PREWENCJA – II kolokwium, pytania

etiologia BRD:

Proces chorobowy przebiega głownie przy udziale czynników wirusowych tj.:

• wirus parainfluenzy 3 (PI-3),

• wirus syncytialny (BRSV),

• wirus biegunki i choroby błon śluzowych (BVD)

• herpeswirusy bydlęce BHV-1 i BHV-3.

Grupa czynników bakteryjnych :

• Mannheimia haemolytica,

• Pasteurella multocida,

• Histophilus somni,

• Klebsiella pneumoniae,

• Actinobacillus sp.,

• Streptococcus sp.,

• Micrococcus sp.,

• Mycoplasma bovis, M. dispar,

• Corynebacterium pyogenes.

Znaczny wpływ na rozwój syndromu oddechowego u cieląt mają czynniki środowiskowe:

• warunki mikroklimatyczne (temperatura, wilgotność, ruch powietrza, zapylenie, mikroflora),

• socjalno–bytowe (nieprawidłowo dobrana grupa technologiczna, zróżnicowanie wiekowe i wagowe, nadmierne zagęszczenie zwierząt, walki o dominację),

• manipulacyjne (zabiegi chirurgiczno – pielęgnacyjnych; kastracje, dekornizacja, profilaktyka pasożytnicza),

• żywieniowe (nagłe zmiany karmy),

• stres związany z transportem określony jako tzw. polietiologiczny zespół stresowy

czynniki etiologiczne i predysponujące zespołu oddechowego bydła

Gatunkowe czynniki niedoboru wymiany gazowej u bydła

 niewłaściwa proporcja płuc do pozostałych partii ciała,

 obniżona nawet do 50% powierzchni pęcherzyków

płucnych w stosunku do objętości przyswajanego tlenu,

 zredukowana w porównaniu do innych gatunków zwierząt

gęstości sieci naczyń włosowatych, przypadających na

jeden pęcherzyk płucny

• specyfiki budowy i funkcjonowania przewodu pokarmowego bydła predysponującej do

występowania u tego gatunku zwierząt kwasicy metabolicznej.

ograniczenie poziomu wentylacji równoległej w wyniku redukcji ilości kanałów łączących

sąsiadujące ze sobą pęcherzyki,

obniżenie zdolności rozszerzania pęcherzyków płucnych - gromadzenie wysięku,

fizjologia przewodu pokarmowego bydła usposabiająca do kwasicy metabolicznej.

profilaktyka zespołu oddechowego

• Zapewnienie właściwych warunków utrzymania zwierząt w zależności od rodzaju i systemu produkcji zwierzęcej.

• Ograniczenie czynników stresowych (okres okołoporodowy, okołoodsadzeniowy, transportowy).

• Eliminacja czynników toksycznych i alergicznych ze środowiska.

• Higiena środowiska hodowlanego (zabiegi asenizacyjne).

• Właściwa pielęgnacja i prawidłowo dostosowana profilaktyka w zależności od określonego systemu i technologii produkcji

Ograniczenie zanieczyszczeń paszy i wody, właściwe postępowanie sanitarno-higieniczne

Utrzymywanie noworodków w pojedynczych stanowiskach

Izolacja CHORYCH!

Schemat postępowania w ograniczaniu występowania zespołu oddechowego u bydła

• Zapobieganie wprowadzania zakażonych cieląt do stada poprzez:

 Zaopatrywanie się w zwierzęta pochodzące ze stad wolnych od zakażeń;

 Zakup zwierząt ze stad z kompleksowym programem szczepień;

 Unikanie zaopatrywania się w cielęta pochodzące z niekontrolowanych aukcji;

 Diagnostyka serologiczna nowo zakupionych cieląt w kierunku identyfikacji zwierząt trwale -zakażonych wir. BVD, BHV-1 czy BRSV

 Izolacja nowo zakupionych cieląt przez 30 dni przed kontaktem ze

Obniżenie ekspozycji cieląt na czynniki uczestniczące w etiopatogenezie zespołu oddechowego

 Ograniczenie zanieczyszczeń paszy i wody; właściwe postępowanie sanitarno-higieniczne;

 Utrzymywanie noworodków na pojedynczych stanowiskach;

 Izolacja zwierząt chorych.

• Syndrom oddechowy występuje zdecydowanie częściej i z dużo intensywniej wyrażonymi

objawami u cieląt młodszych.

• Nagłe zmiany w żywieniu cieląt, polegające m.inn. na zmianie paszy objętościowej na treściwą

wpływają zwłaszcza u krów zwłaszcza ras mięsnych na rozwój acidozy predysponując do rozwoju patologii syndromu oddechowego u cieląt.

• Niezwykle ważne, wydają się być także uwarunkowania rasowe, wynikające ze znacznego

obniżenia rezerw oddechowych u bydła ras mięsnych, w porównaniu do ras Holsztyńsko –

Frezyjskich, oraz innych ras mlecznych, dlatego też częstotliwość zachorowań u cieląt ras mięsnych jest nieco wyższa.

• U młodych cieląt ras mięsnych stwierdza się obniżone nawet do 50% wysycenie tlenem

hemoglobiny, a także znacznie obniżoną sprawność wymiany gazowej na poziomie

pęcherzyków płucnych, co predysponuje do rozwoju hipoksji, zaburzając jednocześnie

sprawność miejscowych mechanizmów obronnych ustroju.

(BRSV) Program immunoprofilaktyki swoistej obejmuje stosowanie szczepionek żywych modyfikowanych (MLV) bądź inaktywowanych

sposoby odsadzania prosiąt
1. Przesadzanie krzyżowe – polega na wyrównaniu miotów.

• Prosięta z różnych miotów, urodzone w tym samym dniu, przemieszcza się do grup podobnych pod względem masy ciała.

• Prosięta najmniejsze dosadza się do najlepszych matek.

• Metoda taka może być wykorzystywana tylko w dużych chlewniach

2. Odsadzanie okresowe (w przypadku niewyrównanego miotu i braku możliwości przemieszczania prosiąt między miotami).

• Wyrównanie możliwości osesków o małej masie dokonuje się poprzez okresowe, na maksymalnie 2 godziny, odsadzanie prosiąt najsilniejszych.

• Prosięta słabsze mogą pobrać większą ilość pokarmu.

• Postępowanie takie dwukrotne w ciągu doby, przez 3 – 4 dni, w znaczny sposób poprawia kondycję miotu.

2. Odsadzanie etapowe - dotyczy prosiąt z miotu, które są wyraźnie cięższe i osiągnęły m. c. 6.5 – 7.0 kg

• Odsadza się je od matki 2 -4 dni wcześniej, przez co słabsza część miotu ma szanse nadrobienia strat

2. Lochy – mamki

Utrzymywane na porodówce lochy, która w przypadku awaryjnym może przyjąc do siebie słabe prosięta.

Biegunki u prosiąt,

Najczęstsze przyczyny usposabiające do występowania biegunek prosiąt:

• Niedostateczne pobranie siary, a także niedobór mleka w trakcie odchowu.

• Niedogrzanie prosiąt, wahania temperatur, wychłodzenie organizmu.

• Błędy żywieniowe polegające na nagłej zmianie karmy, zbyt późnym rozpoczęciem dokarmiania.

• Stres adaptacyjny i manipulacyjny.

• Niedostateczna higiena pomieszczeń i pracy.

Zapobieganie biegunkom u prosiąt:

• Zabezpieczenie kojców porodowych przed przeciągami.

• Zapewnienie prosiętom dogrzewania (lampy, promienniki podczerwieni, ściółka i maty).

• Nie stosować nagłych zmian paszy u lochy.

• Stopniowe wprowadzanie dokarmiania prosiąt przed odsadzeniem (minimum na 2 tyg. przed odsadzeniem).

• Podawaniu wyłącznie pasz przeznaczonych dla określonej grupy wiekowej.

• Podawanie składników stymulujących i zakwaszających treść jelitową (kw. mlekowy w paszy lub wodzie do picia).

• Kontrolowaniu ilości spożywanej paszy.

• Zastosowanie głodówki w dniu odsadzenia oraz stopniowe zwiększanie dziennej dawki pokarmowej po odsadzeniu.

• Przegłodzenie prosiąt w trakcie trwania biegunki.

Kulawizny u bydła i owiec :

Kulawki jako następstwo:

• Selekcja genetyczna– specyficznego uformowania kończyn tylnych

• Warunki utrzymania- przedłużające przetrzymywanie na podłożu wilgotnym

• Ściółka– niewystarczająca ilość, czystość, zawartość kwaśnych ekstrementów,

• Dieta- Źle zbilansowana- wysoka zawartość koncentratów –zielonki(acidosis) – posocznica -

• endotoksyny– zakażenia układu naczyniowego– laminitis

• Źle zbalansowana hierarchia w stadzie – możliwość leżenia zwierząt słabszych na podłodze betonowej

• Stres chroniczny – zmiana żywienia, utrzymania i opieki, po porodzie

• Błędy w zarządzaniu stadem- niewystarczajaca opieka i zarządzanie środowiskiem

Przyczyny i zapobieganie kulawiznom bydła i owiec.
- kulawizny :

Przyczyny:

- brak lub nieprawidłowa korekcja racic

- złe warunki zoohigieniczne (ciasne pomieszczenia, podłoga rusztowa, wilgoć)

- błędy żywieniowe (choroby metaboliczne, niedobory witaminowo-mineralne)

- predyspozycje genetyczne

- intensywny chów zwierząt.

W zależności od systemu utrzymania zabieg korekcji racic wykonuje się:

- u krów przebywających w okresie letnim na pastwisku, korekcję należy wykonać na 4 do 6 tygodni przed wyjściem krów na pastwisko. Kolejna korekcja powinna być wykonana przed rozpoczęciem utrzymania alkierzowego.

- utrzymanie w oborach ściołowych lub bezściołowych oborach uwięziowych z utrzymaniem całorocznym, korekcję racic przeprowadza się 2 lub 3 razy w roku.

- utrzymanie wolnostanowiskowe - zabieg korekcji wykonujemy przynajmniej raz w roku.

Niedobory:

- dzienna suplementacja cynku 360mg, manganu 200mg, miedzi 125mg i kobaltu 25mg zapobiega chorobom racic.

- codzienne podawanie 20mg biotyny poprawia jakość rogu i zapobiega powstawaniu wrzodów i krwiaków podeszwy, zapaleniu skóry palców, zanokcicy, efekty stosowania po 4-6 miesiącach (biotyna potrzebuje 90 dni na dotarcie do powierzchni nośnej podeszwy).

Choroby metaboliczne:

- kwasica żwacza prowadzi do kulawizny.

- białko - analiza poziomu mocznika w mleku, przekroczenie średniej zawartości mocznika 275mg/l, wskazuje na zbyt dużą koncentrację amoniaku w żwaczu, nadmierne obciążenie wątroby procesami detoksykacji, większe zagrożenie kulawizną.

Ochwat racic:

- aseptyczne zapalenie tworzywa, 70-90% wszystkich schorzeń racic, mediatory procesu zapalnego (histamina) i endotoksyny, uwaga na skarmianie jęczmienia, postać podostra i ostra - długotrwały silny ból, zwierzęta leżą na boku, z trudem wstają, postawa klęcząca lub siedzącego psa, zwiększone tętnienie tętnic dopalcowych, objawy ogólne (apatia, gorączka, tachykardia), postać przewlekła - deformacje racic (przednia ściana puszki rogowej jest wklęsła, charakterystyczne biegnące rozbieżnie ku tyłowi pierścienie), postać podkliniczna - spadek mleczności, wyraźnie cieńszy, żółty lub czerwony róg, na krawędzi nośnej racicy wybroczyny, leczenie: uzyskać poprawę krążenia w obrębie palca- wymusić ruch, NLPZ, antybiotyki w dużych dawkach, podskórnie heparyna, metionina i biotyna.

Brodawczakowate zapalenie skóry palców (PDD):

- Treponema denticola, Campylobacter fecalis, czynniki wikłające: Fusobacterium necrophorum, Dichelobacter nodosus, owłosiona skóra palców kończyny miednicznej pomiędzy racicą, a piętkami, czerwone plackowate wyłysienia pokryte niekiedy wysiękiem, silna reakcja bólowa, postępowanie: penicylina prokainowa, miejscowo oksytetracyklina, kąpiele kończyn (0,1-0,6% oksytetracykliny, 20% siarczanu cynku, 0,01% linkomycyny, 2,5-10% siarczanu miedzi, 5%formaliny).

Zapalenie skóry międzyracicowej (ID) :

- długotrwały kontakt racicy z mokrym, błotnistym podłożem, nadżerki, powierzchowne zapalenie skóry, nadwrażliwość na dotyk, szczeliny i pęknięcia rogu puszki racicowej (->wrzód podeszwy), postępowanie: penicylina prokainowa, miejscowo oksytetracyklina, kąpiele kończyn (0,1-0,6% oksytetracykliny, 20% siarczanu cynku, 0,01% linkomycyny, 2,5-10% siarczanu miedzi, 5%formaliny).

Zanokcica:

- Fusobacterium necrophorum,

Bacterioides melaninogeniucus, ropno-martwicowe zapalenie tkanki podskórnej przestrzeni międzypalcowej, brama wejścia- uszkodzenia skóry wywołane ciałami obcymi, pękanie skóry pod wpływem nacisku ciężaru ciała, wyraźny, ograniczony i bolesny obrzęk w szparze racicowej, który przechodzi na koronę, w trakcie ruchu zwierzę opiera chorą racicę tylko wierzchołkiem, skóra przestrzeni międzyracicowej ulega ropno- wrzodziejąco- martwicowym zmianom, którym towarzyszy cuchnąca wydzielina, objawy ogólne: gorączka, jadłowstręt, brak przeżuwania, postępowanie: sulfonamidy, oksytetracyklina, penicylina prokainowa, chirurgiczne usunięcie zmian martwicowych, terapia miejscowa.

Ocena stopnia kulawizny:

1.stopień - stan normalny, grzbiet płaski w postawie stojącej i podczas chodu, chód normalny.

2. stopień - lekka kulawizna, grzbiet w postawie stającej płaski, w chodzie wygięty ku górze, słabo wyrażona kulawizna.

3. stopień - średnia kulawizna, górne wygięcie grzbietu widoczne w postawie stojącej i w chodzie, krótki, utykający krok.

4. stopień - ciężka kulawizna, górne wygięcie grzbietu w postawie stojącej i w chodzie, chód ostrożny, krowa oszczędza jedną lub kilka kończyn, względnie racic.

5.stopień - bardzo ciężka kulawizna, krowa jest niezdolna lub wykazuje skrajną niechęć do obciążenia jednej lub więcej kończyn lub racic.

Profilaktyka kulawizn u bydła:

- zapewnić możliwość swobodnego ruchu i odpowiednią ilość miejsca do wypoczynku,

- przeprowadzać korekcję racic,

- warunki zoohigieniczne (dużo suchej ściółki, dobra, wydajna wentylacja),

- suplementacja witamin i minerałów,

- zapobieganie chorobom metabolicznym.

profilaktyka mastitis

Profilaktyka zap. wymion spowodowanych dojem mechanicznym obejmuje:

- kontrolę techniki i higieny doju oraz stanu aparatury udojowej (wartości podciśnienia, sprawność techniczna pulsatora, pomiar rezerwy podciśnienia, pomiar rzeczywistej wydajności pompy próżniowej, pomiar stężenia przepływu powietrza w przewodach podciśnieniowych i kranach stanowiskowych / higiena i dezynfekcja sprzętu, strzyków i wymienia - preparaty jodoforowe, utrzymanie w czystości wymienia, rąk dojarza, strzyków, aparatury wydojowej i stosowanie kąpieli poudojowej strzyków)

- analizę zdrowotności wymienia na podstawie badania klinicznego i stanu epizootycznego stada

- izolację zwierząt z ostrym stanem zap. wymienia i prowadzenia terapii na podstawie badań bakteriologicznych

- brakowanie zwierząt z zaawansowanymi i trwałymi klinicznie zmianami wymienia oraz zwierząt powtórnie chorujących, po uprzednim farmakologicznym zasuszeniu

- oddzielenie zwierząt w stanie utajonego i przewlekłego zapalenia i poddanie ich terapii w okresie zasuszenia

- codzienną kontrolę stanu zdrowotnego wymienia oraz mleka na przeddzdajaczu

- kliniczną ocenę stanu zdrowotnego wymienia 4 razy w roku

- bakteriologiczną kontrolę prowadzonej terapii po 14-24 dniach od zakończenia leczenia

- uzdrawianie stada poprzez uzupełnianie stawki zwierząt produkcyjnych pierwiastkami.

+ prawidłowy dobór oraz przygotowanie krów do doju mechanicznego, nie nadają się krowy nadmiernie nerwowe i o anatomicznych anomaliach strzyków, do doju nie nadają się też zwierzęta z kliniczną postacią mastitis oraz po wycieleniu tak długo, aż ustąpią obrzęki porodowe.

+ zapewnienie zwierzętom ciepłych i suchych pomieszczeń, legowisk.

Żywienie - za wczesne przejście na pełne żywienie po porodzie może powodować mastitis, jeżeli krowa po porodzie nie przejawia żadnych niedomagań lub objawów chorobowych to dawki zwiększamy stopniowo do pełnej normy w ciągu 14 dni, jeżeli nie stwierdzamy zmian na wymieniu i obrzęków wymienia to od 3-4 dnia po porodzie można podawać paszę soczystą w ilości 2-3 kg dziennie, po porodzie zwiększanie ilości podawanej karmy należy uzależniać od stanu wymienia, po przejściu na pełną dawkę pokarmową dodajemy paszę na rozdój stopniowo, a przy zmianach wymienia wstrzymujemy się od rozdajanie krów, jeżeli w okresie zasuszenia nastąpiło otłuszczenie krowy nie zwiększamy dawek pokarmowych dopóki krowa nie dojdzie do stanu normalnego.

Kąpiel podojowa strzyków - zapobiega dostawaniu się drobnoustrojów do kanału strzykowego przez wciąganie do niego przez skurcze tętniących naczyń przy otworze kanału strzykowego zaschniętej kropli mleka, która jest doskonałą pożywką dla drobnoustrojów.

Antybiotyki leczniczo: Benzylopenicylina potasowa lub sodowa, Benzylopenicylina G, Kloksacylina, sól sodowa Cafapiryny, Streptomycyna, Erytromycyna, Tylozyna i Spiramycyna - zap. wywołane przez mikoplazmy, Tiamfenikol, Florfenikol, Nowobiocyna - gronkowce i paciorkowce, Ryfamycyna - ostre i przewlekłe zap. w trakcie laktacji, Sulfapirazol.

Antybiotyki profilaktycznie: Kloksacylina - dowymieniowo w fazie zasuszenia, Cefapiryna benzatynowa.

TOK - Terenowy Odczyn Komórkowy, określenie pH - wzrasta przy zapaleniu wymienia - na tacce (szalmie ?) do mleka dodajemy Mastirapid, zawierający siarczan arkelarynalu (uwalnia DNA) i barwnik - purpurę bromokrezolową, na podstawie barwy określa się pH mleka.

Próba Whiteside'a - szybka próba orientacyjna, określenie ilości komórek somatycznych, mleko zawierające do 400 000 komórek w 1 ml uważa się za normalne, jeśli ta liczba zostanie przekroczona - toczący się proces chorobowy, 5 kropli mleka umieszczamy w zagłębieniu płytki dodajemy 2 krople 1N NaOH (4% NaOH), całość mieszamy szklanym pręcikiem 0k 20-24 sek. i natychmiast odczytujemy wynik:

jednolita biała barwa bez strzępków - do 500 000 kom. /1 ml;

biała, nieprzeźroczysta, drobne strzępki bez tendencji do łączenia się - 500 000 kom. /1 ml;

wodnista, przeźroczysta, strzępki różnej wielkości - ponad 500 000 kom. /1 ml.

Fossomatic - metoda elektronicznego liczenia komórek w mleku.

+ Przy zapaleniu wymienia wzrasta ilość Cl w mleku.

Profilaktyka ciąży i okresu okołoporodowego loch

• Samice ciężarne przenosić do porodówek na 10 – 7 dni przed planowanym terminem porodu.

• W razie występowania w stadzie syndromu bezmleczności poporodowej na 2 – 3 dni przed porodem, w celu wykluczenia zaparć, należy podać samicom, w wodzie do picia lub płynnej karmie. sól glauberską 50g/zwierzę.

• Na 5 – 2 tyg. przed porodem podawać szczepionki chroniące przed występowaniem syndromu bezmleczności poporodowej oraz związanymi z tym poszczególnymi chorobami noworodków.

• Na kilka dni przed porodem znacznie ograniczyć ilość podawanej karmy.

• W dniu porodu samice powinny mieć w zasadzie tylko dostęp do wody, ewentualnie pójła z otrąb.

• Przez 3 kolejne dni po porodzie wykonywać pomiar ciepłoty wewnętrznej ciała.

W razie stwierdzenia temp. Powyżej 39,8 – zastosować leczenie antybiotykowe.

• 2 tyg. po porodzie wykonać badania serologiczne w kierunku brucellozy, leptospirozy i gruźlicy.

Imunizacja macior:

• Optymalny termin uodpornienia samic prośnych przy pomocy szczepionek inaktywowanych przypada na 6 i 3 tydzień przed porodem.

• Zapewnia to wysoki poziom przeciwciał w siarze oraz krwi samicy.

• Maciory immunizowane ta samą szczepionką w poprzednim cyklu reprodukcyjnym, w następnym mogą być uodparniane tylko raz (3 tyg. przed porodem).

Szczepienia:
- parwowiroza: 3 tygodnie przed porodem

• mykoplazmowe zap płuc: 6 i 2 tydz przed porodem

• zzzn: 2 tyg przed porodem

• streptokokoza i kolibakterioza: 5, 2 tydzien przed porodem

• pleuropneumonia: 4 i 2 tydzien przed porodem

Profilaktyka chorób pasożytniczych
Kokcydioza
W stadach, w których występuje należy zwrócić uwagę na profilaktykę już w okresie ciąży u loch. Na 7 – 10 dni przed porodem podaż preparatów , powtórzenie zabiegu po 2 tyg.

Robaczyce: Odrobaczanie loch na 2 – 3 tyg przed porodem.

szczepionki delecyjne (markerowe, znakowane) - scharakteryzować i wskazać zastosowanie.

Zwierają mutanty, którym usunięto gen /y nieistotne dla ich replikacji w hodowli tkankowej. Stworzono je, aby możliwym było odróżnienie zwierząt szczepionych od zakażonych w sposób naturalny:
zakażenie naturalne - wykrycie p-ciał dla białka kodowanego przez usunięty gen
szczepienie delecyjne- brak tych p-ciał.
np. szczepionki delecyjne przeciwko chorobie Aujeszkyego i BHV-1

1. Siara – czynniki wpływające na odporność bierną potomstwa

Immunoglobuliny (>50mg w ml), do 6 godzin po porodzie wchłaniane w 60-70% zawartości, w 24 h po 10%

Odporność bierna swoista: przeciwciała antyidiotypowe (eliminacja części limf B), priming

Cytokiny – wchłaniane z jelita, zwiększenie ekspresji cząstek adhezyjnych w śródbłonku wysokim

Leukocyty: miejscowe wspomaganie obrony błony śluzowej jelita, penetracja bł.śluzowej jelita i interakcja z układem odpornościowym noworodka, wpływ na zwiększenie poziomu immunoglobulin wchłoniętych z siary

1. podstawowe zasady podawania siary u nowonarodzonych cieląt

Czas trwania okresu siarowego u cieląt 4 – 5 dni.

• Cielęta rasy holsztyńsko – fryzyjskiej powinny przeciętnie pobrać od 1,5 do 2 l siary w pierwszych 2-4 godzinach życia.

• Siara powinna być podana cielęciu w pierwszych 30 min (ostatecznie 1-2 godz.) po porodzie.

• Pierwsza dawka siary powinna wynosić 4-5% masy ciała cielęcia (2-2,5kg).

• Kolejne 2 l powinny pobrać w ciągu 12 godzin od urodzenia.

• Dobowa dawka siary powinna wynosić 10% masy ciała.

• Siara bogata w immunoglobuliny (powyżej50mg w ml).

• Wchłanianie immunoglobulin do 6 godzin po porodzie wynosi ok.60 – 70% ich zawartości.

• W 24 godz. wchłanianie zmniejsza się do ok. 10% wyjściowego stężenia przeciwciał.

• W pierwszych 12 godzinach życia cielę nie wytwarza kwasu solnego w żołądku i enzymów trawiących białka odpornościowe.

• Śluzówka żołądka i jelit jest przepuszczalna dla białek odpornościowych.

• Podstawową i naturalną możliwością uodpornienia oseska jest wypicie minimalnej ilości ciepłej siary w pierwszym dniu (3 l) w tym 0,2-0,5 l w 5-30 min pourodzeniu.

• Uodparniająca wartość siary maleje z każdą godziną po porodzie.

• Siara wydzielona w 6 godzinie po porodzie zawiera o 1/3 mniej białek odpornościowych, witaminy A i żelaza, w 12 godzinie o ok. 2/3 mniej, a po 24 godz. o 3/4 mniej.

• Cielę odstawić (odłączyć fizycznie) od matki po 2-4 godz. po porodzie.

• Żywienie mlekiem cieląt powinno utrzymywać sięprzez okres 5 do 8 tygodni.

• Okres odporności siarowej u cieląt trwa do 3-4 mies. życia.

• Pełny “zapas odporności i witamin” zabezpiecza cielę na okres około 2 miesięcy (w dobrych

warunkach utrzymania).

• Wszystkie krowy mają nadmiar siary w porównaniu z potrzebami uodpornienia potomstwa.

• Możliwe i celowe jest gromadzenie zapasu pełnowartościowej siary od zdrowych krów po 2-3 wycieleniu.

• Zapas wydojonej siary (z okresu do 6 godz. po porodzie) należy schłodzić i zamrozić w pojemnikach (torebki foliowe lub butelki z tworzyw po napojach) i przetrzymywać w zamrażarce (w jednorazowych porcjach np. 0,5 l, 1 l, 2 l).

• Taką siarę należy zużyć do uodpornienia cieląt urodzonych np. przez zakupione na aukcji jałówki tuż przed wycieleniem lub wówczas gdy stosowaliśmy zdajanie krowy na 1-2 dni przed porodem. U tych krów siara po porodzie ma niską wartość odpornościową.

Właściwości siary podawanej cielętom po porodzie

• Uodparniające – bogata w immunoglobuliny.

• Przeczyszczające.

• Zakwaszające (obecność kwasu cytrynowego w pierwszych porcjach siary).

• Tylne ćwiartki zawierają siarę bardziej kwaśną.

• Pobudzające ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego.

pH siary 5.0-5.5 – w pierwszych godz. Po porodzie

6.0 w 24 godz. po porodzie.

pH mleka 6.6

Postępowania prewencyjne w okresie odsadzania prosiąt.

Odsadzanie przed 35-42 dniem po porodzie (przed ukończeniem 8 tygodnia życia), dodatkowo bierze się pod uwagę wagę prosiąt

Odsadzenie wczesne: 21-22 dzień (redukcja stresu, minimalizacja walk hierarchicznych)

Grupowanie w kojcu według wagi, najlepiej utrzymywanie miotami

Po upływie 7-10 dni wszystkie mniejsze i słabsze prosięta przenieść do jednego kojca (selekcyjnego)

Optymalne zagęszczenie w odchowalni to 0,3 m2 powierzchni na prosię, w jendym kojcu na powierzchni rusztowej do 30 prosiąt, a na głębokiej ściółce max 200 zwierząt

• odpowiedni program żywienia loch w ciąży i laktacji- wpływ na masę urodzeniową i odsadzeniową prosiąt.

• przystosowanie przewodu pokarmowego- pasze typu prestarter i starter oraz poddawanie paszy procesowi fermentacji.

• dodatki paszowe typu probiotyki, prebiotyki, kwasy organiczne, zioła

• lektyna.

• właściwy program profilaktyki prosiąt będących przy matce.

• łączenie miotów jeszcze przed odsadzeniem.

• zasuszanie lochy w ostatnim tygodniu przed momentem odsadzenia-zmniejszenie wydajności mlecznej a przez to zmuszenie prosiąt do pobierania zwiększonej ilości pasz.

• w momencie odsadzania prosięta powinny pobierać dostateczną ilość pasz dodatkowych.

• przy wyborze terminu odsadzania należy brać pod uwagę nie tylko wiek ale i masę ciała (przynajmniej 6.5-7.5 kg).

Stworzenie odpowiednich warunków utrzymania w momencie odsadzania:

• odsadzanie to stres, który prowadzi do utraty tkanki tłuszczowej nawet o 33%

• wrażliwość zwierząt na zimno, konieczne jest ogrzanie pomieszczeń do których wprowadzone będą warchlaki, do 7dni od odsadzenia temperatura - 26-28st.C, w drugim tygodniu – 24st.C

• wentylacja - 60% (zbyt duża prowadzi do chorób układu oddech. i powoduje wzrost agresywności w stadzie)

• unikać nadmiernego zagęszczenia w kojcach

• stosować odpowiednią ilość karmideł i poideł

• zmniejszenie światła w chlewni - spadek kanibalizmu

• zabiegi zootechniczne ograniczyć do minimum.

• zwierzęta łączyć w podobne grupy wagowe (najlepiej łączyć w grupy przed odsadzeniem).

Czynniki predysponujące do występowania mastitis.
zapalenia wymion dotyczą całego stada - identyczne czynniki oddziałują na wszystkie krowy; czynniki usposabiające:

1. Czynniki środowiska zewnętrznego:

niekorzystne warunki chowu, niedostateczna higiena obory i doju, błędy w technologii doju, usterki techniczne w aparaturze udojowej, nieprawidłowy dój ręczny - kciukowanie, błędy w żywieniu.

2. Mikroorganizmy, głównie bakterie i grzyby często warunkowo chorobotwórcze, najczęściej: gronkowce, paciorkowce, maczugowiec ropotwórczy, pałeczka ropy błękitnej, pasterele, salmonele, drobnoustroje beztlenowe (mastitis również przy brucelozie i pryszczycy).

3. Czynniki endogenne:

niewłaściwa budowa wymienia, nieodpowiednia zdolność udojowa, wrodzona zwiększona podatność na schorzenia wymienia itp.

Wady techniczne aparatury lub nieodpowiednia technologia doju powodują uszkodzenia gruczołu + zaniedbania higieniczne = zakażenie.

Niewłaściwy duj i choroby powstałe w wyniku -> pobudzenie kory mózgowej, zmiany pracy serca, zwiększona pobudliwość nerwowa, zmiany w działaniu ukł. hormonalnego -> wydłużony okres między zacieleniami, poronienia, martwe płody, zatrzymania łożyska, zwiększona podatność noworodków na choroby.

Podstawowe zasady prowadzenia monitoringu chorób zakaźnych.

• Prowadzenie badań kontrolnych w zakresie chorób takich jak:

  • pryszczyca i choroba pęcherzykowa świń - corocznie bada się, na obszarze powiatu, próbki krwi pobrane od 10 sztuk bydła albo świń

  • klasyczny pomór świń – około 15 próbek

  • gąbczasta encefalopatia świń – BSE – bydło powyżej 30 miesiąca życia poddane ubojowi

  • gruźlica bydła - corocznie tuberkulinizacją śródskórną obejmuje się 1/3 stad bydła na obszarze powiatu

  • bruceloza bydła - corocznie bada się próbki krwi pobrane od 1/3 stad bydła znajdującego się na obszarze powiatu

  • bruceloza kóz i bydła - co najmniej 10 % kóz i owiec w wieku powyżej 6. m-ca życia, w pierwszym roku po uznaniu regionu za urzędowo wolny od brucelozy kóz i owiec

  • enzootyczna białaczka bydła - 1/3 stad bydła w powiecie, na obszarze którego co najmniej w 99,8 % stad nie stwierdzono przypadków enzootycznej białaczki bydła w okresie ostatnich 2 lat

  • wścieklizna lisów wolno żyjących

  • trzęsawka

  • wysoce zjadliwa grypa ptaków d. pomór drobiu – HPAI

  • zakaźna martwica układu krwiotwórczego ryb łososiowatych – IHN

  • wirusowa posocznica krwotoczna – VHS

  • bonamioza

  • marteilioza

Podstawowe zasady prowadzenia monitoringu chorób zakaźnych.

1) obszar, na którym występuje choroba zakaźna lub zagrożenie wystąpienia choroby zakaźnej, jako obszar zapowietrzony, zagrożony lub buforowy oraz sposób oznakowania tych obszarów lub
2) wprowadza czasowe ograniczenia w przemieszczaniu się osób lub pojazdów lub
3) czasowo zakazuje organizowania:
4) widowisk, zgromadzeń, pochodów lub nakazuje czasowe zawieszenie określonej działalności, lub,
5) targów, wystaw, pokazów lub konkursów zwierząt, polowań o odłowów zwierząt łownych lub
6) ogranicza obrót albo zakazuje obrotu zwierzętami, zwłokami zwierzęcymi, produktami, surowcami i produktami rolnymi oraz innymi przedmiotami, które mogą spowodować szerzenie się choroby zakaźnej, lub
7) nakazuje zaopatrywanie zwierząt lub produktów w świadectwa zdrowia wystawiane przez urzędowego lekarza weterynarii, lub
8) nakazuje przeprowadzenie zabiegów na zwierzętach, w tym szczepień, lub
9) nakazuje oczyszczenie, odkażania, deratyzację i dezynsekcję miejsc przebywania zwierząt lub miejsc przechowywania i przetwarzania zwłok zwierzęcych, produktów, środków żywienia zwierząt, a także oczyszczanie i odkażanie środków transportu, lub
10) nakazuje odstrzał sanitarny zwierząt na określonym obszarze, lub
11) nakazuje podmiotom prowadzącym działalność w zakresie produkcji produktów zastosowanie określonej technologii

Wyjaśnij pojęcie metafilaktyki.

Sposób aklimatyzacji. Stosowanie chemioterapeutyków powinno być wprowadzone dopiero wtedy gdy większość nabytych zwierząt zetknie się z patogenami bakteryjnymi. W metafilaktyce stosujemy jedynie antyb. O szerokim spektrum (amoksycylina, tetracykliny, linkomycyna, tiamulina)

Postępowanie prewencyjne w pierwszych dwóch tygodniach życia prosiąt.
Dezynfekcja pępowiny bezpośrednio po urodzeniu r-rem jodyny lub nadmanganianem potasu

temp dla noworodków do 10 dnia życia 31 stopni

obniżenie powoduje oziębienie powłok, niedotlenienie, zaburzenia homeostazy flory saprofitycznej i hipoglikemię

lampy grzewcze

300-500 ml siary na sztukę do 2,5 h po urodzeniu

od 1 dnia życia stały dostęp do wody

słabym 1-3% glukozę dootrzewnowo 15ml

2 dzień – obcinanie kiełków (nie przy streptokokozie)

obcinanie ogonków

preparaty żelazowe 3 dnia życia 100-200mg (zapobiega anemii fizjologicznej) nie podawać przy biegunkach

trzeci tydzień szczepienie przeciwko mykoplazmozie (powtórka za 2 tyg)

Scharakteryzować okresy zwiększonego występowania mastitis.

Podstawowe zasady prowadzenia monitoringu chorób metabolicznych bydła mlecznego.

Okres prenatalny oznaczanie równowagi kwasowo-zasadowej krów zasuszonych

Zapobieganie poprzez odpowiedni dobór dawki pokarmowej, leczenie wykrytych zaburzeń

Wyjaśnij pojęcie bioasekuracji.
Sposób postępowania lub filozofia w chowie zwierząt ukierunkowana na utrzymanie lub poprawę statusu zdrowia z jednoczesną jego ochroną przed wtargnięciem nowych patogenów, zespół przedsięwzięć natury organizacyjnej

biologiczna ochrona fermy, program zdrowotny, działania zmierzające

do ochrony populacji przed transmisją czynników zakaźnych

ETIOLOGIA MASTITIS i PROFILAKTYKA MASTITIS

około 150 gatunków drobnoustrojów:
- bakterie: Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Klebsiella pneumonie, Trueperella pyogenes,
paciorkowce- najczęstsze podkliniczne zakażenia: Streptococcus agalactiae, Streptococcus dygalactiae, Streptococcus uberis,
Actinomyces pyogenes, Clostridia

- algi z rodzaju Prototheca spp.

- grzyby z rodzaju Candida, Trichosporon, Cryptococcus, Geotrichum

Profilaktyka mastitis:

• poprawa warunków środowiskowych- wentylacja, czyszczenie i dezynfekcja obory

• higiena doju- mycie i dezynfekcja strzyków przed dojem, po doju dezynfekcję strzyków przez zanurzenie ich w odpowiednim preparacie, higiena osób odsługujących

• higieniczny sprzęt udojowy- dojarka mechaniczna musi mieć: prawidłowe i stabilne podciśnienie, prawidłową częstotliwość pulsacji, czyste i sprawne gumy kubków udojowych, szczelną instalację, sprzęt udojowy po każdym użyciu powinien być myty i dezynfekowany.

• kontrola stanu zdrowotnego wymion- przed dojem powinien być sprawdzany stan wymienia i kontrola jakości mleka na przedzdajaczu

• odpowiednie zasuszanie- codzienne zanurzanie strzyków w roztworze dezynfekcyjnym przez cały okres zasuszania

Po ostatnim udoju strzyki zanurzyć w 5% jodynie. Powtórzyć zabieg na 2 tyg przed wycieleniem. U krów kiedy w okresie laktacji brak mastitis+ mało kom somatycznych w dniu zasuszenia- stosować preparat przeciwzapalny. U krów u których było mastitis w okresie laktacji- podać antybiotyk DC +nlpz

• redukcja czynnika infekcyjnego poprzez stosowanie ograniczenia ekspozycji zwierząt, eliminacji bądź ograniczenia transferu czynników zakaźnych, eliminacja trwałych nosicieli ze stada, brakowanie krów przewlekle zakażonych

• natychmiastowe leczenie przypadków mastitis, leczenie wszystkich ćwiartek

• poprawa statusu immunologicznego stada: odpowiedź ogólna i miejscowa, pobudzanie swoistych oraz nieswoistych mechanizmów obronnych ustroju

PROFILAKTYKA POPORODOWA BYDŁA

Po oddzieleniu cielaka od matki podać krowie pójło (bezpośrednio po porodzie):

- 40 l wody z dodatkiem 400g cukru

-300g drożdży

-1 kg otrąb

-100g kwaśnego węglanu

Stosowanie zabiegów mających na celu poprawę jakości mleka:

-codzienne czyszczenie zwierząt

- okresowa pielęgnacja racic

- zwalczanie pasożytów zew, gzów bydlęcych

- profilaktyka i zwalczanie chorób inwazyjnych

Przed porodem podaje się w celu zapobiegania poporodowemu porażeniu soli anionowych (przy stężeniu Ca 1,4%sm)

BIEGUNKI U PROSIĄT,

Najczęstsze przyczyny usposabiające do występowania biegunek prosiąt:

• Niedostateczne pobranie siary, a także niedobór mleka w trakcie odchowu.

• Niedogrzanie prosiąt, wahania temperatur, wychłodzenie organizmu.

• Błędy żywieniowe polegające na nagłej zmianie karmy, zbyt późnym rozpoczęciem dokarmiania.

• Stres adaptacyjny i manipulacyjny.

• Niedostateczna higiena pomieszczeń i pracy.

Trawienie u młodych świń:

• Do ok. 6-7 tyg. życia przewód pokarmowy prosiaka jest przystosowany głównie do rozkładu mleka maciory.

• Wymiana enzymów trawiących następuje do ok. 8 tyg. życia noworodka.

• Do 4 tyg. głównym enzymem przewodu pokarmowego jest laktaza.

• Poziom enzymów rozkładających białko i rośliny zbożowe jest stosunkowo niski.

Zapobieganie biegunkom u prosiąt:

• Zabezpieczenie kojców porodowych przed przeciągami.

• Zapewnienie prosiętom dogrzewania (lampy, promienniki podczerwieni, ściółka i maty).

• Nie stosować nagłych zmian paszy u lochy.

• Stopniowe wprowadzanie dokarmiania prosiąt przed odsadzeniem (minimum na 2 tyg. przed odsadzeniem).

• Podawaniu wyłącznie pasz przeznaczonych dla określonej grupy wiekowej.

• Podawanie składników stymulujących i zakwaszających treść jelitową (kw. mlekowy w paszy lub wodzie do picia).

• Kontrolowaniu ilości spożywanej paszy.

• Zastosowanie głodówki w dniu odsadzenia oraz stopniowe zwiększanie dziennej dawki pokarmowej po odsadzeniu.

• Przegłodzenie prosiąt w trakcie trwania biegunki.

KULAWIZNY U BYDŁA I OWIEC ,

OWCE

• Kulawki tła zakaźnego gł. Fusobacterium necrophorum

• Niszczy racice oraz tkanki otaczajace

• Szczepienia należy wykonywać w przypadku enedemicznego występowania schorzenia dwukrotnie z odstępem

3-6 m-cy po pierwszej iniekcji.

• Kąpiele w r-rze siarczanu cynku (3-5 min.) przez 30 dni

BYDŁO

Kulawki jako następstwo:

• Selekcja genetyczna– specyficznego uformowania kończyn tylnych

• Warunki utrzymania- przedłużające przetrzymywanie na podłożu wilgotnym

• Ściółka– niewystarczająca ilość, czystość, zawartość kwaśnych ekstrementów,

• Dieta- Źle zbilansowana- wysoka zawartość koncentratów –zielonki(acidosis) – posocznica - endotoksyny– zakażenia układu naczyniowego– laminitis

• Źle zbalansowana hierarchia w stadzie – możliwość leżenia zwierząt słabszych na podłodze betonowej

• Stres chroniczny – zmiana żywienia, utrzymania i opieki, po porodzie

• Błędy w zarządzaniu stadem- niewystarczajaca opieka i zarządzanie środowiskiem

Czynniki etiologiczne:
- patogenne szczepy F. necrophorum, Bacterioides melaninogenicus

- zakaźne zapalenie skóry międzypalcowej Dichelobacter nodosus (urazy kończyn)

- zakaźne zapalenie skóru palców u bydła powyżej 6 mc życia wieloetiologiczne

- schorzenia stawów wywołane przez mikoplazmy

- septyczne zapalenie stawów na tle E.coli, Salmonella

Przyczyny i zapobieganie kulawiznom bydła i owiec.
- kulawizny :

Przyczyny:

- brak lub nieprawidłowa korekcja racic

- złe warunki zoohigieniczne (ciasne pomieszczenia, podłoga rusztowa, wilgoć)

- błędy żywieniowe (choroby metaboliczne, niedobory witaminowo-mineralne)

- predyspozycje genetyczne

- intensywny chów zwierząt.

W zależności od systemu utrzymania zabieg korekcji racic wykonuje się:

- u krów przebywających w okresie letnim na pastwisku, korekcję należy wykonać na 4 do 6 tygodni przed wyjściem krów na pastwisko. Kolejna korekcja powinna być wykonana przed rozpoczęciem utrzymania alkierzowego.

- utrzymanie w oborach ściołowych lub bezściołowych oborach uwięziowych z utrzymaniem całorocznym, korekcję racic przeprowadza się 2 lub 3 razy w roku.

- utrzymanie wolnostanowiskowe - zabieg korekcji wykonujemy przynajmniej raz w roku.

Niedobory:

- dzienna suplementacja cynku 360mg, manganu 200mg, miedzi 125mg i kobaltu 25mg zapobiega chorobom racic.

- codzienne podawanie 20mg biotyny poprawia jakość rogu i zapobiega powstawaniu wrzodów i krwiaków podeszwy, zapaleniu skóry palców, zanokcicy, efekty stosowania po 4-6 miesiącach (biotyna potrzebuje 90 dni na dotarcie do powierzchni nośnej podeszwy).

Choroby metaboliczne:

- kwasica żwacza prowadzi do kulawizny.

- białko - analiza poziomu mocznika w mleku, przekroczenie średniej zawartości mocznika 275mg/l, wskazuje na zbyt dużą koncentrację amoniaku w żwaczu, nadmierne obciążenie wątroby procesami detoksykacji, większe zagrożenie kulawizną.

Ochwat racic:

- aseptyczne zapalenie tworzywa, 70-90% wszystkich schorzeń racic, mediatory procesu zapalnego (histamina) i endotoksyny, uwaga na skarmianie jęczmienia, postać podostra i ostra - długotrwały silny ból, zwierzęta leżą na boku, z trudem wstają, postawa klęcząca lub siedzącego psa, zwiększone tętnienie tętnic dopalcowych, objawy ogólne (apatia, gorączka, tachykardia), postać przewlekła - deformacje racic (przednia ściana puszki rogowej jest wklęsła, charakterystyczne biegnące rozbieżnie ku tyłowi pierścienie), postać podkliniczna - spadek mleczności, wyraźnie cieńszy, żółty lub czerwony róg, na krawędzi nośnej racicy wybroczyny, leczenie: uzyskać poprawę krążenia w obrębie palca- wymusić ruch, NLPZ, antybiotyki w dużych dawkach, podskórnie heparyna, metionina i biotyna.

Brodawczakowate zapalenie skóry palców (PDD):

- Treponema denticola, Campylobacter fecalis, czynniki wikłające: Fusobacterium necrophorum, Dichelobacter nodosus, owłosiona skóra palców kończyny miednicznej pomiędzy racicą, a piętkami, czerwone plackowate wyłysienia pokryte niekiedy wysiękiem, silna reakcja bólowa, postępowanie: penicylina prokainowa, miejscowo oksytetracyklina, kąpiele kończyn (0,1-0,6% oksytetracykliny, 20% siarczanu cynku, 0,01% linkomycyny, 2,5-10% siarczanu miedzi, 5%formaliny).

Zapalenie skóry międzyracicowej (ID) :

- długotrwały kontakt racicy z mokrym, błotnistym podłożem, nadżerki, powierzchowne zapalenie skóry, nadwrażliwość na dotyk, szczeliny i pęknięcia rogu puszki racicowej (->wrzód podeszwy), postępowanie: penicylina prokainowa, miejscowo oksytetracyklina, kąpiele kończyn (0,1-0,6% oksytetracykliny, 20% siarczanu cynku, 0,01% linkomycyny, 2,5-10% siarczanu miedzi, 5%formaliny).

Zanokcica:

- Fusobacterium necrophorum,

Bacterioides melaninogeniucus, ropno-martwicowe zapalenie tkanki podskórnej przestrzeni międzypalcowej, brama wejścia- uszkodzenia skóry wywołane ciałami obcymi, pękanie skóry pod wpływem nacisku ciężaru ciała, wyraźny, ograniczony i bolesny obrzęk w szparze racicowej, który przechodzi na koronę, w trakcie ruchu zwierzę opiera chorą racicę tylko wierzchołkiem, skóra przestrzeni międzyracicowej ulega ropno- wrzodziejąco- martwicowym zmianom, którym towarzyszy cuchnąca wydzielina, objawy ogólne: gorączka, jadłowstręt, brak przeżuwania, postępowanie: sulfonamidy, oksytetracyklina, penicylina prokainowa, chirurgiczne usunięcie zmian martwicowych, terapia miejscowa.

Ocena stopnia kulawizny:

1.stopień - stan normalny, grzbiet płaski w postawie stojącej i podczas chodu, chód normalny.

2. stopień - lekka kulawizna, grzbiet w postawie stającej płaski, w chodzie wygięty ku górze, słabo wyrażona kulawizna.

3. stopień - średnia kulawizna, górne wygięcie grzbietu widoczne w postawie stojącej i w chodzie, krótki, utykający krok.

4. stopień - ciężka kulawizna, górne wygięcie grzbietu w postawie stojącej i w chodzie, chód ostrożny, krowa oszczędza jedną lub kilka kończyn, względnie racic.

5.stopień - bardzo ciężka kulawizna, krowa jest niezdolna lub wykazuje skrajną niechęć do obciążenia jednej lub więcej kończyn lub racic.

Profilaktyka kulawizn u bydła:

- zapewnić możliwość swobodnego ruchu i odpowiednią ilość miejsca do wypoczynku,

- przeprowadzać korekcję racic,

- warunki zoohigieniczne (dużo suchej ściółki, dobra, wydajna wentylacja),

- suplementacja witamin i minerałów,

- zapobieganie chorobom metabolicznym.

ODPORNOŚĆ CZYNNA- PREPARATY :)

żywe atenuowane nosówka, parowo

Szczepionki zabite (inaktywowane): wyróżniamy szczepionki antytoksyczne zawierające inaktywowane formaliną toksyny zarazków (anatoksyny, toksoidy), wścieklizna

podjednostkowe:np. preparat przeciw kolibakteriozie. heterologiczne:uodparnianie ptaków przeciw chorobie Mareka przy użyciu herpeswirusa indyków,

immunizowanie kur na ospę wirusem ospy gołębi,immunizowanie świń na pomór klasyczny wirusem biegunki bydła.

rekombinowane szczepionki z fimbriami pałeczek okrężnicy, szczepionka przeciwko białaczce kotów zawierająca glikoproteinę gp70

SPOSOBY WYKORZYSTANIA GNOJOWICY

● rolnicze zagospodarowanie gnojowicy surowej,

● rolnicze zagospodarowanie gnojowicy wstępnie uzdatnionej,

● biologiczne unieszkodliwianie gnojowicy za pomocą osadu czynnego,

● beztlenowa fermentacja gnojowicy (produkcja biogazu),

● wytwarzanie kompostu

Rolnicze zagospodarowanie gnojowicy surowej

● Optymalny okres wykorzystania składników nawozowych występuje w glebie tylko na krótko przed okresem wegetacyjnym.

● Nawożenie w czasie wegetacji powoduje spalanie i zanieczyszczanie upraw.

● Stosowanie w tym okresie gnojowicy wymaga jej znacznego rozcieńczenia i spłukiwania roślin czystą wodą.

● Ograniczona w czasie możliwość nawożenia, a tym samym wymaga magazynowania gnojowicy przez okres 9 ÷ 12 miesięcy.

● Ograniczone możliwości techniczne i ekonomiczne stosowania tej metody.

Rolnicze wykorzystanie wstępnie uzdatnionej gnojowicy.

● Wstępne uzdatnianie gnojowicy polega na oddzieleniu frakcji stałej oraz napowietrzaniu frakcji płynnej w środowisku osadu czynnego (redukcja azotanów, eliminacja drażniącego zapachu).

● Uzdatnianie gnojowicy może być prowadzone:

- w rowach utleniających, zabudowanych w pomieszczeniach inwentarskich bezpośrednio pod ciągami gnojowymi,

- w zbiornikach z aeratorami stałymi, powodującymi wymie­szanie i napowietrzanie gnojowicy,

- poprzez kompostowanie, polegające na biotermicznym rozkładzie substancji organicznych w zamkniętych zbiornikach

CZYNNIKI ETIOLOGICZNE I PREDYSPONUJĄCE ZESPOŁU ODDECHOWEGO BYDŁA

PROFILAKTYKA ZESPOŁU ODDECHOWEGO

Przyczyny

BRDC to zakaźna i zaraźliwa choroba młodego bydła o wieloczynnikowej

etiologii, wywoływana przez:

Proces chorobowy przebiega głownie przy udziale czynników wirusowych tj.:

• wirus parainfluenzy 3 (PI-3),

• wirus syncytialny (BRSV),

• wirus biegunki i choroby błon śluzowych (BVD)

• herpeswirusy bydlęce BHV-1 i BHV-3.

Grupa czynników bakteryjnych :

• Mannheimia haemolytica,

• Pasteurella multocida,

• Histophilus somni,

• Klebsiella pneumoniae,

• Actinobacillus sp.,

• Streptococcus sp.,

• Micrococcus sp.,

• Mycoplasma bovis, M. dispar,

• Corynebacterium pyogenes.

Znaczny wpływ na rozwój syndromu oddechowego u cieląt mają czynniki środowiskowe:

• warunki mikroklimatyczne (temperatura, wilgotność, ruch powietrza, zapylenie, mikroflora),

• socjalno–bytowe (nieprawidłowo dobrana grupa technologiczna, zróżnicowanie wiekowe i wagowe, nadmierne zagęszczenie zwierząt, walki o dominację),

• manipulacyjne (zabiegi chirurgiczno – pielęgnacyjnych; kastracje, dekornizacja, profilaktyka pasożytnicza),

• żywieniowe (nagłe zmiany karmy),

• stres związany z transportem określony jako tzw. polietiologiczny zespół stresowy

czynniki etiologiczne i predysponujące zespołu oddechowego bydła

Gatunkowe czynniki niedoboru wymiany gazowej u bydła

 niewłaściwa proporcja płuc do pozostałych partii ciała,

 obniżona nawet do 50% powierzchni pęcherzyków

płucnych w stosunku do objętości przyswajanego tlenu,

 zredukowana w porównaniu do innych gatunków zwierząt

gęstości sieci naczyń włosowatych, przypadających na

jeden pęcherzyk płucny

• specyfiki budowy i funkcjonowania przewodu pokarmowego bydła predysponującej do

występowania u tego gatunku zwierząt kwasicy metabolicznej.

ograniczenie poziomu wentylacji równoległej w wyniku redukcji ilości kanałów łączących

sąsiadujące ze sobą pęcherzyki,

obniżenie zdolności rozszerzania pęcherzyków płucnych - gromadzenie wysięku,

fizjologia przewodu pokarmowego bydła usposabiająca do kwasicy metabolicznej.

Zapobieganie

W myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć” w stadach zagrożonych

występowaniem BRDC należałoby prowadzić

monitoring serologiczny zgodnie z ktorym zastosowane

zostałyby szczepienia ochronne.

Profilaktyka swoista zależna od czynnika inicjującego,

podawana jest w formie iniekcji (domięśniowych i podskornych)

lub donosowych inhalacji. Optymalny dobor

szczepionki możliwy jest na podstawie wynikow badań

laboratoryjnych.

Niezbędne w zapobieganiu i zwalczaniu enzootycznej

bronchopneumonii są działania organizacyjne w tym poprawa

warunkow hodowlanych.