Część 3 – rodzajnik DAS

.
1) KOŃCÓWKA -CHEN oraz -LEIN
RZECZOWNIKI  Z KOŃCÓWKĄ -CHEN MAJĄ WYŁĄCZNIE RODZAJNIK „DAS”.
.
a) KOŃCÓWKA -CHEN TO ZDROBNIENIE RZECZOWNIKÓW. DODAJE SIĘ KOŃCÓWKĘ „CHEN ORAZ UMLAUT.
die Glocke (dzwon) / das Glöckchen (dzwoneczek)
der Mann (mężczyzna) / das Männchen (człowieczek)
der Baum (drzewo) / das Bäumchen (drzewko)
die Hand (ręka) / das Händchen (rączka)
die Maus (mysz) – das Mäuschen (myszka)
das Haus (dom) – das Häuschen (domek)
der Schatz (skarb) – das Schätzchen (skarbek? – zwrot używany do kochanych osób)
Julia (Julia) – Julchen (Juleczka)
.
b) ISTNIEJE TEŻ GRUPA RZECZOWNIKÓW, KTÓRE W JĘZYKU NIEMIECKIM WYŁĄCZNIE POJAWIAJĄ SIĘ JAKO ZDROBNIENIA
das Maiglöckchen (konwalia)
das Märchen (bajka)
das Kanninchen (królik)
das Mädchen (dziewczynka)
das Veilchen (fiołek)
das Radieschen (rzodkiewka)
das Brötchen (bułka), bo das Brot (chleb)
das Frettchen (fretka)
das Meerschweinchen (świnka morska)
das Eichhörhnchen (wiewiórka)
.
c) RZECZOWNIKI MOŻNA ZDRABNIAĆ ZA POMOCĄ KOŃCÓWKI -LEIN
die Frau (kobieta); das Fräulein (panna), das Kind (dziecko); das Kindlein (dzieciątko)

.
2) KOŃCÓWKA -EN, OD CZASOWNIKA
das Wissen (wiedza); wissen (wiedzieć)
das Schreiben (pismo, np. urzędowe); schreiben (pisać)
das Zeichen (znak); zeichnen (rysować, oznaczać coś czymś)
das Essen (jedzenie); essen (jeść)
das Leben (życie); leben (żyć)
das Treffen (spotkanie); treffen (spotkać)

3) KOŃCÓWKA -UM
das Album
das Christentum (chrześcijaństwo)
das Datum (data)
das Eigentum (własność)
das Reichtum (bogactwo)
das Arboretum
das Publikum (publiczność)
das Praktikum (praktyka)
das Museum (muzeum)
das Apogäum (apogeum)
das Studium (studia)
das Stipendium (stypendium)
das Aquarium (akwarium)
das Planetarium (planetarium)
das Sanktuarium (sanktuarium)

.
4) KOŃCÓWKA -NIS,
das Geheimnis (tajemnica)
das Gedächtnis (pamięć)
das Gefängnis (więzienie)
das Kenntnis (znajomość – rzeczy, przedmiotu)
das Ergebnis (wynik)
das Erzeugnis (wyrób, produkt)

5) PRZEDROSTEK GE- ORAZ KOŃCÓWKA -E
das Gebäude (budynek) / [gebojde]
das Gebirge (góry)
das Gedränge (tłum, ścisk)
das Getreide (zboże)
das Gelände (teren, obszar ziemi)
das Gefälle (nachylenie, spadek – dachu)
das Gemälde (obraz, malowidło)
das Gemüse (warzywa)
das Gehäuse (obudowa-jakiegoś urządzenia)
das Gewebe (tkanka – biologia, tkanina – odzież)
das Auge (oko) – wyjątek bez GE-

6) KOŃCÓWKA -TEL, UŁAMKI OD LICZEBNIKÓW PORZĄDKOWYCH
ein Zweitel (jedna druga) – zwei (dwa)
ein Drittel (jedna trzecia); zwei Drittel (dwie trzecie) – drei (trzy)
ein Viertel (jedna czwarta, przy okazji – kwadrans, bo 15 minut (kwadrans) to jedna czwarta godziny) – vier (cztery)
drei Viertel (trzy czwarte)
zwei Fünftel (dwie piąte) – fünf (pięć);

.
7) KOŃCÓWKA -CH
das Bach (strumyk), das Dach (dach), das Fach (przedmiot – w szkole)
das Buch (książka), das Tuch (ręcznik), das Loch (dziura), das Pech (pech)

Na pierwszy rzut oka są wyjątki, ale pochodzą od czasowników
der Koch (kucharz); kochen (gotować)
der Krach (trzask, łoskot) – krachen (trzaskać, huknąć)

.
8) KOŃCÓWKA -O
das Auto (auto)
das Bistro (bistro)
das Büro (biuro)
das Casino (kasyno)
das Echo (echo)
das Foto (fotografia)

das Judo (dżudo)
das Kino
das Konto (konto)
das Lotto (toto-lotek)
das Motto (motto)
das Risiko (ryzyko)
das Rollo (roleta)
das Rondo (rondo)
das Studio (studio)
das Tempo (tempo)

.
9) KOŃCÓWKA -MA
das Klima (klimat), das Komma (przecinek), das Aroma (aromat)
das Drama (dramat), das Asthma (astma)

.
10) KOŃCÓWKA -EAU
das Niveau (poziom), das Plateau (płaskowyż)

.
11) KOŃCÓWKA -ET i -ETT
das Bett (łóżko), das Brett (deska), das Fett (tłuszcz)
das Tablett (tablet), das Ballett (balet)

.
12) POTOMSTWO ZWIERZĄT
das Kalb (cielę) – dziecko byka (der Stier) i krowy (die Kuh)
das Lamm (owieczka), dziecko barana (der Schafbock) i owcy (das Schaf)
das Fohlen (źrebak) – dziecko konia (das Pferd) i klaczy (die Stute)

13) RZECZOWNIKI Z -EE- W ŚRODKU
das Meer (morze), das Teer (smoła), das Heer (wojsko)

.
14) PRZEDROSTEK GE-
das Gebet (modlitwa)
das Gebiet (teren, obszar)
das Gebiss (uzębienie)
das Gefäss (beczka)
das Geflügel (drób, ptactwo)
das Gefühl (uczucie)
das Gehirn (mózg)
das Genick (kark)
das Geräusch (odgłos, dźwięk)
das Geschenk (prezent)
das Geschirr (naczynia-w kuchni)
das Gerüst (rusztowanie – na budowie)
das Gericht (sąd)
das Gebot (nakaz)
das Gedicht (wiersz)
das Gesicht (twarz)
das Gewicht (waga)
das Gerücht (plotka)
das Geschäft (interes, biznes)
das Geschlecht (płeć)
das Geschrei (krzyk)
das Gesetz (ustawa)
das Getränk (napój)
das Gespräch (rozmowa)
das Gebäck (pieczywo)
das Gepäck (bagaż)
das Gestein (kamienie)
das Gebräu (lura – o kawie, herbacie)
das Gesöff (siki – o alkoholu)

ale
der Gebrauch (użycie, zastosowanie)
der Gedanke (myśl)
die Geburt (narodziny)
die Geduld (cierpliwość)
die Gefahr (niebezpieczeństwo)
die Gestalt (kształt)

.
15) KOŃCÓWKA -EN, A CZASOWNIK NIE MA Z NIM NIC WSPÓLNEGO
das Kissen (poduszka), das Eisen (żelazo), das Wesen (istota), das Gewissen (sumienie)

ale
der Hafen (inne przykłady we wpisie o rodzajniku DER)

.
16) KOŃCÓWKA -ER
RZECZOWNIKI  DWUSYLABOWE Z KOŃCÓWKĄ „-ER”
das Silber (srebro)
das Fenster (okno)
das Zimmer (pokój)
das Muster (wzór)
das Wetter (pogoda)
das Wasser (woda)
das Feuer (ogień)
das Papier (papier)
das Fieber (gorączka)
das Messer (nóż)
das Leder (skóra – zwierzęca)
das Gitter (kratka)
das Ufer (brzeg)
das Kupfer (miedź)
das Futter (karma)
das Klavier (pianino)
das Turnier (turniej) / [wym. turnir]

.
17) KOŃCÓWKA -ENT
das Dokument (dokument)
das Experiment (eksperyment)
das Element (element)
das Testament (testament)
das Sakrament (sakrament)
das Instrument (instrument)

ale:
der Dozent (docent)
der Assistent (asystent)
der Präsident (prezydent)
der Kontrahent (kontrahent)
der Abiturient
der Akzent (akcent)
der Advent (adwent)
der Moment (moment)
der Dirigent (dyrygent)
der Korrespondenz (korespondent)
der Agent (agent)

18) KOŃCÓWKA -IN
das Benzin (benzyna), das Penizillin (penicylina), das Platin (platyna)

ale:
OSOBY, ZAWODY RODZAJU ŻEŃSKIEGO
die Italienerin (Włoszka)
die Architektin (pani architekt)
die Schülerin (uczennica)