Wykład 1 13.03.2014
Zobowiązania –pojęcie zdefiniowane jest w art. 353 KC – wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Mamy więc dwie strony: dłużnika i wierzyciela oraz przedmiot stosunku jakim jest świadczenie.
Zawsze te strony mają wzajemnie się uzupełniające świadczenia.
Zasadniczo wierzytelność, która przysługuje wierzycielowi względem dłużnika jest tzw. Prawem względem, tzn. prawem, które jest skuteczne tylko pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem.
Wierzytelność ogół uprawnień przysługujących wierzycielowi.
Dług – ogół obowiązków które przysługują dłużnikowi względem wierzyciela.
Dług a odpowiedzialność – gdy spojrzymy na stosunek zobowiązaniowy z punktu widzenia dłużnika, czyli osoby, która ma obowiązek w ramach tego stosunku to należy powiązać dług występujący po stronie dłużnika z odpowiedzialnością. Dług jako pewien obowiązek ma sens w zasadzie tylko wtedy, jeżeli istnieje możliwość przymusowego wyegzekwowania tego obowiązku. Ta możliwość przymusowego wyegzekwowania obowiązku nazywana jest odpowiedzialnością.
Rodzaje odpowiedzialności
Odpowiedzialność może rozciągnąć się na cały majątek dłużnika i wtedy mówimy o tzw. Odpowiedzialności osobistej (dłużnik osobisty). To jest reguła. Zdarzają się jednak w drodze wyjątku przypadku, kiedy ta odpowiedzialność osobista jest ograniczona do pewnej wartości – np. odpowiedzialność spadkobierców, którzy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarzu.: odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, którzy odpowiadają za długi tylko do wartości tego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa.
W odróżnieniu od odpowiedzialności rzeczowej dłużnika rzeczowego, czyli osoby, która odpowiada za dług tylko pewnymi składnikami swego
Swiadczenia
Świadczenia dłyużnika może polega zarówno na działaniu jak i na zaniechaniu
Działanie może przybrać postać:
Wydania rzeczy
Zapłaty sumy pieniężnej
usługi
Osobiste świadczenie
Obowiązek spełanienia świadczenia spoczywa na dłużnika, ale to nie znaczy to, że musi być osobiście spełnione. Zasadą jest, że dłużnik nie ma obowiązku osobistego spełnienia świadczenia. Tylko, gdy z treści czynności prawnej bądź ustawy wynika, że ma osobiście spełnić świadczenia, wierzyciel może domahać się osobistego spełnienia świadczenia. Ustawa rzadko to wskazuje.
Przykład – ogranicznie innych osoób art. 106 – kiedy pełnomocnik może posłużyć się substytutem,
Umowa zlecenia – art. 738 kc wyjątkowe okoliczności, kiedy zleceniobiorca może powierzyć wykonanie powierznych mu czynności innej osobie
Art. 840KC dotyczący przechowywania – wyjątkowe sytuacje, w których można przekazać przedmiot innej osobie.
Art. 356 $1 i $2.
ŚWIADCZENIA JEDNORAZOWE, OKRESOWE I CIĄGŁE
Odróżnienie świadczeń jednorazowych, okresowych i ciągłych:
Świadczenie jest jednorazowe wtedy, kiedy istnieje możliwość jego spełnienia jednym działaniem, zachowaniem. Nawet jeżeli strony w umowie rozłożą spełnienie tego świadczenia na raty, części, to dalej jest to świadczenie jednorazowe.
Świadczenie okresowe to jest świadczenie, które spełniane jest , co pewien okres czasu, ale nie da się z góry określić sumy tych poszczególnych świadczeń okresowych.
Wielość wierzycieli i dłużników
W sytuacji kiedy po stronie dłygu czy po stronie wierzytelności w stosunku zobowiązaniowy występuje większa liczba osób mamy do czynienia z wilością wierzycieli i dłużników
Przypadki solidarności ustawa dzieli na dwie kategorie
Solidarność ma charakter bezwzględny – solidarność istnieje zaesze gdy spełnione są prawne przesłanki wynikające z ustawy np. gdy chodzi o zobowiązania wspólników spółki cywilnej, gdy chodzi o zobowiązania służące zaspokojeniu zwykłychpotrzeb rodziny (solidarna odpowiedzialnośc małżonków za takie zobowiązania ) odpowiedzilanosc spadkobierców za dlugi spadkowe. To sa przykłady przepisów bezwzględnych narzucających solidarnosc
Grupa przepisów zgodnie z którymi solidarnosc nie ma charakteru bezwzględnego art. 370 KC jest tu klasycznym przypadkiem – jest tam powiedziane ze jeżeli kilka osob zaciagnelo zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia są one zobowiązane solidarne chyba ze umówimy się inaczej, jest tu wyraźnie powiedziane ze strony mogą w inny spodob dokonać rozkładu tego, jaki wynika z zaciągniętego obowiązku. Innym przykładem jest tu art. 380 $2 KC w braku odmiennej umowy dłużnicy zobowiązani do świadczenia podzielnego sa odpowiedzialni za jego spełnienie solidarnie
Wykonanie zobowiązań (tu wg art. Chyba notatki)
Należyta staranność
Podstawę stanowi tutaj art. 355KC, który stanowi iż dłużnik ma obowiązek przestrzegania tzw. Należytej staranności wymaganej w stosunku danego rodzaju. Jest to swego rodzaju
Na kim ciąży obowiązek wykonania zobowiązania art 356 $2 elementami zobowiązania przy wykonaniu zobowiązań art. 354 $1
Przedmiot wykoniania zobowiązania
Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości – konkretny przedmiot to dłużnik ma obowiązek wydać ten konkretny przedmiot.
W przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku pojawia się problem tzw. Konkretyzacji ma on znaczenie przy przenoszeniu własności, kiedy nabywca staje się właścielem nie jakiegoś nie określonego zbioru rzeczy tylko już bardzo konkretynych składników majątkowych
Inny problem dotyczy tzw. Wykonania zastępczego co jest uregulowane w art. 479 K.C.
(kupo na koszt dłużnika)
Jeżeli okaże się że dłużnik jest w zwłoce co do wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku to wówczas wierzyciel ma możliwość nabyć na koszt dłużnika taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu przypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.
Spełnienie świadczenia w częściach
Istotną sprawą jest rozstrzygnięcie czy wierzyciel ma obowiązek przyjęcia części świadczenia kiedy należy mu się świadczenie w całości. Ten problem reguluje art. 450 K.C.
Zasadą jest że wierzyciel ma obowiązek przyjąć świadczenie również po części. Jedynie wyjątkowo jeśli przyjęcie takiego częściowego świadczenia narusza jego uzasadniony interes może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego. Dotyczy to zarówno świadczeń pieniężnych jak i niepieniężnych.
Zaliczenie zapłaty na poczet kilki długów
Dłużnik sam ma możliwość wskazania który z kilu długów realizuje, jednak kiedy już zdecyduje się on na jedno z tych świadczeń wówczas wierzyciel może nawet wbrew woli dłużnika zaliczyć te płatność w pierwszej kolejności na rzecz należności ubocznych czyli odsetek natomiast jest związany wskazaniem dłużnika w kwestiiwyboru długu. Dłużnikowi przysługuje ta możliwość tylko w momencie spełnienia świacdeczenia nie może on po spełnieniu świadczenia decydować na rzecz którego z kilku długów należy jego wpłatę zaliczyć
Jeżli dłużnik takiego wskazania nie poczynił to w drugej kolejnoście wybór przysługuje wierzycielowi który może to zrobić w monecie wystawienia pokwitowania wierzycielowi. Natomiast w sytuacji kiedy wierzyciel oznaczył wpłatę inaczej niż to sobie zastrzegł dłużnik wtedy przyjmuje się że jeśli dłużnik przyjął pokwitowanie w którym wierzyciel zarachował wpłatę w poczet innych należności niż to chciał dłużnik to tym samym dłużnik zgadza się na to i zarachowanie odbywa się wg woli wierzyciela a nie wg woli dłużnika
W sytuacji gdy żadna ze stron nie wypowie się w tej kwestii to zgodnie z art. 451 par. 3 – spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeśli jest na kilka tych długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.
27.03.14
Szczególne rodzaje przelewu
Jednym ze szczegółowych rodzajów przelewu jest tzw subrogacja przelewowa. Muszą być spełnione
Wstępuje os 3 w zaspokojonego wierzyciela z mocy prawa
Wstępuje os 3 tylko w wysokości dokonanej zapłaty
Dopuszczalność zaspokojenia wierzyciela
Wierzyciel nie może odnowić przyjęcia od osoby trzeciej jedynie wymagalnego świadczenia pieniężnego
W razie odmowy popadanie w zwłokę zarówno wobec wierzyciela jak i w stosunku do osoby trzeciej
W takiej sytuacji osoba 3 może dokonać potrącenia umownego albo z łożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
Sytuacje wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela
Odpowiedzialność osobista lub przedmiot… majątkowymi (poręczyciel zastawca, właściciel, obciążonej hipoteką nieruchomości)
Art. 518$ 1 pkt2 osoba trzecia zaspokajająca wierzyciela wstępuje z mocy ustawy na jego miejsce, jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia. Przepis ten znajduje zastosowanie wtedy, gdy ta sama rzecz obciążona jest kilkoma ograniczonymi prawami rzeczowymi w szczególności hipotekami. WAŻNE
Wstąpienie w miejsce zaspokojonego wierzyciela
Art. 518$ 1 pkt 3 chodzi o konwersję tj. przemianę jednego długu na inny np. ze względu na dłuższy okres spłaty, niższe oprocentowanie, Jeżeli więc osoba trzecia spłacająca wierzyciela w celu wstąpienie na jego miejsce działa za zgodą dłużnika to w takiej sytuacji osoba trzecia wstępuje na miejsce zaspokojonego wierzyciela z mocy ustawy. Przesłanką takiego wystąpienia jest zgoda dłużnika wyrażona w formie pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności.
Art. 518$ 1 pkt 4 osoba trzecia spłacające wierzyciela nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty w wypadkach przewidzianych prze przepisy szczególne. Wśród tych przepisów najważniejszą rolę odgrywa art. 828 k.c. Regulujący regres ubezpieczeniowy w ubezpieczeniach majątkowych. Istota polega na tym, że z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela przechodzą na niego roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom trzecim z tytułu wyrządzania szkody.
Na podstawie art. 43 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej odszkodowania, jeżeli kierujący:
Wyrządził szkodę umyślną lub po spożyciu alkoholu
Wszedł w posiadanie pojazdy w skutek popełnienia przestępstwa
Nie miał wymaganych uprawnień do kierowanie pojazdem
Zbiegł z miejsca zdarzenia
Przelew dla zabezpieczenia
Ukształtowanie przelewu jako umowy kauzalnej pozwala na to aby strony tej umowy doprowadziły do przeniesienia wierzytelności z majątku cedenta do majątku cesjonariusza, a w szczególności w celu zabezpieczenia otrzymanego przez cedenta kredytu
Cesjonariusz zobowiązuje się w takim przypadku korzystać z przelanej wierzytelności tylko w granicach wyznaczonych przez cel przelewu
Cesjonariusz uzyskujący dla zabezpieczenia wierzytelność może zaspokoić się z niej bezpośrednio bez konieczności zachowania wymagań związanych z postępowaniem egzekucyjnym.
Przelew wierzytelności hipotecznej:
W przypadku gdy wierzytelność będąca przedmiotem przelewu jest zabezpieczona hipoteką podstawowe znaczenie mają unormowania ustawy z 6 lipca 1982 o księgach wieczystych i hipotece.
Hipoteka jako ograniczone prawo rzeczowe o charakterze akcesoryjnym związana jest ściśle z zabezpieczoną wierzytelnością pieniężną. W zasadzie wierzytelność hipoteczna nie może być przeniesiona bez hipoteki, hipoteka zaś nie może być w żadnym wypadku przeniesiona bez wierzytelności, która zabezpiecza. Przelew wierzytelności hipotecznej wymaga przejścia obu praw łącznie.
Przesłankami przelewu wierzytelności hipotecznej są: umowa i wpis
Skutkiem działania rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych w odniesieniu do przelewu wierzytelności hipotecznej jest to że cesja takiej wierzytelności prowadzi do jej przejścia na nabywcą, mimo iż zostaje dokonana prze osobę w rzeczywistości nieuprawnioną. W granicach art. 5 i 6 u.k.w.h. Możliwe jest nabycie wierzytelności hipotecznej, która w rzeczywistości nie istnieje.
Przelwe wierzytelności zabezpieczonej zastawem:
Skutkiem przelwi wierzytelności zabezpieczonej zastawem na rzeczy jest sytuacja w której zastawnik (cedent) może w drodze umowy przeniść przysługującą mu wierzytelność zabezpieczona zastawem na osobę trzecią (cesjonariusza). Skutekim przelewu będzie przejście na cesjonariusza prawa zastawu jako prawa akcesoryjnego w stosunku sdo wierzytelności.
Ze względu na to, że przelww wierzytelności następuje bez zgody dłużnika zastawca nie może się sprzeciwić przejściu zastawu na nabywcę, chyba że w umowie zastrzeżone było pactum de noc cedento.
Cedent, będzie odpowiedzialny za sprawowanie pieczy nas przedniomem zastawu na skutek przelewu wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Może się posługiwać innymi osobami ale na nim ciąży odpowiedzialność za działąnie i zaniechanie na zasadach ogólnych.
Jeżeli nie zawiadomi zastawcę o wydaniu rzeczy jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub jej uszkodzenie.
W związku z posiadaniem zastawionej rzeczy przez zastawnika mogą powstrzymać między zastawcą a zastawnikiem różnorodne roszczenia, które mają charakter samoistny i istnieją nawet po wygaśnięciu samego zastawu, w związku z powyższym pomimo przlewu wierzytelności zabezpieczonej zastawem wszystkie roszczenia wynikające z prawa zastawu powstałe przez przelwerm istnieją nadal między cedentem a zastawcą, Cedent będzie nadal odpowiedzialny względem właściciela rzeczy.
Nie stoi nic na przeszkodzie aby z przelewem wierzytelności zabezpieczonej zastawem został połączony przelew roszczenia o zwrot nakładów na rzecz, czy też zawiązane z nim było przejęcie długu obciążającego cedenta w związku z pogorszeniem rzeczy ale to wymaga dodatkowej umowy.
Wierzytelności zabezpieczone zastawem rejestrowym:
Od stycznia 1998 roku występuje w Polsce sądowy zastaw rejestrowy regulowany przepisami ustawy z 6 grudnia 1996 roku o zastawie rejstrowym i rejestrze zastawów
Przeniesienie tego zastawu może wystąpić wyłącznie z przeniesiem wierzytelności w formie zabezpieczonej. Niedopuszczalne jest więc przeniesienie prawa zastawu bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
Skutek w postaci przeniesienia zastawu rejestroweago na cesjonariusza nie nastąpi w razie wyłączenia prze strony w umowie cesji wierzytelności równoczesnego przejścia zastawu rejestrowego.
Przedmiotem zabezpieczenia jest wyłącznie wierzytelność pieniężna wyłącznie w pieniądzy polskim bądź walucie obcej.
Faktoring
Pozwala na wykorzystanie instytucji przelwu w obrocie handlowym, w stosunkuach między podmiotami prowadzącymi profesjonalną działalność gospodarczą, dla zebezppieczenia wierzytelności przysługujących bankom z tytułu udzielonych kredytów
Nabywanie wierzytelności przysługujących przedsiębiorcom wobec ich dłużników (odbiorców towrau) przez wyspoecjalizowane podmioty finansowe faktorów
Z cywilistycznego punktu wiedzenia transakcje faktorowe prowadż do przeniesienia wierzytelności z majątku przedsiębiorstawa do majątku faktora. Po z atym faktor świadczy na rzecz zbywcy wierzytelnośi dodatkowe usługi takie jak prowadzenie ksiąg nandlowych, monitoring sytuacji ekonomiczno finansowej głużnika, prowadzenie egzekucji wierzytelniści
Faktoring właściwy
Faktoring niewłaściwy
Forfaiting
Wywodzi się z czynności wekslowych z drugiej z prób znalezienia efektwnych instrumentów finansowania transacji eksportowo – importowych
Bezregresowy wykup wierzytelności przyszłych pyszługujących dostawcom towarów w sosunkach do odbiorców tych dóbr dokonywanych przez wyspecjalizowaną instytucją forfaitingową najczęściej bank.
Skutkiem jest cesja owych wierzytelności na instytuacje finansową
W praktyce łączony z różnorodnymi usułufami zwłaszcza w zakresie obsługi handlu zagranicznego jak np. wuzyskiwanie odpowiednich zazwoleń
Forfaiting z tytułu dostaw eksportowych
Forfaiting należności wekslowych z tytułu umów leasingowych, otwartych akredytyw.
Publiczna sprzedaż wierzytelności bakowych:
Jednym z trudniejszych do rozwiązań są tzw. Złe wierzytelności banków. Chodzi o wierzytelności z tytułu kredytów udzielonych przez duże banki przedsiębiorstwom państwowom oraz spółdzielniom, które znalazły się w trudnej sytuacji gospodarczej zpowodu załamania się rynków zbytu. W związku z powyższym pojawia się instytuacja publicznej sprzedaży wierzytelności bankowych.
Uprawnienie przysługuje wszystkim bankom.
Procedury zawarcia umów sprzedaży wierzytelności bankowych:
Przetarg
Ogerta ogłoszona publicznie
Rokowania podjęte na podstawie publicznego zaporszenia
Ścisłą reglamentacja zawiera umów sprzedaży wierzytelności bankowych służą ibektywizacji zasad ustalenia najkorzystnaijszej dla baknu ceny.
Umowę sprzedaży wierzytelności bankowej zwie