Platońska metafora rydwanu.
Platon przedstawia w wypowiedzi Sokratesa duszę, która ma czynnik boski, jest wieczna, istnieje od zawsze. Porównuje ją do skrzydlatego zaprzęgu i woźnicy. Dusza włada tym co bezduszne – ciałem. Skrzydlaty rydwan unoszący się po niebie to domena boska obdarzona pięknem, mądrością, nieśmiertelnością. Boski umysł karmi się najczystszą wiedzą, aby poznać różne byty i widzieć to czego zwykły śmiertelnik nie pozna, gdyż dusza zwykłego śmiertelnika choć też jest skrzydlatym rydwanem nie ma takiej siły by unieść jego i woźnicę.
Jest to także metafora wędrówki dusz. Każda dusza jako, że nieśmiertelna wędruje przez tysiąclecia, a ta która najwięcej widziała i poznała w poprzednim obiegu trafia do ciała mędrca lub filozofa, aby mogła się dalej rozwijać.
Dusza podzielona jest na trzy części 2 konie i woźnicę. Konie oznaczają dwoistość natury ludzkiej, z której jedna jest czyta i piękna a druga pobudliwa i skora do grzechu.
Etapy wątpliwości Kartezjusza.
Co jest jawą a co snem i jak to od siebie odróżnić?
Czy to co postrzegam istnieje naprawdę i czy inni postrzegają tak samo jak ja
Czy moje istnienie zawdzięczam sile wyższej (Bogu)
Co można uznać za prawdę z co jest pewne
Skoro jestem – istnieję, to jaki jestem
Jestem człowiekiem, ale kim jest człowiek
Fakt, że się poruszam, myślę odczuwam zawdzięczam duszy, ale czym jest dusza?
Jestem czymś prawdziwym umiejąc myśleć i mając duszę, ale czym
Czuję, widzę myślę, wyobrażam sobie więc jestem.
Jak postrzegam rzeczy materialne, które mogę dotknąć, powąchać i czy zmieniając je pozostaję tym samym czy są czymś innym
Moje doświadczenie to wcale nie jest widzenie, dotykanie ani wyobrażanie sobie lecz wgląd samej duszy.
Wszelkie środki służące poznaniu i pojęciu jakiegokolwiek ciała ukazują naturę mojego rozumu (poznawanie rozumowe)
Kartezjańskie dowody na istnienie Boga
To co odczuwam i pragnę mimo, że nie istnieją jako sposoby myślenia we mnie. Jestem czymś co myśli, ale czy wiem wystarczająco dużo żebym nabrał pewności
Skąd się biorą rzeczy (Ziemia, niebo, gwiazdy) i czy to widzę jest istotnie prawdziwe
Czy Bóg jest, czy może być zwodzicielem
To co odczuwam zmysłami jest prawdziwe, a czym jest to co sobie wyobrażam lub to co wiem, dzięki poznaniu rozumowemu i jak pogodzić obie te rzeczy.
Nie ma skutku bez przyczyny. Jeśli jakieś rzeczy istnieją to muszą mieć one swój początek. Cofając się w ten sposób, szukając przyczyny powstania czegoś dosięgamy rzeczy coraz bardziej doskonałej.
Gdyby Boga nie było, to jak zdawałbym sobie sprawę z tego, że w coś wątpię , że czegoś pragnę, jeśli nie wierzyłbym w istnienie bytu doskonałego.
Czy ja sam posiadający idee Boga mógłbym istnieć gdyby Boga nie było. Zależę w jakimś stopniu od bytu różnego ode mnie.
Jeśli przyczyna mojego istnienia czerpie źródło z samej siebie. Mając zdolność posiadania wszystkich doskonałości przynależnych Bogu.
Zdolność odróżnienia prawdy od fałszu, która jest otrzymana od Boga.
Bóg jest bytem absolutnie doskonałym, bez niego jest nieskończona nicość. Więc czy ten Bóg mógł mnie stworzyć takiego abym się mylił
Skoro wszystko co pojmuję pochodzi od Boga to nie jest możliwe abym się mylił dlaczego więc błądzę. Poznanie rozumowe powinno zawsze wyprzedzać decyzję woli – jest to istota błędu. Bóg nie może być przyczyną żadnego błędu
Dojście do prawdy wymaga dostatecznego skupienia uwagi na tym co doskonałe.
O istocie rzeczy materialnych
Czy postrzegam rzeczy tak jak istnieją i czy umiem je nazwać i określić. Wszelkie prawdy matematyczne dotyczące liczb i figur są oczywiste tak samo jak istnienie Boga
Istnienie Boga oznacza byt absolutny i doskonały – istnienie konieczne, wieczne.
Jeśli jasno i dokładnie poznałem jakieś racje to są one prawdą
Istnienie rzeczy materialnych – Bóg ma moc wytwarzania wszelkich rzeczy jakie jestem zdolny pojąć.
Trzeba znacznego wysiłku umysłu, żeby wyobrazić sobie coś, podczas gdy pojęcie czy zrozumienie tego nie wymaga
Spostrzeżenie zmysłowe (kolory, dźwięki, smak, ból) dlaczego odczuwając ból czuję smutek, a odczucia przyjemności powodują radość, odczucia żołądkowe sprawiają że chcę jeść
Rzeczy, które z daleka wydają się nam małe i inne z bliska przybierają inne kształty i rozmiary.
Jak wyjaśnić dlaczego odczuwa się ból w ręce lub nodze, której nie ma
Wiele czynników sprawia, że widzenie zmysłowe jest bardzo mylące
Natura poucza poprzez odczuwanie bólu, głodu itp. Że jestem ze swym ciałem zjednoczony z duszą, tak, że tworzę jakąś jedność.
Natura ciała jest taka iż wszystkie doznania zmysłowe rejestruje mózg. Natura nasz jest ułomna i słaba, gdyż człowiekowi zdarza się bardzo często błądzić.
Zły duch w Medytacja Kartezjusza
Kartezjusz uważa, że tylko zły duch mógłby tak na niego wpłynąć, że straciłby wiarę we wszystko co oczywiste, wszystko co istnieje, żyje i co go otacza. Tylko wtedy mógłby być wytworem swoich własnych fantazji, bo skoro we wszystko zwątpił, to on sam również nie istnieje. Ale wiedząc, że myśli, mając świadomość swoich myśli wie , że jest. Skoro więc on jest to jak udowodnić, że wszystko co jest istnieje a nie jest tylko wytworem złego ducha – zwodziciela.
John Lock „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”
Rozum wywyższa człowieka ponad pozostałe istoty czujące i daje mu przewagę i panowanie.
Gdyby poddać zdolności poznawcze rozważaniu i ustalić to co dla nas zrozumiałe od tego co nie możemy pojąć to ludzie pogodziliby się z nieuchronną niewiedzą o niektórych rzeczach. Jakie idee (fantazja, pojęcie , gatunek i wszystko czym może zajmować się umysł) powstają w umyśle. Nie ma czegoś takiego jak „prawdy wrodzone” o żadnym zdaniu nie można powiedzieć, że znajduje się w umyśle, gdy go umysł nigdy nie znał i nigdy nie uświadamiał go sobie. Na początku umysł wprowadza nowe idee i stopniowo uczy się operować nazwami ogólnymi. Lock porównuje umysł do „pustej izby” i „niezapisanej kartki”, dziecko od najwcześniejszych lat uczy się. Dopiero kiedy pozna znaczenie odpowiednich słów uznaje je za prawdy i posługuje się nimi.
Idee i nazwy zdobywamy stopniowo. Jeżeli dziecko nie zna jakiejś nazwy to jest ona dla niego tylko pustym wyrazem. Musi nauczyć się rozpoznawać wyrazy i umieć je nazwać.
Nie ma „zasad wrodzonych”, gdyż dziecko jeśli się nie nauczy od najmłodszych lat nie zna ich. Człowiek wychowany w buszu „dziki” nie zna wcale zasad rządzących światem cywilizowanym.
Umysł jest czystą kartką nie zapisaną żadnymi znakami. Wszystko co później jest w nim zapisane bierze się z doświadczenia. Bogate źródło posiadanych przez nas idei zalezy całkowicie od naszych zmysłów (wrażenie zmysłowe). Inne idee wywodzą się z postrzegania (myślenia, wątpienia, wierzenia rozumowania itp.) czynności tych jesteśmy świadomi (refleksje)
Dziecko, które rodzi się nie ma w umyśle nic. Dopiero otwierając oczy poznaje światło, nim jeszcze umie je nazwać; słyszy głosy zanim wie co znaczą; uczy się zanim nauczy się mówić.