Platon

PLATON- IV w. p.n.e., twórca Akademii Ateńskiej, uczeń Sokratesa, jego filozofia opiera się na filozofii matematyki i polityki, które zlewają się w jedno, twórczość Platona to dialogi, nie rozstrzygają one ostatecznie żadnych kwestii, wymagają interpretacji, Platon zajmuje się wybieraniem lepszych rozwiązań, choć oba są podważalne, zdaje sobie sprawę, że rozum nie rozwiąże wszystkich zagadek bytu. Dialogi Platona: „Uczta”- o miłości jako poszukiwaniu 2. połowy, także homoseksualnej, o pochodzeniu płci, o filozofii, która jest jak Eros tułający się po świecie- między bogami a ludźmi, bohaterem jest Arystofanes. „Fedon”- o ostatnim dniu życia Sokratesa, w więzieniu rozmawia o nieśmiertelności, wypija cykutę, dusza jest całością, nie rozpadnie się, nie zginie, jest wieczna, nawiązanie do wędrówki dusz. „Timajos”- polemika z Pitagorasem, tytułowy bohater to pitagorejczyk, tłumaczy on matematyczną budowę świata, uważa, że stworzył go Demiurg- rzemieślnik, którego chrześcijanie interpretowali jako Boga. „Parmenides”- mistrz dla Platona, Platon podważa uproszczoną, błędną interpretacje swojej teorii idei. „Państwo”- model państwa idealnego, utopijnego, przedstawienie pojęcia sprawiedliwości, wspólne dzieci i kobiety to tylko metafora sprawiedliwości, dzięki której wielość może być jednością, społeczeństwo to mądry władca, jego pomocnicy i zwykli ludzie, gdzie każdy robi dobrze to, co do niego należy, dialog ten zawiera też metaforę jaskini- uwięzieni w jaskini dzięki promieniom słońca widzą tylko cienie przedmiotów, dyskutują o ich prawdziwości, jeden się odwraca i widzi oślepiające światło- mówi potem o niepewności tego, co widzą inni jako cienie (wg Platona to brak kultury umysłowej- opierają się na metaforach, obrazach, a nie na pojęciach).

TEORIA IDEI- RÓŻNE INTERPRETACJE- idee mogą być lepszą rzeczywistością, która realnie istnieje, ale Platon twierdzi, że są to podstawy wiedzy, pojęcia, którymi objaśniamy świat, to myśli wieczne i doskonałe- byty. Wszystkie pojęcia i teorie trzeba udowadniać podstawowymi zasadami czyli ideami, bo oprócz nich nie ma nic oczywistego. Według Platona najwyższą i najważniejszą ideą jest idea dobra, której należy podporządkować wszystkie inne i kierować się nią jeśli mamy do wyboru kilka idei.

FILOZOFIA JAKO DIALEKTYKA- Platon nazywa filozofię dialektyką- sztuką prowadzenia mądrych rozmów, dochodzenia do prawdy poprzez dialog ucznia z nauczycielem lub z samym sobą, poprzez logiczną syntezę i analizę pojęć, tworzenie tez i antytez, ich przyjmowanie lub odrzucanie.

10. Dualizm substancjalny u Platona

Dualizm substancjalny został przedstawiony w dialogu pt. „Fedon”. Oddziela on zupełnie duszę od ciała, twierdząc, że ciało jest dla duszy więzieniem, może ona istnieć samoistnie poza nim, ba!, jej prawdziwa i wolna egzystencja rozpoczyna się dopiero po śmierci ciała. To nadawało tezom Platona religijnego zabarwienia. Dusza ponadto jest niezłożona, tj. o ile ciało jest złożone z części, to dusza jest jednolita. Dlatego jeżeli człowiek stanowi jedność to dzięki duszy właśnie. Jest ona od ciała, oczywiście, doskonalsza, stanowi ona istotę człowieka.

Prócz tego podziału istniał jeszcze u Platona drugi – na idee i rzeczy materialnie istniejące. Platonizm jest więc filozofią podwójnie dualistyczną.

11. Co oznacza metafora jaskini Platona?

Metafora jaskini – ludzie siedzą w jaskini plecami do ognia i widzą na ścianach cienie tańczących płomieni. Ogień w tejże metaforze oznacza świat idei. Idee to, według Platona, specjalny rodzaj bytu, który nie jest ludziom bezpośrednio dany, a który mogą oni poznawać obserwując jedynie materialne odbicia owych idei (dlatego właśnie w metaforze widzą cienie płomieni). I tak na przykład stół, jaki możemy zobaczyć, jest odbiciem stołu idealnego, którego to obraz znajduje się w świecie idei. To właśnie jedynie idee są prawdziwym bytem, a wszystko co możemy zobaczyć w świecie materialnym jedynie „staje się” Ludzie, dzięki temu, że posiadają duszę, mogą niejako „zanurzać się” w świecie idei i dzięki temu tworzyć rzeczy na ich podobieństwo. Dusza bowiem, jak twierdził Platon, jest nieśmiertelna – przed jej ucieleśnieniem istniała w świecie idei, człowiek więc idee zna i czuje do nich naturalną tęsknotę. Nie wiadomo do końca jak Platon pojmował naturę idei – czy miały dla niego przede wszystkim boski, religijny charakter, czy były raczej idealnymi wzorami istniejącymi tylko dla umysłu? Podawał bowiem oba wyjaśnienie, choć to drugie – nieco częściej.

Immanuel Kant

KANT- filozof królewiecki, uprawiał filozofię krytyczną, pisał i publikował dopiero po 60. roku życia, wprowadza twierdzenie, że to podmiot (myśl, rozum) kształtuje przedmiot czyli świat, od niego wywodzi się filozofia transcendentalna- zakładająca, że są w świecie elementy niepoznawalne, ale umożliwiające poznanie i nie trzeba udowadniać ich istnienia, już sama filozofia też może być transcendentalna.

POJĘCIE I KRYTYKA METAFIZYKI- metafizyka Kanta zajmuje się możliwościami poznania Boga, nieśmiertelności duszy i wolności, a nie udowadnianiem ich istnienia, tradycyjna metafizyka zajmowała się bytem, Kant krytykuje metafizykę, bo nie daje ona ścisłej i dokładnej wiedzy o swoim przedmiocie badań, wskazuje też na apostatyczność rozumu- jego sprzeczność, to, że szuka wiedzy o metafizyce, choć nie może jej zdobyć w pewnym, naukowym wydaniu, sprzeczna jest też teza o tym, że wszystko jest zbudowane z atomów, bo z czego są zbudowane atomy?

ETYKA OBOWIĄZKU- Kant mówi, że należy postępować tak jak powinniśmy, a metafizyka jest problemem etyki, człowiek ma naturalną skłonność do postępowania według obiektywnego prawa, ale takiego które współtworzy, bo wynika to z pojęcia godności etyka, to dążenie do świętości, jest ukryta w człowieku „niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”.

IMPERATYW KATEGORYCZNY- jedyna zasada w etyce wg Kanta, którą należy się kierować, to uniwersalna maksyma: „Postępuj tylko według takiej maksymy, co do której mógłbyś chcieć by stała się powszechnym prawem”.

FILOZOFIA RELIGII- religia zlewa się w jedno z etyką, nie trzeba udowadniać istnienia Boga, nieśmiertelności duszy i wolności, ale odkryć możliwości ich poznania, nieśmiertelność duszy to nieskończone dążenie do doskonałości, którą gwarantuje Bóg.