1. różnice i podobieństwa, człowiek i inne stworzenia

   • australopitek ( 5 milionów lat temu)

     • wyniósł się z lasu – wymogło to na nim życie w grupach

     • musiał nauczyć się chodzić na dwóch nogach

     • wykorzystywać przeciwstawny kciuk w dłoni do chwytania

     • z racji tego, że już nie zbierali pokarmu, tylko polowali musieli się uspołecznić czyli podzielić na grupy (na zasadzie jedni robią to inni co innego)

   • homoerektus ( 3 miliony lat temu)

     • mięsna dieta spowodowała znaczne rozrośnięcie się mózgu

   • neandertalczyk (100 tysięcy lat temu)

     • rewolucja kulturowa

     • tworzą zhierarchizowane grupy

     • posiadają zaczątki komunikacji (gestykulacja)

     • posiadają cmentarze (co się z tym wiąże, jakaś wiara w życie po śmierci)

     • pierwsze pytania kim i dla czego jesteśmy? Co będzie po śmierci? Itd.

   • Homo sapiens sapiens(40 tysięcy lat temu)

     • Prawdopodobnie żyliśmy obok neandertalczyków przez jakiś czas ale ich wyparliśmy

   • My a Naczelne – podobieństwa

     • Walka o samice, dominacja płci męskiej, poligamia

     • Agresywna hierarchia czyli rozmnaża się najsilniejszy (sprytne bo słabsze geny giną)

     • Skala reakcji konfliktu czyli nie posiadamy tylko dwóch reakcji: atak lub ucieczka, w bardziej skomplikowany sposób potrafimy reagować, dozować agresję itp.

     • Długi okres macierzyński, związany z bezbronnością młodych. Pełna opieka matek nad nimi, socjalizacji itd.

     • Organizacja społeczności kręci się wokół matek, mężowie bronią żon i potomstwa i opiekują się nimi

     • Odgrywanie dla zabawy ról społecznych (dziewczynka bawi się lalkami – przygotowuje się do bycia matką itp.)

     • III etapy dojrzewania osobniczego człowieka:

       • 1. etap zabawa (naśladowanie dorosłych)

       • 2. etap zabawa(gry zespołowe (wyobraźnia, podział na role, umiejętność porozumienia)

       • 3.etap ogólny „inny” (wyobrażanie sobie w sposób abstrakcyjny podziału ról w społeczeństwie); u większości naczelnych zachodzi tylko 1 etap

   • My a Naczelne – różnice

     • Plastyczność naszej organizacji (potrafimy adaptować się, zmieniać, dostosowywać itd.)

     • Język mówiony.

     • Ciągła aktywność seksualna ( a nie etapy – gody itp.)

     • Ciągła atrakcyjność i gotowość seksualna spaja i łączy relacje

     • Wydłużona gra wstępna

     • Tabu kazirodztwa (żadne plemię na świecie tego nie akceptuje) wymusza to kombinacje genetyczne i poznawanie nowych osobników.

     • Wyraźny podział pracy na role damskie i męskie

     • Posiadamy kulturę

2. podstawowe założenia socjologii (współczynnik humanistyczny)

   • składowymi socjologii jest filozofia i sztuka

   • w XIX w szukano grupowych rozwiązań dla mas ludzi a nie jednostek, dla tego nastąpił największy rozrost tej nauki

   • zakładano, że społeczeństwo powinno być zbudowane i funkcjonować na kształt organizmu ludzkiego

   • zanegowano to stwierdzeniem, że są w społeczeństwach ludzkich są rzeczy których nie da się odnieść do przyrody ani organizmów (szacunek, miłość i inne niemierzalne wartości)

   • Mianem współczynnika humanistycznego określa się cechę wszystkich wytworów ludzkich i społecznych, cecha ta to "posiadanie sensu" i "znaczenia" - wszystkie wytwory były już dane doświadczeniu (innym ludziom) i zdefiniowane, nadano im sens i znaczenie.

   • idea współczynnika humanistycznego jest taka, że badacz powinien brać pod uwagę, co dane działania znaczą dla aktorów działających, starać się przyjmować "punkt widzenia" badanych.

   • fakty są zawsze czyjeś nigdy zaś niczyje, nie da się zrozumieć społeczeństwa bez wniknięcia w jego bezpośrednich obywateli(nic o nas bez nas), gdyż większość wartości ustala się grupowo

3. kultura (czym jest itd.)

   • Pierwotnie pojęcie wzięło się z „Cultura Agri” i oznaczało tylko „uprawa/użyźnianie ziemi”

   • Ze względu na to że uprawianie/użyźnianie kojarzyło się z ulepszaniem pozbyli się „Agri” i zaczęła funkcjonować „Cultura”

   • W Europie kulturalny znaczyło lepszy od innych, za razem chłopów i pospólstwo uważano za kultury pozbawionych

   • Ponadto stwierdzono że z kulturą się człowiek nie rodzi, trzeba ją natomiast nabyć poprzez socjalizacje

   • kultura to zbożna całość która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne nawyki i zdolności nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa. – Taylor (podkreśla społeczny charakter kultury)

   • Szczepańskiego – kultura to ogól wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych wartości i uznawanych sposobów postępowania, przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom. Podkreśla aspekt przekazywalności kultury, charakter kumulacyjny- przekazywanie wiedzy następnym pokoleniom

   • Celem kultury jest chronić, zabezpieczać, nakładać kaganiec na naszą biologię, popędy, odruchy, potrzeby

4. osobowość (typologie itd.)

   • kulturowy ideał osobowości-każda grupa społeczna ma wzory zachowań, które są powielane przez potomstwo. Zależy on od czasów i rodzaju grupy, jest on kulturowo zdefiniowany. W średniowieczu- ideał rycerza, ascety, w kapitalizmie self made man

   • rola społeczna – to względnie trwały i wewnętrznie spójny system zachowań, będący reakcją/reakcjami na zachowania innych osób przebiegających według mniej lub bardziej ustalonego wzoru. Odchylenia od wzorcu spotykają się z sankcjami, czy to pozytywnymi czy negatywnymi. Im dłużej odgrywana rola, tym bardziej się z nią utożsamiamy, myślimy o sobie i definiujemy się jako ta rola. Im bardziej identyfikuje się tym bardziej nam zależy. Np. im bardziej ojciec kocha swoją rodzinę, tym bardziej chce odegrać rolę skutecznie i opiera się innym wpływom.

   • Jaźń subiektywna – jest to potwierdzenie faktu, że jesteśmy istotami refleksyjnymi. Zastanawiamy się kim jesteśmy? A odpowiedź na to pytanie to właśnie jaźń subiektywna. Jest to nasza autodefinicja – im bardziej się w nią wierzy tym bardziej skutecznie staje się ona częścią naszej osobowości.

   • Jaźń odzwierciedlona – „moja definicja tego, jak definiują mnie inni” rozpoznaję zdanie na mój temat w ich gestach, mimice, spojrzeniach itd.

   • Freud

     • Według niego każdy człowiek dąży do homeostazy, czyli spełnienia się duchowego. Możemy to robić na trzech poziomach

       • ID – najważniejsza i najtrudniejsza do zrozumienia biologiczna baza energii. Kumuluje się ona w nas – wydatkujemy tą energię na zewnątrz poprzez gesty i zachowania (od banalnych jak drapanie do agresywnych jak sex). Rządzi się przyjemnością. Są dwa najważniejsze popędy życia (eros)- przedłużenie gatunku i śmierci(thanatos)-agresja. Popęd życia dominuje nad popędem śmierci- w związku z czym przenosimy agresję na przedmioty zastępcze- rzeczy lub ludzi Na poziomie ID nie można osiągnąć homeostazy więc pojawia się EGO

       • EGO – jest to odnalezienie w realnym świecie obiektów, które mogą zaspokoić pewne popędy. Rządzi się racjonalnością

       • SUPEREGO – to instancja moralna, wpływ społeczeństwa na nas. Superego rządzi się zasadą moralności

     • Trzystopniowe rozumowanie (każdy z trzech elementów stara się przejąć prowadzenie nad resztą)

       • Jest popęd – narasta

       • Znajduje się odpowiedni obiekt do spełnienia tego popędu

       • Dostosowuje się do barier i oczekiwań społecznych

     • Jeżeli popędy nie są realizowane pojawia się cierpienie. Cierpienie może doprowadzić do frustracji lub nagłego wyładowania. Sztuka, twórczość jest wyrazem popędu seksualnego.

   • Alfred Adler - przyjął że ludzie w definiowaniu świata, uznawaniu co złe a co dobre, posługują się fikcjami które uważają za realność. Przykład – jeżeli uwierzę, że pieniądze dają szczęście to ukierunkuje się na zarabianie pieniędzy.

   • Karl Gustaw Jung – zmienił nieco koncepcje Freuda i uznał, że istnieje nieświadomość jednostkowa (coś jak ID Freuda) ale według niego spychane tam były różne traumy. Istnieje również nieświadomość zbiorowa zawierająca wszelkie instynkty przeżywania, myślenia, zachowania człowieka itd.

   • Doświadczenia zbiorowe- doświadczenia pokoleń archetypy- wyobrażenia dotyczące mądrości życiowej

   • Klasyfikacje ludzi

     • Hipokrates – osobowość zależy od ilości humorów(popędów) jakie w sobie mamy:

       • Sangwinik(stabilny emocjonalnie i aktywnie zorientowany na świat)

       • Melancholik (smutny introwertyczny, wycofany)

       • Choleryk (nieprzewidywalne zachowania)

       • Flegmatyk (myślenie powolne)

     • Kreszmer- osobowość klasyfikuje się na podstawie fizyczności:

       • Pyknik – jowialny grubasek, pozytywny, otwarty, ciepły

       • Astenik – wysoki, szczupły, wycofany, negatywnie nastawiony, niesympatyczny

       • Atleta – aktywny, działający, nastawiony na zwycięstwo

       • Dysplasta – po trochu z każdego

     • Karl Gustaw Jung

       • Introwertyk – wewnętrzny, podchodzący z namysłem, ostrożnością, dystansem

       • Ekstrawertyk – otwarty na kontakty itd.

     • Florian Znaniecki – największy wpływ na osobowość człowieka ma środowisko dorastania, w zależności od tego środowiska na takie typy podzielił:

       • Kręgi wychowawcze/szkolne – konformista, nastawiony na reakcje ludzi

       • Kręgi pracy/ludzi pracujących – przewidywalny, stabilny, obowiązkowy

       • Kręgi zabawy – nie traktujący wszystkiego na serio, oczekujący konkretnych zasad i reguł

       • Kręgi zmiennych doświadczeń Zboczeniec – człowiek często zmieniający grupy i kręgi

5. władza i przywództwo (instytucje totalne itd.)

   • władza to rodzaj interakcji pomiędzy ośrodkiem władzy a poddanymi danej władzy. Nie jest to prosta zależność ponieważ wymaga dialogu. Jest za razem rodzajem kontroli. Pochodzi z niedoboru pieniędzy i prestiżu. Rządzących jest mniej niż rządzonych

   • Trzy typy legitymizacji władzy według Webbera:

     • Król – pomazaniec boży, sprawiedliwy, predestynowany do tego – żeby być lepszym od reszty. Władza przekazywana z pokolenia na pokolenie, ludzie wymagali od króla stabilności, przewidywalności i niezmienności, jest gwarantem niezmienności świata (powód i forma legitymizacji władzy)

     • Władza charyzmatyczna Osoba fizyczna potrafiąca wpływac na ludzi – ulepiony z tej samej gliny co reszta, ale posiadający talent odpowiedniej wymowy. Umie manipulować ludźmi żeby mu zaufali, uwierzyli itd. Największe wzięcie mają tacy podczas kryzysów różnego rodzaju

     • Przywódca biurokratyczny – stabilny, poukładany, kompetentny, wyedukowany, władza oparta na legalności. Sprawnie zarządza przepisami, regułami społecznymi.Rządzi „bo tak zawsze było” nikogo nie musi przekonywać o swoich racjach.

   • Władza totalitarna –

     • w pewnych sytuacjach ludzie są w stanie oddać całkiem władzę nawet gdy rządzący szkodzi. Człowiek w grupie zarządzanej totalitarnie przestaje myśleć w kategorii „ja” zaczyna „my”. Zatarte granice pomiędzy przyjemnością, pracą, rozrywką itd. W grupie totalnej tak silne wyeksploatowanie człowieka prowadzi do pełnego ubezwłasnowolnienia i przyjęcia zadanych reguł. Następuje rozmycie odpowiedzialności- zrzucenie moralnych nakazów.

     • Struktura grupy totalnej

       • Ośrodek władzy czyli lider

       • Cała reszta szarych takich samych obywateli

       • Czasem jest jeszcze grupa nowicjuszy która może być groźna dla istnienia totalitarnej całości

• Instytucje totalne(Erwin Gosman):

  • Instytucje powołane do opieki nad osobami niepełnosprawnymi lub chorymi psychicznie- domy opieki, szpitale psychiatryczne, przytułki, senatora

  • Instytucje powołane do ochrony społeczeństwa przed świadomym uszkodzeniem- więzienia, domy poprawcze, obozy jenieckie

  • Instytucje powoływane do realizacji zadań technicznych, których nie można realizować inaczej niż przez skoszarowanie-okręty wojenne, koszary wojskowe

  • Instytucje powołane przez ludzi, którzy świadomie wycofują się z życia społecznego- zakony, klasztory, sekty

1. zbiorowości (kręgi, grupy, rodzaje)

   • Zbiorem społecznym nazywamy jakąś liczbę ludzi, którzy mają taką cechę wspólną, która daje się zauważyć przez zewnętrznego obserwatora.

   • Kategoria to taki zbiór który jest istotny z punktu widzenia badań socjologicznych lub innych badań społecznych.

   • Zbiorowość to takie dowolne skupienie ludzi, w której to liczbie ludzi wytwarza się i utrzymuje przynajmniej przez pewien czas jakiś rodzaj więzi – najczęściej emocjonalnej. Budowanej czy to na zasadzie interesu czy odczuć.

   • Grupa społeczna to pewna ilość osób/ ludzi (przynajmniej trzy) powiązanych ze sobą systemem stosunków uregulowanych przez instytucję*, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą oddzielności**.

     • *instytucja – zbiór utrwalonych reguł postępowania związany z określonym kontekstem społecznym realizujący istotne społecznie funkcje - praktyki społeczne, które są regularne i wciąż powtarzalne. Są sankcjonowane i ustanawiane przez normy społeczne.

     • ** grupa aby się nie rozpadła konieczne są granice

     • Oprócz grup społecznych w zbiorowościach występują „kręgi społeczne”. Są to zazwyczaj niewielkie zbiorowości oparte na stycznościach o słabej więzi instytucjonalnej, nie posiadające wyraźnej zasady odrębności. Trzy rodzaje kręgów: stycznościowe, przyjacielskie i koleżeński.

     • Grupy małe- pojedynczą struktura, kilku członków/ grupy duże kilkadziesiąt tysięcy kilkaset tysięcy , zawiera więcej niż jedna strukturę, zachodzą między mini relacje podrzędności i nadrzędności

     • Grupy ekskluzywne – te które mają bardzo ostre kryteria przyjęcia

     • Grupy inkluzyjna – brak barier lub niskie

     • Grupy formalne/nieformalne.

2. dewiacje (podstawy – definicje)

   • Teorie etiologiczne czyli teorie „dlaczego ktoś został dewiantem”. Są trzy pod kategorie : Strukturalne, kulturowe, kontroli społecznej.

   • Robert Merton twierdzi ze dewiacja bierze się z rozejścia struktury kulturowej ze strukturą społeczną. Z jednej strony piramida klasowa, z drugiej piramida wartości, w środku pozostaje luka i stąd się biorą dewiacje. (na przykład, ziomek z klasy niższej mający potrzeby i aspiracje do wyższej edukacji, nie ma na to pieniędzy ani możliwości, więc kombinuje np. wstępuje do gangu itd.)

   • Konformizm-akceptacja wartości i realizacja ich w działaniach (brak dewiacji),

   • Innowacja-akceptacja wartości, nieakceptowanie norm, nowe normy do realizowania starych wartości (dewiacja)

   • Rytualizm- nieakceptowanie wartości, ale z obawy przed napiętnowaniem społecznym realizacja norm ,

   • Rezygnacja-odrzucanie wartości i norm= wycofanie z życia,

   • Bunt- odrzucenie zestawu wartości i norm akceptowanych przez społeczeństwo w zamian zaproponowanie nowych norm i wartości

   • Głównym założeniem szkoły kulturowej – społeczeństwo to zbiór różnorakich systemów wartości tworzonych przez różnorakie grupy. Dewiantem zostaje nazwany ten, który próbuje wejść do innej grupy społecznej z opracowanym i wypracowanym opracowanym w swojej macierzystej

   • W każdym człowieku walczą dwa żywioły, z jednej strony akceptacja społeczna i dostosowanie się do niej. A z drugiej strony ciągoty do niemoralnych wycieczek i prób dewiacji. Powstrzymuje nas prawo, kontrola zewnętrzna, instytucje oraz wewnętrzne przekonania czyli kontrola wewnętrzna. Istnieje jeszcze pośrednia kontrola między wewnętrzną i zewnętrzną. Polega to na tym, ze np. wychowuje dziecko, że nie wolno śmiecić, potem zrobię to przy nim i bardziej liczę się z tym znaczącym innym niż z kimkolwiek kontrolującym z zewnątrz.

   • Aby dokonać dewiacji, ludzie decydują się na neutralizację, czyli pozbycie się kaca moralnego/wstydu – po wykonaniu dewiacyjnego czynu. Rodzajami takiej neutralizacji mogą być: kwestionowanie odpowiedzialności, kwestionowanie ofiary, potępienie potępiających, odwołanie się do wyższych racji.

	Posłuszny wobec reguł	Łamanie reguł
Postrzegane jako dewiacyjne	Dewiacje fałszywie ocenione	Czyste dewiacje
Nie postrzegane jako dewiacyjne	Konformizm	Ukryte dewiacje

• Zachowanie dewiacyjne, jest w tedy – kiedy grupa ludzi w której dane zachowanie miało miejsce, uzna to zachowanie za dewiacyjne. Społeczeństwu rzadko zależy na tym, żeby pozbyć się całkowicie dewiantów, ponieważ nie mięli by odnośnika od poziomu normalności. Rzadko udaje się trafnie ocenić postać jako dewianta, lub nie

• Kariera dewiacyjna ma kilka etapów:

  • pierwszy, czyli popełnienie czynu dewiacyjnego – w cale nie musi być popełnione przez motywacje dewiacyjne. Może to być ciekawość, albo jakieś inne pierdoły. Ma to charakter konformistyczny- chęć dostosowania się do innych

  • Kolejne etapy kariery dewiacyjnej, wymagają już motywu / poczucia potrzeby ponawiania zachowania dewiacyjnego. Nie jest już to eksperyment, ale nawyk. Mało kto zostaje dewiantem samemu. Związane jest to z interakcją, powiązaniem i nauką od innych – bardziej już zaawansowanych dewiantów.

  • Kariera dewianta, przechodzi do apogeum – czyli osiąga punkt krytyczny w momencie kiedy przestaje się ukrywać. Wychodzi z zamkniętego społeczeństwa na „światło dzienne” ze swoją dewiacją.

  • Kolejnym etapem jest pewna obojętność, dewiant uznaje, że skoro społeczeństwo postrzega go jako dewianta, to on będzie takim dewiantem dla tego społeczeństwa. (samo spełniając się przepowiednia)

  • Wejście do zorganizowanej grupy dewiacyjnej, realizowanie pewnych technik

1. wymiary kultury organizacyjnej

   • Kultura organizacyjna obejmuje podzielane zbiorowo w danej organizacji i głoszone systemy wartości i norm(socjalizacja wtórna), potoczne i często nieuświadamiane założenia(socjalizacja pierwotna), oraz związane z nim i obowiązujące członków danej organizacji reguły działania a także całą sferę symboliczną funkcjonowania organizacji. (np. język organizacyjny, ideologie, mity, przekonania, systemy wiedzy)

   • Weberowski łańcuch przyczyn kapitalizmu

     • Warunki przedwstępne: piśmienni administratorzy, transport i komunikacja, pieniądz, kulty w Grecji, judaizm, zalety reformacji

     • Warunki wstępne i wartości bezpośrednie: państwo biurokratyczne, przewidywalne prawo, prawa obywatelskie, niedualistyczna etyka ekonomiczna

     • Elementy racjonalnego kapitalizmu: przedsiębiorcza organizacja kapitału, zracjonalizowana technologia, wolna siła robocza, nieograniczone (wolne) rynki

     • Dylematy kulturowe:

       • Uniwersalizm a partykularyzm

       • Analiza a synteza

       • Indywidualizm a kolektywizm

       • Wewnątrz sterowność a zewnątrz sterowność

       • Definiowanie czasu

       • Osiąganie stanowiska a otrzymywanie stanowiska

       • Hierarchia a równość