Toksykologia 29,11,2013
Mykotoksykozy
Zatrucia wywołane przez produkty przemiany materii przez grzyby jako sparofity na produktach spożywczych
Niezakaźne choroby powstałe w wyniku spożycia pokarmów zwierających toksyczne metabolity grzybów
Mykotoksyny pochodzą od grzybów: Aspergillus Stachybotrys Fusarium Penicillum
Najważniejsze ze względu na znaczenie kliniczne mykotoksyny:
Aflatoksyny
Ochra toksyny
Zealarenon
Trichoteceny
Czynniki warunkujące powstawanie mykotoksyn:
Obecność grzyba
Odpowiednie podłoże
Działanie synergityczne i antagonistyczne oraz towarzysząca mikroflora
Makro- i mikropierwiastki obecne w podłożu
Sposób zbiorów
Warunki magazynowania
Wilgotność i temperatura
Aflatoksyna
Wytwarzana przez Aspergillus flavus, Aspergillus parasiticus
Najwięcej w orzeszkach arachidowych słoneczniku, kukurydzy, ziarnie kakaowym, ryżu, jęczmieniu, pszenicy, mogą być w serach, twarogach, śmietanie, majonezie
Są to najsilniejsze naturalne mykotoksyny
Warunki:
Temp 23-24 C
Wilgotność 55-80%
Zbiory tropikalne są najbardziej narażone
Są odporne na działanie wysokich temperatur, ale są wrażliwe na światło.
Są to pochodne dwufuranokumaryny
W mleku obecne są metabolity B1 i B2 czyli M1 i M2(zależność między aflatoksyną B1 a M1 w mleku)
Najbardziej rozpowszechnione na 4 grupy:
B1 i B2 (B1 najsilniejszy i najczęstszy)
G1 i G2
B1 jest najsilniejszą trucizną rakotwórczą dla wątroby, działa synergistycznie z innymi karcinogenami
Doustne podawanie B1 powoduje raka watroby u wszystkich zwierząt
Również rak żołądka, okręznicy, nerek gruczołów łzowych, języka tchawicy
Działa hemolitycznie dermonekrotycznie
Teratogennie
Narażone są młode zwierzęta,zwłaszcza w stanie embrionalnym
B. wrażliwe: drób, psy, świnie, cielęta. Owce i dorosłe bydło mało wrażliwe
Wchałanianie:
Przewód pokarmowy, erogennie, skóra- do tkanek i płynów ustrojowych
Zatrucia ostre prowadzą głównie do miąższowego zapalenia wątoby
Przewlekłe: guzy wątroby z przerzutami do płuc i nerek
U Świn:
Objawy: ataksja, wzrost padnięć, uszkodzenie wątroby, zapalenie nerek, krwawienia z Przewodu pokarmowego
Anatomopatologicznie: głównie zmiany w wątrobie i nerkach, wątroba krucha, koloru białego, czasem zwyrodnienie tłuszczowe, nerki obrzękłe, powiększone, zmiany zwyrodnieniowe, wybroczyny lub krwawienia do przewodu pokarmowego
OCHRATOKSYNA
Podstawowy związek to ochra toksyna A (OTA)
Najważniejsza mykotoksyna w PL
Metabolit 7 grzybów(Aspergillus) i 6 gatunków(Penicillum)
Synteza w temp 4-30C a zawartość wody powinna być powyżej 17%
Najczęściej na ziarnach owsa, jęczmienia, kukurydzy, kawy, fasoli, suszonych owocach, rodzynkach, soja
Wchłaniana najczęściej z Przewodu pokarmowego i szybka dystrybucja po całym organizmie
Najczęściej odkład się w nerkach, wątrobie, mięśniach, tk tłuszczowej,
Najczęściej atakuje nerki
Jest rakotwórcza i teratogenna,
Wydalana z moczem, niewiele z kałem,
Nie przechodz z paszy do krwi, mięsa lub mleka przeżuwaczy( ich mikroflora niszczy OTA)
Najbardziej wrażliwe- świnie
Objawy: spadek apetytu, zmniejszone zużycie paszy, spowolnienie przyrostów
Charakterystyczne dla ochra toksyn: poliuria, zahamowanie zrostu, polidypsja, poziom musi być – mg/kg masy ciała(5-10ppm)
Zatrucia ostre prowadzą do zaburzeń koordynacji i śmierci
Zmiany anatomopatologiczne
NERKI- powiększenie masy, zmiany barwy(blada nerka), atrofia kanalików,cętkowanie powierzchni możliwością wystąpienia drobnych pęcherzyków, cysty i śródmiąższowe zwłóknienie części korowej
Możliwe stłuszczenie wątroby
Charakterystyczne brak zmian w innych narządach.
ZEALARENON
Lakton kwasu fenolorezorcynowego, wytwarzana przez Fusarium, naturalne zanieczyszczenie kukurydzy i zbórz, optymalne waruni temp 25 C wilgotność 16%
Najbardziej wrażliwe świnie
Ma aktywność estrogenową, dlatego jest nazywany mykoestrogenem, fotoestrogenem
Objawy podobne do rui- symptomy rujowe
Objawy przy zawartości 5-6 mg na kg paszy. 100mg to całkowita bezpłodność
Wywołuje syndrom estrogeny( hiperestrogenny) u loszek powiększenie i obrzęk narządów płciowych ora gruczołów sutkowych w skrajnych przypadkach wypadnięcie pochwy i odbytu
Nawet niewielkie stężnienia mogą powodować zaburzenia w rozrodzie:
Opóźnione wystąpienie pierwszej rui
Ciąże rzekome
Poronienia
Mało liczne mioty
Rodzenie martwych i słabych noworodków
Wodzona rozkroczność
Bezmleczność loch
Bardzo często u noworodków matek karmiących zanieczyszczoną paszą występuje wyraźny obrzęk i zaczerwienienie sromu i martwica ogona
Młode rozwijają się wolniej
Supresujny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego u świń
U knurów zanikają jądra
U bydła i owiec- zaburzenia płodności, przedłużenie rui
TRICHOCETENY
Wytwar-zana przez grzyby Fusarium, Np. Deoxyniwalenol, toksyna T-2
Synteza 8-25C wilgotność 20%
Główny efekt- zahamowanie syntezy DNA i RNA. Głównie dotyczy kom szybko dzielących się, zmniejsza ilość przeciwciał, immunoglobulin i cytokin
Działa immunosupresyjnie
Powodują liczne zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, skóry, neurologiczne
Odpowiedzialne za chorobę u ludzi- żywieniowa toksyczna aleukia
Objawy kliniczne
Utrata wagi, słabe przybieranie na wadze
Martwice skóry
Krwawe biegunki
Krwotoki
Spadek produktywności
Objawy u świń
1-8 mg na kg paszy
Zmniejszenie lub całkowite zaniechanie pobierania paszy
Gorsze wykorzystanie paszy
Biegunki i wymioty
Ostre zapalenie błon śluzowych
10-12 mg na g paszy
Zahamowanie przyrostów masy ciała
Mało liczne mioty
Poronienia
Zmiany anatomopatologiczne
Wybroczyny w żołądkuj, jelitach, sercu, płucach, pęcherzy moczowym
Obrzęk tk podskórnej
Diagnostyka
Próbki zbrylonej paszy
Próbki surowicy, kału, tkanek chorych (nerki lub wątroba lub oba)
Możliwość ograniczenia zawartości mykotoksyn
Problemu nie można wyeliminować
Zapobieganie chorobom – wybór odmian mniej podatnych oraz prawidłowa agrotechnika
Wczesne rozpoznanie choroby a następnie jej ograniczenie poprzz kompleksową ochronę roślin podczas wegetacji
Zwalczać szkodniki (gryzonie)
Przeprowadzać zbiory w optymalnym terminie dojrzałości ziarna
Monitorowanie temp i wilgotności podczas przechowywania( mniej niż 15%)
Dodawanie do pasz dodatków które zmniejszają namnażanie grzybó lub wiążących mykotoksyny
Jak już są wyworzone to nie będą wchłonięte, one wcłaniają jeszcze nie wydalone