawcza - zazwyczaj kształtowana celowo, dotycząca przede wszystkim dziennikarzy lub *kompetencja odbiorcza - kształtowana najczęściej nieświadomie, obejmująca zdolność do spostrzegania i interpretowania systemów semiotycznych w mediach.

Kompetencje medialne - to harmonia, kompozycja wiedzy, rozumienia, wartościowania i sprawnego posługiwania się mediami. Możemy zatem powiedziec, że kompetencje medialne to uświadomione umiejętności odbioru komunikatów, ich tworzenia oraz wykorzystania urządzeń medialnych do realizacji różnych zadań poznawczych, jakie podejmuje człowiek.

9. Charakterystyka kompetencji nauczycielskich

Kompetencje nauczycielskie:

- merytoryczne - to naucz. który dobrze opanował i zrozumiał treści nauczania danego przedmiotu. Jest przygotowany do swobodnego poruszania się w zagadnieniach przedmiotu, stosuje na lekcjach różne rozwiązania metodyczne.

- psychologiczno - pedagogiczne:

- pozytywne nastawienie do uczniów

- umiejętnośc porozumiewania się z uczniami (dużo mówimy, mało rozmawiamy)

- umiejętnośc motywowania uczniów do nauki

- umiejętnośc budowania zgranego zespołu z przypadkowej grupy uczniów

- elastycznośc w dopasowaniu własnego stylu kierowania do stopnia dojrzałości uczniów

- umiejętnośc kontrolowania stresu

- diagnostyczne związane z poznawaniem uczniów i ich środowiska, praca dydaktyczna i wychowawcza nauczania jest poprzedzona działalnością rozpoznawczą - diagnoza edukacyjna - świadomośc celu (po co ją przeprowadzamy?, czego chcemy się dowiedziec o uczniu)

Sposoby wykorzystania diagnozy:

- wspieranie rozwoju uczniów, poprzez pomoc w uczeniu się

- poznania uzdolnień ucznia, aby dostosowac wymagania edukacyjne do jego możliwości, tempa pracy

- poznanie jego zainteresowań, żeby trafnie stawiac zadania szkolne

- poznanie systemu wartości uczniów, aby znaleźć drogę do skutecznego motywowania go do pracy

- dydaktyczno - metodyczne stwarzanie „bezpiecznych” warunków do samodzielnego zdobywania wiedzy przez uczniów oraz uruchomiania różnego rodzaju aktywności.

- komunikacyjne:

- nauczyciel posiada wiedzę o komunikowaniu interpersonalnym, umiejętnośc słuchania wychowanków i empatycznego rozumienia intencji i treści ich wypowiedzi

- wykorzystuje różne techniki dyskursywne oraz język niewerbalny, w porozumieniu się edukacyjnym

- akceptuje kody językowe swoich wychowanków, oraz wykorzystuje je do rozwoju dziecka.

- kształtuje wrażliwośc językową uczniów, poprzez ukazywanie wartości dziedzictwa kulturowego i funkcje języka, jako narzędzia myślenia i porozumiewania się

- medialne sprawne posługiwanie się i kreowane wykorzystywanie technologii informatycznych

- autoedukacyjne związane z rozwojem zawodowym i samokształcącym w dziedzinie:

- kreatywności, twórczości, ustawicznego kształcenia swojej osobowości zawodowej, doskonalenia warsztatu pracy

- innowacyjności i niestandardowości działań nauczycieli

10. Opisz proces aktywizacji uczniów na lekcji.

Aktywizacja uczniów - to stymulacja uczniów do działania, kształtowania u uczniów pozytywnego odniesienia do nauki, wdrażanie do udziału w lekcji i samodzielnej pracy.

Dokonuje się poprzez:

- dobór odpowiednich metod nauczania i tematu lekcji

- właściwe formułowanie zadań

- indywidualizacje nauczania

- stworzenie motywacji do uczenia się

Aktywizacji sprzyja właściwy stosunek nauczyciela do uczniów, polegający na życzliwości, zrozumieniu, na szacunku do ich poglądów oraz na nienarzucaniu apodyktycznie własnego zdania, niezalewaniu uczniów obezwładniającym potokiem słów.

11. Zjawisko motywacji uczenia się - charakterystyka

Motywacja ucznia się - Zespół zewnętrznych i wewnętrznych czynników (motywów) pobudzających ucznia do uczenia się.

Na motywację zewnętrzną, stwarzającą zachętę do działania ze względu na konsekwencję, do których ono prowadzi, składają się:

- nagrody i kary

- oceny szkolne

- osobowośc nauczyciela (stosunek do ucznia)

- wpływ klasy

- otoczenie rodzinne dziecka

Na motywację wewnętrzną, stwarzającą zachętę do działania ze względu na jego treśc, składa się:

- potrzeba zdobywania wiedzy

- zainteresowania nauką szkolną

- ambicja

- dążenia życiowe uczniów i przekonania o praktycznej przydatności nauki

12. Motywacja zewnętrzna - charakterystyka.

Motywacja zewnętrzna:

1..Nagrody i kary - są one określone w regulaminie szkolnym. Należy je stosowac łącznie z przewagą nagród, nigdy - same kary lub same nagrody.

2.Oceny szkolne - motywem do pracy są oceny pozytywne, zauważenie pracy ucznia, stałe stawiane oceny negatywne zniechęcają ucznia do wszelkiej nauki i burzą wiarę we własne możliwości.

3.Osobowośc nauczyciela - miły, uśmiechnięty, życzliwy, sprawiedliwy, wyrozumiały, spokojny ale wymagający i konsekwentny nauczyciel kształtuje pozytywny stosunek ucznia do nauki, który uczy się dla nauczyciela, żeby zyskac jego uznanie.

4.Wpływ klasy - Pozytywny stosunek do nauki ogółu uczniów w klasie mobilizuje do pracy jednostki, które liczą się z opinią współkolegów, starają się im dorównac.

5.Otoczenie rodzinne dziecka - Rodzice zainteresowani wynikami pracy dziecka, umożliwiający mu w domu naukę, współdziałający z nauczycielem, odgrywają pozytywną rolę w utrwalaniu motywacji uczenia się.

13. Motywacja wewnętrzna - charakterystyka.

Motywacja wewnętrzna:

1.Potrzeba zdobywania wiedzy - Jest ona cechą wrodzoną, mają ją wszystkie dzieci, które samorzutnie się uczą, chcą wszystko poznac i zbadac. Tę cechę powinno się w szkole pielęgnowac przez stwarzanie innych wewnętrznych motywów uczenia się.

2.Zainteresowanie nauką szkolną - Wyzwalają ją odpowiednie metody nauczania, a więc stawianie uczniów w sytuacjach problemowych, dyskusje, swoboda interpretacji i oceniania omawianych na lekcji zagadnień, odpowiednie środki nauczania: wycieczki, filmy, przedstawienia itp., a również osobowośc nauczyciela - jego umiejętności żywego i interesującego przekazywania wiedzy, tolerancja i pluralizm poglądów.

3.Ambicja - Chęc zdobycia uznania własnej osoby ze strony innych, m.in. za wiedzę i umiejętności, jest to po części cechą wrodzoną po części wykształconą. Ambicje wyzwalają: pochwała, dostrzeganie przez nauczyciela trudu ucznia, sposoby i formy nauczania, konkursy, praca w zespołach uczniowskich.

4.Dążenia życiowe uczniów - Uświadamia się je i rozwija środkami słownymi - poprzez wyjaśnianie celów nauki i przedstawnianie perspektyw daleszego kształcenia oraz pracy. Służą temu np. rozmowy i dyskusje na lekcjach, wypracowanie, lektury i wycieczki.

5.Przekonania o praktycznej przydatności nauki. Budowaniu temu przekonaniu służą lekcje oparte na działaniu uczniów, a również uświadamianie uczniom zadań i wyników każdej lekcji.

14. Co to są zasady nauczania - szczegółowa charakterystyka zasad.

Zasady - są to wytyczne postępowania nauczyciela, normu postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomic uczniów z podstawami usystematyzowania wiedzy, rozwinąc ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajac im określone poglądy i przekonania, oraz wdrażac do samokształcenia.

Zasada systematyczności - to proces ściśle powiązanych ze sobą aktów. Przebiega tym płynniej i zapewnia tym lepsze wyniki im mniej występuje w nim przerw.

- spełnia doniosłą rolę w procesie naucz-ucz się

- istotnym warunkiem skutecznego zaznajomienia się uczniów z nowym materiałem jest uprzednie określenie stanu ich wiedzy wyjściowej oraz systematyczne nawiązanie do niej

- ustalenie tzw. merytorycznego środka ciężkości

- zaznajomienie uczniów z nowym materiałem

- streszczenia i syntetyzujące powtórzenia powinny być stosowane nie tylko na początku lekcji, lecz również po zakończeniu poszczególnych tematów cząstkowych

- od najmłodszych lat powinno się wdrażac uczniów do pracy samodzielnej oraz stwarzac im możliwości rozwiązywania zadań wymagającego dużego wysiłku

Zasada poglądowości - Zasada ta nie pozwala aby słowo zastępowało rzeczywistośc tam gdzie nie jest to wskazane ze względów psychologicznych i dydaktycznych.

- należy bezpośrednie poznawac rzeczywistośc (obserwacja, pomiar)

- należy zwracac uwagę ucznia na istotne cechy poznanego przedmiotu

- należy umiejętnie kierowac działalnością poznawczą ucznia, aby jego wiedza była rzetelna i trwała

Zasada przystępności w nauczaniu W procesie nauczania-uczenia się należy uwzględniac różnicę w tempie pracy i w stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów.

- należy przechodzic od tego co bliższe do tego co dalsze

- należy przechodzi od tego co jest dla ucznia łatwiejsze do tego co trudniejsze

- należy przechodzic od tego co znane do tego co nieznane

Zasada świadomego udziału uczniów w procesie naucz- uczenia się Wymaga od nauczyciela aby nie zastępował pracy uczniów własną pracą, a zarazem umiejętnie stopniował trudności stawianych im zadań.

- nauczyciel powinien starac się poznac indywidualne zainteresowania uczniów

- powinien stawiac uczniów w sytuacjach wymagających dostrzegania i wyjaśniania niezgodności, między obserwowanymi faktami, a posiadaną wiedzą

- powinien stawiac warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy

Zasada trwałości wiedzy Przygotowując uczniów do zaznajomienia się z nowym materiałem, musimy odpowiednio ukierunkowac ich zainteresowania i wytworzyc pozytywne motywy uczenia się.

- zaznajomienie powinno być tak przygotowane aby dzieci brały aktywny udział w tym procesie

- cwiczenia można stosowac dopiero po sprawdzeniu czy uczniowie zrozumieli materiał

- liczba powtórzeń powinna być największa po zaznajomieniu się z materiałem

-ważną formą jest systematyzowanie wiedzy

- nauczyciel powinien wdrażac uczniów do teoretycznej i empirycznej weryfikacji

- systematyczna kontrola wyników (powinna dostarczac nauczycielowi informacji o efektywności jego pracy, uczeń może porównac swoje postępy w nauce, powinna dostarczac opiekunom wyników pracy ucznia, czynnikiem pobudzającym do dalszej pracy)

Zasada operatywności Wykorzystywanie zdobytej wiedzy w praktyce zasady:

- reguły praktyczne, akcentujące wdrażanie dzieci i młodzieży do dostrzegania i rozwiązywania problemów

- nauczanie problemowe: analiza problemu, formułowanie hipotez, uzasadnienie jej w świetle posiadanej wiedzy

- opracowanie planu działania

- wykonanie go

- sprawdzenie i ocena rezultatów

Zasada łączenia teorii z praktyką Racjonalne posługiwanie się wiedzą teoretyczną w sytuacjach praktycznych

Funkcje łączenia teorii z praktyką jako:

- źródło wiedzy o świecie

- kryterium prawdziwości tej wiedzy

- zespół działań historyczno-społecznych

Wyniki wiązania teorii z praktyką:

- uczenie się pamięciowe

- rozpoznanie i rozumienie przykładów ilustrujących dane pojęcie

- zastosowanie własnej zasady do rozwiązania problemu

- dostrzeganie, formułowanie, rozwiązywanie problemu

- wskazanie nowego rozwiązania problemu

15. Co to są metody nauczania - szczegółowa charakterystyka metod.

Metoda - sposób postępowania, to systematycznie stosowany, określony sposób postępowania w celu osiągnięcia zamierzonych celów.

To zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całośc postępowania badawczego, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badawczego.

Metody podające (słowne)

Pogadanka - polega na rozmowie nauczyciela z uczniami. Zadawaniu przez prowadzącego odpowiednio sformułowanych pytań i uzyskiwanie pożądanych odpowiedzi od uczniów. Nauczyciel prowadzący pogadankę jest osobą kierującą, zmierzającą do osiągnięcia celu i z reguły zna na wszystkie pytania odpowiedzi zadawane uczniom.

Pogadanka jest wtedy skuteczna, gdy przypomina żywą, skuteczną rozmowę. Nauczyciel występuje w roli bezpośredniego rozmówcy. Powinna trwac nie dłużej niż 20-25 minut.

Rodzaje pogadanek: (wg Kupisiewicza)

- wstępna

- służąca zaznajomieniu uczniów z nowym materiałem

- syntetyczna (synteza tego co było na lekcji)

- kontrolna

(wg Okonia)

- wstępna

- przedstawiająca nowe wiadomości

- utrwalająca

- końcowa

Wykład - polega na pośrednim lub bezpośrednim przedstawianiem jakiś wiadomości w audytorium. Jest metodą, która aktywizuje myślenie hipotetyczno-dedukcyjne słuchaczy. Przedmiotem wykładu jest przeważnie opis złożonych układów rzeczy, zjawisk, procesów, wydarzeń i zachodzących między nimi zależności i związków głównie o charakterze przyczynowo-skutkowej. Jest to metoda której nie wolno stosowac u dzieci w klasach 1-3 i młodszych. Nie powinien przekraczac 25-30 minut w szkołach, na studiach 45 minut.

Typy wykładu:

- morfologiczny (przekazywanie bardzo szczegółowych informacji, z bardzo wąskiej subdyscypliny)

- kursowy (przedstawia w sposób usystematyzowany ciąg tematyczny)

- urozmaicony (wzbogacony różnymi elementami)

- wprowadzający (wprowadzamy krótko do jakiegoś tematu)

Opis i opowiadanie (wg Okonia)

Opis - to jest najprostszy sposób zaznajomienia uczniów z nieznanymi im bliżej osobami, rzeczami, zjawiskami przyrody, krajobrazami, wydarzeniami. Opis znajduje zastosowanie na wszystkich szczeblach szkoły i szerokiej praktyce oświatowej.

Opowiadanie - przedstawienie jakiejś akcji fikcyjnej lub prawdziwej, która przebiega w określonym czasie.

Temat opowiadania może odnieśc się do biografii osób, wyprawami geograficznymi, z odkryciami, które mogą Mie charakter fikcyjny, mogą być też wymyślone przez uczniów. Zdaniem dydaktyków opowiadanie stosuje się głównie w niższych klasach szkoły podstawowej.

Opis i opowiadanie ma też szerokie zastosowanie w pracach warsztatowych i nauczaniu zawodowym.

Praca z książką (Okoń) - Daje uczniom możliwośc utrwalania, rozszerzania i pogłębiania zdobytej na lekcjach wiedzy. Wdraża również do samokształcenia.

Okoń wyróżnia kilka najczęściej stosowanych sposobów samodzielnej pracy ucznia z podręcznikiem:

- uczenie się z podręcznika

- sporządzanie notatek

- posługiwanie się lekturą uzupełniającą

Metody problemowe (samodzielnego dochodzenia do wiedzy)

Istota metod problemowych sprowadza się do tego, że nie pozwalają uczniom przechodzic obojętnie obok sytuacji, których nie umieją sobie wytłumaczyc lub rozwiązac, lecz wywołując zaciekawienie, zmuszają do analizy sytuacji.

Wyróżnia się obecnie odmiany metod problemowych jak:

- dyskusja, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, burza mózgów, mikronauczanie, gry dydaktyczne.

Dyskusja - metoda kształcenia polegająca na wymianie zdań, poglądów między nauczycielem i uczniem. Jest to metoda trudna dla osób wstydliwych. Przebiega naturalnie tylko wtedy, kiedy jej uczestnicy mają względnie bogatą wiedzę z zakresu stanowiącego przedmiot dyskusji, kiedy ich wiedza różni się i kiedy różnią się poglądami.

Okoń wyróżnił kilka odmian dyskusji:

- dyskusja rozwijająca się w toku wspólnego rozwiązywania problemu przez klasę czy grupę osób

- ukierunkowana na kształtowanie przekonań

- której celem jest uzupełnianie wiedzy własnej przez uczniów

Cz. Kupisiewicz zaleca posługiwanie się tą metodą dopiero w wyższych klasach szkół podstawowych i wyższych. Dobrze prowadzona posiada duże walory kształcące i wychowawcze.

Metoda przypadków - Wg Okonia jest to metoda stosunkowo prosta, polegająca na rozpatrzeniu przez niewielką grupę uczniów opisu jakiegoś przypadku. Po otrzymaniu opisu wraz z kilkoma pytaniami uczestnicy sesji formułują pytania dotyczące tego przypadku, a nauczyciel udziela odpowiednich wyjaśnień. Potem następuje proces poszukiwania odpowiedzi na pytania. Dośc często dochodzi do kilku możliwych rozwiązań.

Walor tej metody zależy nie tylko od aktywności poznawczej uczniów, a zwłaszcza jego umiejętnośc angażowania uczestników w rozumienie i interpretację przypadków.

Gry dydaktyczne - gra dydaktyczna to sposób nauczania i uczenia się należący do grupy metod problemowych, którego celem jest kształcenie umiejętności rozwiązywania przez uczniów zagadnień praktycznych i teoretycznych.

Gra dydaktyczna organizuje:

- treści kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji lub procesów w celu zbliżenia procesu poznawczego uczniów do poznania bezpośredniego dzięki możliwości manipulowania modelem.

Wyróżniamy gry:

-dydaktyczne

- ruchowe i sportowe

- terenowe

- harcerskie

- wojskowe i inne

Rodzaje gier dydaktycznych:

1.Gry symulacyjne (charakteryzują się tym, że wyrażają związek z rzeczywistością. Wymagają aktywnego odtwarzania ról)

2.Gry sytuacyjne (odnoszą się zazwyczaj do sytuacji fikcyjnych, choc prawdopodobnych)

3.Inscenizacja (polega na odtworzeniu jakiś wydarzeń, improwizacji dialogu lub dyskusji)

4.Giełda pomysłów (zachęca uczniów do wysuwania śmiałych pomysłów zgodnie z zasadą „pierwsza myśl najlepsza”, słowem - do opartego na intuicji i wyobraźni)

Zabawa dydaktyczna - powstała ona według określonego wzoru, prowadząca do rozwiązywania jakiegoś problemu, najczęściej rozwijanie zdolności poznawczych.

Rodzaje zabaw dydaktycznych:

- loteryjki

- układanki

- rebusy

- krzyżówki

- gry stolikowe: chińczyk, warcaby, domino

Funkcje wychowawcze gier dydaktycznych:

- uczą poszanowania przyjętych norm

- umożliwiają współdziałanie

- sprzyjają usposobieniu

- motywują uczniów do uczenia się działań według określonej strategii

- wzmacniają zainteresowania uczniów

- dają okazję do wykazania się wiedzą i inteligencją

Wady i zalety gier dydaktycznych:

Zalety: Wady:

- aktywizują uczniów - czasochłonne

- kształtują umiejętności poznawcze takie jak: - wymagają żmudnych przygotowań ze strony nauczyciela

* rozwiązywanie problemów

* prowadzenie negocjacji i dyskusji

- umiejętnośc współpracy i rywalizacji

- rozwijają kreatywne myślenie

Metody praktyczne

Cechy:

- szeroki zakres czynności uczniów

- dominacja zastosowania wiedzy w rozwiązywaniu działań praktycznych

- oparta jest na działalności praktycznej uczniów

- rozwija umiejętności stosowania teorii w praktyce, wraz ze stałym zdobywaniem i pogłębianiem wiedzy.

Etapy:

- uświadamianie uczniom celu działania praktycznego i jego znaczenia

- sformułowanie jednej lub kilku reguł postępowania

- wzorcowe wykonanie danej czynności przez nauczyciela

- pierwsze próby wykonywania czynności przez uczniów, przy stałej kontroli nauczyciela

- samodzielne doskonalenie umiejętności praktycznych wg ustalonego wzorca

Metoda laboratoryjna - Polega na samodzielnym przeprowadzeniu eksperymentu przez uczniów, Stosuje się ją w nauczaniu fizyki, chemii, biologii oraz geografii. Eksperymenty wykonywane są indywidualnie lub w grupach. Ma na celu poznanie i zdobywanie wiedzy.

Dzieli się na 2 metody:

1.Tradycyjna

Cechy:

- wykonanie określonego eksperymentu

- uzyskany materiał eksperymentu służy za podstawę uogólnień, bądź do zilustrowania w praktyce poznanych już wcześniej przez uczniów praw, zasad, reguł

- uczniowie zdobywają wiadomości i umiejętności w sposób bezpośredni

- zdobyta wiedza jest trwalsza i bardziej operatywna

- minusem jednak jest ograniczenie możliwości rozwijania samodzielności intelektualnej uczniów

2.Problemowa

Cechy:

- rozwija samodzielnośc intelektualną uczniów

- polega na rozwiązywaniu określonych problemów teoretycznych i praktycznych

- problem jest „środkiem ciężkości” pracy nauczyciela i uczniów

- samodzielna praca uczniów

- wymaga wyraźnego odróżnienia rzeczywistych problemów dydaktycznych od zwykłych pytań

- problem pociąga za sobą poszukiwanie pomysłów rozwiązania, aktywizuje głównie myślenie twórcze, ma bardziej złożoną strukture i jest trudniejsze niż zwykłe pytanie

- punktem wyjścia pracy ucznia nad określonym stanem zakłopotania, ciekawością, z dążeniem do jej zaspokojenia

Metoda trybunału - Jest jedną z metod aktywizujących uczniów do pracy na lekcji. W metodach tych chodzi o to by nie wskazywac ich i pokazywac w jaki sposób mogą być realizowane. Organizuje się uczniom sytuacje, a oni poprzez uczestniczenie w niej dochodzą do konkluzji. Dzieje się pewnego rodzaju doświadczenie zaangażowania emocjonalnego, przemyślenie problemu, wykonanie jakiś zadań.

Metoda trybunału jest również zaliczana do metod opartych na działaniu. Odbywa się na sposób jakby trybunału sądowego. Nie wszystkie tematy się do niej nadają.

Dzielimy ją na:

- grupę widowni

- osoby biorące bezpośredni udział w procesie (oskarżony, adwokat)

- sędzia śledzi cały czas przebieg debaty

Metody ekspresyjne

Mają zastosowanie w wyrabianiu dyspozycji psychomotorycznych w kształtowaniu wyobraźni, estetyki ruchu, ekspresji ruchowej oraz inwencji twórczej. Stanowi możliwośc wyrażania swoich stanów psychicznych, uczuc.

Ocena pojawia się tu w atrakcyjnej postaci:

- jest częścią przeżycia i jej nieuchronną konsekwencją, staje się trwałym elementem

Metoda ruchowej ekspresji twórczej

Chodzi tu o naturalną ruchliwośc. Nauczyciel powinien dac całkowitą swobodę sposobu wykonania ruchów. Cwiczącym należy powiedziec co mają robic.

Metoda opowieści ruchowej

Metoda zabawowa - Zabawa jest jedną z głównych form aktywności ruchowej dziecka. Odgrywanie różnych ról staje się dla dziecka celem i przyczyną zadowolenia. Trzeba dac dzieciom dużo swobody w interpretacji i nie hamowac ich inicjatywy i fantazji.

16. Co to są formy organizacyjne - szczegółowa charakterystyka form.

Formy organizacyjne - określają sposób organizacji pracy z uczniami, w zależności od tego kto, gdzie, kiedy, i po co ma stanowić podmiot kształcenia. Formy organizacyjne determinowane są przez takie czynniki jak cele, treści, wiek uczniów itd. Formy organizacyjne dzielą się według następujących kryteriów:

- kryterium liczby uczniów:

*kształcenie indywidualne

*kształcenie zespołowe

*kształcenie grupowe

-kryterium miejsca uczenia się:

*zajęcia szkolne (lekcje, świetlica)

*pozaszkolne (wycieczki, zadanie domowe)

-kryterium czasu trwania zajęć:

*zajęcia lekcyjne

*zajęcia pozalekcyjne (np. zajęcia dodatkowe na terenie szkoły)

17. Główne komponenty procesu nauczania-uczenia się - charakterystyka.

- cele nauczania (nieodłączny element modeli kształcenia i wychowania, opisuje efekt końcowy, będący wynikiem podjętego działania)

- prawidłowości uczenia się i motywacji (teorie i zasady uczenia się: klasyczne, behawiorystyczne, poznawcze, humanistyczne)

- treści nauczania (co uczniowie już wiedzą na dany temat, jaki jest ich poziom rozumienia, analizy, syntezy, oceny określonego tematu)

- zachowania uczniów (co muszą robic, by się nauczyc, zachowania muszą być adekwatne do celu)

- zachowania nauczycieli (style pracy, kompetencje, oczekiwania, przekonania, tworzenie warunków do efektywnej pracy, przygotowanie programów nauczania)

- metody nauczania (jak nauczyciel może ułatwic uczenie się)

- zasady nauczania (normy postępowania, określające jak należy realizowac cele kształcenia)

- formy organizacyjne (określają, jak organizowac pracę dydaktyczną stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma być podmiotem kształcenia)

Różnice indywidualne (niezbędne modyfikacje postępowania w zależności od cech ucznia)

- ocena zachowania uczniów (czego nauczyli się uczniowie, czego nauczył się nauczyciel, co będzie dalej)

18. Teorie i zasady uczenia się (klasyczne, behawiorystyczne, poznawcze, humanistyczne) - charakterystyka.

Teoria behawiorystyczna:

- uczymy się przez działanie i przez obserwację innych

- żeby uczenie się mogło nastąpic, konieczne są wzmocnienia

- cwiczenia w połączeniu z informacją zwrotną poprawiają uczenie się i zapamiętywanie

- dla zapamiętywania informacji bardzo ważne jest powtarzanie rozłożone w czasie

- uczenie się przebiega lepiej jeśli korzysta się z nagród, a nie kar

- uczenie się postępuje od prostego do złożonego, od części do całości

- uczenie się powinno toczyc się małymi kolejnymi krokami, składającymi się na proste całości

- uczenie się ma charakter hierarchiczny, kolejne kroki SA możliwe dzięki wcześniejszym

- uczenie się jest mierzalne i obserwowalne

Teoria poznawcza:

- stadia rozwoju poznawczego są związane z wiekiem

- ma charakter sekwencyjny i opiera się na stadiach wcześniejszych

- ważne są możliwości ucznia, zdolni uczniowie mogą uczyc się lepiej i szybciej niż pozostali

- w trakcie uczenia się dochodzi do asymilacji nowych doświadczeń, przez odniesienie ich do poprzednich

- uczenie się zachodzi najłatwiej dzięki aktywnej postawie wobec środowiska

- uczniowie uczą się najlepiej kiedy mogą generalizowac informacje, czyli przechodzic od całości do części

- uczniowie, których naucza się jak się uczyc , nauczą się wiecej od tych którzy we wszystkim polegac mogą na nauczycielu

- transfer uczenia się wzrasta, kiedy uczniowie rozwiązują zadania

Teoria humanistyczna:

- nauczyciele uwrażliwieni są na świat uczniów nie tylko na świat dorosłych

- uczniowie postrzegani są jako indywidualności o zróżnicowanych potrzebach, zdolnościach, możliwościach

- poczucie tożsamości i własnej wartości ucznia uznaje się za podstawowy czynnik w procesie uczenia się

- uczenie się ma charakter całościowy, nie tylko poznawczy, akt uczenia się obejmuje interakcje nauczyciela i uczniów, dyscyplina i przymus odgrywają minimalną rolę

- uczniowie dzielą się myślami, pracują wspólnie, uczną się wzajemnie i pomagaja sobie

- uczniowie wspólnie z nauczycielem planują doświadczenie dydaktyczne, oraz czynności składające się na program

- uczniowie maja prawo wyboru czego i jak się uczyc, do jakich wyników dojśc w zależności od stopnia umiejętności i wieku uczniów wzrasta ich zakres swobody i wyboru

- w procesie dydaktycznym wykorzystuje się doświadczenie życiowe, odkrycia, badania i eksperymenty

19. Na czym polega podmiotowe traktowanie uczniów w procesie kształcenia?

Jakie cechy powinien posiadac dobry nauczyciel-wychowawca?

Dobry nauczyciel: powinien mieć właściwy stosunek do uczniów, powinien być miły, uśmiechnięty, życzliwy, sprawiedliwy, wyrozumiały, spokojny ale wymagający i konsekwentny, powinien mieć szacunek do poglądów uczniów, oraz nie narzucac apodyktycznie własnego zdania.

20. Jakie elementy powinien zawierac konspekt - zajęc dydaktycznych.

Konspekt lekcji (scenariusz zajęć)

1.Temat

2.Cele, - po co ma być ta lekcja

a)Ogólne - np. przekazywanie wiadomości na temat radia.

b)Operacyjne, - co ja chcę żeby uczeń wyniósł z zajęć np. uczeń potrafi (wie) wyjaśnic pojęcie radia, uczeń rozumie na czym polega funkcja radia.

3.Formy pracy

a)Zbiorowa

b)Grupowa

c)Indywidualna

4.Określenie rodzaju i typu lekcji

5.Metody - sposoby postępowania nauczyciela z uczniami w celu osiągnięcia zamierzonych rezultatów np.:

a)dyskusja - metody oparte na słowie

b)wykład - oparte na słowie

c)„burza mózgów” - metody problemowe

d)pogadanka - „giełda pomysłów” (polega na wytwarzaniu pomysłów) - oparte na słowie

e)opowiadanie - metoda oparta na słowie

f)pokaz - oparte na obserwacji i pomiarze

g)wyjaśnienie

h)prezentacja - na obserwacji i pomiarze

i)laboratoryjna - oparte na praktycznej działalności

j)ćwiczeniowa - j.w.

6.Środki dydaktyczne - to wszystkie przedmioty, z których korzystamy podczas realizacji zajęć

7.Przebieg zajęć - po kolei w punktach to, co będziemy robić. Część wstępna, główna, końcowa (zależy od rodzaju lekcji)

ZAGDNIENIA DO EGZAMINU

Przedstaw wybrane definicje: edukacji medialnej.

Opisz czym zajmuje się metodyka edukacji medialnej?

Jakie są główne cele edukacji medialnej?

Co to są cele edukacyjne i jaka jest ich rola w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego?

Co stanowi istotę celów ogólnych a co celów operacyjnych. Podaj przykłady tych dwóch rodzajów celów z zakresu edukacji medialnej.

Przedstaw cele ogólne i operacyjne do konkretnego tematu zaczerpniętego z Podstawy programowej Edukacji Czytelniczej i Medialnej.

Podaj wskaźniki skutecznej pracy nauczyciela z uczniami.

Co to są kompetencje jako cele działalności edukacyjnej?

Charakterystyka kompetencji nauczycielskich.

Opisz proces aktywizacji uczniów na lekcji.

Zjawisko motywacji uczenia się - charakterystyka

Motywacja zewnętrzna - charakterystyka

Motywacja wewnętrzna - charakterystyka

Co to są zasady nauczania - szczegółowa charakterystyka zasad.

Co to są metody nauczania - szczegółowa charakterystyka metod.

Co to są formy organizacyjne - szczegółowa charakterystyka form.

Główne komponenty procesu nauczania-uczenia się - charakterystyka.

Teorie i zasady uczenia się (klasyczne, behawiorystyczne, poznawcze, humanistyczne) - charakterystyka.

Na czym polega podmiotowe traktowanie uczniów w procesie kształcenia? Jakie cechy powinien posiadać dobry nauczyciel - wychowawca?

Jakie elementy powinien zawierać konspekt - zajęć dydaktycznych

---