Wykład V.

Zagadnienie do egzaminu.

- Pojęcie postawy ( teoria dwutorowości perswazji ).

- Pojęcie atrybucji ( znajomość 5 błędów atrybucyjnych ).

- Prospołeczność ( decyzyjny model interwencji kryzysowej ).

- Pojęcie heurystyk i ich rodzaje.

- Wpływ społeczny ( reguły i techniki wpływu społecznego ).

- Pojęcie małej grupy społecznej ( facylitacja, hamowanie, próżniactwo społeczne ).

Agresja interpersonalna - znaczenie pojęcia.

- Czynności intencjonalne, świadome, podejmowane wobec innych ludzi.

- Czynności ukierunkowane na wyrządzenie szkody, utratę cenionych społecznie wartości, zadanie bólu fizycznego lub spowodowanie cierpienia moralnego.

- Czynności, które zawsze przynoszą negatywne efekty dla obiektu agresji.

Własności osobowości agresywnej.

1. Agresywność - wysoka gotowość do reagowania agresją z dużą częstotliwością i w różnych okolicznościach.

2. Wyznaczniki osobowości agresywnej:

- Napastliwość fizyczna.

- Napastliwość słowna.

- Negatywizm.

- Podejrzliwość.

- Uraza.

- Drażliwość.

Dlaczego zachowujemy się agresywnie?

1. Teoria instynktu.

- Agresja jest wrodzona i uwarunkowana biologicznie.

2. Teoria społecznego uczenia się.

- Agresja jest zachowaniem nabytym w toku społecznego uczenia się.

- Uczenie się agresji poprzez warunkowanie instrumentalne i modelowanie.

3. Teoria popędu.

- Agresja jest efektem nabytego popędu.

Teoria instynktu.

Hydrauliczna teoria agresji.

- " Energia " agresywna produkowana jest i gromadzona przez każdy organizm.

- " Oczyszczenie " organizmu z negatywnej energii jest koniecznością.

- Rola " wyzwalaczy " czyli bodźców kojarzonych z agresją dla podjęcia aktu agresji.

- Nagromadzenie się " agresywnej energii " prowadzi do aktu agresji nawet pod wpływem " niewielkich wyzwalaczy "/

- Rozładowanie energii prowadzi do uczucia ulgi.

Jak rozładować agresywną energię?

( Teoria Katharsis ).

1. Katharsis właściwa: podjęcie aktu agresywnego.

2. Katharsis pomocnicza: podjęcie aktywności fizycznej i / lub fantazjowania na temat agresji.

3. Katharsis zastępcza: obserwacja osób zachowujących się agresywnie.

Intra- i Interpersonalne konsekwencje katharsis.

Intra – wewnętrzne.

Inter – społeczne.

- Słaba kontrola emocjonalna.

- Nasilenie zachowań agresywnych w wyniku odczuwania ulgi po akcie agresji ( prawo efektu ).

- Negatywne ustosunkowanie wobec obiektu agresji, a w konsekwencji zwiększone prawdopodobieństwo podjęcia ponownego aktu agresji wobec tego obiektu ( teoria dysonansu poznawczego ).

Czy kot zawsze zabije szczura?

Zing Yang Kuo ( 1938 ).

87 % - gdy mały kot obserwuje matkę zabijającą szczury.

45 % - wychowane w izolacji od szczurów.

17 % - wychowane przy stałej obecności szczurów bez obserwacji ich zabijania.

Rola środowiska indywidualnego doświadczenia.

Teoria popędu.

Teoria frustracji- agresji.

" Każda agresja jest wynikiem frustracji, każda frustracja prowadzi zaś do agresji ".

Kiedy odczuwamy frustrację?

Frustracja - zablokowanie działania jednostki ukierunkowanej na zaplanowany i pożądany przez nią cel.

1. Wielkość frustracji zależy od:

- Wartości zablokowanego celu.

- Wielkości przeszkody.

- Stopnia, w jakim cel został już zrealizowany.

- Częstość doznawanych frustracji przy okazji realizacji innych zadań.

Uwarunkowania hamowania reakcji agresywnej w warunkach frustracji.

Lęk przed karą.

( hamuje akt agresji, ale nie pobudzenie emocjonalne ).

1. Przemieszenie agresji - skierowanie na obiekt zagrożony mniejszą karą ( sfrustrowany przez nauczyciela uczeń

podejmuje agresję wobec innego ucznia ).

2. Zmiana postaci agresji - inna reakcja agresywna, słabiej zagrożona karą ( np. zamiast agresji fizycznej - cyberbulling ).

Kiedy frustracja prowadzi do agresji?

( empiryczna weryfikacja założeń teorii frustracji-agresji ).

Frustracja arbitralna - uznanie zachowania sprawcy frustracji za nieuzasadnione i intencjonalne.

Nie sama frustracja - obecność bodźców kojarzonych z agresją, czyli przedmiotów bądź ludzi, budzących złość.

Wniosek: Frustrację należy traktować jako stan gotowości do podjęcia zachowania agresywnego.

Typologia zachowań agresywnych.

1. Ze względu na formę zachowania.

- Fizyczna.

- Werbalna. ---> różnice międzypłciowe.

- Pośrednia

2. Ze względu na mechanizm psychologiczny odpowiadający za pojawienie się agresji.

- Reaktywna ( wroga ).

- Proaktywna ( instrumentalna ).

Agresja reaktywna.

Mechanizm regulacyjny - negatywne stany emocjonalne ( złość, irytacja, gniew, frustracja ).

Funkcja agresji reaktywnej - ekspresja negatywnych stanów afektywnych poprzez zadanie bólu, zranienie, upokorzenie drugiej osoby.

Źródło agresji reaktywnej - słaba kontrola emocjonalnie prowadząca do ograniczonych umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami w aprobowany społecznie sposób.

Agresja proaktywna.

Mechanizm regulacyjny - motywacja / dążenie jednostki do zrealizowania wyznaczonych planów / zadań.

Funkcja agresji proaktywnej - osiągnięcie pożądanych przez jednostkę celów.

Źródło agresji proaktywnej - obserwacja modeli, otrzymywanie nagród i brak kar za zachowania agresywne.

Agresja pośrednia-relacyjna – podejmowanie działań ośmieszających osobę, rozsiewanie złośliwych plotek, obgadywanie.

Agresja jako efekt procesów wewnątrz-i międzygrupowych.

Zjawisko " kozła ofiarnego ".

- Osoba obarczana za porażkę grupy bez obiektywnych przesłanek.

- " Kozioł ofiarny " może pochodzić zarówno z własnej grupy jak i innych obcych grup.

- " Kozła ofiarnego " grupa deprecjonuje w celu odbudowania pozytywnej identyfikacji społecznej.

Zjawisko " czarnej owcy ".

- Osoba naruszająca normy obowiązujące w danej grupie społecznej.

- " Czarna owca " pochodzi zawsze z grupy własnej.

- " Czarną owcę " grupa (1) nakłania do przestrzegania norm grupowych, (2) eliminuje członka z grupy.

- Agresja wobec " czarnej owcy " jest próbą utrzymania spójności grupy.

Pojęcie bullyingu.

Systematyczne, powtarzalne i długotrwałe podejmowanie zachowań agresywnych przez jedną grupę uczniów wobec słabszych rówieśników.

Formy bullyingu:

- Znęcanie się, przymuszanie do wykonywania określonych czynności ( agresja fizyczna ).

- Wyśmiewanie i upokarzanie ( agresja werbalna ).

- Celowe wyłączanie ucznia z grupy ( ostracyzm grupowy ).

- Upowszechnianie kłamstw i plotek ( agresja pośrednia / relacyjna ).

Charakterystyka typowych ofiar bullyingu.

- Niska samoocena.

- Wysoka lękliwość.

- Duża wrażliwość, uległość i pasywność w relacjach społecznych.

- Nieśmiałość i brak pewności siebie.

- Chłopcy-ofiary bullyingu słabsi fizycznie w porównaniu do swoich rówieśników.

Charakterystyka typowych agresorów.

- Wysoka aprobata dla stosowania przemocy w relacjach interpersonalnych.

- Duża impulsywność i silna potrzeba dominacji.

- Niska empatia.

- Duża siła fizyczna.

Wychowawczy kontekst rozwoju zachowań agresywnych.

- Emocjonalne odrzucenie ze strony pierwszego opiekuna podczas pierwszych lat życia.

- Stosowanie metod wychowawczych opartych na sile, zwłaszcza pod wpływem negatywnych emocji o dużym natężeniu.

- Słaba kontrola rodzicielska, przyzwolenie dziecku na podejmowanie zachowań agresywnych.

- Znaczenie temperamentu dziecka.

Wyznaczniki agresji.

Prowokacja ( słowna obelga, atak fizyczny ).

- Wzbudza gniew i chęć rewanżu.

- Podważa reputację i dobre mniemanie o sobie.

Rola kontroli poznawczej ( interpretacje, atrybucje ) czy atak zamierzony ( tak ), czy agresor jest za to odpowiedzialny ( tak ).

Bardziej odczuwalna w kulturach honoru: Hiszpania, Włochy, kraje muzułmańskie, południowe i zachodnie stany USA.

Alkohol ( uszkadza funkcjonowanie poznawcze ).

Krótkowzroczność alkoholowa.

- Zawężenie pola uwagi do najbardziej wyrazistych bodźców.

- Zaniżona ocena zagrożenia ( osłabienie strachu).