55. Podstawowe założenia filozofii pozytywistycznej:

POZYTYWIZM – jest to termin niejednoznaczny, to szkoła naukowa , jak i pewien typ filozofii;

- antykrytycyzm - to co „pozytywne” zostało przeciwstawione temu co negatywne, urojone, jałowe, chwiejne, mgliste i destrukcyjne, jako to, co realne, pożyteczne, ścisłe, pewne i konstruktywne; Wg pozytywizmu użyteczna może być tylko wiedza o faktach, dlatego zwrócono się przeciwko filozofii krytycznej prowadzącej do konfrontacji tego, co jest, z tym, co wg. filozoficznych zasad powinno, lub mogłoby być;

- krytyka metafizyki i fenomenalizm - Pozytywiści krytykowali tradycyjną filozofię za to, że rezygnuje z poznania w imię iluzorycznego ideału znalezienia ostatecznej odpowiedzi na tzw. pytania najważniejsze. Nauka zajmuje się wyłącznie zjawiskami, więc między metafizyką a nauką jest przepaść; Reguła fenomenalizmu zwracała się przeciwko idei przyczynowości, której np. Comte przeciwstawiał postulat wykrywania praw jako stałych związków, współwystępowania
lub następstwa, pomiędzy obserwowanymi zjawiskami. Fenomenalizm kierował się także przeciwko odwołującej się do bytów nadprzyrodzonych i objawienia oraz pretendującej
do roli prawomocnej wiedzy o świecie;

-naturalizm: przyrodoznawstwo jako nauka wzorcowa - Metody stosowane w naukach społecznych nie różnią się od nauk przyrodniczych; Pozytywizm jest zbiorem zakazów odnoszących się do wiedzy ludzkiej, a próbujących rezerwować „wiedzę” do tych zabiegów, które można zaobserwować rozwoju nowoczesnego prawodawstwa; Motywacja pozytywistycznego naturalizmu:
a) chęć zastosowania w naukach społecznych metod, które wykazywały wcześniej swoją wielką skuteczność w przyrodoznawstwie i uchodziły na skutek tego za jedyne metody naukowe.
b) Pronaturalistyczną argumentację wspierało przekonanie, że tylko nauka zgodna
z wzorami przyrodoznawstwa może być podstawą efektywnej inżynierii społecznej.
c) Nauka pełni rolę wychowawczą.

- fakty społeczne jako rzeczy - Świat społeczny jest niezależny od obserwatora i jest oglądany przez niego od zewnątrz. Badacz życia społecznego powinien występować w roli obserwatora, a nie uczestnika, i powinien się wyzbyć wszystkich uprzedzeń. Powinien on przyjąć postawę przyrodnika,
dla którego badana rzeczywistość jest światem zupełnie obcym.

- badanie faktów bez ich wartościowania - Do zadań uczonego nie należy wartościowanie badanych zjawisk. Niekonsekwencja pozytywistów- wprowadzali do swoich koncepcji „wartościowania utajone”. Przybierały one najczęściej formę wypowiedzi o potrzebach społecznych, o tendencjach rozwoju społecznego, lub innych stosunkach „normalnych” lub „patologicznych”.

- nauka jako podstawa inżynierii społecznej - Praktyczna organizacja- nauka miała umożliwić przewidywanie, ono zaś- kontrolę procesów społecznych zapobiegającą ich żywiołowemu i niszczycielskiemu przebiegowi. Rzecznik „inżynierii cząstkowej” nie pyta o ostateczny cel swoich wysiłków naprawienia świata, ale stara się rozwiązać za pomocą dostępnych środków najpilniejsze problemy, które wywołuje aktualna sytuacja.

56. Pojęcie społeczeństwa wg G. Simmla.

Simmel uważał, że pojęcie społeczeństwa ma dwa znaczenia , które w ujęciu naukowym muszą być ściśle rozróżniane:

- SPOŁECZEŃSTWO to zespół uspołecznionych jednostek, materiał ludzki ukształtowany jako społeczeństwo przez całość rzeczywistości historycznej.

- SPOŁECZEŃSTWO to suma tych form stosunków pomiędzy jednostkami, dzięki którym są one przekształcane w społeczeństwo w pierwszym znaczeniu słowa.

. 57. Formy wzajemnych relacji ludzkich G. Simmla: NIE JESTEM PEWNA

W grupach społecznych można wyróżnić identyczne pod względem formalnym sposoby odnoszenia się jednostek względem siebie. Są to:

-          stosunki podrzędności i nadrzędności

-          rywalizacja

-          naśladowanie

-          podział pracy

-          tworzenie się stronnictw

-          reprezentowanie

-          konsolidacja wewnętrzna

Te formy mogą być identyczne, mimo że kryje się za nimi odmienna treść. Ale może wystąpić również odwrotna sytuacja – treść może pozostawać bez zmian, zaś formy mogą być różnorodne.

58. Simmel wobec historyzmu i psychologizmu w socjologii:

Postępowanie „czystego” socjologa pozostawia na boku konteksty historyczne badanego zjawiska i nie pyta o motywy działania jednostek, któremu to zjawisko zawdzięcza swoje występowanie. Przykładem była Simmlowska Filozofia pieniądza, której osobliwością było uczynienie przedmiotem analizy pieniądza i wymiany jako takich, nie zaś jako zjawisk związanych z określonymi warunkami historycznymi.

Simmel był przeciwny psychologizmowi. Uważał zjawiska psychiczne za konieczny, ale niewystarczający warunek zachodzenia zjawisk społecznych. Psychologia jest dla socjologa niezbędna, lecz nie może stanowić podstawy prawomocnych wnioskowań socjologicznych. Pojęcie psychologiczne jest więc dla socjologii ważne, ale nie może ona się na nich zatrzymać.

59. Koncepcja wspólnoty i stowarzyszenia F. Tonnisa :

WSPÓLNOTA (Gemeinschaft) – łączy jednostki na zasadzie naturalnej i spontanicznej bliskości emocjonalnej, której najlepszym przykładem są więzy rodzinne. Wspólnota łączy ludzi jako pełne osobowości , ogarniając wszystkie dziedziny ich życia. Głównym czynnikiem kontroli społecznej są zwyczaj i tradycja. Podstawą wspólnoty jest własność zbiorowa. Wspólnota to tradycyjna wieś.

STOWARZYSZENIE (Gesellschaft) – w grę wchodzą wyrachowanie, umowa, wymiana wymiernych korzyści, na jakie się liczy, wstępując w stosunki z innymi ludźmi. Stowarzyszenie łączy jednostki występujące w określonych rolach społecznych i dotyczy tylko jakiejś jednej strony ich osobowości. Głównym czynnikiem kontroli społecznej jest opinia publiczna i sformalizowane prawo. Stowarzyszeniem rządzi pieniądz, własność prywatna itd. Stowarzyszenie to nowoczesne miasto.