SKAŁY METAMORFICZNE

Metamorfizm

• Proces polegający na zmianie cech fizycznych i chemicznych skał budujących litosferę w wyniku działania ciśnienia i temperatury

• Procesom tym podlegają zarówno skały osadowe jak i magmowe, które dostały się w głębsze strefy skorupy ziemskiej, a także skały zmetamorfizowane wcześniej

Główne czynniki powodujące procesy metamorfizmu:

• wysoka temperatura

• wysokie ciśnienie

• działanie gorących gazów wydzielających się z magmy

• działanie przenikających skały gorących roztworów

Minerały widoczne w skałach metamorficznych

określane są mianem blastów

Strefy metamorfizmu

• Epizona – metamorfizm najpłytszy, występujący na głębokościach 6-10 km, o temperaturze 100-300°C i ciśnieniu 100-270 MPA

• Mezozona – metamorfizm na średnich głębokościach 10-20 km, w temperaturze 300-600°C i ciśnieniu 270-540 MPA

• Katazona – metamorfizm najgłębszy na głębokościach 20-30 km, temperaturze 500-1000°C i ciśnieniu 540-1000 MPA

Przykłady miejsc powstawania metamorfizmu i ich typy

1. Metamorfizm wysokociśnieniowy przy strefie subdukcji

2. Metamorfizm regionalny

3. Metamorfizm kontaktowy

4. Metamorfizm związany z gorącymi wodami

Rodzaje metamorfizmu

• Metamorfizm regionalny – rozwija się w głębszych partiach skorupy ziemskiej; zachodzi on na znacznym obszarze pod wpływem zarówno podwyższonej temperatury jak i ciśnienia; ma miejsce zarówno w tzw. Epizonie, Mezozonie i Katazonie

• Ultrametamorfizm – uplastycznianie i przetapianie w głębokich strefach metamorfizmu materiału skalnego i jego zamiana w magmę typu granitowego

• Metamorfizm termiczny (kontaktowy) – głównym czynnikiem, często jedynym, powodującym ten proces jest temperatura, ma charakter lokalny do kilku km

• Metamorfizm uderzeniowy – powstaje w wyniku uderzenia np. ciał niebieskich (meteorytów) o powierzchnię Ziemi; ma charakter lokalny

Klasyfikacja skał metamorficznych

Przykłady oddziaływania metamorfizmu na skały

Stress – działanie ciśnienia bocznego na skały, ma miejsce głównie w płytkich strefach metamorfizmu pod wpływem nadkładu skał zalegających powyżej

Struktury skał metamorficznych ze względu na stosunek wielkości blastów

a) Homeo-blastyczna

b) Hetero-blastyczna

c) Hetero-blastyczna w odmianie porfiro-blastycznej

d) Poikilo-blastyczna

Struktury skał metamorficznych wyróżniane pod względem pokroju blastów

1. Graoblastyczna b) lepidoblastyczna c) nematoblastyczna

Tekstury skał metamorficznych wynikające z rozmieszczenia składników

1. Płaska słabo wykształcona b) płaska silnie wykształcona

Typy tekstur skał pochodzące z ułożenia składników

Tekstura Linijna określana jest mianem lineacji mineralnej

Płaska to inaczej foliacja

Najczęściej występujące struktury i tekstury w zależności od strefy metamorfizmu

• Strefa EPI

• tekstury płaskie i płasko-linijne

• struktury lepido- i nematoblastyczne, heteroblastyczne,

• Strefa MEZO

• tekstury płaskie i płasko linijne, a także linijne; głównie słabo wykształcone

• struktury grano- lepido- i nematoblastyczne; homeoblastyczne jak i heteroblastyczne,

• Strefa KATA

• tekstury są słabo wykształcone

• struktury przeważające to granoblastyczne, obecne są także lepid- i nematoblastyczne; homeoblastyczne, heteroblastyczne, jak i poikiloblastyczne

PRZYKŁADY SKAŁ METAMORFICZNYCH

marmur	granulity
marmur polski	gnejsy
kwarcyty	migmatyty
zieleńce	budowle wapienno marmurowe
serpentynity
łupki
fyllity