Mingst Karen, Podstawy stosunków międzynarodowych (22.11.10)
Organzacje międzyrządowe:
teorie powstawania organizacji międzyrządowych:
Federalizm (rozwinięty przez J.J. Rousseau):
wojna jest produktem suwerennych stosunków międzynar.
przekazanie suwerenności naczelnemu federalnemu organowi spowodowałoby zakończenie konfliktów
w ten sposób zostaje wyeliminowana najbardziej pierwotna przyczyna wojen
Funkcjonalizm (David Mitrany)
przyczyną wojen jest ubóstwo (ekonomiczne)
powinno łączyć się wspólne interesy państw, tam gdzie są wspólne oraz do stopnia żeby były wspólne
władzę pownni sprawować eksperci pozostający poza formalnymi strukturami państwa
współpraca ostateczne w dziedzinie polityki i wojskowości nastąpi wtedy, gdy ekperci będą tracić identyfikację z państwem
w perspektywie różnice w rozwoju gospodarczym zostaną wyeliminowane, co stanie się również z wojną
droga do powstania UE miała charakter funkcjonalny
proces integracji z płaszczyzny ekonomicznej przechodził na inne dziedziny życia
federaliści pokładają wiarę w formalne instytucje, funkcjonaliści natomiast wierzą, że jednostki mogą się zmieniać, a nawyki współpracy rozwiną się po pewnym czasie
Dobra publiczne (Garrett Hardin):
dobro publiczne to coś do czego dostęp mają wszyscy (niezależnie od ich wkładu własnego)
kiedy każdy racjonalnie stara się maksymalizować swoje zyski, traci na tym wspólnota, a więc i wszystkie jednostki z osobna
korzystanie z dóbr publicznych pociąga za sobą działania i wybory wzajemnie od siebie zależne
rozwiązanie dla "tragedii wspólnego pastwiska":
zastosowanie przymusu (zmuszenie narodów i ludzi do kontrolowania własności kolektywnej przez utworzenie organizacji posiadającej siły policyjne)
zmienianie preferecji państw za pomocą kar i nagród (bodźce zachęcające do powstrzymania się od działalności niekorzystnej dla ogółu)
zmiana liczebności grupy (mniejsze grupy mogą skuteczniej wywierać nacisk na działających wbrew jej interesom)
Role organizacji międzyrządowych (tabela 7.1. str 169)
Pochodzenie współczesnej organizacji międzynarodowej i prawa międzynarodowego (kalendarium, str 171)
Zasady naczelne ONZ (tabela 7.2, str 172)
Główne organy ONZ (tabela 7.3. str 175)
Najważniejsze zagadnienia polityczne ONZ:
Narody Zjednoczone odegrały kluczową rolę w dekolonizacji Afryki i Azji
Karta NZ wspierała zasadę samostanowienia wśród ludów kolonialnych
państwa Ameryki Łacińskiej wykorzystały ONZ jako forum do forsowania planów dekolonizacyjnych
istotna rola w ukształtowaniu nowej międzynarodowej normy, która nie akceptowała kolonializmu i imperializmu w polityce państw
utrzymanie pokoju:
w czasach zimnowojennych ze względu na strukturę Rady Bezpieczeństwa nie pozwalała ONZ na odgrywanie znaczącej roli
po zimnej wojnie skupiano się na niedopuszczaniu konfliktów
dwie generacje operacji na rzecz utrzymania pokoju:
pierwsza generacja:
wielostronne instytucje ONZ starały się powstrzymywać konflikty między dwoma państwami przy użyciu sił zbrojnych trzeciego;
wojskowe jednostki ad hoc były organizowane z sił militarnych członków
zapobiegano rozszerzaniu się konfliktów i rozdzielano strony walczące
siły działające pod auspicjami ONZ nadzorowały zawieszenie broni, próbowały utrzymać wstrzymanie ognia, a także fizycznie wkraczały między wojujących tworząc strefy buforowe
dotyczyła przede wszystkim konfliktów między państwami
druga generacja:
odpowiedzią na wojny domowe mające źródłow w etnonacjonaliźmie
działający na rzecz pokoju w ramach drugiej generacji zaczęli pełnić nowe funkcje, zarówno wojskowe i cywilne
w ramach działań wojskowych pomagali w nadzorowaniu wycofywania wojsk, rozdzielali walczące strony
organizowanie i przeprowadzanie wyborów narodowych
działania ONZ w ramach 1 i 2 generacji (tabela 7.4 i 7.5 str 178-179)
rozdział VII Karty NZ i wykonywania jego postanowień:
przepisy te pozwalają Radzie Bezpieczeństwa decydować, które działania stanowią akty agresji i stanowią zagrożenie pokoju oraz stosować środki zapobiegawcze
w ramach środków służących do egzekwowania postanowień można wyróżnić: sankcje ekonomiczne, dyplomatyczne i finansowe oraz przeprowadzenie bezpośredniej akcji wojskowej
możliwości przeprowadzenie reform w ONZ:
ze względu na brak odzwierciedlenia struktury ONZ do czasów współczesnych pojawiało się wiele propozycji reform
głównymi postulatami były: zmiana składu Rady Bezpieczeństwa, kompetencji Biura Sekretarza Generalnego, reformy w obszarze promocji zrównoważonego rozwoju
głównym jednak postulatem jest zmiana sposobu finansowania i egzekwowanie składek
Organizacje pozarządowe:
znaczenie i charakterystyka org. pozarząd.
są coraz częściej postrzegani jako wpływowi uczestniczy stosunków m-nar
są bardzo zróżnicowane
mogą być całkowicie prywatne, dobrowolne, zrzeszające osoby prywatne, stworzone do realizacji jednego konkretnego celu
jedne polegają częściowo na dotacjach rządowych bądź dotacjach rzeczowych
mogą być otwarte na członkostwo i skierowane do mas, bądź to do zamkniętych grup
kilka przykładów angielskojęzycznych skrótów określających charaktery organizacji (NGO - non-governmental organizations):
GONGO (government organized NGO) - org pozarządowe, których organizatorami są rządy
BINGO (business and industustry NGO) - zakładane przez środowiska biznesowe i przemysłowe
DONGO (donor-organized NGO) - zakładane przez darczyńców
ONGO (operational NGO) - operacyjne organizacje
wzrost znaczenia i wpływów org. pozarząd.
hisotrycznie pierwszą kampanią m-nar. zorganizowaną przez takie organizacje była kampania na rzecz zniesienia niewolnictwa (lata 80. XVIII w.)
w XIX w. pojawiły się organizację pozarząd. działające na rzecz pokojowego rozstrzygania sporów, czy tak jak MCK - humanitarnego traktowania jeńców i rannych żołnierzy
odrodzenie się org. m-nar. i wzrost ich znaczenia można upatrywać w kilku czynnikach:
pewne zagadnienia stawały się problemami globalnymi, z którymi państwo nie mogło sobie dać rady (porwania samoltów, globalne ocieplenie, epidemia AIDS)
od lat 70. XX w. podstawową formą aktywności były konferencje międzynarodowe prowadzone przez org. rządowe, toteż org. pozarządowe organizowały równoległe konferencje, co stworzyło możliwość tworzenia koalicji i tworzenia sieci organizacji, co pozwala na lobbowanie w danych sprawach
koniec zimnej wojny i ekspansja demokracji otworzyła nowe możliwości w państwach, w których taka sfera działalności była dotychczas zarezerwowana dla państwa
rewolucja telekomunikacyjna (przepływ informacji, rekrutacja członków, artykułowanie postulatów)
funkcje i role organizacji pozarządowych:
działają jako orędownicy konkretnych sposobów postępowania
oferują alternatywne metody uczestnictwa w polityce
mobilizują publiczność masową
zapewniają pomoc ofiarom katastrof i uchodźcom
są głownymi aktorami moblilizującymi działaczy na najniższym szczeblu
podczas konferencji ONZ ds. środowiska i rozwoju (UNCED) w Rio, 1992 org. pozarządowe po raz pierwszy zabierały głos w sprawach konferencji, jak również zostały włączone do procesu decyzyjnego
Agenda 21 - dokument przyjęty na ww konferencji uznał specyficzne możliwości takich organizacji i rekomendował ich udział w tego typu konferencjach
w niecodziennych sytuacjach or. pozarządowe mogą przyjmować charakter państwa wykonując jego zadania, bądź całkowicie go zastępując (Bangladesz - gdzie organizacje pozarz. zajęły się edukacją, opieką zdrowotną itp.)
organizacje pozarządowe mogą również zajmować się nielegalnymi interesami (pranie brudnych pieniędzy, oszustwa podatkowe, terroryzm, handel narkotykami)
granice władzy organizacji pozarządowych:
mają wyraźną przewagę nad jednostkami pozarządowymi, bowiem są niezależne, mogą realizować swoje postulaty nie ryzykując zaniechania interesu narodowego
mogą uczestniczyć w pracach organizacji rządowych
mogą wpływać na opinię publiczną i zmuszać rządy do podejmowania konkretnych działań
w org. pozarząd. nie występują tradycyjne formy władzy
nie posiadają sił zbrojnych, a większość ma bardziej ograniczone fundusze niż państwa
polegają na łagodej władzy: analizy, ekspertyzy, autorytet moralny
wpływ organizacji pozarząd. jest ograniczony kilkoma czynnikami:
wspólnota takich organizacji jest różnorodna
nie mają jednego programu, często wręcz ich działania się krzyżują
mają różne stanowiska co do jednego zagadnienia, a walka o sponsorów jest ostra
nie mogą ściągać podatków, toteż muszą liczyć na dobrowolne składki