KOSZTY PRODUKCJI NOTATKA

Znaczenie kosztów produkcji

Koszty produkcji obok ceny sprzedaży produktu, stanowią istotny parametr w podejmowaniu racjonalnych decyzji przez producenta. Znajomość ich kształtowania w krótkim i długim okresie umożliwia wyznaczenie optymalnych rozmiarów produkcji i optymalnej wielkości przedsiębiorstwa w różnych strukturach rynkowych – od rynku konkurencyjnego do rynku monopolu.

Rodzaje kosztów

1. Podział kosztów z punktu widzenia rodzaju:

   1. Koszty osobowe ( np. wynagrodzenia za pracę)

   2. Koszty materiałowe (wartość zużytych w produkcji surowców, materiałów, energii)

   3. Amortyzacja (stopniowe zużywanie się majątku trwałego)

      2. Powiązanie z produktem:

1. koszty bezpośrednie – można je odnieść do konkretnego wyrobu. Zalicza się do nich koszty materiałów użytych w produkcji danego produktu a także wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych

2. koszty pośrednie – koszty materiałów i robocizny, których nie da się powiązać bezpośrednio z wyrobami, są one grupowane według miejsc powstawania i dzielą się na: koszty wydziałowe i ogólnozakładowe

3.Podział kosztów w zależności od rozmiarów produkcji:

1. Koszty stałe – nie reagują na zmiany wielkości produkcji, np. koszty wynajmu pomieszczeń, koszty dzierżawy majątku, podatki gruntowe, koszty ubezpieczenia majątku firmy

2. Koszty zmienne – są to te pozycje kosztów, które ulegają zmianie wraz ze zmianą produkcji, np. koszty zużycia surowców i materiałów, koszty transportu

   4. Koszty księgowe (explicite, jawne) są to koszty odzwierciedlone w ewidencji księgowej obejmujące zarówno rzeczywiste wydatki pieniężne jak i niepieniężne – amortyzację.

   5. Koszty ukryte (implicite) – koszty faktycznie nie ponoszone przez przedsiębiorstwo, które mogłoby one ponosić, gdyby wykorzystano go w innym możliwym zastosowaniu (koszt alternatywny)

   6. Podział kosztów z uwagi na ich zakres:

1. Koszty całkowite

2. Koszty przeciętne

3. Koszty krańcowe

Krótki okres

Przez krótki okres rozumie się taki odcinek czasu w którym produkcja opiera się na danej technologii. W długim okresie na wskutek dokonanych inwestycji zmieniają się procesy technologiczne a zatem niemal organizacja produkcji, wzrastają (najczęściej) rozmiary produkcji stąd w długim okresie wszystkie koszty są zmienne. Okres krótki to taki, w którym przynajmniej jeden koszt jest stały. W związku z tym w krótkim okresie czasu koszty produkcji dzielą się na stałe i zmienne.

Długi okres

Długi czas jest często nazywany również horyzontem planowania. W długim okresie czasu mogą zmieniać się: rozmiary przedsiębiorstwa, metody produkcji, pracownicy i ich liczba, umowy z dostawcami surowców. Nowe kombinacje czynników produkcji (nowy zestaw) mogą minimalizować koszty, a w szczególności wielkość wyposażenia produkcyjnego zależnie od przewidywanego rozmiaru produkcji. Kształt krzywych kosztów w okresie krótkim jest wynikiem działania prawa malejących przychodów. Krzywa długookresowych kosztów jest również u-kształtna, inna jest tu jednak przyczyna tego zjawiska. Kształt krzywej wynika mianowicie ze zmian skali produkcji (zjawiska korzyści i niekorzyści skali

Podstawą analizy kosztów, w mikroekonomii, jest ich podział w zależności od okresu czasu. I tak wyróżnia się funkcje kosztów w okresie krótkim i długim (można także analizować koszty w danej chwili to jest w okresie natychmiastowym).

Koszty całkowite

TC = VC + FC

CAŁKOWITE KOSZTY PRODUKCJI (Total Costs) - TC – suma kosztów stałych i zmiennych, tj. suma wszystkich wydatków firmy poniesionych w procesie wytwarzania w danym czasie.

KOSZTY STAŁE (Total Fixed Costs) - TFC – te pozycje wydatków, które są niezależne od bieżącego poziomu produkcji, np: koszt administracji i zarządu, koszty ubezpieczenia majątku trwałego, koszty amortyzacji majątku trwałego, itp.

KOSZTY ZMIENNE (Total Variable Costs) - TVC – te składniki kosztów, które są zależne od aktualnego poziomu produkcji, np: koszt zużycia surowców i energii elektrycznej do celów produkcyjnych, koszt wynagrodzeń pracowników produkcyjnych, koszty magazynowania i transportu, itp.

Koszty przeciętne

ATC=TC/Q

ATC = AFC + AVC

ATC – przeciętne koszty całkowite (Average Total Costs) – są to średnie koszty przypadające na jednostkę produktu (są to koszty całkowite przypadające na jednostkę produktu

AFC=FC/Q

AFC – przeciętne koszty stałe (Average Fixed Costs) – są to koszty całkowite stałe przypadające na jednostkę produktu

AVC=VC/Q

AVC – przeciętne koszty zmienne (Average Variable Costs) - są to koszty całkowite zmienne przypadające na jednostkę produktu

Koszty marginalne

MC=ΔTC/ΔQ

MC – koszty marginalne (krańcowe) (Marginal Costs) – miara przyrostu kosztów całkowitych (lub zmiennych) z tytułu wzrostu poziomu produkcji.

OPTYMALIZACJA PRODUKCJI

Za optymalną wielkość produkcji uznaje się taką wielkość produkcji, która generuje maksymalny zysk ekonomiczny

Do realizacji celu, możemy zastosować:

• Analizę progu rentowności (szkoła klasyczna) – analiza tradycyjna, polega na użyciu wielkości całkowitych, przychodów i kosztów w celu zoptymalizowania wielkości produkcji.

• Analiza marginalna (szkoła marginalna) – polega na wykorzystaniu wielkości marginalnych, przychodów i kosztów w celu optymalizacji produkcji.