Aloes jako źródło cennych składników aktywnych

Autor: Agata Michalak

Aloes, jako roślina lecznicza i kosmetyczna, wykorzystywany był już w starożytności. Egipcjanie wykorzystywali go do balsamowania zwłok, stąd nazwa „roślina nieśmiertelności”.

Samo słowo aloes pochodzi z języka arabskiego od słowa „alloeh”, które oznacza błyszcząca, gorzka substancja.[1]

Na świecie znanych jest 360 gatunków aloesu, jednak w dermatologii i kosmetyce wykorzystuje się głownie aloe barbadensis miller, czyli aloes zwyczajny (ryc. 1) oraz aloe arborescen - aloes drzewiasty.[2]

Ryc. 1 Aloe vera [3]

Aloes zwyczajny jest rośliną krzaczasta bądź drzewiastą, wieloletnią. Rośnie głównie w suchych regionach Afryki, Azji czy Europy. Z liści tej rośliny pozyskuje się dwa typy surowców. Pierwszym z nich jest alona, będąca produktem soku wyciskanego liści aloesowych a następnie zagęszczanego. Drugim zaś żel aloesowy otrzymywany z miąższu świeżych liści aloesu zwyczajnego(ryc.2).[4]

Wyciąg z alony, dzięki obecności glikozydów antranoidowych, jest składnikiem preparatów przeczyszczających, stosowanych w zaparciach. Tego typu preparatów nie należy stosować długotrwale, ze względu na to, że mogą wypłukiwać potas z organizmu. Istnieje również szereg przeciwwskazań do stosowania preparatów, zawierających alonę, m.in. owrzodzenie jelita grubego, hemoroidy, ciąża, laktacja, czy zapalenie

kłębuszków nerkowych.[5]

Żel aloesowy zawiera polisacharydy, ich skład jednak jest zmienny i zależny od gatunku. Rosnący w Polsce aloes drzewiasty zawiera głównie mannozę, arabinozę, glukozę i galaktozę.[2]

Aloes stosowany zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie, przyspiesza gojenie się ran. Amerykańscy naukowcy przeprowadzili badania, z których wynika, że picie soku z aloesu, spowodowało zmniejszenie się ran o 62%, natomiast zew. stosowanie kremu z aloesem, o 51%.

Kliniczne stosowanie aloe vera opiera się na niepotwierdzonych badaniach, jednak często wykazuje się dużą skutecznością. W niektórych chorobach aloes był testowany na zwierzętach lub ludziach i teraz podawany jest pacjentom z infekcjami HIV, z cukrzycą typu 2, z oparzeniami skóry, trądzikiem pospolitym, liszajem płaskim czy w prewencji nowotworowej. W innych schorzeniach, roślinę tą wykorzystuje się bazując na teorii, bez przeprowadzonych testów. Do nich zaliczamy łysienie, infekcje bakteryjne lub grzybicze skóry, toczeń rumieniowaty, artretyzm.[1]

W kosmetologii aloes odgrywa istotna rolę jako źródło wielu składników aktywnych. Począwszy od witamin aloe vera zawiera witaminę A, C i E, więc jest antyoksydantem. Wśród enzymów wyróżnić można fosfatazę alkaliczną, amylazę, karboksypeptydazę, katalazę, bradykinazę czy alliazę. Bogactwo składników dopełniają minerały : chrom, magnez, cynk, potas, wapń, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania enzymów na różnorodnych szlakach metabolicznych.

Aloe vera wspomaga regenerację skóry po zabiegach dermatologicznych, takich jak np. głęboki peeling chemiczny. W badaniach, opublikowanych w „Journal of Deramtologic Surgery and Oncology”, na część twarzy nałożono opatrunek z aloesem, na druga część tradycyjny opatrunek z żelem chirurgicznym. Skóra pod opatrunkiem z aloesem zagoiła się o 3 dni szybciej[6].

Aloes zawiera sterole roślinne takie jak cholesterol, beta-sitosterol, campasterol oraz lupeol. Dzięki jego zawartości aloes ma właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne, stąd znajduje zastosowanie w terapii trądziku pospolitego. Jest skuteczny zwłaszcza przy wypryskach. Sok z aloesu wysusza krosty, nie pozostawiając blizn.[7] Działanie przeciwzapalne wykazuje również dzięki hamowaniu cyklooxygenazy i produkcji prostaglandyny E2 z kwasu arachidonowego, natomiast antyseptyczne dzięki obecności kwasu cynamonowego, azotu mocznikowego oraz siarki. Te ostatnie wraz z kwasem salicylowym hamują aktywność grzybów, bakterii i wirusów. [1]

Ryc. 2 Żel z liści aloesu. [8]

Aloe vera znajduje zastosowanie w kosmetykach anti-age. Glukomannan, bogaty w polisacharydy, stymuluje proliferacje i aktywność fibroblastów, co skutkuje zwiększeniem syntezy kolagenu i elastyny. Zwiększa także syntezę kwasu hialuronowego i siarczanu dermatanu. Skóra, dzięki temu, staję się bardziej napięta.

Prawdopodobnie dzięki antyoksydantom, zmiatającym wolne rodniki, żel aloesowy wykazuje działanie ochronne przeciwko posłonecznym uszkodzeniom skóry. [1]

Aloes zwyczajny ma właściwości nawilżające, jest pożądanym składnikiem preparatów dla skór wrażliwych. Mukopolisacharydy ułatwiają wiązanie wody w skórze, zapobiegając jej przesuszaniu.

Skutki uboczne : Aloes stosowany zewnętrznie może powodować zaczerwienienie, świąd czy uczucie palenia skóry. U osób o skórze wrażliwej rzadko może powodować zapalenie skóry. Reakcje alergiczne natomiast mogą wystąpić ze względu na obecność antrachinonów, np. aloiny.

Po stosowaniu doustnym mogą wystąpić bóle brzucha, czerwony mocz, zaparcia, czy spadek eletrolitów przy stosowaniu długotrwałym[1].

Ryc. 3 Logo IASC

W latach 90., w Stanach Zjednoczonych, powstała Międzynarodowa Rada Naukowa ds. Aloesu (International Aloe Science Council –IASC). Rada ta czuwa nad jakością produktów, zawierających aloes, oraz ma prawo przyznawać certyfikat, jeśli uzna dany produkt za skuteczny i bezpieczny. Gwarantuje tym samym obecność czystego aloesu w kosmetyku oraz ręczy za jego jakość.

W Polsce produkty potwierdzone certyfikatem IASC, wytwarza firma Forever Living Products, która pieczęć otrzymała za miąższ Aloe Vera.

Bibliografia

1. Surjushe A. et al.: Aloe vera : a short review, Indian J Dermatol 2008:53(4): 163-6

2. Jambor J., Horoszkiewicz-Hassan M., Krawczyk A., Znaczenie aloesu dermatologii i kosmetyce, Postępy Fitoterapii 3-4/2008

3. http://www.pierce.ctc.edu/biology/Aloe%20vera.gif

4. Szaufer-Hajdrych M., Matławska I., Idźkowiak B., Zastosowanie aloesu w lecznictwie i kosmetyce, 12th International Congress of Polish Herbal Committee 2007:53(2): 151-152

5. Lamer-Zarwaska E., Fitoterapia w przeziębieniach, Panacea 2006:2(15)

6. http://www.erodzina.com/index.php?id=18,1593,0,0,1,0

7. http://www.panacea.pl/articles.php?id=2107

8. http://www.vipgirrl.com/wp-content/uploads/2009/01/aloe-vera-gel.jpg