Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji

Maszyny technologiczne

Tokarki kłowe. Praktyczne zastosowanie oprzyrządowania technologicznego.

III MiBM

Dawid Kulczykowski

LP2

Tokarka – jest obrabiarką przeznaczoną do obróbki powierzchni obrotowych zewnętrznych

(toczenie) i wewnętrznych (wytaczanie). Podstawowymi ruchami są: ruch główny obrotowy

przedmiotu obrabianego oraz prostoliniowy ruch posuwowy narzędzia.

Tokarki kłowe:

Są przeznaczone przede wszystkim do obróbki przedmiotów o długości l > 6d, gdzie d

oznacza średnicę przedmiotów ustalonych w kłach wrzeciona i konika. Każda tokarka kłowa

ogólnego przeznaczenia jest wyposażona w uchwyt tokarski, co umożliwia toczenie,

wytaczanie, gwintowanie, wiercenie i rozwiercanie przedmiotów krótkich.

• tokarki kłowe uniwersalne – przeznaczone są do szerokiego zakresu zastosowań w różnych gałęziach przemysłu, głównie do obróbki części w produkcji jednostkowej, małoseryjnej, umożliwiające oprócz różnorodnych robót tokarskich również toczenia gwintów nożem na całej długości rozstawu kłów.

• tokarki kłowe produkcyjne – różnią się od uniwersalnych tym, że nie mają skrzynki posuwów i śruby pociągowej w związku z czym nie można na nich toczyć gwintów (mniej złożona konstrukcja – kinematyka), tokarki produkcyjne przeznaczone są głównie do wysoce wydajnej obróbki przedmiotów w produkcji średnio, wielkoseryjnej oraz masowej. Charakterystycznymi cechami tokarek produkcyjnych jest: zwiększona moc napędu (1.5 ¸ 2 razy w stosunku do tokarek uniwersalnych), częściowa automatyzacja cyklu pracy, łatwość przezbrajania, bogate wyposażenie specjalne.

• tokarki kłowe precyzyjne – przeznaczone są do toczenia nożami z ostrzem diamentowym, są to tokarki najwyższej dokładności (dokładność kształtu kołowego ± 0.001 przy chropowatości Ra = 0.2 ¸ 0.05 mm) przeznaczone do obróbki wykańczającej. Najmniejszy posuw wynosi 0.002 mm, max. prędkość obrotowa wrzeciona sięga 5600 ¸ 6300 obr/min.

• tokarki kłowe ciężkie – są obrabiarkami uniwersalnymi umożliwiającymi w jednym zamocowaniu toczenie zgrubne i wykańczające, gwintowanie, toczenie stożków oraz wytaczanie otworów w przedmiotach o masie powyżej 6 ¸ 8 ton. Szeroka uniwersalność tokarek kłowych ciężkich jest uzasadniona wysoką ich ceną oraz dążeniem do przeprowadzenia pełnej obróbki przedmiotów w jednym zamocowani. Dlatego często stosowane są dodatkowe przystawki szlifierskie lub frezarskie.

Wyróżnia się wiele rodzajów tokarek. Poniżej przedstawiony jest jeden z podstawowych podziałów tych obrabiarek:

1. Tokarki kłowe:

• tokarki kłowe stołowe,

• tokarki kłowe uniwersalne,

• tokarki kłowe produkcyjne,

• tokarki do obróbki gładkościowej,

• tokarki wielonożowe,

• tokarki kopiarki,

• tokarki kłowe ciężkie;

2. Tokarki uchwytowe:

• tokarki uchwytowe poziome,

• tokarki uchwytowe pionowe;

3. Tokarki tarczowe:

a) tokarki tarczowe poziome:

• tokarki tarczowe poziome z łożem wzdłużnym,

• tokarki tarczowe poziome z łożem poprzecznym,

• tokarki tarczowe płytowe ciężkie (do robót ciężkich);

b) tokarki karuzelowe:

• tokarki karuzelowe jednostojakowe,

• tokarki karuzelowe jednostojakowe z przesuwnym stołem,

• tokarki karuzelowe z przesuwnym stojakiem,

• tokarki karuzelowe dwustojakowe;

4. Tokarki rewolwerowe:

• tokarka rewolwerowa o osi pionowej,

• tokarka rewolwerowa o osi poziomej;

5. Półautomaty tokarskie:

• półautomaty tokarskie jednowrzecionowe rewolwerowe,

• półautomaty tokarskie wielowrzecionowe;

6. Automaty tokarskie:

• automaty tokarskie jednowrzecionowe,

• automaty tokarskie wielowrzecionowe;

7. Tokarki do gwintów i zataczarki.

8. Tokarki specjalne branżowe:

• tokarki do przemysłu hutniczego,

• tokarki dla kolejnictwa,

• tokarki dla przemysłu silnikowego i motoryzacyjnego,

• tokarki dla przemysłu łożysk tocznych;

9. Tokarki pozostałe.

Biorąc pod uwagę dokładność kształtowo-wymiarową obrobionych powierzchni, w normalnych warunkach produkcyjnych tokarki można podzielić na:

• tokarki zwykłej dokładności,

• tokarki podwyższonej dokładności,

• tokarki wysokiej dokładności;

Podstawowe rodzaje robót tokarskich:

1. Toczenie wzdłużne,

2. Toczenie poprzeczne,

3. Toczenie stożków przy skręconym suporcie,

4. Toczenie stożków przy przesuniętym poprzecznie koniku,

5. Wytaczanie,

6. Wiercenie i rozwiercanie,

7. Przecinanie,

8. Toczenie kształtowe nożem kształtowym,

9. Toczenie kopiowe,

10. Toczenie gwintów.

Budowa tokarki

1- łoże , 2- skrzynia prędkości, 3- skrzynia posuwów, 4- przekładnia gitarowa, 5- suport wzdłużny, 6- suport poprzeczny, 7- suport narzędziowy, 8- konik, 9- śruba pociągowa, 10- wałek pociągowy, 11- wałek sterujący, 12- wałek wyboru posuwu wzdłużnego lub poprzecznego, 13- dźwignia włączania posuwów gwintowych, 14- dźwignia włączania posuwów roboczych.

Tokarka jest napędzana za pomocą silnika elektrycznego umieszczonego w podstawie, który przez wałek i przekładnię przenosi napęd na wrzeciennik. Ruch obrotowy z wrzeciennika jest przenoszony następnie za pomocą przekładni zębatej na przekładnię skrzynki . Wielkość tokarki kłowej jest określona rozstawem kłów, oraz największą średnicą przedmiotu toczonego w uchwycie lub w kłach.

Łoże tokarki - jest wykonane jako żeliwny odlew w kształcie 2 belek i 2 usztywnionych żebrami. Górna część łoża to prowadnice suportu oraz konika. Na płaskiej części osadza się wrzeciennik. Suport więc przesuwa się po prowadnicach zewnętrznych, a konik po prowadnicach wewnętrznych (prowadnice są utwardzone i mają strukturę żeliwa białego).

Wrzecienniki tokarki - wrzeciennikiem nazywa się zespół konstrukcyjny obrabiarki, w którym jest ułożyskowane wrzeciono. Zwykłe we wrzecienniku są umieszczone również przekładnie do zmiany prędkości obrotowej wrzeciona oraz niezbędne mechanizmy sterujące.

Wrzeciono - wrzecionem nazywa się część obrabiarki w postaci wału, na którym osadza się uchwyt do zamocowania przedmiotu obrabianego. Wrzeciono to podstawowa część robocza w obrabiarkach o ruchu roboczym obrotowym. Przednia część zwana końcówką jest przystosowana do zakładania uchwytów i narzędzi.

Konik - jest to zespół tokarki służący do podpierania obrabianych przedmiotów w postaci wałków ustawianych jednym końcem we wrzecionie. W wysuwanej tulei konika jest osadzony kieł, na którym wspiera się obrabiany przedmiot. Konik, osadzony na prowadnicach wewnętrznych łoża tokarki, może być wzdłuż nich przesuwany i ustalany w dowolnym miejscu łoża za pomocą rękojeści.

Suport - zespół konstrukcyjny tokarki wykonujący zwykle prostoliniowe ruchy posuwowe w jednym lub dwóch kierunkach. Na suporcie mocuje się narzędzie skrawające, przeważnie noże. Podstawowymi częściami suportu są przesuwające się po prowadnicach sanie. Zależnie od kierunku przesuwu względem części obrabiarki wykonującej ruch główny wyróżnia się sanie wzdłużne i poprzeczne.

Skrzynkę suportową mocuje się na saniach wzdłużnych suportu. Jest ona wyposażona w zespół mechanizmów, które umożliwiają przenoszenie napędu od śruby pociągowej lub wałka pociągowego na sanie wzdłużne lub poprzeczne suportu.

Nawrotnica - W tokarkach nawrotnica służy do zmiany kierunku ruchu przesuwu mechanicznego sań wzdłużnych i poprzecznych bez zmiany kierunku obrotów wrzeciona. Nawrotnica jest umieszczona zazwyczaj wewnątrz korpusu wrzeciennika. Nowoczesne tokarki są wyposażone w nawrotnice z kołami zębatymi przesuwnymi.

Koła zmianowe - Tokarka jest wyposażona w zestaw kół zmianowych, które można dobierać zależnie od tego jakie chce się otrzymać przełożenie między wrzecionem a suportem, co jest ważne przy nacinaniu na tokarce gwintów za pomocą noża.

Skrzynka posuwów - współczesne tokarki pociągowe oprócz kół zmianowych, są wyposażone w skrzynki posuwów, które umożliwiają szybką zmianę wartości przełożenia. Spotyka się kilka odmian mechanizmów przekładniowych stosowanych w skrzyniach posuwów tokarki. Najczęściej stosowaną odmianą jest przekładnia Nortona.

Imaki - jest to przyrząd do zamocowania narzędzi skrawających, przeważnie noży. Imak jest zakładany na obrabiarkę lub stanowi jej część. Zależnie od liczby noży zamocowanych w jednym imaku rozróżnia się imaki jednonożowe i wielonożowe. Nóż w imaku umocowuje się w sposób pewny i dostatecznie sztywny. Nie może on wystawać z imaka na odległość większą niż 1,5 wysokości trzonka.

MOCOWANIE PRZEDMIOTU OBRABIANEGO

Urządzenia do mocowania przedmiotów dzieli się na: tarcze zabierakowe, zabieraki, uchwyty tokarskie samocentrujące, tarcze tokarskie, podtrzymki.

Kły tokarskie dzieli się na zwykłe i obrotowe. Służą one do mocowania długich wałków. Zamocowanie wałka w kłach wymaga jeszcze dalszych przyrządów, do których zalicza się tarczę zabierakową i zabierak. Aby zapobiec uginaniu się wałka pod jego własnym ciężarem, długie wałki obrabiane w kłach podpiera się w połowie długości podtrzymką stałą przymocowana do łoża tokarki lub podtrzymką ruchomą umocowaną na suporcie.

Uchwyty tokarskie służą do szybkiego mocowania przedmiotu obrabianego współosiowo z wrzecionem. Najczęściej stosowanym uchwytem do mocowania przedmiotów małych i średniej wielkości jest uchwyt samocentrujący spiralny. Składa się on z koła zębatego stożkowego napędzającego i koła talerzykowatego.

Do mocowania większych przedmiotów służą uchwyty samocentrujące zębatkowe. Mechanizm do przesuwania szczęki składa się z koła zębatego, trzech zębatek stycznych oraz trzech szczęk.

Mocowanie przedmiotów o kształtach nieregularnych oraz przedmiotów dużych odbywa się za pomocą tarcz tokarskich czteroszczękowych.

W nowoczesnych tokarkach są stosowane uchwyty pneumatyczne oraz hydrauliczno- pneumatyczne.

Wnioski:

Celem ćwiczenia było zapoznanie się z budową i obsługą tokarki uniwersalnej TUD-40. Podczas przeprowadzonego badania poznaliśmy budowę zewnętrzną i wewnętrzną tokarki oraz zasadę działania poszczególnych elementów oprzyrządowania tokarskiego.