Prawo wykład I
Wykładnia i interpretacja prawa są synonimami.
Wykładni/interpretacji prawa dokonuje się zarówno w kontekście przepisów prawa jak i całego tekstu prawnego.
Przedmiotem wykładni są przepisy prawa a nie normy
Jednostki systemu ratowniczego:
Zespoły ratownicze P i S
CPR
SOR
Ochotnicze pogotowie ratunkowe
Żółte, zielone i czerwone szlaki – regulacja pierwszeństwa w obsłudze
Przepis prawny to napis, a norma prawna to znaczenie tego przypisu.
Przepis prawny jest to najmniejsza jednostka systematyzacyjna (techniczna) aktu prawnego. Jednostka systematyzacyjna tekstu prawnego to np. artykuł, paragraf, ustęp, punkt, litera i tiret.
Norma prawna – reguła powinnego zachowania się która zbudowana jest z elementów zawartych w przepisie prawa.
Budowa normy prawnej
(H) Hipoteza – wskazuje adresata normy np. obywatel, jego właściwości i cechy i okoliczności w jakich on się znajduje.
(D) Dyspozycja – wskazuje jakie zachowanie jest regulowane w normie. Czy jest to nakaz, zakaz czy dozwolenie. Wskazuje wzór powinnego zachowania.
(S) Sankcja – określa konsekwencje które będą zastosowane wobec adresata normy prawnej jeżeli zachowa się on niezgodnie z wzorcem zawartym w dyspozycji.
Wykładnia prawa polega na wyjaśnieniu sensu przepisów prawnych. Ustaleniu właściwego zrozumienia, przypisaniu im odpowiedniego znaczenia, bądź wyznaczeniu ich zakresu. Przez wykładnie rozumie się określone czynności , podjęte w celu ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń języka prawnego.
Język w jakim tworzone są teksty prawne jest językiem prawnym. Nie może być jednak utożsamiany z językiem prawniczym ponieważ ten drugi to język używany przez prawników. Jest to jeżyk dopełniający języków aktów prawnych ponieważ tworzy swoiste terminy odnoszące się do tłumaczonych tekstów prawnych.
W teorii prawa istnieje spór co do zakresów koniecznej wykładni prawa, wyróżnia się dwa stanowiska:
Wykładni dokonuje się tylko o ile wymagają tego niejasności tekstu – w celu usunięcia tych niejasności zgodnie z zasadą clara non sunt iterpretanda – co jest zrozumiałe i jasne i nie wymaga interpretacji. Jest to tzw wykładnia klasyfikacyjna.
Iterpretacji dokonuje się w każdym przypadku wyprowadzenia norm prawnych z przepisów.
Zgodnie z 1 stanowiskiem potrzeba przeprowadzenia wykładni prawa wynika z
Nieuniknionych, naturalnych, niejednoznaczności języka prawnego który jest językiem aktów normatywnych
Błędów ustawodawcy, braku precyzji w posługiwaniu się językiem prawnym.
Zawierzonych przez ustawodawcę niejednoznaczności i ostrości przepisów – np. ze względów politycznych , chęci pozostawienia organom stosującym prawo większego luzu decyzyjnego albo obywatelom większej swobody postępowania.
Ze starzenia się regulacji prawnych rozbieżności między innymi wiedzą, możliwościami technicznymi, zasobami materialnymi, celami ustawodawcy historycznego, a ustawodawcy współczesnego oraz współczesnych podmiotów stosujących i przestrzegających prawo.
Zgodnie z tym stanowiskiem, wykładnia prawa jest potrzebna zawsze, nawet przy względnie jasnych przepisach – jest to wykładnia derywacyjna
Rodzaje wykładni prawa
Wyróżnia się w zależności od przyjętych kryteriów różne rodzaje i typy wykładni. Pierwszą typologią jest zróżnicowanie wykładni na podmiot jej dokonujący. Wyróżnia się:
Autentyczną
Legalną
Operatywna
Doktrynalną
Wykładnia autentyczna – dokonują się organ który wydał. Ten , kto stanowi przepis, może określać jego znaczenie. Wykładnia autentyczna ustawodawcza jest w Polsce bardzo rzadko spotykana. Częściej dokonywana jest w stosunku do aktów wykonawczych do ustaw. Przykładem mogą być objaśnienia często stosowane w przypadku przepisów podatkowych. Dokonywanych przez ministra finansów.
Wykładnia legalna – dokonywana przez uprawniony do tego organ państwa. W przypadku ustaw upoważnienie konstytucyjne do dokonywania wykładni legalnej miała w latach 1952- 89. Rada Państwa PRL w latach 1989 – 97.
Wykładnia operatywna – zwana tez wykładnia organów stosujących prawo. Mogą jej dokonywać wszystkie organy władzy publicznej, państwowej, samorządowej, ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej. Wykładnia ta wiąże organ ją dokonujący oraz podmioty wobec których praw jest stosowane. Duże znaczenie ma też wykładnia sądowa.
Prawo wykład II
W przypadku skargi kasacyjnej wynoszonej od orzeczeń sądu drugiej instancji ( sądów apelacyjnych). W przypadku stwierdzenia zasadności kasacji SN uchyla zaskarżone orzeczenie. ( tylko wyjątkowo może je zmienić orzekając co do istoty sprawy, a uchylone orzeczenie i sprawa zostają przekazane do ponownego rozpoznania, jednakże sąd jest już związany przy ponownym orzekaniu wykładnią prawa dokonywaną przez SN. Natomiast inne sądy nie są związane z taką wykladnia przepisów
SN może podejmować uchwały w celu wyjaśnienia przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołała rozbieżności w orzecznictwie. Nie są to uchwały dotyczące bezpośrednio konkretnych spraw. Do ich podjęcia dochodzi na wniosek określonego organu – prezesa SN. Rz.Pr.Obyw.Ministra.Spraw itp. Takie uchwały są odpowiednią na pytanie prawne postawione przez wnioskodawcę.
SN może podejmować uchwały w celu rozstrzygnięcia tzw. Zagadnienia prawnego budzącego wątpliwości w konkretnej sprawie. Wiążą one sąd lub skład orzekający, który przedstawił zagadnienie, inne podmioty nie są związane tymi uchwałami.
Uchwały SN mogą uzyskać moc zasad prawnych i są to normy prawne, wyróżniają się spośród innych bo są zasadnicze, są ideami przysięgającymi pracodawcy. Jest to uzależnione od składu w jakim sa one podejmowane. Uchwały podejmowane w pewnym składzie SN uzyskują taką moc z chwilą ich podjęcia. Wykładnia taka wiąże wszystkie składy orzekające SN, inna sądy i organy państwa, kierują się zwartą w niej wykładnią uznając jej faktyczny autorytet, chociaż mogą od tej wykładni odstąpić, istnieje wtedy jednak ryzyko błędnej interpretacji przepisów prawa.
Rodzaje wykładni prawa
Drugą typologią jest zróżnicowanie wykładni ( ze względu na sposób jej dokonywania)
Językowa
Systemowa
Funkcjonalna – całościowa
…………….
Wykładnia językowa dotyczy wprost używanych przez ustawodawcę wyrażeń. Polega na dokonywaniu interpretacji przepisów prawnych przy wykorzystaniu reguł znaczeniowych (semantycznych) i konstrukcyjnych ( znaczeniowych)
Definicja dyrektywy legalnej zwroty użyte w tekście prawnym mogą mieć swoiste znaczenie , odmienne od tego jakie nadaje się danemu słowu lub słowom w języku potocznym. Jeżeli takie szczególne znaczenie zostało określone przez ustawodawcę należy się nim konsekwentnie posługiwać w całym akcie prawnym. Szczególne znaczenie słowa może wynikać wyraźnie z przepisu zawierającego tzw słowniczek. Ustawodawca może także konstruować zupełnie nowe terminy nadając im swoiste znaczenie.
Członkiem rodziny osoby podlegającej powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu jest wyłącznie:
Dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuczka albo dziecko obce dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej do ukończenia przez niego 18 lat ,a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat. Natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi bez ograniczenia na wiek.
Małżonek
Wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym
Kierując się wykładnią językową należy znaczenie zwrotów i zdań powstałych z połączenia kilku wyrazów ustalić zgodnie z zasadami.
Poczytajcie różnice spojników i, lub, oraz, albo
Wykładnia systemowa – polega na ustaleniu rzeczywistego znaczenia przepisów ze względu na ich usytuowanie w systematyce wewnętrznej danego aktu normatywnego, w całej galezi prawa. Dokonując tej wykładni należy brać pod uwagę że w systemie prawa nie powinno być norm sprzecznych a także duże znaczenie ma umieszczanie interpreferowanego właśnie w tym a nie w innym miejscu aktu normatywnego podyktowane to jest racjonalnymi względami i zostało przez ustawodawcę świadomie postanowione. Oddziałuje na znaczenie przepisu przez kontekst w jakim przepis się znalazł.
Dyrektywy interpretacyjne wykładni systemowej
Wszystkie normy powinny być interpretowane w sposób zgodny z zasadami prawa
Interpretując normy należy mieć na względzie przede wszystkim zasady konstytucji
Interpretacja norm prawa polskiego powinno być zgodne z normami prawa międzynarodowego publicznego
Normy prawa wewnętrznego powinny być interpretowane w zgodzie z zasadami prawa europejskiego
Nie należy interpretować przepisów tak aby były one sprzeczne z innymi przepisami
Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk.
Luka prawna – z luka prawną mamy do czynienia w przypadku braku regulacji określonego zagadnienia, mimo woli pracodawcy
Rodzaje luk
Rzeczywistej techniczne polegające na proceduralnej niekompetentności regulacji która utrudnia podjęcie decyzji w zakresie zastosowania przepisu, po prostu brak przepisu
Intra legem (wew prawa) – polega na tym żę regulacja prawna jest zbyt ogólnikowa np. nie wiemy kto jest adresatem przepisu.
Swoista nietypowa – występuje gdy ustawodawca przewidział wydanie przepisów wykonawczych ale upoważniony minister tego nie robi, nie wydaje ich i mamy luke
Extra legem ( poza prawem)- prawo nie reguluje wszystkich zachowań lub nie reguluje spraw tak jak ludzie bytego oczekiwali. Czesta przyczyna takiego stanu rzeczy sa kwestie społeczne, moralne np. problem prostytucji
Centra legem ( przeciw prawu) ytuacja gdy sugeruje się że pewne kwestie nie powinny być prawem regulowane lub powinny być inaczej uregulowane.