Centralny układ nerwowy, oko i ucho

Centralny układ nerwowy zbudowany jest z:

1. Mózgowie

• Mózg

• Móżdżek

• Pień mózgu

1. Rdzeń kręgowy

Mózgowie

• Waga 1225-1275 g ( noworodek 350g)

• Zbudowane jest z 2-ch półkul

• Prawa półkula- dominuje w sferze umysłowej (twórczość): ośrodki wyobraźni, myślenia kompleksowego, emocje, uduchowienie, muzykalność, zdolności pastyczne; kontroluje lewą stronę ciała

• Lewa półkula- „logiczna”: analiza logiczna, logika; kontroluje prawą stronę ciałą

Każda półkula podzielona jest na płaty:

1. Czołowy: ośrodek ruchowy: regulacja ruchów złożonych, pisanie, analiza, kontrola stanów emocjonalnych,

2. Ciemieniowy: ośrodek czucia: czucie powierzchniowe, dotyk, ból, temperatura, zmiany napięcia mięśni, orientacja przestrzenna

3. Skroniowy- Ośrodku słuchu i węchu

4. Potyliczny- wzrok, analiza koloru, ruchu, kształtu, głębi, skojarzenia wzrokowe

Pod względem histologicznym CUN składa się z:

• Neuronów cytoarchitektonika

• Ich wypustek mieloarchitektonika

• Tkanki glejowej glioarchitektonika

• Obfitego unaczynienia angioarchitektonika

CUN tworzy:

1. Istota szara (zgrupowania neuronów)

• Istota szara mózgu

• Istota szara móżdżku

• Istota szara rdzenia kręgowego

• Jądra mózgu- skupiska komórek w CUN

1. Istota biała

• Istota biała mózgu

• Istota biała móżdżku

• Istota biała rdzenia kręgowego

KORA MÓZGU

• Naczelne piętro CUN, silnie pofałdowana

• Powierzchnia 220 000 mm²

• Grubość od 1,2 do 4,5 mm

• Stara: Allocortex- 1/12 cz. Kory- hipokamp, 2 warstwy

• Nowa: Izocortex: 11/12 cz. Kory, 6 warstw

Warstwy kory mózgu:

1. Warstwa drobinowa- nieliczne komórki różnokształtne

2. Warstwa ziarnista zewnętrzna- liczne, drobne komórki o średnicy 10µm

3. Warstwa piramidowa zewnętrzna- komórki o kształcie piramid, ich aksony dążą do istoty białej mózgu

4. Warstwa ziarnista wewnętrzna- drobne, małe komórki

5. Warstwa piramidowa wewnętrzna- duże komórki Betza- komórki ruchowe, 80-100µm, ich aksony tworzą doły piramidowe mózgowo- rdzeniowe

6. Warstwa komórek różnokształtnych- komórki różnokształtne, dendryty krótkie, aksony biegną do istoty białej mózgu

W różnych obszarach mózgu poszczególne warstwy kory mają różną grubość

KORA MÓŻDŻKU

• Silnie pofałdowana, powierzchnia ok. 1600 mm²

• Grubość 1 mm, budowa 3- warstwowa

• Funkcje:

• Kontrola równowagi ciała

• Koordynacja ruchu

• Utrzymanie stanu napięcia mięśni

• Otrzymuje informacje od narządów: ruchu, wzroku, słuchu, równowagi, skóry, ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego, okolicy ruchowej kory mózgu

Warstwy kory móżdżku

1. Warstwa drobinowa- komórki różnokształtne, koszyczkowate i gwieździste

2. Warstwa zwojowa- komórki Purkinjego, dendryty biegną do warstwy drobinowej, akson do istoty białej

3. Warstwa ziarnista- drobne komórki: ziarniste i poziome

Do kory móżdżku wchodzą włókna pnące (do warstwy) i włókna kiściaste (łączą się z densrytami komórek warstwy ziarnistej)

PIEŃ MÓZGU

• Śródmózgowie: ośrodek odruchowy wzroku i słuchu

• Mózg

• Rdzeń przedłużony: ośrodek oddechowy, ruchowy, naczynioruchowy, sercowy, ssania, żucia, połykania

Rdzeń kręgowy

Stanowi łącznik między mózgowiem a obwodowym układem nerwowym. Istota szara znajduje się w środku, a biała na zewnątrz.

Cytoarchitektonika istoty szarej rdzenia kręgowego:

Neurony dzielimy na 2 grupy:

1. Komórki korzonkowe- ich wypustki wychodzące na zewnątrz rdzenia, komórki jądra współczulnego, przywspółczulnego i ruchowego

2. Komórki wewnętrzne: ich wypustki nie opuszczają rdzenia, powrózkowe, kojarzeniowe, łączące i spoidłowe

Opony mózgowo- rdzeniowe

• Opona twarda- włókna kolagenowe z niewielką ilością włókien sprężystych i fibrocytów

• Opona pajęcza (pajęczynówka)- tkanka łączna włóknista (włókna kolagemowe, sprężyste, siateczkowe, fibrocty), ogranicza przestrzeń zwaną podpajęczynówkową, która zawiera płyn mózgowo- rdzeniowy

• Opona miękka- tkanka łączna włóknista, włokna kolagemowe, sprężyste, siateczkowe, naczynia krwionośne; pośredniczy w wymianie substancji między tkanką nerwową a płynem mózgowo- rdzeniowym

OKO

Oko otoczone jest przez 3 błony:

• Zewnętrzną- włóknistą

• Środkową- naczyniówkę

• Wewnętrzną- siatkówkę

Błona włóknista

Składa się z dwóch części

• Twardówki (część nieprzeźroczysta)- zbudowana z tkanki łącznej splotowatej, nadaje kształt gałce ocznej

• Rogówki- część przednia, przeźroczysta, zbudowana z warstw:

• Nabłonek przedni rogówki-wielowarstwowy płaski nierogowaciejący

• Błona Bowmana

• Rogówka właściwa (zrąb rogówki)

• Błona Descemeta (błona graniczna tylna)- błona podstawna, bezpostaciowa,

• Nabłonek tylny rogówki- jednowarstwowy płaski

Naczyniówka

Silnie unaczyniona tkanka łączna z licznymi komórkami barwnikowymi- melanocytami. Zprzodu oka tworzy ciałko rzęskowe (akomodacja oka) i tęczówkę (nadaje barwę oku, ma postać tarczy z otworem źrenicznym w środku). Jest to miejsce połączenia nabłonka tylnego rogówki z nabłonkiem przednim tęczówki, a nabłonek tylny tęczówki przechodzi w nabłonek przedni siatkówki.

Tęczówka:

1. Nabłonek przedni- jednowarstwowy płaski, przedłużenie nabłonka tylnego rogówki

2. Warstwa graniczna zewnętrzna- cienkie włókna kolagenowe, fibroblasty z ziarnami barwnika

3. Zrąb tęczówki- tkanka łączna silnie unaczyniona, liczne melanocyty, fibroblasty z ziarnami barwnika, mięsień zwieracz i rozwieracz źrenicy

4. Warstwa graniczna tylna

5. Nabłonek tylny

Siatkówka

Wyściela wnętrze gałki ocznej, dzieli się na 3 części

• Część tęczówkowa

• Część rzęskowa

• Część wzrokowa- tylko ona odbiera bodźce wzrokowe

Część wzrokowa dzieli się na warstwy:

1. Nabłonek barwnikowy- jednowarstwowy sześcienny, liczne ziarna melaniny, ich wypustki wchodzą między czopki, a pręciki.

2. Warstwa pręcików i czopków

3. Błona graniczna glejowa zewnętrzna

4. Warstwa ziarnista zewnętrza- I neuron drogi wzrokowej

5. Warstwa splotowata zewnętrzna

6. Warstwa ziarnista wewnętrzna- II neuron drogi wzrokowej, komórki dwubiegunowe

7. Warstwa splotowata wewnętrzna- rozgałęzienia aksonu komórki dwubiegunowej

8. Warstwa zwojowa- III neuron drogi wzrokowej

9. Warstwa włókien nerwowych

10. Błona graniczna glejowa wewnętrzna

Komórki zrębowe Müllera-komórki glejowe siatkówki (warstwy 3-10)

Plamka żółta

Najbardziej wrażliwe na światło miejsce w siatkówce o silnie rozbudowanej warstwie komórek zwojowych (3-8 warstw), dendryty jednej komórki zwojowej łączą się tylko z aksonem jednej komórki dwubiegunowej, a ta z 1 komórką pręcikową lub czopkową; duża precyzja odbierania bodźców wzrokowych

Soczewka oka

Średnica 100 mm, grubość 3,7-4,5 mm

• Torebka- 10 µm grubości, rodzaj bony postawnej, zbudowana z kolagenu typu IV i glikoprotein

• Nabłonek- jednowarstwowy sześcienny w przedniej części

• Włókna soczewki- wąskie, długie, łukowato wygięte komórki 7-10 mm

Wady wzroku

• Daltonizm- wada wrodzona, zaburzenia widzenia kolorów zielonego i czerwonego

• Krótkowzroczność- wada refrakcyjna, zbyt długa gałka oczna

• Nadwzroczność- wada refrakcyjna, zbyt krótka gałka oczna

• Astygmatyzm (niezborność rogówkowa)- zniekształcone widzenie na skutek niedokładnie kulistej powierzchni rogówki

Choroby soczewki

• Zaćma (katarakta)- zmętnienie soczewki, może nastąpić w wyniku starzenia się organizmu, urazów mechanicznych lub chemicznych

• Zaćma wrodzona- powstaje w życiu płodowym, powodowana przez choroby matki (grypa, różyczka, awitaminoza, żółtaczka zakaźna

Ciało szkliste

Wypełnia wnętrze oka między soczewką, a siatkówką, w 99,9% jest to woda, reszta to: kwas hialuronowy, nieliczne hialocyty (komórki własne) i makrofagi. Jaskra- zaburzenia przepływu cieczy wodnistej oka w kącie przesączenia, powoduje podniesienie ciśnienia śród gałkowego, wahania dobowe nie mogą przekroczyć 5 mmHg.

UCHO

Budowa ucha:

1. Ucho zewnętrzne

• Małżowina uszna

• Przewód słuchowy zewnętrzny

• Błona bębenkowa

1. Ucho środkowe

• Jama bębenkowa

• Trąbka słuchowa

• Kosteczki słuchowe

• Jamy powietrzne

1. Ucho wewnętrzne

• Błędnik kostny

• Błędnik błoniasty- wewnątrz kostnego

Błędnik błoniasty składa się z:

• woreczek, łagiewka, kanały półkoliste- komórki zmysłowe odbierające wrażenia związane z równowagą i pozycją ciała

• przewód ślimaka- narząd Cortiego- odbiera bodźce słuchowe- komórki rzęsate przekształcają drgania mechaniczne na impuls nerwowy przekazywany przez nerw słuchowy do mózgu