Układ nerwowy

Układ nerwowy

Składa się z

Składa się z

ośrodkowego-centralnego- i

ośrodkowego-centralnego- i

Obwodowego

Obwodowego

Układu nerwowego

Układu nerwowego

W układzie nerwowym

W układzie nerwowym



Istnieją oprócz odruchów, a więc

Istnieją oprócz odruchów, a więc

nieświadomych i mimowolnych reakcji

nieświadomych i mimowolnych reakcji

na bodźce, czynności świadome, takie

na bodźce, czynności świadome, takie

jak:

jak:



Działanie mięśni prążkowanych i

Działanie mięśni prążkowanych i



Czynności wyższego rzędu,

Czynności wyższego rzędu,



Integracja,

Integracja,



Kojarzenie,

Kojarzenie,



Wszelkie przejawy życia psychicznego

Wszelkie przejawy życia psychicznego

Układ nerwowy dzieli

Układ nerwowy dzieli

się:

się:



1. Układ somatyczny

1. Układ somatyczny



2. Układ autonomiczny (wegatatywny)

2. Układ autonomiczny (wegatatywny)

Ad. 1. W skład układu

Ad. 1. W skład układu

somatycznego wchodzi

somatycznego wchodzi



Ośrodkowy układ nerwowy –

Ośrodkowy układ nerwowy –



Systema nervosum centrale

Systema nervosum centrale



Obwodowy układ nerwowy -

Obwodowy układ nerwowy -



Systema nervosum peripherica

Systema nervosum peripherica

Układ ośrodkowy

Układ ośrodkowy

zawiera:

zawiera:



Mózgowie – encephalon

Mózgowie – encephalon



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

Rdzeń kręgowy – medulla spinalis



Obie w/w części schowane i zarazem

Obie w/w części schowane i zarazem

chronione są przez czaszkę i kręgosłup

chronione są przez czaszkę i kręgosłup

Układ obwodowy

Układ obwodowy



Zawiera nerwy – nervi i

Zawiera nerwy – nervi i



Zwoje – ganglia

Zwoje – ganglia



Czyli to wszystko co mieści się poza

Czyli to wszystko co mieści się poza

układem ośrodkowym i łączy go z

układem ośrodkowym i łączy go z

narządami.

narządami.

Ad. 2. Układ

Ad. 2. Układ

autonomiczny

autonomiczny



Składa się z dwóch części:

Składa się z dwóch części:



Układu współczulnego

Układu współczulnego



Systema sympathicum

Systema sympathicum



I

I



Przywspółczulnego

Przywspółczulnego



Systema parasympathicum

Systema parasympathicum



Układ autonomiczny unerwia narządy

Układ autonomiczny unerwia narządy

wewnętrzne

wewnętrzne

Komórka nerwowa -

Komórka nerwowa -

neuron

neuron



Jest najważniejszym elementem

Jest najważniejszym elementem

składowym układu nerwowego

składowym układu nerwowego



Stanowi jednostkę morfologiczno

Stanowi jednostkę morfologiczno

czynnościową układu nerwowego.

czynnościową układu nerwowego.

Skład neuronu

Skład neuronu



Ciało komórkowe i

Ciało komórkowe i



Dwojakiego rodzaju wypustki:

Dwojakiego rodzaju wypustki:



dendrytu i

dendrytu i



neurytu

neurytu

Dendryt

Dendryt



Przywodzi bodźce do komórki -

Przywodzi bodźce do komórki -

przekazuje pobudzenie do ciała komórki

przekazuje pobudzenie do ciała komórki

nerwowej

nerwowej



Może być pojedynczy, ale najczęściej

Może być pojedynczy, ale najczęściej

jest ich kilka, jest rozgałęziony

jest ich kilka, jest rozgałęziony

Neuryt, zwany też

Neuryt, zwany też

wypustką osiową -

wypustką osiową -

akson

akson



Przewodzi bodźce od komórki

Przewodzi bodźce od komórki



Jest pojedynczy na całym przebiegu,

Jest pojedynczy na całym przebiegu,

jednakowej grubości , nierozgałęziony

jednakowej grubości , nierozgałęziony

Kierunek przebiegu

Kierunek przebiegu

impulsów jest stały

impulsów jest stały



W dendrycie do komórki

W dendrycie do komórki



W neurycie od komórki

W neurycie od komórki

Funkcja układu

Funkcja układu

nerwowego

nerwowego



Układ nerwowy zapewnia stały kontakt

Układ nerwowy zapewnia stały kontakt

organizmu ze środowiskiem

organizmu ze środowiskiem

zewnętrznym

zewnętrznym



oraz integrację narządów

oraz integrację narządów

wewnętrznych.

wewnętrznych.

Kontakt ze światem

Kontakt ze światem

zewnętrznym

zewnętrznym



Zapewniają narządy zmysłów

Zapewniają narządy zmysłów

Doznania z narządów

Doznania z narządów

wewnętrznych

wewnętrznych



Rejestrowane są przez zakończenia

Rejestrowane są przez zakończenia

czuciowe w poszczególnych narządach.

czuciowe w poszczególnych narządach.

Działanie układu

Działanie układu

nerwowego

nerwowego



U.N. uczestniczy w rejestrowaniu,

U.N. uczestniczy w rejestrowaniu,

przekazywaniu i analizie napływających

przekazywaniu i analizie napływających

pobudzeń z zakończeń czuciowych oraz

pobudzeń z zakończeń czuciowych oraz

bierze udział w realizacji prawidłowych

bierze udział w realizacji prawidłowych

reakcji adaptacyjnych na zmieniające

reakcji adaptacyjnych na zmieniające

się warunki świata zewnętrznego i

się warunki świata zewnętrznego i

środowiska wewnętrznego.

środowiska wewnętrznego.



Podstawowe reakcje adaptacyjne są

Podstawowe reakcje adaptacyjne są

wrodzone, inne wykształcają się w

wrodzone, inne wykształcają się w

trakcie życia osobniczego.

trakcie życia osobniczego.

Łuk odruchowy

Łuk odruchowy



Podstawową czynnością układu nerwowego

Podstawową czynnością układu nerwowego

jest odruch biegnący po drodze zwanej

jest odruch biegnący po drodze zwanej

łukiem odruchowym.

łukiem odruchowym.



Każdy łuk odruchowy składa się z drogi

Każdy łuk odruchowy składa się z drogi

doprowadzającej, która przywodzi

doprowadzającej, która przywodzi

pobudzenie od receptora do ośrodka

pobudzenie od receptora do ośrodka

scalającego (mózg, rdzeń kręgowy)

scalającego (mózg, rdzeń kręgowy)



Oraz drogi odprowadzającej, przenoszącej

Oraz drogi odprowadzającej, przenoszącej

pobudzenie do narządu wykonawczego

pobudzenie do narządu wykonawczego

(mięśnie, gruczoły wydzielania

(mięśnie, gruczoły wydzielania

wewnętrznego)

wewnętrznego)

Łuki odruchowe są:

Łuki odruchowe są:

proste i złożone

proste i złożone



Łuk odruchowy prosty – składa się z

Łuk odruchowy prosty – składa się z

dwóch neuronów:

dwóch neuronów:



Z neuronu czuciowego i

Z neuronu czuciowego i



Neuronu ruchowego

Neuronu ruchowego



Receptor przyjmuje bodziec, przetwarza

Receptor przyjmuje bodziec, przetwarza

w impuls, który biegnie do komórki

w impuls, który biegnie do komórki

czuciowej, stąd przenosi się na

czuciowej, stąd przenosi się na

komórkę ruchową i dalej do efektora.

komórkę ruchową i dalej do efektora.

Łuk odruchowy złożony

Łuk odruchowy złożony



Przechodzenie impulsu z jednego

Przechodzenie impulsu z jednego

neuronu na drugi odbywa się przez styk

neuronu na drugi odbywa się przez styk

– synapsis.

– synapsis.



W łukach odruchowych złożonych

W łukach odruchowych złożonych

znajdują się neurony wstawkowe miedzy

znajdują się neurony wstawkowe miedzy

neuronem czuciowym i ruchowym.

neuronem czuciowym i ruchowym.

Przebieg odruchów:

Przebieg odruchów:

część nieświadomie,

część nieświadomie,

część świadomie

część świadomie



Część dot nieświadomego przebiegu

Część dot nieświadomego przebiegu

odruchów dot. to działania narządów

odruchów dot. to działania narządów

wewnętrznych.

wewnętrznych.



Część uświadamiamy sobie już po

Część uświadamiamy sobie już po

zaistnieniu np.. Szybkie cofniecie ręki

zaistnieniu np.. Szybkie cofniecie ręki

po dotknięciu gorącego przedmiotu.

po dotknięciu gorącego przedmiotu.

Obwodowy układ

Obwodowy układ

nerwowy

nerwowy



Tworzą korzenie rdzeniowe i nerwy

Tworzą korzenie rdzeniowe i nerwy

obwodowe.

obwodowe.



Układ ten zabezpiecza odbiór doznań

Układ ten zabezpiecza odbiór doznań

czuciowych oraz przewodzi pobudzenie

czuciowych oraz przewodzi pobudzenie

z ośrodków nerwowych ( rdzeń mózg)

z ośrodków nerwowych ( rdzeń mózg)

do włókien nerwów ruchowych,

do włókien nerwów ruchowych,

czuciowych i autonomicznych.

czuciowych i autonomicznych.

Obwodowy układ

Obwodowy układ

nerwowy

nerwowy



Zalicza się do niego:

Zalicza się do niego:



Nerwy czaszkowe w liczbie 12 par

Nerwy czaszkowe w liczbie 12 par



(nervi craniales)

(nervi craniales)



Nerwy rdzeniowe w liczbie 31 par

Nerwy rdzeniowe w liczbie 31 par



(nervi spinales)

(nervi spinales)



Pnie współczulne oraz sploty w jamach

Pnie współczulne oraz sploty w jamach

ciała i narządach.

ciała i narządach.

Objawy uszkodzenia

Objawy uszkodzenia

korzeni rdzeniowych

korzeni rdzeniowych



Mogą być diagnozowane przez

Mogą być diagnozowane przez

wykonanie zdjęć kręgosłupa – w

wykonanie zdjęć kręgosłupa – w

projekcji przednio-tylnej, bocznej ew.

projekcji przednio-tylnej, bocznej ew.

skośnej.

skośnej.



Jeśli istnieje podejrzenie uszkodzenia

Jeśli istnieje podejrzenie uszkodzenia

aparatu więzadłowego (zerwanie

aparatu więzadłowego (zerwanie

więzadeł) wykonuje się dynamiczne

więzadeł) wykonuje się dynamiczne

zdjęcie kręgosłupa (maksymalne

zdjęcie kręgosłupa (maksymalne

przygięcie i odgięcie kręgosłupa)

przygięcie i odgięcie kręgosłupa)

Uszkodzenie korzeni

Uszkodzenie korzeni

rdzeniowych

rdzeniowych



Najczęściej jest wywołane przez ucisk

Najczęściej jest wywołane przez ucisk

wypadającego jądra miażdżystego.

wypadającego jądra miażdżystego.



Pełna ocena usytuowania

Pełna ocena usytuowania

wypadającego jadra miażdżystego jest

wypadającego jadra miażdżystego jest

możliwa przy pomocy badania

możliwa przy pomocy badania

tomokomputerowego (TK) lub

tomokomputerowego (TK) lub

rezonansu magnetycznego.

rezonansu magnetycznego.

Diagnozowanie

Diagnozowanie

uszkodzeń nerwów

uszkodzeń nerwów

obwodowych

obwodowych



Opiera się na badaniu

Opiera się na badaniu

elekromiograficznym i/ lub badaniu

elekromiograficznym i/ lub badaniu

szybkości przewodzenia –

szybkości przewodzenia –

elekroneurografia.

elekroneurografia.

Przewodzenie

Przewodzenie

nerwowe

nerwowe



Jedną z podstawowych właściwości

Jedną z podstawowych właściwości

komórek nerwowych jest zdolność do

komórek nerwowych jest zdolność do

wytwarzania i przewodzenia pobudzeń

wytwarzania i przewodzenia pobudzeń

nerwowych.

nerwowych.



Szybkość przewodzenia pobudzeń

Szybkość przewodzenia pobudzeń

elektrycznych zależy od średnicy

elektrycznych zależy od średnicy

włókien nerwowych.

włókien nerwowych.



Włókna grube A przewodzą impulsy z

Włókna grube A przewodzą impulsy z

szybkością 20-120 m/sek.

szybkością 20-120 m/sek.

Przewodzenie

Przewodzenie

nerwowe cd

nerwowe cd



Włókna średnie B 3-15 m/sek.

Włókna średnie B 3-15 m/sek.



Włókna cienkie C 0,5-2,0 m/sek.

Włókna cienkie C 0,5-2,0 m/sek.



Nerwy obwodowe zbudowane są z

Nerwy obwodowe zbudowane są z

włókien grubych, średnich i cienkich, a

włókien grubych, średnich i cienkich, a

szybkość przewodzenia w nerwie

szybkość przewodzenia w nerwie

obwodowym zależy od ilości

obwodowym zależy od ilości

poszczególnych włókien tworzących dany

poszczególnych włókien tworzących dany

nerw.

nerw.

Szybkość przewodzenia

Szybkość przewodzenia

w nerwach

w nerwach

obwodowych maleje

obwodowych maleje



Przy obniżeniu temperatury

Przy obniżeniu temperatury



W trakcie niedokrwienia nerwu

W trakcie niedokrwienia nerwu



Wskutek działania czynników

Wskutek działania czynników

uszkadzających – urazy, zatrucia,

uszkadzających – urazy, zatrucia,

zaburzenia przemiany materii

zaburzenia przemiany materii

(cukrzyca)

(cukrzyca)

Nerwy mózgowe

Nerwy mózgowe

albo

albo

nerwy czaszkowe

nerwy czaszkowe

nn. Cranialis

nn. Cranialis

sive

sive

encephalici

encephalici



Wychodzą z mózgowia, przechodzą

Wychodzą z mózgowia, przechodzą

przez otwory i szczeliny w czaszce do

przez otwory i szczeliny w czaszce do

swoich obszarów unerwienia.

swoich obszarów unerwienia.



W liczbie 12 par odchodzą

W liczbie 12 par odchodzą

symetrycznie od mózgu.

symetrycznie od mózgu.

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe



I. Nerwy węchowe VIII. Nerw

I. Nerwy węchowe VIII. Nerw



II. Nerwy wzrokowe przedsionkowo-

II. Nerwy wzrokowe przedsionkowo-



III. Nerw okoruchowy ślimakowy

III. Nerw okoruchowy ślimakowy



IV. Nerw bloczkowy IX. Nerw językowo-

IV. Nerw bloczkowy IX. Nerw językowo-



V. Nerw trójdzielny gardłowy

V. Nerw trójdzielny gardłowy



VI. Nerw odwodzący X. Nerw błędny

VI. Nerw odwodzący X. Nerw błędny



VII. Nerw twarzowy XI. Nerw dodatkowy

VII. Nerw twarzowy XI. Nerw dodatkowy



XII. Nerw podjęzykowy

XII. Nerw podjęzykowy

Ad I. Nerwy węchowe

Ad I. Nerwy węchowe

nn. olfactorii

nn. olfactorii



Olfacere – wąchać – ze śluzówki nosa do

Olfacere – wąchać – ze śluzówki nosa do

mózgu.

mózgu.



Nerwy składają się z około 20 nici

Nerwy składają się z około 20 nici

węchowych, które odchodzą od komórek

węchowych, które odchodzą od komórek

węchowych, mieszczących się w błonie

węchowych, mieszczących się w błonie

śluzowej okolicy węchowej jamy nosa.

śluzowej okolicy węchowej jamy nosa.



Nici węchowe wchodzą do jamy czaszki

Nici węchowe wchodzą do jamy czaszki

przez blaszkę sitową kości sitowej –

przez blaszkę sitową kości sitowej –

kończą w opuszce węchowej

kończą w opuszce węchowej

Ad I. cd

Ad I. cd



Przerwanie nici węchowych powoduje

Przerwanie nici węchowych powoduje

utratę powonienia.

utratę powonienia.



Zdarza się to niekiedy w następstwie

Zdarza się to niekiedy w następstwie

urazów czaszki lub wskutek ucisku

urazów czaszki lub wskutek ucisku

guza na nerwy węchowe.

guza na nerwy węchowe.

Ad II. Nerw wzrokowy

Ad II. Nerw wzrokowy

n. opticus

n. opticus



Z siatkówki do międzymózgowia

Z siatkówki do międzymózgowia



Włókna nerwowe odchodzą od komórek

Włókna nerwowe odchodzą od komórek

zwojów siatkówki.

zwojów siatkówki.



Nerw przebija zewnętrzną warstwę siatkówki,

Nerw przebija zewnętrzną warstwę siatkówki,

naczyniówkę i twardówkę i opuszcza gałkę

naczyniówkę i twardówkę i opuszcza gałkę

oczną w miejscu położonym około 3 mm

oczną w miejscu położonym około 3 mm

przyśrodkowo od bieguna tylnego gałki

przyśrodkowo od bieguna tylnego gałki

ocznej. Stąd kieruje się ku kanałowi

ocznej. Stąd kieruje się ku kanałowi

wzrokowemu, przez który wchodzi do dołu

wzrokowemu, przez który wchodzi do dołu

czaszkowego środkowego.

czaszkowego środkowego.

Ad. II cd

Ad. II cd



Po wejściu do jamy czaszki nerw wzrokowy

Po wejściu do jamy czaszki nerw wzrokowy

kończy się w skrzyżowaniu wzrokowym –

kończy się w skrzyżowaniu wzrokowym –



Chiasma opticum – położonym na trzonie

Chiasma opticum – położonym na trzonie

kości klinowej w rowku skrzyżowania

kości klinowej w rowku skrzyżowania

nerwów wzrokowych.

nerwów wzrokowych.



Ze skrzyżowania wychodzi po każdej

Ze skrzyżowania wychodzi po każdej

stronie pasmo wzrokowe – tractus opticus

stronie pasmo wzrokowe – tractus opticus



Doprowadzające włókna wzrokowe do

Doprowadzające włókna wzrokowe do

poduszki wzgórza, ciała kolankowatego

poduszki wzgórza, ciała kolankowatego

bocznego i wzgórków górnych blaszki

bocznego i wzgórków górnych blaszki

pokrywy mózgowia.

pokrywy mózgowia.

Ad. II. CD.

Ad. II. CD.



W skrzyżowaniu wzrokowym tylko część –

W skrzyżowaniu wzrokowym tylko część –

mniej więcej połowa – włókien nerwowych

mniej więcej połowa – włókien nerwowych

przechodzi na stronę przeciwną.

przechodzi na stronę przeciwną.



Włókna idące od bocznej połowy siatkówki

Włókna idące od bocznej połowy siatkówki

nie ulegają skrzyżowaniu, lecz przechodzą

nie ulegają skrzyżowaniu, lecz przechodzą

do pasma wzrokowego tej samej strony.

do pasma wzrokowego tej samej strony.



Włókna biegnące od przyśrodkowej strony

Włókna biegnące od przyśrodkowej strony

siatkówki przechodzą w obrębie

siatkówki przechodzą w obrębie

skrzyżowania wzrokowego na stronę

skrzyżowania wzrokowego na stronę

przeciwną.

przeciwną.

Ad. II. CD.

Ad. II. CD.



Każde pasmo wzrokowe ma zatem

Każde pasmo wzrokowe ma zatem

połączenie z obu gałkami ocznymi.

połączenie z obu gałkami ocznymi.



Lewe pasmo wzrokowe zawiera zatem

Lewe pasmo wzrokowe zawiera zatem

włókna z lewej połowy każdego oka

włókna z lewej połowy każdego oka



Prawe z prawej.

Prawe z prawej.



Przecięcie pasma wzrokowego po

Przecięcie pasma wzrokowego po

jednej stronie – np..lewej – powoduje

jednej stronie – np..lewej – powoduje

połowicze niewidzenie w obu oczach –

połowicze niewidzenie w obu oczach –

wypadnięcie prawej części pola

wypadnięcie prawej części pola

widzenia w każdym oku.

widzenia w każdym oku.

Ad III. Nerw

Ad III. Nerw

okoruchowy

okoruchowy

n. oculomotorius

n. oculomotorius



Zaopatruje wszystkie zewnętrzne mięśnie oka

Zaopatruje wszystkie zewnętrzne mięśnie oka

z wyjątkiem m. skośnego górnego i m.

z wyjątkiem m. skośnego górnego i m.

prostego bocznego.

prostego bocznego.



Unerwia – m. dźwigacz powieki górnej oraz

Unerwia – m. dźwigacz powieki górnej oraz

wszystkie zew. M. oka z wyjątkiem jw..

wszystkie zew. M. oka z wyjątkiem jw..



Uszkodzenie n. III pociąga za sobą porażenie

Uszkodzenie n. III pociąga za sobą porażenie

wszystkich ruchów gałki ocznej z wyjątkiem

wszystkich ruchów gałki ocznej z wyjątkiem

odwodzenia. Gałka oczna ustawia się w pozycji

odwodzenia. Gałka oczna ustawia się w pozycji

zwróconej w kierunku kąta zewnętrznego oka.

zwróconej w kierunku kąta zewnętrznego oka.



Towarzyszy temu opadanie powieki górnej.

Towarzyszy temu opadanie powieki górnej.



Źrenica jest rozszerzona i n ie reaguje na

Źrenica jest rozszerzona i n ie reaguje na

światło i zbieżność.

światło i zbieżność.

Ad IV. Nerw bloczkowy

Ad IV. Nerw bloczkowy

n. trochlearis

n. trochlearis



Jest najcieńszym nerwem mózgowym

Jest najcieńszym nerwem mózgowym

i unerwia tylko jeden mięsień skośny

i unerwia tylko jeden mięsień skośny

górny oka – zagina się na bloczku –

górny oka – zagina się na bloczku –

pierścieniu chrząstki włóknistej

pierścieniu chrząstki włóknistej

umocowanym do kości czołowej.

umocowanym do kości czołowej.



Porażenie nerwu IV powoduje

Porażenie nerwu IV powoduje

występowanie zeza podczas

występowanie zeza podczas

spoglądania w górę,

spoglądania w górę,



Gałka oczna skręca się do wewnątrz.

Gałka oczna skręca się do wewnątrz.

Ad V. Nerw trójdzielny

Ad V. Nerw trójdzielny

n. trigeminus

n. trigeminus



Największy i najgrubszy nerw

Największy i najgrubszy nerw

mózgowy, mający trzy główne

mózgowy, mający trzy główne

gałęzie wychodzące oddzielnie z

gałęzie wychodzące oddzielnie z

czaszki:

czaszki:



N. oczny – n. ophtalmicus

N. oczny – n. ophtalmicus



N. szczękowy – n. maxillaris

N. szczękowy – n. maxillaris



N. żuchwowy - n. mandibularis

N. żuchwowy - n. mandibularis

Ad. V. CD.

Ad. V. CD.



Nerw trójdzielny zaopatruje

Nerw trójdzielny zaopatruje



czuciowo –

czuciowo –



Skórę twarzy, jamę nosową, jamę

Skórę twarzy, jamę nosową, jamę

ustną

ustną



Ruchowo-

Ruchowo-



Mięśnie żwacze

Mięśnie żwacze

Zwój nerwu

Zwój nerwu

trójdzielnego

trójdzielnego

Ganglion trigeminale

Ganglion trigeminale



Nerw trójdzielny wychodzi z mózgu

Nerw trójdzielny wychodzi z mózgu



dwoma korzeniami –

dwoma korzeniami –



przednim ruchowym – portio minor

przednim ruchowym – portio minor



Tylnym czuciowym – portio major

Tylnym czuciowym – portio major



Przebija oponę twardą i tworzy duży

Przebija oponę twardą i tworzy duży

zwój n. trójdzielnego.

zwój n. trójdzielnego.



Od zwoju tego odchodzą trzy duże

Od zwoju tego odchodzą trzy duże

gałezie.

gałezie.

Ad V cd – nerw oczny

Ad V cd – nerw oczny

n. ophtalmicus

n. ophtalmicus

Nerwy rdzeniowe

Nerwy rdzeniowe



Vide folia – I i II

Vide folia – I i II



omówienie

omówienie

Ośrodkowy układ

Ośrodkowy układ

nerwowy (OUN)

nerwowy (OUN)



Obejmuje mózgowie (mózg, pień

Obejmuje mózgowie (mózg, pień

mózgu, móżdżek) oraz rdzeń kręgowy.

mózgu, móżdżek) oraz rdzeń kręgowy.



OUN poddaje rejestracji i analizie

OUN poddaje rejestracji i analizie

pobudzenia dopływające z układu

pobudzenia dopływające z układu

obwodowego i zapewnia prawidłową

obwodowego i zapewnia prawidłową

reakcję organizmu na te bodźce.

reakcję organizmu na te bodźce.



Największą część mózgu stanowią

Największą część mózgu stanowią

półkule mózgu, które dzielą się na

półkule mózgu, które dzielą się na

cztery płaty:

cztery płaty:

Cztery płaty mózgu

Cztery płaty mózgu



Czołowy

Czołowy



Ciemieniowy

Ciemieniowy



Skroniowy

Skroniowy



potyliczny

potyliczny

Anatomia i fizjologia

Anatomia i fizjologia



W oparciu o badania anatomiczne i

W oparciu o badania anatomiczne i

fizjologiczne ustalono, iż poszczególne

fizjologiczne ustalono, iż poszczególne

płaty związane są z określonymi funkcjami.

płaty związane są z określonymi funkcjami.



Płat czołowy związany jest z czynnościami

Płat czołowy związany jest z czynnościami

ruchowymi i psychicznymi.

ruchowymi i psychicznymi.



Uszkodzenie tego płata jest przyczyną

Uszkodzenie tego płata jest przyczyną

niedowładów lub porażenia kończyn, a w

niedowładów lub porażenia kończyn, a w

niektórych wypadkach może ujawnić się

niektórych wypadkach może ujawnić się

zaburzeniami cech osobowości.

zaburzeniami cech osobowości.

Płat ciemieniowy

Płat ciemieniowy



Bierze udział w analizie doznań

Bierze udział w analizie doznań

czuciowych

czuciowych



Następstwem uszkodzenia tego płata

Następstwem uszkodzenia tego płata

jest przeciwstronna niedoczulica.

jest przeciwstronna niedoczulica.

Płat potyliczny

Płat potyliczny



W płacie potylicznym znajdują się

W płacie potylicznym znajdują się

ośrodki wzrokowe.

ośrodki wzrokowe.



Jeśli dojdzie do upośledzenia funkcji tego

Jeśli dojdzie do upośledzenia funkcji tego

płata, pacjent będzie odczuwał

płata, pacjent będzie odczuwał

zaburzenia w polu widzenia

zaburzenia w polu widzenia

Płat skroniowy

Płat skroniowy



Analiza doznań słuchowych

Analiza doznań słuchowych

odbywa się w płacie skroniowym.

odbywa się w płacie skroniowym.

Receptory

Receptory



Są to zakończenia nerwowe oraz składniki

Są to zakończenia nerwowe oraz składniki

tkanki nienerwowej – nabłonkowej, łącznej,

tkanki nienerwowej – nabłonkowej, łącznej,

mięśniowej – odbierające wrażenia ze

mięśniowej – odbierające wrażenia ze

środowiska.

środowiska.



Występują one w pozostałych tkankach

Występują one w pozostałych tkankach

ustroju i można wyróżnić wśród nich

ustroju i można wyróżnić wśród nich

zakończenia w tkance nabłonkowej, łącznej,

zakończenia w tkance nabłonkowej, łącznej,

mięśniowej. Rola receptorów polega na

mięśniowej. Rola receptorów polega na

odbieraniu różnych bodźców

odbieraniu różnych bodźców

środowiskowych i transformowaniu ich na

środowiskowych i transformowaniu ich na

impulsy nerwowe.

impulsy nerwowe.

Mechanizm

Mechanizm

przetwarzania

przetwarzania

bodźców

bodźców



Środowiskowych na impulsy nerwowe

Środowiskowych na impulsy nerwowe

obejmuje zmianę przepuszczalności błony

obejmuje zmianę przepuszczalności błony

receptora w stosunku do pewnych jonów

receptora w stosunku do pewnych jonów

(powoduje zmianę polaryzacji błony),

(powoduje zmianę polaryzacji błony),



względnie zniekształcenie struktury błony

względnie zniekształcenie struktury błony



( w przypadku bodźców mechanicznych)

( w przypadku bodźców mechanicznych)

lub

lub



też zmiany chemiczne błony

też zmiany chemiczne błony

(chemoreceptory)

(chemoreceptory)

Wrażliwość receptorów

Wrażliwość receptorów



Pewne receptory są bardziej wrażliwe

Pewne receptory są bardziej wrażliwe

(posiadają niższy próg pobudliwości) na

(posiadają niższy próg pobudliwości) na

określone bodźce i w związku z tym

określone bodźce i w związku z tym

wyróżniamy wśród nich:

wyróżniamy wśród nich:



Mechanoreceptory

Mechanoreceptory



Chemoreceptory

Chemoreceptory



Termoreceptory

Termoreceptory

Receptory

Receptory

Opony ośrodkowego

Opony ośrodkowego

układu nerwowego

układu nerwowego



Rdzeń kręgowy i mózgowie pokryte są trzema

Rdzeń kręgowy i mózgowie pokryte są trzema

błonami łącznotkankowymi zwanymi oponami

błonami łącznotkankowymi zwanymi oponami



Meninges.

Meninges.



Na zewnątrz znajduje się najgrubsza z nich

Na zewnątrz znajduje się najgrubsza z nich



Opona twarda – dura mater

Opona twarda – dura mater



Bezpośrednio pod oponą twardą leży

Bezpośrednio pod oponą twardą leży

pajęczynówka – arachnoidea

pajęczynówka – arachnoidea



Oddzielona od opony twardej włosowatą

Oddzielona od opony twardej włosowatą

szczeliną – jama podtwardówkową – cavum

szczeliną – jama podtwardówkową – cavum

subdurale

subdurale

Opona miękka –

Opona miękka –

pia mater

pia mater



Leży najgłębiej i jest zrośnięta bezpośrednio z

Leży najgłębiej i jest zrośnięta bezpośrednio z

rdzeniem kręgowym i mózgowiem.

rdzeniem kręgowym i mózgowiem.



W wielu miejscach pajęczynówka łączy się z

W wielu miejscach pajęczynówka łączy się z

opona miękką za pośrednictwem pasm i

opona miękką za pośrednictwem pasm i

beleczek łącznotkankowych.

beleczek łącznotkankowych.



W innych okolicach obie opony oddalają się

W innych okolicach obie opony oddalają się

od siebie, tworząc wypełniona płynem

od siebie, tworząc wypełniona płynem

mózgowo-rdzeniowym jamę

mózgowo-rdzeniowym jamę

podpajęczynówkową – cavum

podpajęczynówkową – cavum

subarachnoideale.

subarachnoideale.

Opony rdzenia kręgowego

Opony rdzenia kręgowego

Opona twarda rdzenia kręgowego –

Opona twarda rdzenia kręgowego –

dura mater spinalis

dura mater spinalis

Ma kształt długiego worka za zbitej tkanki

Ma kształt długiego worka za zbitej tkanki

łącznej.

łącznej.

Powierzchnia zew. Chropowata

Powierzchnia zew. Chropowata

Powierzchnia wew. błyszcząca i gładka.

Powierzchnia wew. błyszcząca i gładka.

Początek – w otworze wielkim kości potylicy i tu

Początek – w otworze wielkim kości potylicy i tu

przechodzi w oponę twarda mózgowia

przechodzi w oponę twarda mózgowia

Ku dołowi dochodzi do poziomu II kręgu

Ku dołowi dochodzi do poziomu II kręgu

krzyżowego i kończy się tępym stożkowatym

krzyżowego i kończy się tępym stożkowatym

wierzchołkiem.

wierzchołkiem.

Nić końcowa opony

Nić końcowa opony

twardej – Filum

twardej – Filum

terminale durae matris

terminale durae matris

spinalis

spinalis



U dołu nić końcowa opony twardej łączy

U dołu nić końcowa opony twardej łączy

się z okostną kości guzicznej.

się z okostną kości guzicznej.

Wypustki opony

Wypustki opony

twardej

twardej



Opona twarda wysyła do każdego

Opona twarda wysyła do każdego

otworu międzykręgowego wypustkę,

otworu międzykręgowego wypustkę,

otaczającą oba korzenie nerwu

otaczającą oba korzenie nerwu

rdzeniowego wraz ze zwojem

rdzeniowego wraz ze zwojem

rdzeniowym.

rdzeniowym.

Jama nadtwardówkowa

Jama nadtwardówkowa

cavum epidurale

cavum epidurale



Jest to obszerna przestrzeń istniejąca

Jest to obszerna przestrzeń istniejąca

między workiem opony twardej a ścianą

między workiem opony twardej a ścianą

kanału kręgowego.

kanału kręgowego.



Zawartość – tkanka łączna, tkanka

Zawartość – tkanka łączna, tkanka

tłuszczowa, naczynia krwionośne i

tłuszczowa, naczynia krwionośne i

chłonne.

chłonne.



Obfite naczynia żylne tworzą :

Obfite naczynia żylne tworzą :



Splot kręgowy wewnętrzny – plexus

Splot kręgowy wewnętrzny – plexus

venosis vertebrales interni.

venosis vertebrales interni.

Jama nadtwardówkowa

Jama nadtwardówkowa



Dzięki zawartości licznych naczyń i

Dzięki zawartości licznych naczyń i

tkanek miękkich jest ważnym

tkanek miękkich jest ważnym

czynnikiem chroniącym rdzeń kręgowy

czynnikiem chroniącym rdzeń kręgowy

przed uciskiem.

przed uciskiem.



Jama nadtwardówkowa jest

Jama nadtwardówkowa jest

najobszerniejsza w dolnym odcinku

najobszerniejsza w dolnym odcinku

kanału krzyżowego,

kanału krzyżowego,



Tutaj najłatwiej jest podawać do niej

Tutaj najłatwiej jest podawać do niej

środki lecznicze lub znieczulające.

środki lecznicze lub znieczulające.

Pajęczynówka i opona

Pajęczynówka i opona

miękka rdzenia

miękka rdzenia

kręgowego

kręgowego



Pajęczynówka rdzenia kręgowego –

Pajęczynówka rdzenia kręgowego –

arachnoidea spinalis

arachnoidea spinalis



Jest to cienka błona, kształtem swym

Jest to cienka błona, kształtem swym

przypominająca oponę twardą, od której

przypominająca oponę twardą, od której

oddziela ja jama podtwardówkowa.

oddziela ja jama podtwardówkowa.



Jama podtwardówkowa zawiera niewielka

Jama podtwardówkowa zawiera niewielka

ilość płynu surowiczego i jest właściwie

ilość płynu surowiczego i jest właściwie

przestrzenią potencjalną ze względu na

przestrzenią potencjalną ze względu na

przyleganie pajęczynówki do opony

przyleganie pajęczynówki do opony

twardej.

twardej.

Opona miękka rdzenia

Opona miękka rdzenia

kręgowego –

kręgowego –

pia mater spinalis

pia mater spinalis



Otacza bezpośrednio jego

Otacza bezpośrednio jego

powierzchnię, wnikając do bruzd oraz

powierzchnię, wnikając do bruzd oraz

do szczeliny pośrodkowej przedniej.

do szczeliny pośrodkowej przedniej.

Jama

Jama

podpajęczynówkowa

podpajęczynówkowa



Pajęczynówkę rdzenia oddziela od opony

Pajęczynówkę rdzenia oddziela od opony

miękkiej jama podpajęczynówkowa, wąska

miękkiej jama podpajęczynówkowa, wąska

w części szyjnej i piersiowej kręgosłupa,

w części szyjnej i piersiowej kręgosłupa,

obszerna w jego części lędźwiowej.

obszerna w jego części lędźwiowej.



Jama podpajęczynówkowa jest wypełniona

Jama podpajęczynówkowa jest wypełniona

płynem mózgowo-rdzeniowym, który

płynem mózgowo-rdzeniowym, który

chroni rdzeń kręgowy, otaczając go w

chroni rdzeń kręgowy, otaczając go w

postaci

postaci



„

„

Płaszcza płynnego”.

Płaszcza płynnego”.

Więzadła ząbkowane

Więzadła ząbkowane

lig. denticulatum

lig. denticulatum



Od pokrywającej rdzeń opony miękkiej

Od pokrywającej rdzeń opony miękkiej

odchodzą w linii bocznej z każdej strony

odchodzą w linii bocznej z każdej strony

poprzecznie ustawione wyrostki cienkiej,

poprzecznie ustawione wyrostki cienkiej,

lecz mocnej, blaszki w kształcie ząbków,

lecz mocnej, blaszki w kształcie ząbków,

zwężających się w kierunku bocznym.

zwężających się w kierunku bocznym.



Ząbki te w liczbie 23 z każdej strony

Ząbki te w liczbie 23 z każdej strony

tworzą więzadło ząbkowe.

tworzą więzadło ząbkowe.



Wierzchołki tych ząbków zrastają się z

Wierzchołki tych ząbków zrastają się z

pajęczynówką, ustalając w ten sposób

pajęczynówką, ustalając w ten sposób

rdzeń.

rdzeń.

Ochrona rdzenia

Ochrona rdzenia

kręgowego

kręgowego



Rdzeń kręgowy zawieszony na więzadle

Rdzeń kręgowy zawieszony na więzadle

ząbkowym i korzonkach rdzeniowych,

ząbkowym i korzonkach rdzeniowych,

pływa równocześnie w płynie mózgowo-

pływa równocześnie w płynie mózgowo-

rdzeniowym.

rdzeniowym.



Razem z poduszką z tkanki tłuszczowej

Razem z poduszką z tkanki tłuszczowej

i splotów żylnych wypełniających jamę

i splotów żylnych wypełniających jamę

nadtwardówkową chroni go od

nadtwardówkową chroni go od

wstrząsów i urazów mechanicznych.

wstrząsów i urazów mechanicznych.

Płyn mózgowo-

Płyn mózgowo-

rdzeniowy

rdzeniowy

Liguor cerebrospinalis

Liguor cerebrospinalis



Jest to ciecz, wypełniająca komory

Jest to ciecz, wypełniająca komory

mózgu oraz przestrzenie

mózgu oraz przestrzenie

podpajęczynówkowe mózgowia i

podpajęczynówkowe mózgowia i

rdzenia kręgowego.

rdzenia kręgowego.



Płyn mózgowo-rdzeniowy powstaje w

Płyn mózgowo-rdzeniowy powstaje w

splotach naczyniówkowych w wyniku

splotach naczyniówkowych w wyniku

przesączania się wody i pewnych

przesączania się wody i pewnych

składników osocza krwi.

składników osocza krwi.

Właściwości płynu

Właściwości płynu

mózgowo-rdzeniowego

mózgowo-rdzeniowego



Objętość u dorosłego od 100 do 250 ml.

Objętość u dorosłego od 100 do 250 ml.



Płyn jest przejrzysty, bezbarwny, o

Płyn jest przejrzysty, bezbarwny, o

wartości względnej 1,006.

wartości względnej 1,006.



Ciśnienie płynu m-z wynosi 14,7 kPa

Ciśnienie płynu m-z wynosi 14,7 kPa

(150mm H20)

(150mm H20)

Skład płynu

Skład płynu

mózgowo-

mózgowo-

rdzeniowego

rdzeniowego

Opony mózgowia

Opony mózgowia



Mózgowie otaczają trzy opony:

Mózgowie otaczają trzy opony:



Opona twarda – - dura mater -

Opona twarda – - dura mater -

zewnętrzna

zewnętrzna



Pajęczynówka – arachnoidea – środkowa

Pajęczynówka – arachnoidea – środkowa



Opona miękka – pia mater – wewnętrzna

Opona miękka – pia mater – wewnętrzna

- przylegająca bezpośrednio do tkanki

- przylegająca bezpośrednio do tkanki

mózgowej

mózgowej

Opona twarda

Opona twarda

dura mater

dura mater



Zbudowana jest ze zrośniętych ze sobą dwu

Zbudowana jest ze zrośniętych ze sobą dwu

blaszek:

blaszek:



Zewnętrznej – skierowanej do kości czaszki

Zewnętrznej – skierowanej do kości czaszki



Wewnętrznej – znajdującej się od strony

Wewnętrznej – znajdującej się od strony

mózgowia.

mózgowia.



Wyścielają one jamę czaszki, spełniając

Wyścielają one jamę czaszki, spełniając

podwójna rolę:

podwójna rolę:



Jako okostna doprowadzająca naczynia

Jako okostna doprowadzająca naczynia

krwionośne do kości

krwionośne do kości



Jako osłona mózgowia

Jako osłona mózgowia

Przegrody opony

Przegrody opony

twardej

twardej



Opona twarda, a ściślej jej blaszka wewnętrzna

Opona twarda, a ściślej jej blaszka wewnętrzna

wysyła w kierunku mózgowia przegrody, ze

wysyła w kierunku mózgowia przegrody, ze

zbitej tkanki łącznej, wnikające do jamy czaszki.

zbitej tkanki łącznej, wnikające do jamy czaszki.



Przegrody – dzielące wnętrze czaszki na kilka

Przegrody – dzielące wnętrze czaszki na kilka

połączonych ze sobą przestrzeni.

połączonych ze sobą przestrzeni.



Są one jak gdyby przedłużeniem kostnej ściany

Są one jak gdyby przedłużeniem kostnej ściany

jamy czaszki do jej wnętrza i przeciwstawiają się

jamy czaszki do jej wnętrza i przeciwstawiają się

jej nadmiernym przekształceniom. Zmniejszają

jej nadmiernym przekształceniom. Zmniejszają

prawdopodobieństwo pęknięć czaszki.

prawdopodobieństwo pęknięć czaszki.

Przegrody – wypustki

Przegrody – wypustki

dzielące jamę czaszki

dzielące jamę czaszki



1. Sierp mózgu – falx cerebrii

1. Sierp mózgu – falx cerebrii



2. Namiot móżdżku – tentorium

2. Namiot móżdżku – tentorium

cerebelli

cerebelli



3. Sierp móżdżku – tentorium cerebelli

3. Sierp móżdżku – tentorium cerebelli



4. Przepona siodła – diaphragma sellae

4. Przepona siodła – diaphragma sellae

1.

1.

Sierp mózgu

Sierp mózgu

falx cerebri

falx cerebri



Leży w płaszczyźnie pośrodkowej oddzielając

Leży w płaszczyźnie pośrodkowej oddzielając

od siebie dwie półkule mózgu.

od siebie dwie półkule mózgu.



Jest przegrodą pośrodkową jamy czaszki

Jest przegrodą pośrodkową jamy czaszki



Przegroda nie przechodzi przez całą jamę

Przegroda nie przechodzi przez całą jamę

czaszki – jest wycięta w części środkowej oraz

czaszki – jest wycięta w części środkowej oraz

z tyłu i dołu tworząc sierpowate pasmo.

z tyłu i dołu tworząc sierpowate pasmo.



Na całej długości przyczepia się u góry po obu

Na całej długości przyczepia się u góry po obu

brzegach bruzdy zatoki strzałkowej

brzegach bruzdy zatoki strzałkowej

Przewody żylne

Przewody żylne



Na brzegach sierpu mózgu znajdują się

Na brzegach sierpu mózgu znajdują się

wielkie przewody żylne:

wielkie przewody żylne:



Sinus sagittalis superior

Sinus sagittalis superior



Sinus sagittalis inferior

Sinus sagittalis inferior



Sinus rectus

Sinus rectus

2. Namiot móżdżku

2. Namiot móżdżku

tentorium cerebelli

tentorium cerebelli



Jest ustawiony prawie

Jest ustawiony prawie

poprzecznie, tworząc jak gdyby

poprzecznie, tworząc jak gdyby

dach nad dołem czaszki tylnym.

dach nad dołem czaszki tylnym.



Namiot móżdżku oddziela półkule

Namiot móżdżku oddziela półkule

móżdżku od płatów potylicznych

móżdżku od płatów potylicznych

półkul mózgowych.

półkul mózgowych.

3. Sierp móżdżku

3. Sierp móżdżku

falx cerebelli

falx cerebelli



Wolny brzeg sierpu móżdżku

Wolny brzeg sierpu móżdżku

wchodzi pomiędzy półkule

wchodzi pomiędzy półkule

mózdżkowe.

mózdżkowe.



Biegnie w dole tylnym czaszki w

Biegnie w dole tylnym czaszki w

przedłużeniu sierpu mózgu aż do

przedłużeniu sierpu mózgu aż do

otworu wielkiego.

otworu wielkiego.



Znajduje się w nim zatoka

Znajduje się w nim zatoka

potyliczna – sinus occipitalis.

potyliczna – sinus occipitalis.

Przepona siodła

Przepona siodła

diaphragma sellae

diaphragma sellae



Rozpostarta nad siodłem

Rozpostarta nad siodłem

tureckim, oddziela dół przysadki

tureckim, oddziela dół przysadki

od reszty środkowego dołu

od reszty środkowego dołu

czaszki.

czaszki.



W przeponie siodła znajduje się

W przeponie siodła znajduje się

mały otwór prze który przechodzi

mały otwór prze który przechodzi

lejek łączący przysadkę z

lejek łączący przysadkę z

podwzgórzem.

podwzgórzem.

Pajęczynówka

Pajęczynówka

mózgowia

mózgowia

arachnoidea encephali

arachnoidea encephali



Jest cienką błoną łącznotkankową, którą

Jest cienką błoną łącznotkankową, którą

oddziela od opony twardej włosowata

oddziela od opony twardej włosowata

jama podtwardówkowa.

jama podtwardówkowa.



Z położona pod nią oponą miękką zrasta

Z położona pod nią oponą miękką zrasta

się pajęczynówka tylko na wypukłych

się pajęczynówka tylko na wypukłych

powierzchniach zakrętów mózgowych.

powierzchniach zakrętów mózgowych.



Nad bruzdami i szczelinami opona ta

Nad bruzdami i szczelinami opona ta

przerzuca się, nie zagłębiając się w nie,

przerzuca się, nie zagłębiając się w nie,

wskutek czego pomiędzy oponą miękką a

wskutek czego pomiędzy oponą miękką a

pajęczynówka powstaje szereg

pajęczynówka powstaje szereg

przestrzeni.

przestrzeni.

Jama

Jama

podpajęczynówkowa

podpajęczynówkowa

cavum subarachnoideale

cavum subarachnoideale



Większe przestrzenie

Większe przestrzenie

podpajęczynówkowe noszą

podpajęczynówkowe noszą



nazwę zbiorników

nazwę zbiorników



cisternae subarachnoideale

cisternae subarachnoideale



Jama podpajęczynówkowa jest

Jama podpajęczynówkowa jest

wypełniona płynem mózgowo-

wypełniona płynem mózgowo-

rdzeniowym.

rdzeniowym.

Opona miękka

Opona miękka

pia mater encephali

pia mater encephali



Jest zrośnięta z powierzchnią

Jest zrośnięta z powierzchnią

zewnętrzna mózgu i wchodzi we

zewnętrzna mózgu i wchodzi we

wszystkie zagłębienia bruzdy i

wszystkie zagłębienia bruzdy i

szczeliny.

szczeliny.



Zawiera ona liczne naczynia

Zawiera ona liczne naczynia

krwionośne tętnicze i żylne, które

krwionośne tętnicze i żylne, które

wnikają do tkanki mózgowej.

wnikają do tkanki mózgowej.

Komory mózgu

Komory mózgu

cerebral ventricules

cerebral ventricules



Jest to zbiór czterech przestrzeni

Jest to zbiór czterech przestrzeni

wewnątrz mózgu, w których

wewnątrz mózgu, w których

wytwarzany jest płyn mózgowo-

wytwarzany jest płyn mózgowo-

rdzeniowy, iż których wydostaje się do

rdzeniowy, iż których wydostaje się do

przestrzeni podpajęczynówkowej, gdzie

przestrzeni podpajęczynówkowej, gdzie

krąży, otaczając cały ośrodkowy układ

krąży, otaczając cały ośrodkowy układ

nerwowy.

nerwowy.



Płyn ten wytwarzany jest z osocza krwi

Płyn ten wytwarzany jest z osocza krwi

przez splot naczyniówkowy.

przez splot naczyniówkowy.

wyróżniamy

wyróżniamy



Dwie komory boczne – ventriculis

Dwie komory boczne – ventriculis

lateralis

lateralis



Komorę III – ventriculus tertius

Komorę III – ventriculus tertius



Komorę IV – ventriculus guartus

Komorę IV – ventriculus guartus

Układ komorowy

Układ komorowy

mózgowia

mózgowia



Łączy się z przestrzenia

Łączy się z przestrzenia

podpajęczynówkową mózgowia i rdzenia

podpajęczynówkową mózgowia i rdzenia

kręgowego.

kręgowego.



Półkule mózgu zawierają w sobie dwie

Półkule mózgu zawierają w sobie dwie

komory – jedna komora w jednej półkuli –

komory – jedna komora w jednej półkuli –



Nazywane komorami bocznymi

Nazywane komorami bocznymi



Kształtu łukowatego –

Kształtu łukowatego –



przypominające literę C

przypominające literę C

Rogi komór bocznych

Rogi komór bocznych



Róg: Przedni = górny = czołowy

Róg: Przedni = górny = czołowy



–

–

jest położony w płacie czołowym

jest położony w płacie czołowym



Róg: tylny = boczny = potyliczny

Róg: tylny = boczny = potyliczny



- znajduje się w płacie potylicznym

- znajduje się w płacie potylicznym



Komory boczne poprzez otwory

Komory boczne poprzez otwory

komorowe Monroego łączą się z leżącą

komorowe Monroego łączą się z leżącą

nieco niżej, ale położoną centralnie

nieco niżej, ale położoną centralnie

komorą III, znajdującą się częściowo w

komorą III, znajdującą się częściowo w

obrębie międzymózgowia.

obrębie międzymózgowia.

Komora trzecia

Komora trzecia



Jest szczelinowata przestrzenią

Jest szczelinowata przestrzenią

leżącą w płaszczyźnie

leżącą w płaszczyźnie

pośrodkowej.

pośrodkowej.



Za pośrednictwem otworów

Za pośrednictwem otworów

międzykomorowych łączy się z

międzykomorowych łączy się z

komorami bocznymi a poprzez

komorami bocznymi a poprzez

wodociąg Sylviusza z komora

wodociąg Sylviusza z komora

czwartą.

czwartą.

Komora czwarta

Komora czwarta



Ma kształt piramidy.

Ma kształt piramidy.



Leży w tyłomózgowiu

Leży w tyłomózgowiu



W części środkowej komora czwarta uwypukla

W części środkowej komora czwarta uwypukla

się w bok w postaci otaczających konary

się w bok w postaci otaczających konary

dolne móżdżku zachyłków bocznych –

dolne móżdżku zachyłków bocznych –

recessus lateralis ventriculi guarus

recessus lateralis ventriculi guarus



W końcowej części zachyłków znajduje się

W końcowej części zachyłków znajduje się



Otwór boczny komory czwartej – apertus

Otwór boczny komory czwartej – apertus

lateralis ventriculi guarti – łączący się z

lateralis ventriculi guarti – łączący się z

przestrzenią podpajęczynówkową. Ku dołowi,

przestrzenią podpajęczynówkową. Ku dołowi,

poniżej zastawki, komora czwarta przechodzi

poniżej zastawki, komora czwarta przechodzi

w kanał środkowy rdzenia przedłużonego.

w kanał środkowy rdzenia przedłużonego.

Wodociąg

Wodociąg

śródmózgowia

śródmózgowia



Między komorą III a IV światło układu

Między komorą III a IV światło układu

komorowego zwęża się w postaci”

komorowego zwęża się w postaci”

wodociągu śródmózgowia” – agueductus

wodociągu śródmózgowia” – agueductus

cerebrii.

cerebrii.



Uwaga kliniczna:

Uwaga kliniczna:



Światło wodociągu może zostać zamknięte

Światło wodociągu może zostać zamknięte

np. przez nowotwór lub stan zapalny.

np. przez nowotwór lub stan zapalny.



W wyniku tego następuje zastój płynu

W wyniku tego następuje zastój płynu

mózgowo-rdzeniowego wytwarzanego w

mózgowo-rdzeniowego wytwarzanego w

splotach. Komora III i boczne poszerzają się

splotach. Komora III i boczne poszerzają się



Jest to wodogłowie wenętrzne.

Jest to wodogłowie wenętrzne.

Krążenie płynu

Krążenie płynu

mózgowo -

mózgowo -

rdzeniowego

rdzeniowego

Mózgowie

Mózgowie



Cecha charakterystyczna mózgowia jest

Cecha charakterystyczna mózgowia jest

budowa piętrowa spowodowana jego

budowa piętrowa spowodowana jego

powstaniem z trzech pierwotnych i

powstaniem z trzech pierwotnych i

pięciu wtórnych pęcherzyków

pięciu wtórnych pęcherzyków

mózgowych.

mózgowych.

Rozwój mózgowia

Rozwój mózgowia



Już od 4 tygodnia cewa nerwowa

Już od 4 tygodnia cewa nerwowa

rozrasta się w części górnej szybciej niż

rozrasta się w części górnej szybciej niż

w obrębie przyszłego rdzenia

w obrębie przyszłego rdzenia

kręgowego.

kręgowego.



Wskutek tego tworzą się tu zgięcia:

Wskutek tego tworzą się tu zgięcia:



Ciemieniowe

Ciemieniowe



Mostowe

Mostowe



Karkowe oraz związane z nimi

Karkowe oraz związane z nimi

pęcherzyki pierwotne:

pęcherzyki pierwotne:

Pęcherzyki pierwotne

Pęcherzyki pierwotne



Przodomózgowie – prosencephalon

Przodomózgowie – prosencephalon



Śródmózgowie – mesencephalon

Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – rombencephalon

Tyłomózgowie – rombencephalon

Pod koniec 5 tygodnia

Pod koniec 5 tygodnia

życia płodowego

życia płodowego

powstają

powstają



Z przodomózgowia:

Z przodomózgowia:



Kresomózgowie – telencephalon i

Kresomózgowie – telencephalon i



Międzymózgowie - diencephalon

Międzymózgowie - diencephalon

Ostateczne pęcherzyki

Ostateczne pęcherzyki

mózgowe

mózgowe



Pod koniec 5 tygodnia trwania ciąży

Pod koniec 5 tygodnia trwania ciąży

pierwotne pęcherzyki ulegają

pierwotne pęcherzyki ulegają

podziałowi na ostateczne pęcherzyki

podziałowi na ostateczne pęcherzyki

mózgowe, z których kształtują się

mózgowe, z których kształtują się

części mózgowia osobnika dorosłego.

części mózgowia osobnika dorosłego.