1.Tkanka merystematyczna- Tkanka zespół komórek pełniących określoną funkcję, jeśli są jednakowego typu faktycznie pełnią jedną określoną funkcje i jest to tkanka jednorodna prosta np. miękisz, jeżeli komórki różnych typów budują tkankę każda z nich pełni różną funkcję jest to tkanka niejednorodna złożona np. drewno, łyko, tkanki przewodzące, tkanka złożona powstaje z tkanki merystematycznej. Cechy komórek merystematycznych: stale się dzielą(stałe podziały mitotyczne) , cienka cellulozowa ściana, liczne drobne wakuole, duże centralne jądro, gęsta cytoplazma. Wyróżniamy merystemy: Ze względu na położenie: -wierzchołkowy pędu i korzenia dzięki nim rośłina rośnie na długośc -boczne w których roślina rośnie na grubośc dzięki ich działalności to kambium- fellogen -interkalarny w dolnych partiach międzywęźli( wstawowy) są grupy komórek merystematycznych wstawne niejako w komórki stałe Ze względu na pochodznie: - zarodkowy zbud. Z komórek merystematycznych cały zarodek -pierwotny merystemy które nigdy nie były komórkami stałymi np. wierzchołkowy pędu i korzenia - wtórny- merystemy powst. Poprzez odróżnicowanie tkanek stałych komórek zróżnicowanie ale w wyniku bodźca odróznicowuje się tworząc ( p. funkcje) nabierając właściwości wtórnego merystemu np. kalus, fellogen 2.Merystem wierzchołkowy pędu skłąda się z dwóch regionów na samym szczycie to pramerystem a poniżej merystem pierwotny w pramerystemie obejmuje komórki inicjalne i bezpośrednie ichpochodznie nie zróżnicowanie histologicznie. Komórki inicjalne dają początek tkankom, one cytologicznie nie różnią się od komórek merystematycznych ale inaczej się zachowują gdy dochodzi do podziałów (ich) jedna z nich ulega różnicowaniu i dochodzi do dryfu genetycznego a druga pozostaje w merystemie jako komórka inicjalna i nadal będzie się dzielić w tym samym miejscu dzięki temu wobec tego merystemu liczba komórek inicjalnyc nie ulea zmianie i położeniu. Wzrost merystemu zależy od płaszczyzny podziału: -antyklinalny cytokinea jest prostopadła do ppowiekrzchni organu -peryklinarny podział równoległy do powierzchni organu Merystem pierwotny to obszar pod pramerystemem tutaj kom zaczynają się różnicować w taknki możemy zaobserwować praskórkę---skórka , pramiękisz w miękisz, prokambbium w elementy przewodzące łyko i drewno. Występują 4 merystemy wierzchołkowe łodygi rożnicace się liczbą płaszczyzn podziału komórek inicjalnych: Typ a u paprotników komórka inicjalna jedna piramidalna z niej powstaje cały pęd Typ b nagonasiennych komórki inicjalne dzielą się w obu kierunkach, nieregularny merystem Typ c u okrytonasiennych merystem teoria korpusu i tuniki mówi że komórki inicjalne powierzchniowe dzielą się tylko antyklinalnie tworząć warstwową tunikę natomiast pod tuniką znajduję się komórki inicjalne dzielące się w obu kierunkach i tworząc objętościowy korpus stąd teoria, typc jednoliscienie , 1 lub 2 komórki inicjalne tworząc tuniki natomiast typ d dwuliścienne od 3 -4 komórek inicjalnych tworzących tuniki lub grupa komórek tworzące trzy czy cztery warstwy. Merystem wierzchołkowy korzenia Teoria histogenowa Mamy grupy komórek inicjalnych i każda grupa tych komórek inicjalnych da początek osobnej strefie w korzeniu. Najbardziej wewnętrzna strefa komórek inicjalnych dale początek warstwie plerom. Środkowa warstwa da początek perylblemowi a z trzeciej warstwy najbardziej zewnętrznej powstanie dermatogen. A z tych warstw kolejno będą powstawały: pleromwalec osiowy peryblem kora pierwotna dermatogen skórka+ czapeczka;
Warstwy merystemu A) komórka piramidalnego kształtu; jedna komórka inicjalna, z każdej strony odcinają się nowe komórki. Jedna daje początek wszystkim 3 histogenom. Tak dzieje się u paprotników, skrzypy B) nagonasienne 2 warstwy komórek inicjalnych: 1 warstwa najbardziej wewnętrznaplerom; 2-ga warstwa zewnętrzna peryblem i dermatogen
C) okrytonasienne dwuliścienne 3 warstwy plerom, peryblem, dermatogen D) okrytonasienne jednoliścienne plerom, peryblem+dermatogen; kaliptrogen czapeczka STREFA QC strefa ciszy występuje w każdym merystemie wierzchołkowym pędu i korzenia. Występuje w fazie G0 cyklu życiowego komórki. Jest to grupa komórek, która w formie dysku z jednej strony otoczone są komórkami inicjalnymi. Komórki Charakteryzują się tym że mają bardzo spowolniony metabolizm, bardzo wolno się dzielą, zmniejszona jest synteza materiałów budulcowych, mniej RNA i białek; małe jąderka; rybosomy nie połączone w polisomy. W fazie G1 mają mniej DNA, bardzo niski poziom oksydazy askorbinianowej, która jest niezbędna do przejścia z fazy G! do S. Komórki Sterfy QC są bardzo wytrzymałe na uszkodzenia genomu. Jeśli komórki inicjalne zostały uszkodzone, będzie to bodźcem dla komórek strefy QC żeby weszły z powrotem do cyklu i przejmują wtedy rolę komórek inicjalnych. Stanowią rezerwuar zdrowych komórek, które w razie potrzeby są używane do produkowania zdrowych części komórek. ODRÓŻNICOWANIE KOMÓREK Jądro komórki roślinnej zawiera pełną informacje genetyczną potrzebną do zrealizowania całego programu komórki. W dojrzałych zróżnicowanych komórkach ta informacja jest specyficznie blokowana ale pod wpływem bodźca np. zranienia grupy genów odpowiedzialne za kontrolę różnicowania podlegają uaktywnieniu i rozpoczyna się podział komórki. Zachowuję się ona jak komórka embrionalna. Zdolność regeneracyjna jest tym większa im roślina jest starsza w filogenezie. CZYM RÓŻNIĄ SIĘ NACZYNIA OD CEWEK: NACZYNIA: znacznie większe światło; komórki jedna nad drugą= stykają się ścianami poprzecznymi; są starsze niż cewki; na ścianach podłużnych są jamki a na poprzecznych duże otwory tzw. perforacje; ściany poprzeczne zanikają= szeroka rura która sprawnie transportuje wodę; woda transportowana linią prostą i będzie jej więcej bo komórka jest szeroka i długa; naczynia są lepiej przystosowane do transportu wody bo szybciej i więcej jej transportują. Naczynia dojrzałe- siatkowate i jamkowate zdrewnienie ścian komórkowych; CEWKI: brak ściany poprzecznej bo są ostro zakończone; maja wrzecionowaty kształt; stykają się ścianami bocznymi, leżą jedna obok drugiej; są to wąskie komórki= małe światło; posiadają jamki na ścianach podłużnych; dojrzałe cewki posiadają zdrewniałe ściany- ściana ulega zdrewnieniu przez odkładanie ligniny a protoplast zanika= martwe; woda płynie linią falistą bo musi przechodzić przez otworki; transport wody mniej wydajny. BUDOWA DREWNA PIRWOTNEGO: protoksylem: składa się z cewek lub naczyń o niewielkim zdrewnieniu ściany czyli możemy mówić tylko o naczyniach pierścieniowatych i spiralnych; występuje tu miękisz drzewny; brak włókien drzewnych czyli elementu wzmacniającego bo to młoda tkanka, która musi się rozwijać. Cewki i naczynia jak wyżej; włókna drewna: wzmacjanjące; wydłużone; należą do tkanki wzmacniającej sklerenchymy; o zdrewniałych ścianach; martwe= bez protoplasu; tworzą strefy wzmacniające; miękisz drzewny f. Magazynująca BUDOWA ŁYKA PIERWOTNEGO : protofloem; komórki sitowe: długie; wąskie; u nagonasiennych; wyst. W zakończeniach ciągów tkanki waskularnej; stykają się ścianami podłużnymi; pola sitowe na ścianach podłużnych. Rurki sitowe- szersze; jedna nad drugą; pola sitowe na podłużnych ścianach ale znacznie więcej na ścianach poprzecznych tworząc szeroką rurkę sitową; specjalizacja polega na tym aby jak najszybciej transportować wodę tzw. autofagia selektywna redukcja lub zanik organelli odpowiedzialnych za metabolizm. Rozbudowa organelli odpowiedzialnych za transport. Zanika jądro, wiktiosomy, tonoplast( błona otaczająca wakuolę) czyli sok zgrupowany w cytoplazmie, zanik MT. Mało mitochndriów, rybosomów i plastydów. Widoczna duża ilość białka P=filamenty pośrednie; ER rozbudowana. Pola sitowe- duże otwory, większe niż jamki przez które przechodzą duże pasma cytoplazmy zawierające retikulum endoplazmatyczne. W skład metaksylemu wchodzą:- komórki towarzyszące (każda komórka sitowa posiada własną kom. Towarzyszącą które mają wspólną komórkę macierzystą) . Każda ma własną komórke po to aby mogła ja odżywiać. Ma ona liczne połączenia plazmodesmami z komórką sitową i ta kom. Towarzysząca ma bardzo rozbudowane organella odpowiedzialne za matabolizm i tymi produktami wspomaga dożywianie komórki. – włókna łykowe, - miękisz łykowy DREWNO WIOSSENNE- większe światło naczyń; mniej zdrewnień w ścianie dlatego, że musi transportować dużą ilość wody aby roślina mogła funkcjonować. Jest jaśniejsze; DREWNO LETNIE mniejsza średnica naczyń; więcej zdrewnień w ścianie; ciemniejsze; TWARDZIEL- warstwy drewna wraz z wiekiem ulegają zmianom. Środkowa warstwa drewna jest ściskana, zgniatana a naczynia zarastają wciskami- miękisz wrasta do naczyń przez jamki przechodzi do wcistka i one całkowicie zatykają światło naczynia przez co tkanka nie funkcjonuje.; Znajduje się w środku drewna jest to strefa nie funkcjinalnego drewna bo nie przewodzi wody. BIEL- ma kilka lat; występuje tuż przy kambium; przewodzi wodę ; jest to drewno funkcjonujące; WTÓRNA TKANKA OKRYWAJĄCA Powstaje najczęściej w drugim roku życia rośliny; najczęściej z pierwszej warstwy kory pierwotnej, które ulegają odróżnicowaniu (nabierają charakter) i formują tkankę korkotwórczą fellogen. Dzieli się on peryklinalnie (są to komórki inicjalne po mitozie jedna różnicuje się a druga zostaje fellogenem- liczba pozostaje taka sama) na zewnątrz tworzy się felem a wewnątrz felloderma. Felem jest grubszy. Ściana wysycona korkiem a protoplast zanika. Feloderma- żywe komórki z licznymi chloroplastami. Felem- korek klamra od początku do końca miazga korkowa| zewnątrz Fellogen= miazga korkotwórcza | wewnątrz Feloderma= kom. Miękiszowe od początku dotąd korkownica=peryderma = wtórna tk. okrywająca Martwe łyko= tworzy warstwę odcinającą od sub. transportujących pokarm Głębiej: Z komórek miękiszowych łyka wtórnego tworzą się kolejne pierścienie miazgi korkotwórczej, które nie są zwarte tylko zachodzą na siebie. KALLUS komórki totipotencjalne= mogą różnicować się w każdy rodzaj komórki; komórka miękiszowa= podobna do luźno ułożonej tk. miękiszowej; komórki wrastają pomiędzy stare za pomocą plazmodezm; KORZENIE BOCZNE- rozwijają się w miejscu budowy pierwotnej korzenia macierzystego. Powstają one z okolnicy= maja endogeniczne pochodzenie. Komórki okolnicy znajdują się naprzeciwko drewna= one będą się odróżnicowały i będą powstawały korzenie boczne. Komórki dzielą się anty i peryklinalnie. Powstaje charakterystyczne uwypuklenie, któro rośnie i rozrywa endodermę i przerasta korę pierwotną. W tym miejscu gdzie rośnie uwypuklenie enzymatycznie rozpuszczane są blaszki środkowe ( w tkance miękiszowej kory) i miękisz jest rozrywany i przechodzi bocznie na zewnątrz. Endoderma nie bierze udziału w budowie korzeni bocznych. Anatomicznie wygląda jak korzeń główny. STREFA PODLIŚCIENIOWA TZW. PRZEJŚCIOWA- w łodydze ułożone sa inaczej wiązki przewodzące. Dlatego w tej strefie przejściowej znajduje się miejsce gdzie to się zmienia. Drewno- każda wiązka rozdziela się na 2 połowy, które obracają się o 180, dołącza do łyka i w łodydze drewno jest naprzeciwko łyka. Protoksylem jest wewnątrz a metaksylem na zewnątrz.