Piotr Niedzielski
BHP sem.2
Andrzej Wiltosiński
Techniczne Bezpieczeństwo Pracy
Wymagania BHP z zakresu maszyn energetycznych
Piotr Niedzielski, Referat: „Wymagania BHP w pomieszczeniach pracy”
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy pomieszczeń, w których są przeprowadzane prace, są ściśle regulowane przez Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia porządku oraz przeprowadzania okresowych remontów stanowisk pracy celem zapewnienia najwyższego możliwego stopnia bezpieczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem sztucznego oświetlenia, odpowiedniej wentylacji, zabezpieczenia przed wilgocią oraz przed innymi niekorzystnymi czynnikami. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny być całkowicie odizolowane od czynników szkodliwych dla zdrowia, tj. wszelkich pyłów, drgań mechanicznych, wysokiej temperatury, promieniowania, par itp. Miejsca pracy, w których występuje zagrożenie wybuchu spowodowane mieszaniną palnych par, pyłów lub innych gazów powinny posiadać podłogę wykonaną z nieiskrzących i nieelektryzujących się materiałów. Ściany i sufity w miejscach w których wydzielają się substancje niebezpieczne dla zdrowia powinny być wykonane z materiałów łatwych do czyszczenia, możliwie w jak najmniejszym stopniu absorbujące szkodliwe pyły. Ponadto w miejscach szczególnie niebezpiecznych, w których prace przeprowadzane są w zagrożeniu wybuchowym lub przy użyciu substancji łatwopalnych powinny spełniać wszelkie wymogi bezpieczeństwa dotyczące poszczególnych robót.
Podłogi stanowisk pracy budowlanych powinny być równe, odporne na ścieranie oraz nacisk, wykonane z materiału łatwego do czyszczenia. Wszystkie stanowiska pracy bez względu na wykonywane czynności powinny posiadać podłogi zabezpieczone przed ewentualnym poślizgnięciem pracowników. W przypadku miejsc pracy posiadających podłogi wykonane z materiałów dobrze przewodzących ciepło lub narażonych na zamoczenie, podłogi powinny posiadać podesty izolujące od zimna i wilgoci. Podesty muszą być stabilne, odporne na nacisk oraz zabezpieczone przed poślizgnięciem.
Lokalizacja miejsc pracy powinna znajdować się powyżej poziomu ukształtowania terenu. Poniżej poziomu terenu mogą znajdować się niektóre z pomieszczeń, takie jak: kotłownie, warsztaty podręczne lub inne wymagające takiego położenia ze względu na swój charakter – pomieszczenia handlowe i usługowe znajdujące się w przejściach podziemnych, tunelach komunikacyjnych, w obiektach zabytkowych, w domach handlowych, hotelach. Stanowisko musi spełniać wszystkie normy techniczno-budowlane. Przed dopuszczeniem do pracy na stanowisku pracodawca musi uzyskać odpowiednią zgodę właściwego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.
Rozporządzenie ściśle określa powierzchnię i wysokość stanowisk pracy. W przypadku pracy stałej, na każdego pracownika powinno przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi niezajętej przez narzędzia, urządzenia techniczne itp. Minimalna kubatura stanowiska powinna wynosić 13 m3 dla jednej osoby, przy czym wysokość nie może być mniejsza niż 3 m w świetle – w przypadku przeprowadzania prac nieszkodliwych dla zdrowia lub 3,3m w sytuacji gdy szkodliwe czynniki występują.
W uzasadnionych przypadkach wysokość pomieszczenia może być niższa, odpowiednio:
2,5 m w świetle - gdy w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż czterech pracowników lub pomieszczeniu usługowym oraz w którym prowadzone są prace małej wytwórczości mieszczącym się w budynku mieszkalnym. W takim pomieszczeniu nie mogą być prowadzone prace powodujące wydzielanie się szkodliwych czynników. Stanowisko musi spełniać dopuszczalne normy hałasu dla budynków mieszkalnych dostępne w Polskich Normach. Kubatura stanowiska przypadająca na jednego pracownika nie może być mniejsza niż 15 m3.
2,2 m w świetle – w dyżurkach, portierniach, kantorach, kiosku ulicznym lub antresolach otwartych do większego pomieszczenia.
Wysokość pomieszczenia pracy czasowej nie może być mniejsza niż 2,2 m w świetle w przypadku niewystępowania czynników szkodliwych dla zdrowia. W przeciwnym wypadku wysokość nie może być niższa niż 2,5 m.
Wyliczenia wysokości w odniesieniu do pomieszczeń, w których strop jest pochylony są uśredniane przy czym minimalna wysokość pomieszczenia w najniższym jego punkcie nie może być mniejsza niż 1,9 m. Szczególnym przypadkiem są stropy magazynów, które powinny posiadać oznakowanie maksymalnego obciążenia.
Stanowiska istniejące na różnicach poziomów powinny posiadać bezpieczne dojścia schodami stałymi lub pochylniami. W przypadku gdy procesy technologiczne wpływają na powierzchnię schodów i pochylni np. poprzez zalegające pyły obniżające przyczepność - ich powierzchnie powinny być ażurowe. Wszystkie wymagania dotyczące schodów i pochylni zawarte są w przepisach techniczno-budowlanych.
Wyjątek od zainstalowania stałych schodów lub pochylni stanowią ograniczenia adaptacyjne, w uzasadnionych przypadkach do niektórych stanowisk dostęp może być poprowadzony drabinami.
Pracodawca chcący odpowiednio zaadoptować stanowisko pracy powinien wszystkie z nich wyposażyć w odpowiednie drzwi do pomieszczeń zgodne z wymaganiami Polskiej Normy oraz ochrony przeciwpożarowej. Wszystkie pomieszczenia, w których przebywają pracownicy muszą być łatwe do opuszczenia, nie mogą być zamykane w sposób utrudniający ewentualną nagłą ewakuację. Niektóre z pomieszczeń wymagające zabezpieczenia przed osobami nieupoważnionymi powinny posiadać zamki umożliwiające wyjście z takiego pomieszczenia bez użycia klucza.
Ustawodawca w poszczególnych przypadkach rozwiązań konstrukcyjnych nakazuje zainstalowanie odpowiednich systemów: drzwi rozsuwane powinny być zabezpieczone przed wypadnięciem z prowadnic, drzwi i bramy otwierające się do góry powinny posiadać zabezpieczenie przed samoczynnym opadaniem, bramy powinny być zabezpieczone przed przypadkowym zamknięciem. Drzwi wahadłowe powinny posiadać przezroczystą powierzchnię umożliwiającą spojrzenie za ich powierzchnię wykonaną z materiału odpornego na rozbicie lub szkła hartowanego.
Wszystkie powierzchnie szklane, w tym szyby okien, narażone na stłuczenia w wyniku prowadzonych procesów technologicznych, powinny być chronione siatkami zabezpieczającymi przed odłamkami szkła. Przezroczyste ściany działowe powinny być odpowiednio oznakowane przed przypadkowym uderzeniem się o nie pracowników, a także wykonane z materiałów odpornych na rozbicia.
Drzwi i bramy otwierane i zamykane mechanicznie nie mogą stwarzać zagrożenia urazów pracowników, ponadto powinny posiadać łatwo dostępne z obu stron urządzenia do zatrzymania ich pracy, a także możliwość ich otwierania ręcznego.
Pomiędzy pomieszczeniami zaleca się nie umiejscawianie progów. W uzasadnionym przypadkach progi pomiędzy pomieszczeniami mogą być zainstalowane progi, które powinny być odpowiednio widocznie oznaczone.
Istotnym wyzwaniem stojącym przed pracodawcą chcącym stworzyć warunki pracy zgodne z rozporządzeniami jest oświetlenie. Wszystkie stanowiska pracy powinny być zlokalizowane w dostępie oświetlenia dziennego. W miejscach, w których występują ograniczenia oświetlenia naturalnego, np. na stanowiskach znajdujących się poniżej poziomu terenu, możliwe jest oświetlenie elektryczne tylko i wyłącznie w momencie uzyskania zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. Bez względu na oświetlenie naturalne wszystkie stanowiska powinny posiadać dodatkowe oświetlenie elektryczne odpowiednie do przeprowadzanych czynności. Pomiędzy pomieszczeniami znajdującymi się w sąsiedztwie stosunek natężeń światła nie powinien przekraczać 5 do 1. Wyjątkiem od wszystkich reguł zawartych w rozporządzeniu są pomieszczenia wymagające stałej ciemności, takie jak ciemnie fotograficzne, jednakże pracodawca powinien stworzyć odpowiednie warunki przejściowe, umożliwiające stopniową adaptację oczu pracowników do zmiany natężenia światła. Stanowiska pracy, które ze względu na proces technologiczny, w razie nagłej utraty oświetlenia mogą stwarzać zagrożenie życia lub zdrowia pracowników powinny być wyposażone w systemy awaryjnego oświetlenia. Szczegóły dotyczące jakości światła we wszystkich typach pomieszczeń pracy zawarte są w Polskiej Normie. Oświetlenie zainstalowane w pomieszczeniach o dużej wilgotności powinno być zabezpieczone przed skraplaniem się pary wodnej, w przypadku możliwości spadania kropel na stanowiska pracy oprawy powinny posiadać rynienki odprowadzające skropliny. Wymagania dotyczące powierzchni okien zawarte są w treści rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690) w rozdziale drugim. Powierzchnia okien w stosunku do podłogi w pomieszczeniach, w których przebywają ludzie nie powinna być mniejsza niż 1:8. Zgodnie z wymaganiami stawianymi przez Ministra Gospodarki w rozporządzeniu w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy okna powinny posiadać czyste szyby, dobrze przepuszczające światło dzienne a także powinny posiadać odpowiednie urządzenia do przysłonięcia ich powierzchni w razie nadmiernej ekspozycji – np. rolety. Ponadto okna stosowane do wietrzenia pomieszczeń powinny być w bezpieczny i łatwy sposób otwierane z poziomu podłogi.
Wymagania Bezpieczeństwa i Higieny Pracy zawarte w rozporządzeniu odnoszą się także do mikroklimatu stanowiącego część stanowiska pracy. Ustawodawca nakazuje utrzymywanie odpowiedniej temperatury, która nie powinna być niższa niż 14°C, a na stanowiskach lekkiej pracy fizycznej lub biurowej 18°C. Wyjątkiem są miejsca, w których ze względu na przeprowadzane prace, np. składowanie artykułów spożywczych w chłodniach i zamrażarkach, mogą być chłodniejsze. Zgodnie z przepisami, budynek w którym znajdują się stanowiska pracy powinien być zaizolowany przed niekontrolowaną emisją ciepła do otoczenia, a także powinna być zapewniona odpowiednia wymiana powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk, które narażone są na wydzielanie się niebezpiecznych substancji . Wszystkie wymagania dotyczące parametrów powietrza zawarte są w odrębnych przepisach i Polskich Normach. W pomieszczeniach szczególnie narażonych na ekspozycję promieniowania cieplnego, przekraczającego $2500\frac{KJ \bullet h}{m^{2}}$ należy stosować wentylacje nawiewną miejscową nawiewającą powietrze spełniające wymagania dla mikroklimatu gorącego. W pomieszczeniach, w których pracodawca zdecydował się zainstalować urządzenia klimatyzacyjne lub wentylacji mechanicznej, musi on utrzymywać odpowiedni stan techniczny tych urządzeń. Urządzenia klimatyzacyjne, w których zastosowano czynniki obiegowe niebezpieczne dla organizmu człowieka, takie jak amoniak, powinny posiadać sygnalizację w razie powstania nieszczelności układu. W przypadku zastosowania rekuperacji ciepła, ilość świeżego powietrza odniesiona do całego obiegu nie może być mniejsza niż 10%. System recyrkulacji nie może być stosowany w pomieszczeniach, w których występuje narażenie na mikroorganizmy chorobotwórcze lub substancje trujące, cuchnące a także w przestrzeniach zagrożenia wybuchem.