SKAŁY METAMORFICZNE
Metamorfizm
Proces polegający na zmianie cech fizycznych i chemicznych skał budujących litosferę w wyniku działania ciśnienia i temperatury
Procesom tym podlegają zarówno skały osadowe jak i magmowe, które dostały się w głębsze strefy skorupy ziemskiej, a także skały zmetamorfizowane wcześniej
Główne czynniki powodujące procesy metamorfizmu:
wysoka temperatura
wysokie ciśnienie
działanie gorących gazów wydzielających się z magmy
działanie przenikających skały gorących roztworów
Minerały widoczne w skałach metamorficznych
określane są mianem blastów
Strefy metamorfizmu
Epizona – metamorfizm najpłytszy, występujący na głębokościach 6-10 km, o temperaturze 100-300°C i ciśnieniu 100-270 MPA
Mezozona – metamorfizm na średnich głębokościach 10-20 km, w temperaturze 300-600°C i ciśnieniu 270-540 MPA
Katazona – metamorfizm najgłębszy na głębokościach 20-30 km, temperaturze 500-1000°C i ciśnieniu 540-1000 MPA
Przykłady miejsc powstawania metamorfizmu i ich typy
Metamorfizm wysokociśnieniowy przy strefie subdukcji
Metamorfizm regionalny
Metamorfizm kontaktowy
Metamorfizm związany z gorącymi wodami
Rodzaje metamorfizmu
Metamorfizm regionalny – rozwija się w głębszych partiach skorupy ziemskiej; zachodzi on na znacznym obszarze pod wpływem zarówno podwyższonej temperatury jak i ciśnienia; ma miejsce zarówno w tzw. Epizonie, Mezozonie i Katazonie
Ultrametamorfizm – uplastycznianie i przetapianie w głębokich strefach metamorfizmu materiału skalnego i jego zamiana w magmę typu granitowego
Metamorfizm termiczny (kontaktowy) – głównym czynnikiem, często jedynym, powodującym ten proces jest temperatura, ma charakter lokalny do kilku km
Metamorfizm uderzeniowy – powstaje w wyniku uderzenia np. ciał niebieskich (meteorytów) o powierzchnię Ziemi; ma charakter lokalny
Stress – działanie ciśnienia bocznego na skały, ma miejsce głównie w płytkich strefach metamorfizmu pod wpływem nadkładu skał zalegających powyżej
Struktury skał metamorficznych ze względu na stosunek wielkości blastów
a) Homeo-blastyczna
b) Hetero-blastyczna
c) Hetero-blastyczna w odmianie porfiro-blastycznej
d) Poikilo-blastyczna
Struktury skał metamorficznych wyróżniane pod względem pokroju blastów
Graoblastyczna b) lepidoblastyczna c) nematoblastyczna
Tekstury skał metamorficznych wynikające z rozmieszczenia składników
Płaska słabo wykształcona b) płaska silnie wykształcona
Typy tekstur skał pochodzące z ułożenia składników
Tekstura Linijna określana jest mianem lineacji mineralnej
Płaska to inaczej foliacja
Najczęściej występujące struktury i tekstury w zależności od strefy metamorfizmu
Strefa EPI
tekstury płaskie i płasko-linijne
struktury lepido- i nematoblastyczne, heteroblastyczne,
Strefa MEZO
tekstury płaskie i płasko linijne, a także linijne; głównie słabo wykształcone
struktury grano- lepido- i nematoblastyczne; homeoblastyczne jak i heteroblastyczne,
Strefa KATA
tekstury są słabo wykształcone
struktury przeważające to granoblastyczne, obecne są także lepid- i nematoblastyczne; homeoblastyczne, heteroblastyczne, jak i poikiloblastyczne
PRZYKŁADY SKAŁ METAMORFICZNYCH
marmur | granulity |
---|---|
marmur polski | gnejsy |
kwarcyty | migmatyty |
zieleńce | budowle wapienno marmurowe |
serpentynity | |
Łupki | |
fyllity |