ZJEDNOCZENIE WŁOCH
Zjednoczenie Włoch

Wiosna ludów nie przyniosła zjednoczenia Włoch, ale idea ta przetrwała m.in. w Królestwie Sardynii, gdzie utrzymano liberalną konstytucję. Najważniejszy udział w rządach w latach 1852-1861 mieli król Wiktor Emanuel II i Camillo Cavour. Cavour skłonił do współpracy większość włoskich elit politycznych. Nie przyłączyli się republikanie z Mazzinim. Udział Sardynii w wojnie krymskiej przyniósł jej duże korzyści polityczne. Zawarto sojusz między Sardynią a Francją(1858, układ w Plomberies). Sardynia umocniła swoją pozycję, a Napoleon III zyskał większy prestiż nawiązując do tradycji Bonapartego. Cesarz Francuzów przeciwny był zjednoczeniu Włoch.

Wojna 1859-1860

Sardynia mając poparcie Francji chciała sprowokować do ataku Austrię, zbroiła się, przeprowadzała manewry wojskowe i akcje propagandowe. Wiedeń wypowiedział w 1859r. wojnę Piemontowi, któremu z pomocą przyszła Francja. Austria została pobita pod Magnetą i Solferino. Napoleon III w lipcu 1859 zawarł traktat w Villafranca potwierdzony pokojem w Zurychu z Austrią. Austria utraciła Lombardię na rzecz Francji, która przekazała ją Sardynii otrzymując Sabaduię i Niceę. Cavour chciał otrzymać Wenecję więc nie był zadowolony. Grupy spiskowe przygotowane przez niego przejęły władzę w Parmie, Modenie i Toskanii zmuszając władców do ucieczki.

W Piemoncie wyszkolono oddział pod dowództwem Garibaldiego, który w maju 1860r. wylądował na Sycylii, a po jej opanowaniu zajął także Neapol. Akcję tę nazwano wyprawą tysiąca czerwonych koszul. Ich działania wsparły regularne wojska Sardynii i miejscowa ludność. Garibaldi planował utworzenie republiki w południowych Włoszech, ale podporządkował się Wiktorowi Emanuelowi II. Powiększaniu się Królestwa Sycylii przeciwny był Napoleon III. Aby nie dopuścić do zajęcia przez Sardynię całego Państwa Kościelnego wysłał francuskich żołnierzy do obrony Rzymu. Włosi nie wystąpili przeciwko nim zbrojnie.W marcu 1861 zwołany został w Turynie parlament, który proklamował powstanie Królestwa Włoskiego. Na czele państwa stanął Wiktor Emanuel II. W 1866r pojawiła się szansa przyłączenia Wenecji, związana z wybuchem wojny między Prusami i Austrią. Wenecja została przyłączona do Włoch po traktacie pokojowym w Pradze.

W 1870 wybuchła kolejna wojna, między Francją a Prusami. Napoleon III ściągnął francuskie wojska z Rzymu, co wykorzystali Włosi przejmując miasto. Większość mieszkańców w plebiscycie opowiedziała się za przyłączeniem do Włoch. Rzym stał się w 1871 stolicą państwa włoskiego, papieżowi zostawili Watykan i ogrody Castel Gandolfo.

Powstanie Austro-Węgier

Polak, Agenor Gołuchowski, który został powołany na ministra spraw wewnętrznych zapoczątkował reformy państwa. W latach 1860-1861 przywrócono pewną autonomię w Tyrolu, Czechach, Galicji i na Węgrzech. W 1861 został odwołany, rozszerzanie autonomii zostało zahamowane, ale przyspieszyły go klęski Austrii w 186. W 1867 powstało państwo dualistyczne – Austro-Węgry.

POWSTANIE STYCZNIOWE
Odwilż posewastopolska

Po śmierci Iwana Paskiewicza na namiestnika powołany został w 1855r. Michaił Gorczakow, który przeprowadził reformy w Rosji i Królestwie. Zniósł stan wojenny, otworzył ASP i Akademię Medyko – Chirurgiczną. Władze zgodziły się na założenie Towarzystwa Rolniczego, na jego czele stanął Andrzej Zamoyski.

Porażka Rosjan oraz sukcesy Włochów wpłynęły na wzrost nastrojów politycznych wśród Polaków. W dobie romantyzmu wielu młodych wyrażało chęć działania. W 1860 odbyło się wiele manifestacji patriotycznych. Osoby zabite w czasie demonstracji, a było ich 5, ożywiały ideę mesjanizmu Polski. Wśród polaków pojawiła się moda żałobna. Gorczakow nie potrafił opanować sytuacji, więc na jego miejsce powołano Karla Lamberta. Wprowadził on w Warszawie stan oblężenia i zabronił organizowania demonstracji. Ogłoszono to w rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki, a wszystkich, którzy brali udział w uroczystościach wyprowadzono siłą. 1,5 tys osób pobito i umieszczono w Cytadeli. Wywołało to oburzenie, więc Car odwołał Lamberta, lecz jego następnik Aleksandr Luders tylko pogorszył represje.

Konspiracyjne ugrupowania niepodległościowe

Powstały 2 ugrupowania: biali nawiązywali do tradycji Adama Jerzego Czartoryskiego, namawiali do skupienia się na pracy organicznej i działalności legalnej. Przywódca – Andrzej Zamoyski. Popierali ich bogaci. Czerwoni to głównie lewicowa młodzież. Działacze razem z Ignacym Chmielnickim na czele powołali Komitet Miejski, który w 1862 przekształcił się w Komitet Centralny Narodowy.

Polityka Wielkopolskiego

Dla uspokojenia sytuacji naczelnikiem rządu cywilnego został Polak, Aleksander Wielkopolski. Uznawał działalność niepodległościową za poważny błąd i tylko lojalność wobec cara da Polsce autonomię. Udało mu się wywalczyć wiele ustępstw i reform. W 1862 powstała Szkoła Główna Warszawska, pełniąca funkcję uniwersytetu. Jego polityka nie zyskała szerszego poparcia Polaków. Popadł w konflikt z oboma ugrupowaniami niepodległościowymi. Będąc poinformowanym o planowanym przez czerwonych powstaniu chciał je uniemożliwić organizując tzn brankę – pobór do wojska.

Wybuch powstania styczniowego

Aby nie dopuścić do branki powstanie zostało przyspieszone. W manifeście do narodu Komitet Centralny ogłosił się 22.01.1863r. Tymczasowym Rządem Narodowym. Polacy zostali wezwani do walki. Powstanie zaskoczyło Rosjan, ale powstańcy byli słabo uzbrojeni i niezorganizowani, dlatego nie mieli szans w regularnej walce. Próbowano zając Płock, ale okazało się to jedną z największych porażek. Rosjanie gromadzili wojska w dużych miastach, co umożliwiało powstańcom przemieszczanie się między wsiami.

Problem władz powstańczych

Czerwoni powołali na dyktatora powstania Ludwika Mierosławskiego. Już pierwsze klęski zniechęciły go do walki i skłoniły do ponownej emigracji. Wybrano więc Mariana Langiewicza, którego oddziały rozbito w Małopolsce, a on sam został aresztowany przez Austryjaków. W maju 1863 zabity został Zygmunt Padlewski, w kwietniu zginął inny przywódca czerwonych, Stefan Bobrowski. Czerwoni zostali bardzo osłabieni, ale do działań zbrojnych włączyli się biali. Przedstawiciele czerwonych i białych w 1863r utworzyli Rząd Narodowy, nie zakończyło to jednak konfliktu władz powstańczych.

Charakter powstania

Czerwoni tworzyli duże, kilkutysięczne oddziały, które Rosjanie łatwo wykrywali i pokonywali. Powstańcy stopniowo dochodzili do działań partyzanckich. Małe oddziały zmuszały rząd carski do utrzymywania ciągłej gotowości armii. Zdaniem białych Polacy nie mieli szans w otwartej walce, ale oddziały partyzanckie mogły odnosić sukcesy. Ich działalność była przede wszystkim demonstracją zbrojną. Opór miał skłonić cara do rokowań. Powstanie Styczniowe objęło także tereny zaboru Rosyjskiego. Największym osiągnięciem powstania było zorganizowanie państwa podziemnego.

Powstanie styczniowe na arenie międzynarodowej

Polskie powstanie wywołało reakcję polityków i społeczeństw Europy. Walkę potępiły władze i większość rosyjskiego społeczeństwa. Kanclerz Prus Otto von Bismarck uznał powstanie za pretekst do okazania swojej sympatii Rosji. Bismarckowi zależało na uzyskaniu jej poparcia dla zjednoczenia Niemiec. W lutym 1863 została zawarta umowa, nazwana Konwencją Alvenslebena. Ustanawiała ona współpracę wojsk pruskich i rosyjskich. Austria początkowo życzliwie traktowała polskich powstańców. Napoleon III ubiegał się nawet o autonomię dla polaków. Podobne stanowisko zajmowała Wielka Brytania. Jednakże ich dyplomatyczne pisma nie przestraszyły Rosjan, którzy wiedzieli, że nie wywoła to wojny.

Dyktatura Traugutta

Na namiestnika królestwa Polskiego mianowano gen. Fiodora Berga, a na zachodzie Rosji Michaiła Murajwowa. Byli oni zwolennikami represji. Wprowadzili terror policyjny. Rosjanie nie mogąc sobie poradzić z partyzantami wprowadzili odpowiedzialność zbiorową i niszczyli całe miasta posądzane o pomoc powstańcom. Carska policja coraz skuteczniej likwidowała tajne organizacje i sparaliżowała pracę Rządu Narodowego. W tej sytuacji dyktaturę objął Romuald Traugutt, który wierzył, że Francja poprze zbrojnie powstanie. Zreorganizował władze powstania, powierzył niektóre urzędy chłopom. Dyscyplinował powstańcze oddziały, wprowadził też określoną hierarchię. W lutym 2864 pod Opatowem Rosjanie rozbili najsilniejszy oddział powstańczy gen. Hauke – Bosaka, a w marcu 1864 car wydał dekrety o uwłaszczeniu chłopów w Królestwie Polskim. Romuald Traugutt został aresztowany w kwietniu i został powieszony 5.08.1864. Na początku 1865 rozbito ostatni oddział partyzancki.

Ocena powstania

W całym powstaniu wzięło udział 200tys osób, poległo 25-30 tys, a 40 tys zostało zesłanych w głąb Rosji. Do armi rosyjskiej wcielono karnie 7tys Polaków. Represjom poddano ok. 250tys osób.

ZJEDNOCZENIE NIEMIEC
Cele polityki i dyplomacja Bismarcka

Otto Von Bismarck był niemieckim premierem(kanclerzem) i od 1890 kierował Pruską polityką. Chciał doprowadzić do zjednoczenia Niemiec. Uważał, że należy to zrobić przez wytworzenie silnych więzi narodowych, zorganizowanie sprawnej dyplomacji i podjęcie działań zbrojnych – „krew i żelazo”. Podejrzewał on, że zjednoczenie Niemiec może zaniepokoić inne mocarstwa, dlatego zapobiegał tworzeniu się antypruskiej koalicji. Zyskał przychylność Rosji udzielając jej pomoc w walce z powstańcami. W 1864 wybuchła wojna duńska między Danią, a Austrią i Prusami spowodowana chęcią włączenia Holsztynu, Szlezwiku oraz Lauenburga przez Danię. Austria i Prusy wygrały, ale pojawił się konflikt przy zarządzaniu otrzymanymi księstwami, co stało się pretekstem do wywołania wojny Prusko – Austryjackiej.

Wojna z Austrią

Austria nie była przygotowana do wojny. Nieprzychylna jej była Rosja i Włochy, a Francja obiecała zachować neutralność widząc w tym szansę dla własnych korzyści. Część krajów Związku Niemieckiego poparła Prusy, a Bawaria, Wirtembergia i Saksonia poparły Austrię. Pruska armia była znakomicie przygotowana do wojny. Została ona błyskawicznie skoncentrowana i w 7 tygodni pokonała Austrię. Największa bitwa – 1866 pod Sadową. Miesiąc później zawarto pokój w Pradze. Prusy zajęły Wolsztyn, Włochy Wenecję, a Austria musiała zapłacić Prusom odszkodowanie. Skutkiem wojny był rozpad Związku Niemieckiego. Bismarck nie przejął żadnych terenów Austrii bo wiedział, że będzie mu potrzebne jej wsparcie przeciwko Rosji.

Powstanie Związku Północnoniemieckiego

Związek Północnoniemiecki utworzony został pod przewodnictwem Prus w 1867r. W skład weszło 19 krajów niemieckich, na czele stanął Bismarck. Do najniższej izby parlamentu wybierano przedstawicieli w wyborach powszechnych.

Wojna z Francją (1870-1871)

Pretekstem do wojny stał się spór o tron Hiszpanii. W 1868 zmuszona do abdykacji została królowa Izabela. W 1870 parlament Hiszpanii zaproponował koronę kuzynowi króla Prus, co zaniepokoiło Francję, gdyż byłaby ona otoczona państwami Hohenzollernów. Aby temu zapobiec, ambasador Francji interweniował u króla Prus. Wilhelm I zgodził się na zrzeczenie kandydatury Leopolda. Król przekazał to Bismarckowi depeszą, która została tak zredagowana żeby Francuzi obrócili się przeciwko Wilhelmowi. Była to depesza emska. Napoleon naciskany ze wszystkich stron przez niezadowolony naród wypowiedział wojnę całemu związkowi Północnoniemieckiemu. Francja była w tej wojnie osamotniona. Rosja pozostała neutralna, a Austria była za słaba by walczyć. Wielka Brytania także pozostała neutralna. Niemcy posiadały 1350 tys żołnierzy. Sztab generalny kierowany był przez gen. Helmuta Von Moltke, realizował on dobrze przygotowane plany mobilizacji i koncentracji. Armia francuska była mniej liczna, gorzej dowodzona i rozproszona. Prusacy przeszli do ofensywy, w twierdzy Metz otoczyli garnizon francuski, a pod Sedanem zmusili do kapitulacji armię dowodzoną przez Napoleona III, który dostał się do niewoli. Klęski Francji spowodowały zamieszki i głoszenie III republiki. W styczniu 1871 zostało ogłoszone zawieszenie broni, a 10.05.1871 we Frankfurcie podpisano traktat pokojowy. Niemcy uzyskali Alzację i część Lotaryngii.

Powstanie II Rzeszy

W grudniu 1870 do Związku Północnoniemieckiego przyłączyły się kraje południowo niemieckie, a 18.01.1871 w Sali Lustrzanej na Wersalu ogłoszono cesarstwo niemieckie – II Rzeszę Niemiecką. Cesarzem został Wilhelm I, a kanclerzem Bismarck. Niemcy stały się federacją 22 państw, 3 wolnych miast i „kraju rzeszy”, czyli Alzacji i Lotaryngii. Parlament tworzyły 2 izby – Bundesrat i Reichstag.