WYKŁAD

(SKRÓT)

EKONOMIA - ZAGADNIENIA WSTĘPNE

EKONOMIA - nauka badająca w jaki sposób ludzie (pojedynczo lub w zorganizowanych zespołach) wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokajania różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych. O ile potrzeb może być nieskończenie wiele, o tyle zasoby umożliwiające zaspokojenie tych potrzeb są prawie zawsze ograniczone. W konsekwencji człowiek musi GOSPODAROWAĆ, tj. dokonywać wyborów ekonomicznych.

ZASOBY - w celu zaspokojenia potrzeb w procesie produkcyjnym następuje przekształcenie dostępnych zasobów.

TECHNOLOGIA - wyznacza ilość i rodzaj zasobów koniecznych do wyprodukowania danego produktu; wyznacza również proporcje, w jakich zasoby powinny być ze sobą połączone.

CZYNNIKI PRODUKCJI - zasoby służą jako nakłady do produkowania dóbr. Często określa się je mianem czynników produkcji. Do najważniejszych czynników produkcji zalicza się: siłę roboczą, ziemię, surowce naturalne oraz kapitał rzeczowy (maszyny, budynki, półprodukty, itd.).

PROBLEM RZADKOŚCI

WYBÓR - co i jak produkować. Każdemu wyborowi towarzyszą efekty - korzyści i koszty. Każde osiągnięcie korzyści oznacza powstanie kosztu alternatywnego (kosztu utraconych korzyści).

Ekonomia zajmuje się problemem, w jaki sposób społeczeństwo rozdziela (dokonuje alokacji) stosunkowo rzadkie zasoby, posiadające różnorodne zastosowania, w celu produkowania dóbr oraz w jaki sposób dzieli wytworzone dobra między członków tego społeczeństwa.

Proces alokacji zasobów może być rozpatrywany z dwóch punktów widzenia:

• można analizować problemy alokacji na poziomie całego społeczeństwa, całej gospodarki narodowej. W takim przypadku mamy do czynienia z analizą makroekonomiczną;

• procesy alokacyjne można rozpatrywać na poziomie pojedynczych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstwa, konsumenta). W takim przypadku mamy do czynienia z analizą mikroekonomiczną.

MIKROEKONOMIA - badanie decyzji alokacyjnych (podstawy podejmowania decyzji oraz skutki decyzji) podejmowane przez poszczególne podmioty gospodarcze. Głównym elementem mikroekonomii jest analiza marginalna.

Konsekwencją decyzji ekonomicznych jest osiągnięcie korzyści (zysku) a także poniesienie określonego kosztu (alternatywnego).

Zmiana rozmiarów działalności gospodarczej o jednostkę (np. zmniejszenie lub zwiększenie produkcji o jednostkę, zmniejszenie lub zwiększenie konsumpcji o jednostkę) sprawia, że korzyść jaką odniesiemy z tej zmiany również zmieni się (spadnie lub wzrośnie). Mamy wtedy do czynienia z korzyścią (zyskiem) marginalnym (ZM)

Zmianie działalności gospodarczej o jednostkę towarzyszy równocześnie pewien koszt, który nazywamy kosztem marginalnym lub kosztem marginalnym alternatywnym (KM).

ZASADA OPTYMALIZACJI

1	ZM > KM	rozwój działalności
2	ZM < KM	ograniczanie działalności
3	ZM = KM	optymalny poziom działalności

PRZYKŁAD LICZBOWY

Wielkość produkcji	Koszt stały całkowity	Koszt zmienny całkowity	Koszt całkowity	Koszt stały przeciętny	Koszt zmienny przeciętny	Koszt całkowity przeciętny	Koszt marginalny	Cena	Utarg	Utarg marginalny	Zysk
Q	KSC	KZC	KC	KSP	KZP	KCP	KM	C	Z	ZM	ZY
0	10,00	0,00	10,00								-10,00
1	10,00	11,00	21,00	10,00	11,00	21,00	11,00	10,00	10,00	10,00	-11,00
2	10,00	18,00	28,00	5,00	9,00	14,00	7,00	10,00	20,00	10,00	-8,00
3	10,00	22,00	32,00	3,33	7,33	10,67	4,00	10,00	30,00	10,00	-2,00
4	10,00	24,00	34,00	2,50	6,00	8,50	2,00	10,00	40,00	10,00	6,00
5	10,00	25,00	35,00	2,00	5,00	7,00	1,00	10,00	50,00	10,00	15,00
6	10,00	26,00	36,00	1,67	4,33	6,00	1,00	10,00	60,00	10,00	24,00
7	10,00	28,00	38,00	1,43	4,00	5,43	2,00	10,00	70,00	10,00	32,00
8	10,00	32,00	42,00	1,25	4,00	5,25	4,00	10,00	80,00	10,00	38,00
9	10,00	39,00	49,00	1,11	4,33	5,44	7,00	10,00	90,00	10,00	41,00
10	10,00	50,00	60,00	1,00	5,00	6,00	11,00	10,00	100,00	10,00	40,00
11	10,00	65,00	75,00	0,91	5,91	6,82	15,00	10,00	110,00	10,00	35,00
12	10,00	85,00	95,00	0,83	7,08	7,92	20,00	10,00	120,00	10,00	25,00
13	10,00	110,00	120,00	0,77	8,46	9,23	25,00	10,00	130,00	10,00	10,00
14	10,00	135,00	145,00	0,71	9,64	10,36	25,00	10,00	140,00	10,00	-5,00
15	10,00	160,00	170,00	0,67	10,67	11,33	25,00	10,00	150,00	10,00	-20,00

RACJONALNOŚĆ RZECZYWISTA I PROCEDURALNA

Decyzje gospodarcze podejmowane są na podstawie ograniczonej informacji. Mówi się często, że decyzje podejmowane są w warunkach niepewności, co zawsze związane z koniecznością ponoszenia ryzyka podejmowanych decyzji. Racjonalność rzeczywista dotyczy wyniku wyboru. Racjonalność proceduralna odnosi się do procesu wyboru.

DEFINICJE RYZYKA

„Ryzyko” (wł. risico) „1. przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany, niepewny; możliwość, że coś się uda lub nie uda; zdecydowanie się na takie przedsięwzięcie. 2. prawdopodobieństwo zajścia szkody” (Słownik wyrazów obcych, redaktor naukowy prof. Dr Jan Tokarski, PWN Warszawa, 1980). W literaturze niemieckiej ogranicza się treść tego pojęcia do negatywnego stanu faktycznego, traktuje się ryzyko jako niebezpieczeństwo - możliwość zdarzeń szkodzących. Uważa się, że w działalności gospodarczej ryzyko oznacza niebezpieczeństwo niezrealizowania założonego celu. Ekonomiści amerykańscy w definiowaniu ryzyka biorą pod uwagę również jego pozytywne aspekty, obok wystąpienia straty także możliwość wystąpienia zysku. Wychodząc z tego założenia wyprowadzają dwie kategorie ryzyka:

czyste ryzyko, czyli niebezpieczeństwo strat;

dynamiczne ryzyko, gdzie podjęte ryzyko może przynieść stratę lub zysk.

RODZAJE RYZYKA

STOPNIE RYZYKA

STOPIEŃ RYZYKA 1 - gdy proces zmian uzależnia się wyłącznie od szans lub zagrożeń;

STOPIEŃ RYZYKA 2 - gdy zna się fragmenty rzeczywistości, w których tkwią szanse lub zagrożenia;

STOPIEŃ RYZYKA 3 - gdy potrafi się jednoznacznie umiejscowić szanse lub zagrożenia;

STOPIEŃ RYZYKA 4 - gdy zna się niezbędne środki pozwalające wykorzystać szansę lub zlikwidować zagrożenie;

STOPIEŃ RYZYKA 5 - gdy szanse i zagrożenia są zidentyfikowane, znany jest sposób reagowania na nie, wiadomo też do jakich rezultatów one doprowadzają.

NORMATYWNY PODZIAŁ RYZYKA

NORMALNE - tkwiące w samej naturze procesów gospodarczych;

DOPUSZCZALNE - ryzyko, na które można sobie pozwolić (limitowane);

NIEDOPUSZCZALNE - ryzyko, na które nie można sobie pozwolić;

NIEZBĘDNE - ryzyko, na którego niepodjęcie nie można sobie pozwolić

PODSTAWOWE TYPY RYZYKA

PODSTAWOWE RODZAJE GRUP RYZYKA

RYZYKO FINANSOWE W DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ

1

1

---