Podział ustawowy: dział II- pozostałe ubezpieczenia osobowe i majątkowe

1.ubezpieczenia wypadkowe w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej

2. ubezpieczenia chorobowe

3. ubezpieczenia casco pojazdów lądowych

4. ubezpieczenia casco pojazdów szynowych

5. ubezpieczenia casco statków powietrznych

6. ubezpieczenia casco statków żeglugi morskiej

7. ubezpieczenia przedmiotów w transporcie

8. ubezpieczenia szkód wywołanych żywiołami

9. ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych w tym kradzieżowych

10. ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikającej z posiadania i użytkowania wszelkich pojazdów lądowych, łącznie z ubezpieczeniem OC przewoźnika

11. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem OC przewoźnika

12. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za żeglugą morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków, łącznie z ubezpieczeniem OC przewoźnika

13. ubezpieczenie OC z tytułu uprawiania różnego rodzaju zawodów

14. ubezpieczenia kredytów (wierzytelności)

15. gwarancje ubezpieczeniowe

16. ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych

17. ubezpieczenia ochrony prawnej

18. ubezpieczenia osób, które popadły w trudności podczas podróży lub nieobecności w miejscu zamieszkania

Główne produkty

- ubezpieczenia transportowe: ładunku w transporcie, OC przewoźnika lub spedytora

- ubezpieczenia techniczne: ryzyk budowlano-montażowych szyb i innych przedmiotów od stłuczenia

- ubezpieczenia od kradzieży, uszkodzeń pożaru, zalanie sprzętu specjalistycznego itp.

- ubezpieczenia maszyn od uszkodzeń i awarii

- ubezpieczenia upraw od skutków przymrozków wiosennych, złego przezimowania, suszy itp.

Przedmiot ubezpieczeń majątku rzeczowego od ognia i innych zdarzeń

Mienie stanowiące własność ubezpieczonego, w tym:

- budynki i budowle

- maszyny i wyposażenie

- środki obrotowe

- nakłady inwestycyjne

- wartości pieniężne

- mienie pracownicze

- mienie osób trzecich

Cechy ubezpieczeń majątku rzeczowego

1. ryzyko ubezpieczeniowe może dotyczyć jedynie zdarzeń negatywnych (szkód)

2. ryzyko realizuje się w stosunku do majątku ubezpieczonego

3. świadczenie ma charakter odszkodowawczy

4. suma ubezpieczeniowa jest określona w oparciu o wartość mienia

Sposób ustalenie wartości ubezpieczanego mienia uregulowany jest w OWU. Suma na jaką ubezpiecza się mienie, powinna być tak skalkulowana aby w razie szkody klient miał zapewnione środki na pełne pokrycie straty.

Możliwości ustalenia sumy ubezpieczenia:

- zadeklarowanie przez ubezpieczającego

- wycena rzeczoznawcy majątkowego

- wycena dokonana przez ubezpieczyciela

Zasada odszkodowania głosi, że kompensacja finansowa uszczerbku na mieniu ma być pełna, ale nie powinna prowadzić do wzbogacania się ubezpieczonego, a więc nie powinna być wyższa od wartości szkody (art. 824 KC). W związku z tym suma ubezpieczenia powinna być równoważna wartości ubezpieczonego mienia. Wtedy ochrona jest pełna, a odszkodowanie rekompensuje całkowicie poniesioną szkodę.

Funkcjonowanie zasady odszkodowania odróżnia ubezpieczenia od działań spekulacyjnych typu gra lub hazard.

Metody określenia wysokości sumy ubezpieczenia w świecie KC

1. według wartości rynkowej

2. według wartości odtworzeniowej

3. według wartości rzeczowej

4. wartość techniczna

5. według wartości księgowej (netto lub brutto)

Suma ubezpieczeniowa majątku rzeczowego musi być określona przed zawarciem umowy.

Wartość rynkowa jest to wartość składników będących przedmiotem obrotu na rynku. Jest ustalana na podstawie podaży i popytu na danym terenie, na dzień zawarcia umowy. W praktyce według wartości rynkowej określa się wartość ubezpieczeniową lokali mieszkalnych oraz pojazdów.

Wartość odtworzeniowa jest to kwota niezbędna do zastąpienia (odbudowy lub remontu) istniejącego majątku, identycznego co do rodzaju . W przypadku szkody całkowitej pozwala na przywrócenie obiektu do stanu pierwotnego ale nie ulepszonego.

Wartość rzeczywista jest to wartość odtworzeniowa pomniejszona o zużycie techniczne mienia. Dla wyznaczenia zużycia technicznego ubezpieczyciele posługują się normami zużycia technicznego wykorzystując tzw. Tabele Rossa, która uwzględnia:

- przeznaczenie budynku

- konstrukcja budynku

- wiek budynku i jego trwałość liczoną w latach

Wartość techniczna jest to osiągalna cena sprzedaży lub wartość odzyskanych materiałów (w odniesieniu do obiektu przeznaczonego do rozbiórki) lub wartość złomu (w odniesieniu do rzeczy przeznaczonej na złom).

Wartość księgowa jest historyczna i niemal zawsze niższa od wartości odtworzeniowej. W przypadku urzeczywistnienia się ryzyka odszkodowanie nie pokryje wartości szkody.

Ustalenie sumy ubezpieczeniowej majątku obrotowego powinno opierać się na wartości odtworzeniowej. Stanowi ją kwota która w razie szkody przedsiębiorca musiałby wydać żeby ponownie wytworzyć lub zakupić mienie togo samego rodzaju i jakości. Suma ubezpieczeniowa gotówki powinna opierać się na jej wartości nominalnej.

Składka ubezpieczeniowa wyliczana jest w oparciu o łączną sumę ubezpieczenia przy zastosowaniu indywidualnie wyliczonej stawki. Wysokość stawki zależy m.in. od:

- rodzaju prowadzone działalności

- konstrukcji obiektów

- posiadanych zabezpieczeń i ich skuteczności

- zakresu ubezpieczenia

- wysokości dotychczasowych szkód

Wysokość stawki za ubezpieczenie wyliczana jest indywidualnie. Przeciętnie kształtuje się w przedziale od 0,5 do 3 promili od sumy ubezpieczenia. Składka za ubezpieczenie od kradzieży z włamaniem lub rabunku jest z reguły ustalana oddzielnie.

Nadubezpieczenie jest to podanie zakładowi ubezpieczeń wyższej wartości majątku niż wartość odtworzeniowa lub rzeczywista. Jest bezcelowe, gdyż ubezpieczający będzie płacił wyższe składki, a w razie szkody ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie nie przekraczające wysokości rzeczywistej szkody.

Niedoubezpieczenie jest wtedy kiedy suma ubezpieczenia jest niższa niż wartość rzeczywista lub odtworzeniowa przedmiotu ubezpieczenia. Odszkodowanie będzie wypłacane zgodnie z zasadą proporcji i nie pokryje wówczas poniesionej szkody, stąd ochrona nie może być pełna. Jest to najmniej korzysta sytuacja dla ubezpieczającego, zarówno przy szkodzie całkowitej jak i częściowej, dlatego że przy szkodzie częściowej odszkodowanie będzie pomniejszone w takiej proporcji w jakiej pozostaje zadeklarowana suma ubezpieczenia względem wartości odtworzeniowej lub rzeczywistej ubezpieczonego mienia.

System ubezpieczenia ma decydujące znaczenie dla potencjalnej odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń. Podstawowe systemy ubezpieczania:

- na sumy stałe

- solidarnie na sumy stałe

- na sumy zmienne

- na wartość częściową

- na pierwsze ryzyko

- limity odszkodowawcze

System ubezpieczenia na sumy stałe

Jeden z najczęściej stosowanych systemów dla ubezpieczania środków trwałych, obrotowych, nakładów inwestycyjnych, mienia pracowników. Jest odpowiedni dla ubezpieczenia tych składników majątku, których wartość ubezpieczeniowa w trakcie obowiązywania umowy jest względnie stała (nie podlega dużym wahaniom). Ubezpieczeniu podlega całkowita wartość mienia danego rodzaju.

Ze swej natury system ten nie uwzględnia ewentualnych wzrostów ich wartości, wynikających np. z inwestycji dokonanych w okresie ubezpieczenia, bądź z okresowych wahań ich wartości rynkowej lub inflacji.

Aby objąć ubezpieczeniem takie wzrosty wartości mienia należy do umowy wprowadzić odpowiednią klauzulę - tzw. automatyczny wzrost wartości mienia lub klauzule inflacyjne. W przypadku stwierdzenia nledoubezpleczenla przy likwidacji szkody ma zastosowanie zasada proporcjonalnej redukcji odszkodowania.

System ubezpieczenia solidarnie na sumy stałe

Ma zastosowanie przy ubezpieczaniu ruchomych składników majątku, zlokalizowanego w różnych miejscach, dla których prowadzona jest wspólna księgowość.

Ubezpieczeniu podlega całkowita wartość mienia danego rodzaju znajdująca się we wszystkich lokalizacjach. Tutaj także ma zastosowanie zasada proporcjonalnej redukcji odszkodowania.

System ubezpieczenia na sumy zmienne

Ma zastosowanie w przypadku ubezpieczenia środków obrotowych (surowców, materiałów, półfabrykatów) dużej wartości, których wartość może ulegać silnym wahaniom w trakcie okresu umownego. System ten jest bardziej skomplikowany pod względem administracyjnym i bardziej pracochłonny. Suma ubezpieczenia powinna odpowiadać maksymalnej dziennej wartości środków obrotowych, jaka może znaleźć się w danym miejscu w okresie ubezpieczenia.

Ubezpieczający płaci z góry tzw. składkę depozytową (50-80 % wartości) która po zakończeniu okresu ubezpieczenia jest korygowana. Ostatecznie podstawą rozliczenia składki jest , średnia wartość ubezpieczanego mienia i od niej jest naliczona ostateczna wysokość składki. Stosowana Jest zasada proporcji, szczegółowe rozwiązania w tym zakresie określają owu poszczególnych zakładów ubezpieczeń.

System ubezpieczenia na pierwsze ryzyko

W praktyce system ten jest stosowany w ubezpieczeniach mienia o niskiej wartości od kradzieży z włamaniem i rabunkiem, mienia pracowniczego, środków pieniężnych. W tym systemie ubezpieczający określa maksymalną możliwą szkodę jakiej może doznać w wyniku zajścia zdarzenia losowego. Ma to na celu optymalizację składki ubezpieczeniowej, gdyż ubezpieczenia tego typu są stosunkowo drogie.

Maksymalna szkoda w wyniku kradzieży jest znacznie niższa niż całkowita wartość danej grupy mienia, zatem ubezpieczenie to zmniejsza koszty ubezpieczającego. Z drugiej strony w przypadku szkody przekraczającej oszacowaną przez ubezpieczającego sumę ubezpieczenia odszkodowanie nie pokryje całkowitej wartości szkody lecz jedynie zadeklarowaną kwotę.

Limity odszkodowawcze

W określonych przypadkach ubezpieczyciele ograniczają odpowiedzialność do tzw. limitów odszkodowawczych. Limity te stosowane są w co trzech przypadkach :

1. kiedy ubezpieczone mienie znajduje się na terenach zagrożonych wystąpieniem katastrof naturalnych i kumulacją szkód (np. powodzie, trzęsienia ziemi)

2. kiedy zakład oferuje ubezpieczenie od wszelkich ryzyk (All risks) i trudno mu obiektywnie oszacować wysokość potencjalnej szkody

3. kiedy zakład oferuje ubezpieczenia kosztów lub utraty zysków i nie może precyzyjnie określić wartości szkody.

Limit odszkodowawczy ustalany jest na jedno lub wszystkie zdarzenia szkodowe w okresie umownym.

Ubezpieczający ustalając sumę ubezpieczeniową kieruje się przewidywaną wielkością maksymalnej straty (szkody), którą może ponieść na skutek jednego zdarzenia losowego, niezależnie od całkowitej wartości posiadanego mienia.

UBEZPIECZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

Odpowiedzialność cywilna jest to odpowiedzialność odszkodowawcza, inaczej majątkowa, rozumiana jako prawny obowiązek naprawienia szkody, czyli uszczerbku na majątku lub krzywdy wyrządzonej na dobrach osobistych. Ten obowiązek polega na przywróceniu uszkodzonej rzeczy do stanu pierwotnego, ale także część jest to obowiązek wypłaty zadośćuczynienia pieniężnego. Obowiązek ten może spoczywać albo na sprawcy (odpowiedzialność sprawcza indywidualna) albo na innej osobie (np., ubezpieczycielu – odpowiedzialność ubezpieczeniowa).

Odpowiedzialność cywilna opiera się na 3 zasadach:

1) na zasadzie winy

Ma miejsce wtedy, kiedy pomiędzy zawinionym czynem a szkodą istnieje związek przyczynowy. Osoba poszkodowana musi udowodnić sprawcy winę (umyślna lub nieumyślną), a także związek pomiędzy czynem tej osoby a swoją szkodą.

2) na zasadzie ryzyka

Polega na tym, że pomiędzy działaniem sprawcy a szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Np. podmiot prowadzący przedsiębiorstwo ponosi ryzyko naprawienia szkód z tym związanych. Osoba poszkodowana musi wykazać jedynie, że jej szkoda ma związek z działaniem albo zaniechaniem działania sprawcy. Tego typu odpowiedzialność ponoszą przedsiębiorcy, a także właściciele budynków czy pojazdów mechanicznych, także producenci za wady swoich wyrobów.

3) zasada słuszności

Jest to zasada wynikająca ze współżycia społecznego. Wystarczy, że poszkodowany wykaże związek pomiędzy swoją szkodą a czynem, czy też zaniechaniem czynności. Głownie w stosunku do zwierząt i ich zachowania

W świetle KC typy odpowiedzialności:

1) deliktowa
Opiera się na zasadzie winy, zarówno umyślnej jak i nieumyślnej. Np. odpowiedzialność przedsiębiorców za szkody wyrządzone w związku z prowadzeniem ich działalności.

2) kontraktowa

Ma miejsce wtedy, kiedy kontrahent nie wykona lub nienależycie wykona swoje zobowiązanie. Składa się z dwóch składowych:

- uregulowana w umowie, kary przewidziane w umowie, odsetki itp.; nie podlegają one ubezpieczaniu,

- druga część jest ubezpieczana, opiera na zasadach identycznych jak odpowiedzialność deliktowa, tzn. rodzi się z mocy prawa w momencie wyrządzenia szkody rzeczowej kontrahentowi. Najczęstszym przykładem są szkody w majątku powierzonym np. do przechowania, przewozu, naprawy.

3) mieszana

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ma chronić ubezpieczonego przed finansowymi konsekwencjami wyrządzenia szkody osobie trzeciej. W ramach umowy ubezpieczyciel przejmuje na siebie ciężar wypłat, ewentualnego odszkodowania dla poszkodowanego.

Cele ubezpieczenia OC:

- ochrona majątku ubezpieczonego, potencjalnego sprawcy przed zagrażającymi mu obciążeniami

- chronić poszkodowanego przed niewypłacalnością sprawcy, gdyż poszkodowany rości do ubezpieczyciela a nie do sprawcy

- ochrona poszkodowanego przed koniecznością prowadzenia sporu sądowego ze sprawcą

Zakład ubezpieczeń ma tzw. prawo regresu do sprawcy. Regres jest to postępowanie zwrotne, nabywa prawo do dochodzeni wypłaconego odszkodowania od sprawcy.

Cechy odróżniające ubezpieczenia OC od ubezpieczeń majątku rzeczowego:

Matejek rzeczowy	OC
Dwie strony - suma ubezpieczeniowa	Trzy podmioty ubezpieczyciel, ubezpieczony, poszkodowany - suma gwarancyjna – kwotowe ograniczenie odpowiedzialności zakładu
składka ubezpieczeniowa skorelowana z sumą ubezpieczeniową	składka nie jest skorelowana z sumą gwarancyjną, lecz uzależniona od innych czynników (rodzaju ryzyka prawnego, rodzaj prowadzonej działalności)
inicjatorem likwidacji szkody jest ubezpieczony	inicjatorem likwidacji szkody jest poszkodowany który zgłasza zdarzenie
obowiązek, aby informacja o zaistniałej szkodzie była niezwłocznie przekazana do ubezpieczyciela	poszkodowany ma 3 lata na zgłoszenie swojej szkody

Rodzaje ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej:

- dobrowolne -

- obowiązkowe -

Obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nakładany jest przez ustawodawcę, kiedy ryzyko wypadków jest wysokie lub powstałe szkody mogą przybrać charakter masowy. Liczba rodzajów ubezpieczeń OC rośnie zarówno w Polsce jak i na świecie. W Polsce wśród obowiązkowych ubezpieczeń OC tylko 2 rodzaje wynikają wprost z przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej:

- ubezpieczenia OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego

- ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Od 2007 w składkach OC ukryty jest podatek Religii. Jest to podatek celowy, ma służyć pokrywaniu kosztów leczenia ofiar wypadków drogowych, a odprowadzany jest do NFZ przez ubezpieczycieli. Ponad 40 rodzajów ubezpieczeń obowiązkowych uregulowana jest innymi aktami prawnymi niż ustawa o ubezpieczeniach:

- ubezpieczenia OC adwokatów

- ubezpieczenie cywilne doradców podatkowych, biegłych rewidentów księgowych, notariuszy

- OC wykonujących zawody medyczne

- OC zakładów opieki zdrowotnej, za szkody przy wykonywaniu świadczeń

- OC przy organizowaniu imprez masowych

- UOC organizatorów turystyki i pośredników turystycznych

- UOC rzeczników patentowych, komorników sądowych, rzeczoznawców, zarządców nieruchomości, pośredników nieruchomości, architektów i inżynierów budownictwa, detektywów, podmiotów eksploatujących obiekty jądrowe

Dla porównaniu we Francji jest około 200 takich ubezpieczeń.

Dobrowolne:

- ubezpieczenie OC kadry zarządzającej (na wypadek niefortunnych decyzji)

Sumy gwarancyjne:

W ubezpieczeniach dobrowolnych sumy gwarancyjne zależą od woli stron. W ubezpieczeniach obowiązkowych te sumy traktowane są jako minimalne limity gwarancyjne i wynikają z przepisów sprawnych.

Dla szkód osobowych limit odszkodowawczy ustanowiony jest na 1,5 mln euro na jedno zdarzenie bez względu na liczbę ofiar czy poszkodowanych w tym zdarzeniu.

Na szkody majątkowe suma gwarancyjna w przypadku szkód komunikacyjnych jest to 300 tys. euro.

Docelowo wg V dyrektywy szkody osobowe 1 mln euro na 1 poszkodowanego lub 5 mln euro na zdarzenie bez względu na liczba poszkodowanych. Na szkody rzeczowe 1 mln euro na zdarzenie.

UBEZPIECZENIA FINANSOWE

- dotyczą ochrony strat wywołanych u różnych wierzycieli z powodu nieotrzymania określonych w umowie należności.

- przyczyny braku wpływu należności są ściśle określone, najczęściej jest to bankructwo dłużnika (prawnie stwierdzone lub domniemane)

- w szerszym znaczeniu ochroną ubezp. objęte są także interesy finansowe inwestorów, czego przykładem są ubezpieczenie sekurytyzacji aktywów, ochrona przepływów finansowych, przejmowanie ryzyka kredytowego banków.

Zakres ubezpieczeń finansowych:

3 grupy działu II

1) Grupa 14 – ubezpieczenia kredytu

2) Grupa 15 – gwarancje ubezpieczeniowe

3) Grupa 16 – ubezpieczenia innych ryzyk finansowych, np. utrata zysku, pracy

Cechy charakterystyczne, odróżniające:

• Źródło ryzyka tkwi w procesach ekonomicznych i politycznych, a nie losowych

• W niewielkim zakresie podlegają prawu wielkich liczb, metody oceny ryzyka oparte są na analizie indywidualnych przypadków

• Nie są to ubezpieczenia standardowe, pomimo OWU (Ogólne Warunki Ubezpieczeń) każda umowa podlega negocjacji

• Składki są ustalane indywidualnie w zależności od rodzaju ubezpieczonej transakcji, zakresie ochrony itp.

• Metody oceny ryzyka, przyjmowania prawnych zabezpieczeń, windykacja wypłaconych należności, upodobania do produktów bankowych

• Każda umowa poprzedza analizą kondycji ekonomiczno-finansowej dłużników

• Wymagane szczególne kompetencje kadr

• Decyzje o zawieraniu umowy na szczeblu centrali, przez pośredników tylko do wysokości udzielonych pełnomocnictw.

• Monitorowanie ryzyka w cenie trwania umowy

Funkcje ubezpieczeń finansowych:

1. prewencyjna – selekcja dłużnika

2. kompensacyjna – pokrywanie ewentualnych strat

3. stymulacyjna – poprzez zmniejszenie ryzyka mogą stanowić bodziec do rozwoju niektórych dziedzin gospodarki np. eksportu, niebezpiecznych dziedzin działalności: żegluga, lotnictwo cywilne, energetyka jądrowa

4. usługowa – udostępnianie danych o dłużnikach

Rodzaje ubezpieczeń finansowych:

- ubezpieczenia krajowych wierzytelności handlowych (kredytu kupieckiego)

- ubezpieczenia wierzytelności z tytułu eksportu

- ubezpieczenia kredytu bankowego, konsumpcyjnego, hipotecznego

- ubezpieczenia należności ratalnych

- ubezpieczenia należności leasingowych

- ubezpieczenia należności factoringowych

- gwarancje ubezpieczeniowe

*Objaśnienia:

Kredyt kupiecki – umowa na mocy której dostawca (wierzyciel, kredytodawca) odracza płatność za wysłany towar lub usługę, a odbiorca (dłużnik) zobowiązuje się zapłacić w określonym terminie w przyszłości (od kilku miesięcy do nawet 1 roku) -> w gospodarce rynkowej nawet 80% transakcji

Potencjalne ryzyka zagrażające dostawcy: niewypłacalność, opóźnienie płatności.

Strony umowy:

1. Ubezpieczający, czyli wierzyciel, a nie dłużnik

2. Ubezpieczycie, który ma uprawnienia w grupie 14 działu II

Umowa zawierana jest na roczny lub półroczny okres.

Przedmiot ubezpieczenia – szkody finansowe jakie może ponieść wierzyciel w wyniku nie wywiązania się dłużnika ze zobowiązań (w praktyce są to przysługujące ubezpieczonemu bezsporne należności)

Zakres ubezpieczenia:

- wierzytelność główna – najczęściej w praktyce stosowany

- wierzytelności uboczne – np. odsetki za zwłokę

- inne wierzytelności – koszty transportu, koszty ubezpieczenia

Warianty ubezpieczenia:

1. Polisa obrotowa – wierzyciel musi ubezpieczyć wszystkie swoje należności

2. Polisa indywidualna – wierzyciel ubezpiecza jedną transakcję kredytową

Wypadki ubezpieczeniowe:

I zachwianie płynności kredytobiorcy – opóźnienie w zapłacie 1-90dni od daty wymagalności faktury; określona w umowie

II niewypłacalność potwierdzona – ogłoszenia przez właściwy dla dłużnika sąd o jego upadłości; wszczęcie postępowania układowego z dłużnikiem; niepowodzenia postępowania egzekucyjnego – komorniczego wszczętego na wniosek ubezpieczającego na skutek braku majątku dłużnika; likwidacja przedsiębiorstwa (sprzedaż majątku i zakończenie działalności)

III niewypłacalność domniemana – przewlekła zwłoka dłużnika w spłacie odroczonych należności. Naliczenie przewlekłej zwłoki jest w praktyce różnie definiowane, od 120 do 180 dni:

- od pierwszej daty płatności

- od daty zgłoszenia przeterminowanych należności do windykacji

- od daty złożenia wniosku o interwencję

- od fakturowej daty płatności

Wyłączenia odpowiedzialności:

1. zdarzenia katastrofalne

2. tzw. administracyjna siła wyższa, np. zakaz handlu, eksportu

3. okoliczności o charakterze politycznym i społecznym, np. wojny

Limity kredytowe (ubezpieczeniowe)

• zamiast sumy ubezpieczającego, ubezpieczycie wyznacza limit zaangażowania kredytowego oraz czas jego obowiązywania (w tym czasie może być dokonywana sprzedaż objęta ubezpieczeniami)

• ma on zazwyczaj charakter odnawialny

• standardowo wyznaczenie limitów indywidualnych odbywa się już po zawarciu umowy ubezpieczeniowej

Zakład ubezpieczeń na podstawie otrzymanych od ubezpieczającego oraz z innych źródeł informacji dokonuje oceny ryzyka. W przypadku ubezpieczenia krajowego kredytu kupieckiego ocena ryzyka sprowadza się do dwóch obszarów:
• oceny kredytodawcy
• oceny poszczególnych kredytobiorców.
Ocena kredytodawcy polega m.in. na ocenie jego portfela kredytowego, stosowanych procedur kredytowych i doświadczeń w prowadzeniu działalności kredytowej. Po przeanalizowaniu ryzyka związanego z kredytodawcą zakład ubezpieczeń podejmuje decyzję o przyjęciu go bądź nie do ubezpieczenia oraz jego warunkach.
Ocena poszczególnych kredytobiorców powinna dać zakładowi ubezpieczeń odpowiedź na następujące pytania:
• czy są i będą zdolni do spłaty swoich zobowiązań wobec dostawcy ?
• do jakiej wysokości mogą te zobowiązania zaciągać ?
Po przeanalizowaniu tego ryzyka zakład ubezpieczeń podejmuje decyzję o przyjęciu do ubezpieczenia (lub odrzuceniu) konkretnego kredytobiorcy.
Dla każdego przyjętego do ubezpieczenia kredytobiorcy zakład ubezpieczeń wyznacza tzw. limit kredytowy oraz czas jego obowiązywania. Limit ten spełnia podwójną funkcję. Z jednej strony jest górną granicą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia należności od określonego dłużnika. Z drugiej ma charakter informacyjny i określa bezpieczną wielkość zaangażowania finansowego dostawcy. Ubezpieczający przed określeniem limitu kredytowego przez zakład ubezpieczeń zgłasza własną propozycję wysokości limitu kredytowego dla każdego zgłaszanego do ubezpieczenia kontrahenta. W czasie trwania umowy ubezpieczenia zakład ubezpieczeń monitoruje stan finansowy dłużnika objętego ubezpieczeniem i w przypadku pojawienia się negatywnych sygnałów może zmniejszyć lub cofnąć limit kredytowy, informując o tym ubezpieczającego.

Ubezpieczenie może być rozumiane dwojako:

1. okres, w którym realizowana jest podaż podlegająca ubezpieczeniu (ważne jest kiedy powstaje należność)

2. okres, w którym powstały szkody podlegające ochronie (ważne jest kiedy powstaje szkoda)

W praktyce bardziej poprawny punkt 1

Podstawa naliczania składek:

- jako odsetek od wartości sprzedaży w kredycie kupieckim (od obrotu kredytowego). Dla dużych firm jest to zwykle od 0,1% do 0,15% obrotu, dla małych od 0,2% do 0,45%

- tzw. składkę od obrotu, czyli od wartości sprzedaży z odroczonym terminem zapłaty (inaczej mówiąc – od sumy wartości faktur z tytułu sprzedaży w kredycie kupieckim); w zależności od tego czy podatek VAT jest objęty ochroną mówimy o obrocie brutto lub netto jako podstawa naliczania składki,

- składkę od stanu należności, czyli składkę od salda należności według stanu na określony dzień (np. ostatni dzień każdego miesiąca); podobnie jak w składce od obrotu VAT jest przy wyliczaniu salda uwzględniany lub też nie,

- składkę od sumy limitów kredytowych, gdy stopę składki odnosimy do sumy wartości limitów kredytowych określonych dla dłużników objętych ochroną w ramach polisy,

- składkę ryczałtową, poprzez zdefiniowanie określonej kwoty za dany, np. roczny okres ochrony ubezpieczeniowej; ta metoda jest powszechnie stosowana w przypadku uproszczonych polis dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Główne obowiązki ubezpieczającego:

- zgłaszać wszystkich odbiorców, złożenie wniosku o limity kredytowe

- regularne uiszczanie składek

- informowanie ubezpieczyciela o określonych faktach, np. zgłoszenie prawdopodobnej szkody (zagrożenie, szkoda)

Zalety jakie daje ubezpieczenie kredytu: (kserowałam notatki, ucięło początek zdania, nie jestem w stanie go odczytać)

- zmniejszenie ryzyka handlowego, zarządzanie płynnością

- zabezpieczenie przed nieprzewidywalnymi upadłościami

poprawa struktury bilansu firmy

zwiększenie konkurencyjności dostawy poprzez oferowanie lepszych warunków płatności

Wykorzystanie oferty:

Szacuje się, że w Polsce tylko połowa przedsiębiorstw zabezpiecza swoje należności w jakiejkolwiek formie.

Z ubezpieczeń korzysta tylko 5%, są to głównie duże i średnie firmy. Na rynku UE ubezpiecza się od 60% do 80% transakcji.

Udział w rynku:

- Euler Hermes 62%

- Coface 16%

- Atrudius 12%

- KUKE 7%

- pozostałe 3%

Udział składek grupy 14 w dziale II waha się 2-3%.

UBEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI EKSPORTOWYCH

Ryzyko w transakcjach zagranicznych:

1. Ryzyko handlowe – ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, w więc wynikające z samodzielnych decyzji przedsiębiorstw. Jego przykładem jest ryzyko wiarygodności finansowej kontrahentów.

2. Ryzyko niehandlowe (niekomercyjne) – jeżeli główną i bezpośrednią przyczyną niewypłacalności dłużnika są inne przyczyny leżące poza zasięgiem mocy sprawczej dłużnika i nie wynikające z zasad gospodarki rynkowej. Związane z działalnością organizacyjną państwa lub oddziaływaniem sił przyrody. Posiada cechy ryzyka tzw. siły wyższej (ustalenie prawdopodobnego jego wystąpienia odbywa się na podstawie nielicznych przesłanek, utrudnione jest jego rozpoznanie, eliminacja i ocena). Na ogół wyłączane spod ochrony ubezpieczeniowej świadczonej przez prywatnych ubezpieczycieli.

Rodzaje ryzyk niehandlowych:

• Polityczne

• Katastrofalne

• Dłużnika publicznego

• Kursowe

Polityczne – obejmuje ewentualne straty mogące wystąpić u eksportera, który odracza płatność importerowi, w wyniku wydarzeń politycznych w kraju importera, uniemożliwiających przekaz należności. Coraz częściej do ryzyka politycznego zalicza się akcje protestacyjne związków zawodowych i organizacji politycznych, pozarządowych, przestępczości zorganizowanej, walki o prawa człowieka itp.

Przejawy ryzyka politycznego:

- zdarzenia społeczne

- wojna międzynarodowa

- wojna domowa

- rewolucja

- przewrót wojskowy

- nacjonalizm

- decyzje administracyjne, prawne

Katastrofalne – niewypłacalność importera (niemożność wykonania przez niego zobowiązania) może być efektem zaistnienia katastrof naturalnych, np. huraganu. Do tego typu ryzyk zaliczamy również katastrofy niekoniecznie związane z działaniem sił natury, np. katastrofy nuklearna, ekologiczne.

Dłużnika publicznego – za dłużnika publicznego uważa się centralne i terytorialne organy rządowe, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej oraz podmioty, których właścicielem lub współwłaścicielem jest państwo lub inne osoby publiczne. Ryzyko obejmuje transakcje kredytowe z kontrahentem publicznym, który nie podlega prawu upadłościowemu. Wyróżnia się: nieuzasadnioną przewlekłą zwłokę kredytobiorcy publicznego i odmowę wykonania kontraktu.

Kursowe – obejmuje straty wynikłe w wypadku zmiany kursu walutowego transakcji w stosunku do waluty krajowej. Wówczas zmienia się rentowność zawartego kontraktu.

System ubezpieczeń eksportowych rozwinął się i ukształtował po II wojnie światowej:

- niestabilna sytuacja gospodarcza i walutowa

- wzrost inwestycji zagranicznych

- trudności w finansowaniu eksportu

- brak możliwości dochodzenia swoich spraw na rynkach zagranicznych

KUKE – Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. Jako jedyna w Polsce firma ubezpieczeniowa prowadzi ubezpieczenia eksportowe gwarantowane przez SP zapewniając bezpieczeństwo w handlu na rynkach podwyższonego ryzyka.

Ubezpieczenia eksportowe w Polsce sięgają 1991 r. Powołano do życia pierwszą wyspecjalizowaną instytucję realizującą ubezpieczenia kredytów eksportowych. Na KUKE przypada około połowy ryzyka ubezpieczeń eksportowych w Polsce.

KUKE Atrudius Coface Euler

Ubezpieczenia wierzytelności T T T T

eksportowych od ryzyka

handlowego

Ubezpieczenia kontrahentów T T N N

kontrahentów byłego ZSRR

Ubezpieczenia ryzyka T N N N

Niehandlowego

Grupa 16 ubezpieczeń różnych ryzyk finansowych:

• Ubezpieczenia przerw w działalności gospodarczej (business interruption) – jest uzupełnieniem ubezpieczenia majątku rzeczowego, pokrywa ustalone korzyści czasu odtworzenia sprzedaży (zysk oraz inne przepływy finansowe) wywołane przerwą lub zakłóceniem działalności w powodu szkody losowej objęte ubezpieczeniem barowym,.

Ubezpieczeniu podlegają:

- niezrealizowany zysk operacyjny w związku ze spadkiem sprzedaży

- planowane koszty stałe

Ubezpieczenia barowe:

1. ubezpieczenie od ognia

2. starzenie maszyn

3. kradzież z włamaniem i rabunkiem

4. casco pojazdu

5. ubezpieczenie sprzętu elektronicznego

Zarys ustalania sumy ubezpieczeniowej i składek:

• suma ubezpieczeń wyliczana jest na podstawie dokumentów finansowych za ostatni rok obrachunkowy

• przy ustaleniu wysokości składki bierze się pod uwagę między innymi branżę w jakiej działa klient, prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi

Zalety ubezpieczenia BI:

Odpowiedzialność odszkodowawcza za utracony zysk brutto nie kończy się w momencie odzyskania przez klienta pełnej gotowości technicznej do wznowienia działalności. Rozciąga się ona do momentu odzyskania takiego poziomu przychodów jakie byłyby w danym okresie osiągane.

Klauzula dodatkowa do BI:

Nieprzewidziane wydatki handlowe związane z odzyskaniem pozycji na rynku – zapewnia zwrot kosztów zmiennych, które muszą być poniesione przez przedsiębiorstwo po zaistnieniu szkody.

Istota gwarancji ubezp.:

Gwarancje ubezpieczeń są w swej istocie bardzo zbliżone do gwarancji bankowych. Nazwa ma sugerować, że gwarantem jest firma ubezpieczeniowa. W ich udzielaniu specjalizują się: PZU Generali, Allianz, Warta, PTU, Ekler Hermes. Gwarancje udzielane są w oparciu o umowę nienazwaną, która posiada oparcie prawne przede wszystkim w zasadzie swobody zawierania umów. (Umowa nienazwana - w polskim prawie za umowę nienazwaną uważa się wszystkie umowy, niebędące umowami nazwanymi. Ze względu na zasadę swobody umów, stosunki prawne regulowane umową nienazwaną kreowane są przez strony w sposób dowolny i odpowiadający stronom (przeciwnie do umów nazwanych, regulowanych w części szczególnej Kodeksu cywilnego). Treść umowy nienazwanej nie powinna być sprzeczna z prawem, tzn. jej cel, zapisy i efekty nie mogą naruszać żadnych przepisów prawa. Z zasad stosowanych przy tworzeniu umów nienazwanych korzystać można przy kreowaniu treści umów mieszanych, tj. złożonych z elementów umów nazwanych i umów nienazwanych, lub umowy nienazwanej z umową nienazwaną. z wykorzystaniem usługi finansowej mającej na celu wzmocnienie (potwierdzenie) wiarygodności dłużnika w oczach wierzyciela.

Rodzaje gwarancji:

1. Kontrahentowi

2. Celne

3. Handlowe

4. Koncesyjne

Rodzaje gwarancji kontraktu eksportowego

- przetargowe

- właściwego wykonania umowy

- zwrotu zaliczki

- właściwego usunięcia wad i usterek

- zwrotu kwot zatrzymanych

- dostawy

- zapłaty podwykonawców

- zapłaty za wykonane prace

Porównanie ubezpieczeń i gwarancji:

Ubezpieczenia:

• Ochrona finansowa ubezpieczającego (wierzyciela)

• Inigatorem jest wierzyciel

• Świadczenie z tytułu ubezpieczenia zwalniało od spełniania ściśle określonych i wyszczególnionych w polisie ubezpieczenia warunków

Gwarancje:

- zabezpiecza interesy beneficjenta gwarancji (wierzyciela)

- inicjatorem jest dłużnik

- gwarancja jest zobowiązaniem nieodwołalnym, bezwarunkowym, abstrakcyjnym, samoistnym i niezależnym.